کنیستر چیست؟
قبل از این‌که به بررسی دلایل خرابی و عملکرد کنیستر (canister) بپردازیم، خوب است بدانید کنیستر چیست؟ درواقع کنیستر یک مخزن مملو از زغال فعال (carbon active) است که یک شلنگ ورودی بنزین از باک و یک شلنگ خروجی به سمت موتور دارد و از ورود بخارات بنزین به هوا جلوگیری می‌کند. کنیستر یکی از بخش‌های مهم هر خودرو بنزینی محسوب می‌شود. در این بخش، مازاد سوخت خودرو احیا می‌شود و می‌توان از آن بهره‌مند شد. این قطعه قابلیت‌های دیگری دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.در سال‌های اخیر آلودگی هوا به یکی از مهم‌ترین مشکلات کلان‌شهرهایی چون تهران بدل شده و یکی از عوامل مهم در این آلودگی نیز احتراق ناقصی است که در خودروهای بنزینی اتفاق می‌افتد. جهت مرتفع کردن این مشکل (البته نه به‌صورت کامل) قطعه‌ای تحت عنوان کنیستر (Canister) در خودروهای بنزینی وجود دارد. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم کنیستر دو شلنگ دارد، یکی از این شلنگ‌ها به‌عنوان ورودی و دیگری به‌عنوان خروجی محسوب می‌شوند. در زمان روشن بودن موتور خودرو، از طرف شلنگی که به موتور وصل شده این بخارات می‌سوزند و در زمان خاموش بودن موتور، به‌وسیله شلنگ دوم از ورود این بخارات به هوای آزاد جلوگیری می‌شود.
وظیفه کنیستر چیست؟
در ادامه مقاله به وظیفه کنیستر اشاره خواهیم کرد. در خودروهای بنزینی مخزنی وجود دارد به نام کنیستر که وظیفه آن جذب بخارات بنزین است. کنیستر دارای موادی از جنس کربن متخلخل است که به‌واسطه دارا بودن سطوح متخلخل بسیار می‌تواند همچون یک اسفنج، بخارات بنزین را به خود جذب کند. مخزن کنیستر استوانه‌ای شکل بوده و بر روی آن سه خروجی وجود دارد. دو خروجی به صورت لوله‌ای بوده که یکی از آن‌ها با باک بنزین و دیگری با منیفولد هوا در ارتباط است.برای انجام صحیح وظیفه کنیستر یک خروجی دیگر جهت ارتباط با هوای آزاد تعبیه شده‌است و فیلتری نیز در دهانه آن جهت فیلتر هوای ورودی قرار دارد که همگی این قطعات در کنار هم وظیفه اصلی کنیستر یعنی خروج بخارات بنزین را انجام می‌دهند. به‌دلیل خلائی که در منیفولد وجود دارد، بخارات بنزین به داخل مخزن کنیستر مکیده می‌شوند و منیفولد نیز این بخارات را به سمت محفظه احتراق هدایت می‌کند که البته این فرآیند برای زمانی است که موتور روشن باشد. در هنگام خاموشی موتور، این بخارات سمی توسط کربن (زغال فعال) موجود در کنیستر جذب شده و مانع از ورود آن به هوای آزاد می‌شود. پس از روشن شدن مجدد خودرو، بخارات موجود در کنیستر جهت احتراق مجدد به سمت موتور هدایت می‌شوند.
