کتابخانهاي براي مدارس
بيشتر مدرسهها، کتابخانهاي براي به امانتدادن کتاب به نوجوانان و جوانان دارند. در بيشتر مدارس راهنمايي و دبيرستان، نوجوانان در جستوجوي کتابهاي کمک درسي و درسي و يا کنکور به اين کتابخانهها مراجعه ميکنند تا بتوانند بدون پرداخت هزينهاي سنگين از اين کتابها استفاده کنند ولي اين هدف بايد بخشي از کارکرد کتابخانهها باشد. همه زندگي جوانان و نوجوانان، درس و کنکور نيست. زندگي واقعي و چالشهاي آن هر لحظه در کوچه و خيابان، در منزل و در جمع دوستان در انتظار نوجوانان است. در اين ميان، کتابهاي غيردرسي ميتوانند کمک موثري در کسب اطلاعات براي نوجوانان باشند.
براي فرزندتان چالش ايجاد کنيد
اينکه بگوييد «پسرم، دخترم، کتاب بخوان» چندان موثر نخواهد بود. روش موثرتر اين است که پرسشهايي را در ذهن جوان و نوجوانتان به وجود بياوريد يا او را در موقعيتهايي قرار دهيد که با چالش روبهرو شود و سپس او را براي حل مشکل به سوي مطالعه کتاب سوق دهيد. به اين ترتيب، خواندن کتاب از يک وظيفه يا نصيحت خارج ميشود و جنبه نياز و جستجوي براي حل يک مشکل پيدا خواهد کرد.
الگوي والدين، کمکاري خودمان
اين بار امتحان کنيد. اگر کودک نوپايي داريد، با همسرتان قرار بگذاريد تا چند شب هرکدام کتابي در دست بگيريد و به خواندن کتاب مشغول شويد. خواهيد ديد که کودکتان نيز از شما کتابي خواهد خواست و حداقل براي اينکه نقش شما و همسرتان را ايفا کند، آن را ورق خواهد زد و ظاهرا خواهد خواند. بنابراين الگوي کتاب خواندن را ميتوان به همين آساني در ذهن کودک نقش زد.
پيش از اينکه فرزندتان به رختخواب برود، برايش کتاب بخوانيد. کتابهاي کوچکي را انتخاب کنيد که نوشتههاي اندک و در عوض طرحها و نقشهاي رنگي و جذابي دارند. اين قصهها را بارها در حال ورقزدن کتاب براي کودک تعريف کنيد. پس از مدتي به جايي خواهيد رسيد که کودک شما کتاب را در اوقات بيکاري در دست ميگيرد و به خواندن آن ميپردازد و داستان را به زبان خودش تعريف خواهد کرد. روانشناسان کودک اعتقاد دارند، با همين روشهاي آسان ميتوان کودکان را به خواندن کتاب تشويق کرد و کتاب را به عنوان جزيي از زندگي به او آموزش داد. بنابراين در آينده که فرزندتان پا به نوجواني و جواني ميگذارد، با کتاب بيگانه نيست.
الگوي ستارهها، کمکاري تلويزيون
چند سال پيش سياستگذاران سازمان صدا و سيما، استفاده از سيگار را از سوي بازيگران فيلمها و سريالها ممنوع کردند. دليل آن نيز اين بود که ممکن است جوانان و نوجوانان از اين شخصيتها الگو بگيرند و به سوي سيگار و مواد مخدر کشيده شوند ولي از قدرت رسانهها ميتوان در جهت مثبت و ترويج فرهنگهاي مناسب نيز استفاده کرد. به جز سريال کتابخانه هدهد که به طور مستقيم بر خواندن کتاب تاکيد داشت، در سالهاي اخير فيلمها و سريالهاي زيادي را از تلويزيون نديدهايم که کتاب خواندن را تشويق کنند و اين نشان ميدهد که ما از يک ابزار بسيار قدرتمند براي علاقهمند کردن جوانان به کتاب غافل ماندهايم. تصورش را بکنيد، يک شخصيت محبوب در يکي از سريالهاي تلويزيوني به صورتي غيرکليشهاي و به جا در موقعيتهاي کاربردي در حال کتابخواندن به نمايش گذاشته شود. جواناني که دايم در حال الگوبرداري از ظاهر و رفتار اين شخصيتها هستند، در خلال اين الگوبرداري، زوايا و عادات خوب او را نيز الگوبرداري ميکنند. در اين صورت، قالب کهنه کتاب در دست گرفتن از سوي سالمندان و آن هم روي صندلي راحتي، خواهد شکست. جوان براي يافتن پرسشهايش کتاب را ميگشايد و يا به کتابفروشيهايي با ظاهري مدرن و امروزي مراجعه ميکند. شايد وقت آن رسيده است که فرهنگ کتابخواني را در چارچوبي جديد و نو از طريق رسانهاي قدرتمند مانند تلويزيون به مردم معرفي کرد.
کتاب در سبد خريد خانواده
هر وقت اسم سبد خريد خانواده به ميان ميآيد، شما ياد يک سبد خريد غذايي ميافتيد ولي آيا در سبد خريد خانواده شما در طول يک روز، يک ماه و يا يک سال، کتابي ديده ميشود؟ اگر کمي دقت کنيد، مواد غذايي، پوشاک، لوازم منزل و... همه جاي خود را در اين سبد دارند ولي جاي کتاب خالي است. اگر همراه جوانان يا نوجوانان خود به خريد ميرويد، بد نيست در هر هفته يا ماه سري هم به يک کتابفروشي بزنيد تا او متوجه شود خريد کتاب نيز بخشي از خريد ماهانه يک خانوده را تشکيل ميدهد و به آن عادت کند. به اين ترتيب کمکم ياد ميگيرد در دقايقي که شما در کتابفروشي به دنبال کتاب مورد نظرتان ميگرديد، او هم کنجکاوانه به بررسي کتابهاي مورد علاقهاش بپردازد و يا با پول توجيبي خود آنها را خريداري کند.
نکتهها فراموش نشود
نکتهاي که نبايد فراموش کنيد، اين است که او را به دليل سلايقش در انتخاب کتاب، مورد تمسخر قرار ندهيد. موضوعات مورد نظر جوان يا نوجوان شما ممکن است از نظر شما پيش پا افتاده باشد ولي به هر حال پاسخگوي پرسشهاي ذهن اوست و هنگامي که نوجوان به دنبال يافتن يک پرسش و حل يک مشکل به کتاب پناه ميبرد، اين کتاب خواندن هدفمند و پايهاي است و ادامه خواهد يافت. شما ميتوانيد کتابهاي مناسب را در آن زمينه به او معرفي کنيد و به ذهن او جهت دهيد. نمايشگاههاي بينالمللي کتاب و نمايشگاههاي کتاب که به مناسبتهاي گوناگون برگزار ميشود، فرصتي است که در آن کتابها با تسهيلات ويژه و يا حتي تخفيف ارايه ميشوند شما ميتوانيد به عنوان والدين با نوجوانتان قرار بگذاريد و با هم به نمايشگاه برويد. ديدن آنهمه کتاب در کنار هم و افرادي که همه براي خواندن و خريد کتاب به آن نمايشگاه آمدهاند، نوجوان را به خواندن تشويق خواهد کرد، به ويژه همسالانش را در اين جمع خواهد يافت که با همين هدف به اين مکان آمدهاند.
منبع : هفته نامه سلامت