موجودات افسانه‌ای در فرهنگ‌های جهان (زندانی تردید)

[Alborz Rad]

در فرهنگ‌های گوناگون و در میان ملل گوناگون جهان به نام موجودات افسانه‌ای و تخیلی زیادی برمی‌خوریم. نام این موجودات در زیر می‌آید:

* اسب بالدار
* ابوالهول
* پری دریایی
* تکشاخ
* خون‌آشام
* گرگمرد
* آرگوس
* پاگنده
* انکانتادو
* پیچال‌پری
* گارودا
* زیلانت
* اوگر
* والکیری
* اِلف
* ترول
* ناگا
* کاپره
* کلپی
* کراکن
* کوبولد
* کوریگان
* مانتیکور
* هیدرا
* هیولای لاخ نس
* یتی
* زومبی

 

[Alborz Rad]

ابوالهول غول افسانه‌های مصر باستان و اسطوره اُدیپ، مخلوطی از انسان و حیوان با پیکری از شیر، مزیّن به بالهای عقاب و دارای کله‌ای شبیه سر زنان است. این موجود افسانه‌ای کسانی را که موفق به‌حل معمّای او نمی‌شدند می‌کشت و در نظر مصریان باستان مظهر آفتاب محسوب می‌شد، ابوالهول بزرگ که در مصر قرار دارد از صخره‌ای تراشیده شده است و ۱۷ متر ارتفاع و ۳۹ متر طول دارد.
رمز ابوالهول

اسرارآمیز بودن ابوالهول احتمالأ در ارتباط با تعهد و ادای سوگند هنرمندان و خالقین اساطیر است که بر اساس آن موظف به‌حفظ اسرار و رموز عقاید و اندیشه‌های فرهنگی و عرفانی آثار خود بوده‌اند. این موجود افسانه‌ای بیش از هر پدیده دیگری در ادبیات و فرهنگ، اقتدار اسطوره‌ای خود را تثبیت نموده و به‌نماد اعلی و عمیق علم و دانائی و هم به‌نمودی از هلاک و نیستی شهرت یافته‌است. بسیاری از هنرپیشگان زن سینمای قرن بیستم که اسرارآمیز، شهوانی، حیله‌گر و مرموز بوده‌اند با ابوالهول مصری واقع درجیزه تشبیه شده‌اند.
[ویرایش] وجه تسمیه
تصویر:Sphynxes.JPG
خیابان سرهای ابوالهول در کرنک واقع در شهر اُقصُر

ابوالهول (یا اسفنکس از کلمه لاتینی اسفینکس و یونانی اسفیگس می‌باشد) هیکل عظیم اساطیری که هنرمندان مصری و به‌تقلید آنان هنرمندان یونانی به‌کرات مجسم ساخته‌اند. ابوالهول نام حیوان موهومی است که در مصر و یونان باستانی به‌هیاکل مختلف مجسم می‌کردند. در مصر اسفنکس را به‌شکل شیری نقش می‌کردند که سر او به‌صورت سر دختری بود. محتملأ این هیاکل را به‌قصد تعظیم و تکریم نیت که به زعم مصری‌ها الهه حکمت و دانش بود برپا می‌کردند. در خرابه‌های بلاد باستانی مصر اسفنکس‌های بسیار مشاهده می‌شود که از یک‌پارچه سنگ ساخته شده و از همه بزرگ‌تر را ابوالهول خوانند که در بین دو هرم واقع شده و تنه این هیکل در زیر ریگ‌ها مدفون و پوشیده‌است و فقط سینه و سر او خارج از ریگ مشاهده می‌شود که بیست و هشت متر ارتفاع دارد.

 

[Alborz Rad]

پری دریایی یک موجود افسانه‌ای آبزی است که سر و تنه‌ای به شکل انسان (زن) و دمی شبیه به ماهی دارد. پری دریایی در افسانه‌های بسیاری از فرهنگ‌های جهان، از تمدن آشوریان تا بابل و یونان باستان وجود دارد. در بعضی افسانه‌های اروپایی آمده پری دریایی توانایی برآورده کردن آرزوهای انسان‌ها را دارد، و در ژاپن معروف است که خوردن گوشت پری دریایی سبب جوان ماندن و زندگی جاوید می‌شود.

پری دریایی یکی از خوشنام‌ترین موجودات افسانه‌ای در فرهنگ عامیانه است و محتمل است که بسیاری از این شهرت را مدیون داستان پری دریایی کوچولو نوشتهٔ هانس کریستین اندرسن در سال ۱۸۳۶م باشد.

