نه تنها شعرا و ادبا و فقها و… تحت تأثیر قرآن بوده اند و از آیات وحی الهام گیری کرده اند؛ بلکه وحی در کلمات و جملات مردم کوچه و بازار نیز نفوذ کرده و برای گفتن ضرب المثلها نیز از آیات قرآن الهام گرفته اند، در نوشتار زیر تعدادی از آیات و ضرب المثلهای معادل فارسی آنها آمده است.
1. «لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ»؛
چرا سخنی می گویید که به آن عمل نمی کنید.» (سوره ی صف، آیه ی 2)
آنانند که گمراهی را به بهای هدایت خریدند، پس تجارتشان سودی نکرد و از هدایت یافتگان نبودند.» (سوره ی بقره، آیه ی 16)
دین به دنیا فـروشان خـرند یوسف فروشند تا چه خرند 18. «واعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جِمیعاً ولا تَفَرّقوا؛
وهمگی به ریسمان الهی دست زنید و پراکنده نشوید.» (سوره ی آل عمران، آیه ی 103)
یک دست صدا ندارد.
19. «إنّی أری ما لا تَروْنَ؛
همانا من آن می بینم که شما نمی بینید.» (سوره ی انفال، آیه ی 48)
و از اهل من برایم وزیری قرار بده. هارون برادرم را، پشت من بدو استوار کن.» (سوره ی طه، آیه ی 29)
اگر دو برادر دهد پشت به پشت تـن کـوه را بـاد مـانـد بـه مشت (فردوسی)
برادر پشت برادر است. 21. «قالَ یا نُوحُ إنَّهُ لَیسَ مِنْ أهْلِکَ إنَّهُ عَمل غَیرُ صالِح؛
ای نوح بی گمان او از اهل تو نیست او [صاحب] کرداری نا شایست است.» (سوره ی هود، آیه ی 46)
پسر نوح با بدان بنشست آثـار نـبـوتـش گـم شـد (سعدی)
22. «لَوْ کانَ فِیهما آلِهَة إلاّ اللّه لَفَسَدَتا؛
اگر در آن دو (آسمان و زمین) معبودانی جز خدای بودند، البته [هر دو] تباه می شدند.» (سوره ی انبیاء، آیه ی 22)
دو پادشاه در اقلیمی نگجند.
23. «وإذا مَرّوا بِاللّغْوِ مَرّوا کِراماً؛
و چون به بیهوده ای بگذرند، کریم وار در می گذرند.» (سوره ی فرقان، آیه ی72)
شتر دیدی، ندیدی.
24. «خَسِرَ الدُّنْیا وَالآخِرَة…؛
در دنیا و آخرت زیان کار شد.» (سوره ی حج، آیه ی 11)
از آن جا رانده، از این جا مانده.
25. «کُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیهِمْ فَرْحُونَ؛
هر گروهی بدان چه نزد آنهاست، شادمانند.» (سوره ی مؤمنون، آیه ی53)
هر کسی را به کار خویش خوش است کس نگـوید کـه دوغ مـن تُـرش است
و بپرهیزید از فتنه ای که تنها به کسانی از شما که ستم کردند، نمی رسد و بدانید که خداوند سخت عقوبت می کند.» (سوره ی انفال، آیه ی 35)
آتش که گرفت خشک و تر می سوزد.
27. «إنّ الإنْسانَ لَیطْغی أنْ رآهُ اسْتَغْنی؛
انسان چون خود را بی نیاز بیند، سرکشی کند.» (سوره ی علق، آیه ی6 و7)
گر به دولت برسی مست نگردی، مردی
28. «کانَ الإنْسانُ کفوراً؛
انسان ناسپاس است.» (سوره ی اسرا، آیه ی6 و7)
نمک خوردن و نمکدان شکستن.
29. «والّذی جاءَ بِالصّدْقِ وصَدَّقَ بِهِ اولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ؛
و آن کسی که راستی آورد و آن را راست شمرد، آن گروهی هستند که ایشان پرهیزگارانند.» (سوره ی زمر، آیه ی33)
راستی کـن که راستان رستند در جهان راستان قوی دستند
30. «فإذا عَزَمْتَ فَتَوکَّلْ عَلی اللّهِ؛
پس چون اراده کاری کردی برخدا توکل کن.» (سوره ی آل عمران، آیه ی)
با توکل زانوی اشتر ببند.
31. «کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ؛
هر نَفْسی، چشنده ی مرگ است.» (سوره ی آل عمران، آیه ی184)
اگر چـرخ گردون کشد زین تو سرانجام خشت است بالین تو
32. «وَما تُقَدِّمُوا لأنْفُسِکُمْ مِنْ خَیرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللّهِ؛
وهر کار خیر که از پیش برای خود بفرستید همان را نزد خدا می یابید.» (سوره ی بقره، آیه ی110)
لا یذوقون فیها برداً و لا شراباً الّا حمیماً و غسّاقاً(آیات 24و25/سوره ی مبارکه ی نبأ)
ترجمه ی آیات: در آنجا نه هیچ خنکی نوشند و نه هیچ آشامیدنی مگر آب جوشان و خونابه ی دوزخیان
« آب خوش از گلوی کسی پائین نرفتن »:
و ما یهلکون الّا أنفسهم (آیه ی 26/سوره ی مبارکه ی أنعام)
ترجمه ی آیه : و هلاک نمی کنند مگر خویشتن را
«لگدبهبخت خویش زد »یا «تیشه به ریشه ی خویش زد»
وأتّقوا فتنةً لا تصیبنّ الّذین ظلموا منکم خاصّةً (آیه ی 25/سوره ی مبارکه ی أنفال)
ترجمه ی آیه: و از عذابی که تنها به ظالمان شما نمی رسد،بترسید!
« آتش چو برافروخت بسوزد تر و خشک » یا «آتش،دوست و دشمن نداند » و یا «گنه یک تن،ویرانی یک شهر بود»
إنّا أطعنا سادتنا و کبراءنا فأضلّونا السّبیلاً (آیه ی 67/سوره ی مبارکه ی أحزاب)
ترجمه ی آیات:ما مهتران و بزرگان خود را فرمان بردیم،پس ما را گمراه کردند
ضرب المثل :با خدا باش پادشاهي کن سوره توبه آيه 64 :
يَحْذَرُ الْمُنَافِقُونَ أَن تُنَزَّلَ عَلَيْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِمَا فِي قُلُوبِهِم قُلِ اسْتَهْزِئُواْ إِنَّ اللّهَ مُخْرِجٌ مَّا تَحْذَرُونَ
منافقان از آن بيم دارند که سوره اي بر ضد آنان نازل گردد، و به آنها از اسرار درون قلبشان خبر دهد ضرب المثل :آمد به سرم از آنچه مي ترسيدم