کنیستر برای ایمنی شما لازم است
پس از آن‌که به وظیفه کنیستر در خودرو اشاره کردیم، باید بگوییم که کنیستر علاو‌بر بهینه‌سازی مصرف سوخت و کاهش آلودگی هوا، بر ایمنی خودرو نیز تاثیر می‌گذارد. چنانچه کنیستر به هر دلیلی عمل نکند؛ بخار بنزین در داخل باک خودرو جمع شده و با باز کردن در باک، بخار بنزین با فشار خارج خواهد شد که این امر در فصول گرم سال و مسیرهای طولانی مشهودتر خواهد بود. حال اگر در چنین شرایطی تصادفی رخ دهد، احتمال انفجار باک و در نتیجه انفجار خودرو وجود دارد که بسیار خطرآفرین است.شیر برقی کنیستر
برای اجرای صحیح وظیفه کنیستر، دریچه‌های موجود بر روی مخزن کنیستر باید یک به یک باز و بسته شوند. باز و بسته کردن این دریچه‌ها توسط شیر برقی کنیستر انجام می‌پذیرد که کنترل آن نیز برعهده ECU خودرو است.شیر برقی کنیستر دارای سیم‌پیچی است که یک سر آن به قطب مثبت باتری متصل بوده و قطب منفی آن نیز به ECU متصل می‌شود. یکی از راه‌های پی بردن به خرابی شیر برقی کنیستر زمانی است که بوی بنزین به داخل خودرو می‌آید. البته در تمامی مواقع، بوی بنزین موجود در کابین خودرو، نمی‌تواند نشانه خرابی شیر برقی کنیستر باشد، اما می‌توان این موضوع را به‌عنوان یکی از شایع‌ترین نشانه‌های خرابی کنیستر در نظر گرفت.
نشانه های خرابی کنیستر
از نشانه‌های خرابی کنیستر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چراغ چک: چراغ چک خودرو روشن می‌شود و زمانی‌که به‌وسیله دیاگ آن را بررسی می‌کنید، کد خطای «شیر برقی کنیستر» قابل رویت است.
- بوی بنزین: ایراد به وجود آمده برای کنیستر، از بوی بنزین مشخص است. اگر بوی بنزین دائما احساس شد، ممکن است مشکل از شلنگ‌های متصل به باک بنزین، درب باک و حتی مخزن بنزین باشد، اما درصورتی‌که این بوی بنزین، تنها گاهی قابل استشمام باشد، نشانه خرابی کنیستر است. علاوه‌بر موارد ذکر شده، اگر درب باک بنزین خودرو را باز کردید و بخارات بنزین با فشار از آن خارج شدند، این هم نشان از خراب شدن دریچه قطع کن کنیستر دارد.
- صدای تق‌تق: چنانچه خرابی کنیستر به‌علت پارگی شلنگ یا شکستگی مخزن کنیستر باشد، گه‌گاه صدای «تق تق» نیز از آن شنیده می‌شود.
نحوه تست کنیستر
جهت تست کنیستر کافی است شلنگ اتصال باک به کنیستر را جدا کرده و به هنگام روشن بودن موتور، مکش هوا از سرشلنگی‌ها را چک کنید. چنانچه مکش به اندازه کافی وجود داشته باشد، حاکی از عملکرد درست کنیستر و مکش بخار بنزین است؛ همچنین باید مکش هوا از مجرای هوای آزاد نیز کنترل شود.چه زمانی باید کنیستر را تعویض کنیم؟
قابلیت جذب برای زغال‌های کنیستر زمان محدودی دارد. به این صورت که اگر در موعد مقرر تعویض قطعه رخ ندهد، به‌دلیل کاهش قابل‌توجه جذب ذغال‌ها، عملکرد قطعه تا حد زیادی مختل می‌شود.زمان تعویض این قطعه توسط کارخانه تولیدی تعیین‌شده و به‌‌طور متوسط چیزی در حدود 30 هزار کیلومتر یا 24 ماه بیان شده‌است.
باید گفت که عملکرد صحیح کنیستر، باعث کاهش چشمگیر مصرف سوخت می‌شود و تعویض به موقع این قطعه (با توجه به قیمت متوسط آن)، می‌تواند برایتان مقرون‌به‌صرفه نیز باشد.
سوالات متداول در مورد کنیستر خودرو:
آیا پر کردن باک روی عملکرد کنیستر اثر دارد؟باید گفت تاکنون کسی این مورد را تایید یا رد نکرده است، اما کارشناسان مجرب همراه مکانیک می‌گویند که پر کردن باک ممکن است روی وظیفه کنیستر اثر بگذارد.
آیا زمانی که در باک باز می‌شود، بنزین به بیرون پاشیده می‌شود؟
بیرون پاشیده شدن بنزین یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های خرابی کنیستر است و بیان کننده این مطلب است که کنیستر خودرو در تخلیه بخارات بنزین دچار مشکل شده‌است.