 

[Alborz Rad]

تک‌شاخ موجودی افسانه‌ای به شکل اسب با یک شاخ روی سر است. بر پایه افسانه‌ها، تک شاخ ها را نمی توان به آسانی شکار کرد زیرا بسیار چابک هستند ... آن ها زنان و دختران را به مردان ترجیح می دهند ... البته بعضی گویند که آن ها فقط توسط زنان رام می شوند
شکل ظاهری

اسب تک شاخ اسبی سفیدو زیبا با یال های بلند است که در افسانه های اکثر نقاط اروپا از آن یاد شده است. این موجود تخیلی بدنی به شکل اسب و شاخی در بالای سر خود دارد که قالبا به شکل مارپیچ است.[2] تک شاخ ها در ابتدای کره بودنشان طلایی رنگند و پس از آن در سیر بلوغ به رنگ نقره ای در می آیند و بعد از بلوغ کامل سفید رنگ می شوند ... آن ها عموما از اسب های عادی لاغر تر ولی بلند ترن
ریشه اصلی تولد این موجود افسانه مشخص نیست ... بعضی می گویند که این افسانه از یونان نشات می گیرد اما به خاطر گستردگی داستان هایی با شخصیت تک شاخ در کل اروپا و به خصوص شمال اروپا نمی توان آن را کاملا جز اساطیر یونان نام برد

 

[Alborz Rad]

خون‌آشام در افسانه‌ها و خرافات مردم اروپا، جنازه‌ای زنده است که شب‌ها از گور بیرون آمده و برای تغذیه خود از خون مردم می‌مکد. در این تخیلات، خون‌آشام‌ها دندان‌های نیش‌بلندی دارند که با آن‌ها از گردن زندگان خون می‌مکند، و معمولاً دارای قدرت‌های فوق بشری از جمله زندگی جاوید هستند. در داستان‌های زیادی خون‌آشام‌ها مردم را به بردگی می‌‌کشند و خود آنها را نیز به خون آشام تبدیل می‌کنند. رسم بر این است که برای دور کردن خون آشام‌ها طلسم‌های ویژه‌ای استفاده شود. برای کشتن او باید سرش را از تن جدا کرد و میخی بلند را به قلب او فرو کرد. خون‌آشام‌ها از عقاید خرافی به ادبیات کلاسیک و مدرن جهان وارد شده‌اند و امروزه کتابها و فیلم‌های فروانی با داستان‌های متفاوت در مورد آنها ساخته می‌شود. مشهورترین شخصیت خون‌آشام در عرصهٔ ادبیات، دراکولا نام دارد که زادهٔ ذهن برام استوکر نویسندهٔ بریتانیایی است

خون‌آشام‌ها در ادبیات

* دراکولا نوشتهٔ برام استوکر
* تاریخچهٔ خون‌آشام نوشتهٔ آن رایس
* قصه های سرزمین اشباح(ترجمه درست قصه های سرزمین خون آشامان) اثر دارن شان

 

[Alborz Rad]

گرگینه موجودی افسانه‌ای و از خرافات مردم اروپا است. گرگینه‌ انسانی است که شب‌هایی که ماه کامل است (ماه شب چهارده) به صورت گرگ درمی‌آید. چنین شخصی یا از راه بکار بردن افسون و جادو و یا در پی طلسم شدن از سوی کس دیگر تبدیل به گرگمرد می‌شود. ساده‌ترین راه برهنه شدن و بستن کمربندی از جنس پوست گرگ، و یا پوشیدن پوست کامل حیوان است. اگر یک گرگمرد طوری کسی را گاز بگیرد که بزاقش وارد جریان خون شخص شود، قربانی هم به گرگمرد تبدیل می‌شود. اصطلاح دیگری که در این رابطه بکار می‌رود اصطلاح گرگ‌دیسی و گرگمرد است.

 

[Alborz Rad]

آرگوس


آرگوس صد چشم، از قهرمانان یونانی که چشمان بسیاری در بدن داشت.
شخصیت‌های افسانه‌ای یونان باستان
آرگوس صد چشم

ویژگی‌ها: چشم‌های بسیاری در بدن داشت





او را آرگوس مشاهده‌گر می‌گفتند به دلیل آن‌که چشمان فراوانی داشت. در بسیاری از داستان‌ها و نقاشی‌ها 100 چشم برای او ذکر کرده‌اند که در سراسر بدن او قرار داشتند. این خاصیت، آرگوس را به یک نگهبان آرمانی مبدل کرده بود و هرا، همسر زئوس، او را برای نگهبانی زئوس و معشوقه‌اش یو، گماشته بود. اما زئوس به هرمس، پیغامبر خدایان، دستور داد تا یو را برباید و هرمس خود را به شکل چوپانی درآورد و با حکایتهای طولانی و آوای نی خود، آرگوس را به خواب برد و یو را دزدید. در بعضی از داستان‌ها، آرگوس در آخر به دست هرمس کشته می‌شود.

پاگنده
ا
پاگُنده

پاگُنده یا ساسکوآچ یکی از موجودات خیالی در باور گروهی از مردم در آمریکا و کانادا است.

بنا بر این باورها پاگنده شکلی گوریل‌وار دارد و در جنگل‌های دورافتاده امریکا و کانادا، منطقه دریاچه‌های بزرگ و کوه‌های راکی زندگی می‌کند.

قد پاگنده میان 2.1 تا 2.7 متر گفته شده، چشم‌های او ریز، ابروان درشت و سرش کوچک و نوک‌تیز گزارش شده.

پاگنده را دارای بویی بسیار بد و زننده می‌دانند.

