مفاهیم حشره شناسی
- شروع کننده موضوع afsoon6282
- تاریخ شروع
ممنون از همگی
حشره شناسی
حشره شناسی
حشرات و اهمیت آنها
علم حشره شناسی که به آن Entomology گفته می شود یکی از شاخه های علوم بیولوژی است.حشرات در حدود 350 میلیون سال در روی کره زمین زندگی می کردهاند و پرجمعیت ترین حیوانات زمین زی هستند . آنها تقریبا‌ً در تمام نقاط دنیا به غیر از دریاهای آزاد و بعضی از قسمتهای قطب زندگی می کنند. تا کنون نزدیک به یک میلیون گونه حشره شناخته شده و نامگذاری شده اند و شاید متجاوز از همین رقم هنوز ناشناخته باقی مانده اند.
بعضی از علل پایداری حشرات عبارتند از:
1- قدمت: Precedence
2- اندازه: Size
3- فراوانی: Abandance
4- قدرت سازش Adaptation:
5- استقامت Persistence:
6- داشتن اسکلت خارجی Exoskeleton:
7- بند بند بودن بدن Segmentation:
8- قدرت استحاله Metamorphosis:
9- قدرت پرواز و خاصیت گسترش Dispersion
حشره شناسی
حشرات و اهمیت آنها
علم حشره شناسی که به آن Entomology گفته می شود یکی از شاخه های علوم بیولوژی است.حشرات در حدود 350 میلیون سال در روی کره زمین زندگی می کردهاند و پرجمعیت ترین حیوانات زمین زی هستند . آنها تقریبا‌ً در تمام نقاط دنیا به غیر از دریاهای آزاد و بعضی از قسمتهای قطب زندگی می کنند. تا کنون نزدیک به یک میلیون گونه حشره شناخته شده و نامگذاری شده اند و شاید متجاوز از همین رقم هنوز ناشناخته باقی مانده اند.
بعضی از علل پایداری حشرات عبارتند از:
1- قدمت: Precedence
2- اندازه: Size
3- فراوانی: Abandance
4- قدرت سازش Adaptation:
5- استقامت Persistence:
6- داشتن اسکلت خارجی Exoskeleton:
7- بند بند بودن بدن Segmentation:
8- قدرت استحاله Metamorphosis:
9- قدرت پرواز و خاصیت گسترش Dispersion
آخرین ویرایش:
حشره شناسی
حشره شناسی
معایب حشرات :
اول – حشرات باعث تخریب و خسارت انواع و اقسام گیاهان میگردند.
1- جویدن قسمتی از اندام گیاهان مثل ریشه ، ساقه ، برگ و.. که بیشتر در مورد لارو پروانه ها و سخت بالپوشان و حشرات اتفاق می افتد.
2- با مکیدن شیره گیاهان
3- با ایجاد سوراخ ، کانال ، حفره ، در داخل میوه ، تنه وسر شاخه درختان .
4- ایجاد گال و انواع بد شکلی در گیاهان .
5- از طریق تخم گذاری داخل شاخه و تنه گیاهان.
6- استفاده از قسمتی از گیاهان برای ساختن لانه و پناهگاه.
7- تزریق بزاق در داخل نسج گیاهی باعث ایجاد ناراحتی های فیزیولوژیک و بیماریهای توکسی کوژنیک می گردند.
8- با انتقال عوامل بیماری زای گیاهی از گیاهان بیمر به گیاهان سالم .
9- موجب ایجاد نژادهاو دورگه هائی در عوامل بیماری زا می گردند و در نتیجه مقاومت گیاهان میزبان را از بین می برند .
دوم- حشرات موجب آزار و ناراحتی انسان و نیز ایجاد خسارت روی جانوران اهلی و وحشی به شرح زیر می گردند:
1- تغذیه از خون انسان و یا ایجاد زخمهای سطحی
2- ایجاد صداهای ناراحت کننده
3- ایجاد بوهای زننده
4- ورود اتفاقی آنها به دهان – بینی - گوش و غیره
5- تخم گذاری زیر پوست و داخل گوشت بدن .
6- نیش زدن و تزریق بزاق سمی یا موهای سمی که در سطح بدن آنها وجود دارد.
7- با مسموم کردن جانوران ، وقتی این جانوران به طور اتفاقی آنها را می بلعند.
8- انتقال عوامل بیماریزای مختلف از افراد مریض به افراد سالم چه در انسان و چه در حیوانات اهلی.
9- خراب کردن و ایجاد خسارت به مواد انباری.
حشره شناسی
معایب حشرات :
اول – حشرات باعث تخریب و خسارت انواع و اقسام گیاهان میگردند.