 

[Alborz Rad]

پیچال پَری نام یکی از موجودات تخیلی در هندوستان و پاکستان است.

در باور برخی از روستائیان دامنه‌های هیمالیا، پیچال‌پری زنی فراطبیعی و زیبا است که پاهای آن در جهت برعکس قرار دارد.

مردم بیشتر، پیچال پری‌ها را موجوداتی آسیب‌رسان می‌دانند.

بخش نخست واژه یعنی پیچال در هندی به معنی پیچیده و وارونه است بخش دوم واژه یعنی پری همان پری فارسی است.




زامبی یا زومبی (در زبان‌های اروپایی: zombie) به جسدهای متحرکی گفته می‌شود که روح ندارند. زامبی‌ها امروزه در فیلم‌های ترسناک غربی زیاد دیده می‌شوند.[۱]

داستان زامبی‌ها از وودو یعنی نظام اعتقادی آفریقایی‌تباران دریای کارائیب سرچشمه می‌گیرد.[۲]

مطابق داستان‌ها، زامبی‌ها با گاز گرفتن و وارد کردن بزاق خود به بدن قربانیانشان آنها را همانند خود به یک زامبی تبدیل می‌کنند. در نتیجه، در فیلم‌ها تعداد زامبی‌ها همچنان رو به افزایش است. همچنین بر پایهٔ داستان‌ها، انسان باید در دهان زامبی‌ها نمک بریزد زیرا آن‌ها بدینوسیله به یاد می‌آورند که مرده‌اند و به گور خود بازمی‌گردند.[۳]

در فرهنگ‌های فارسی واژه زامبی به «مارخدا» ترجمه شده و اصل آن از سرخ‌پوستان دانسته شده‌است

 

[Alborz Rad]

زیلانت نام موجودی تخیلی در فرهنگ عوام تاتار و روس است.

در این باور، زیلانت ماری بالدار و موجودی بین اژدها و خزنده افسانه‌ای، ویورن (wyvern) است. زیلانت در افسانه‌های مربوط به بنیادگذاری شهر قازان، پایتخت تاتارستان، ذکر شده و از سال 1730 میلادی نشان و نماد شهر قازان است.

روس‌ها این موجود را زیلانت می‌نامند که از واژه تاتاری یلان (yılan) به معنی مار گرفته شده ولی خود تاتارها برای نامیدن آن از واژه فارسی اژدها استفاده می‌کنند.

بنا بر باور عامیانه تاتاری هر ماری که سنش از صد سال بگذرد اژدها می‌شود.



در اساطیر نروژی والکیری‌ها ایزدبانوهایی هستند که در خدمت اُدین، والاترین خدای اقوام ژرمن، قرار دارند. واژه والکیری (در نروژی کهن: valkyrjur) به معنای «برگزیننده کُشتگان» است.

در هنر نوین والکیری‌ها بعضآ بصورت رزم‌دختران (shieldmaidens) زیبای سوار بر اسب بالدار ترسیم می‌کنند.




ترول موجودی خیالی در افسانه‌های اروپای شمالی است. ترول‌ها به افسانه‌های متأخرتر هم راه یافته‌اند. مثلاً در فانتزی ارباب حلقه‌ها یا هنر نبرد یا مجموعهٔ هری پاتر. در بسیاری داستان‌ها ترول‌ها زیر پل‌ها خانه دارند و از مسافران باج می‌گیرند.

مانتیکور یا مردخوار موجود افسانه ای از گونه های شیمر است. این جانور سر و صورت یک انسان ( اغلب مرد ) و چشمان خاکستری دارد و بدن قهوه ای رنگ به شکل شیر و دم آن مانند عقرب ( و گاهی اوقات اژدها ) می باشد. اندازه این جانور از شیر بزرگ تر و از اسب کوچکتر است و بدنش کمی درشت تر از شیر است


یتی (به تبتی: Migo, gYa’ dred) یا مرد برفی موجود افسانه‌ای ساکن در کوه‌های هیمالیا و (کشورهای نپال و تبت است. بنا به داستان‌ها او جثه‌ای به بزرگی یک خرس بزرگ سفید دارد و همانند انسان بر روی دو پا راه میرود گفته می‌شود که بومیان و کوهنوردان در هوای بد کوهستان یتی را گه گاه میبینند گفته می‌شود که گاهی به مردمان گمشده د رکوه کمک می‌کند. از این موجود با نامهای "بزرگ پا" Big Foot و Sasquach هم نام برده شده است. بسیاری از انسانهای کنجکاو و حتی دانشمندان بدنبال ردپاهای "یتی" هستند.برخی دانشمندان انسان شناس یتی را با "ژیگانتوپیتکوس" که موجودی باستانی، انسان نما ومنقرض شده از گونه پریماتها میباشد مشابه دانسته اند.(رجوع به کتاب: Anthropology-Ember& Ember/2002 فصل 5) برخی شواهد بدست آمده نشان میدهد که احتمال وجود موجودی مانند یتی، نه تنها در تبت، که در کلرادو (ایالات متحده) نیز میرود