1- جویدن قسمتی از اندام گیاهان مثل ریشه ، ساقه ، برگ و.. که بیشتر در مورد لارو پروانه ها و سخت بالپوشان و حشرات اتفاق می افتد.
2- با مکیدن شیره گیاهان
3- با ایجاد سوراخ ، کانال ، حفره ، در داخل میوه ، تنه وسر شاخه درختان .
4- ایجاد گال و انواع بد شکلی در گیاهان .
5- از طریق تخم گذاری داخل شاخه و تنه گیاهان.
6- استفاده از قسمتی از گیاهان برای ساختن لانه و پناهگاه.
7- تزریق بزاق در داخل نسج گیاهی باعث ایجاد ناراحتی های فیزیولوژیک و بیماریهای توکسی کوژنیک می گردند.
8- با انتقال عوامل بیماری زای گیاهی از گیاهان بیمر به گیاهان سالم .
9- موجب ایجاد نژادهاو دورگه هائی در عوامل بیماری زا می گردند و در نتیجه مقاومت گیاهان میزبان را از بین می برند .
دوم- حشرات موجب آزار و ناراحتی انسان و نیز ایجاد خسارت روی جانوران اهلی و وحشی به شرح زیر می گردند:
1- تغذیه از خون انسان و یا ایجاد زخمهای سطحی
2- ایجاد صداهای ناراحت کننده
3- ایجاد بوهای زننده
4- ورود اتفاقی آنها به دهان – بینی - گوش و غیره
5- تخم گذاری زیر پوست و داخل گوشت بدن .
6- نیش زدن و تزریق بزاق سمی یا موهای سمی که در سطح بدن آنها وجود دارد.
7- با مسموم کردن جانوران ، وقتی این جانوران به طور اتفاقی آنها را می بلعند.
8- انتقال عوامل بیماریزای مختلف از افراد مریض به افراد سالم چه در انسان و چه در حیوانات اهلی.
9- خراب کردن و ایجاد خسارت به مواد انباری.
آخرین ویرایش:
حشره شناسی
حشره شناسی
محاسن حشرات:
اول – جمع آوری یا تولید بعضی از اقلام اقتصادی:
1- ابریشم الیافی است که از بزاق کرم ابریشم تولید می شود و در اصل برای ساخت پیله بکار می رود.
2- موم که از ترشحات غده های زیر شکم زنبور عسل می باشد و در داو سازی و در صنایع شمع سازی کاربرد دارد.
3- لاک که از ترشحات غده های سطحی بدن بعضی از شپشک ها می باشد.
دوم – بدن حشرات گاهی دارای مواد مفیدی است که مورد استفاده صنعت پزشکی و غیره واقع می شود.
1- نوعی رنگ به نام cochineal lac دانه های رنگین بدن نوعی شپشک میباشد که روی کاکتوس زندگی می کند.
2- کانتاردین ماده ای است که در پزشکی مصرف دارد و از بدن گونه هایی از سخت بالپوشان از خانواده Cantharidae استخراج می شود.
3- عده ای زیادی از حشرات به حالت لاروی برای طعمه ماهیگیری بکار میروند و به همین منظور پرورش داده می شوند و در اختیار ماهیگیران قرار می گیرند.
سوم – حشرات بعضی از مواد با ارزش گیاهی را جمع آوری می کنند ، می‌پرورانند و برای خود انبار می کنند . مثل جمع آوری گرده و شهد گلها و تولیدعسل
چهارم – حشرات با ایجاد گال که نوعی تغییر شکل بافت گیاه است محصولات صنعتی و دارویی به وجود می آورند.
پنجم – حشرات با گرده افشانی موجب بهبود کمی و کیفی محصولات کشاورزی می شود .
ششم – حشرات منابع غذایی مهم برای انسان و بعضی از دامها هستند.
1- ملخ و لارو بعضی پروانه ها مورد استفاده انسان قرار می گیرد و راه تازه ای برای جبران کمبود مواد غذایی می باشد که در آینده به وسیله بعضی از دانشمندان پیشنهاد شده است.
2- عده ای زیادی از حشرات خوراک ماهیان هستند و در پرورش مصنوعی ماهی از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
هفتم – عده ای زیادی از حشرات دشمنان طبیعی آفات گیاهان زراعی هستند و به نحو قابل توجهی مانع خسارت آنها می شوند که به دو دسته تقسیم می شوند:
1- پارازیت یا انگل ها که قسمتی یا تمام زندگی خود را در داخل یا روی بدن حشره آفت (میزبان) می گذرانندو باعث ضعف یا اغلب انهدام حشره زیان آور می گردند.
2- پرداتور یا شکارچی که حشرات زیان آور را شکار می کنند.
هشتم – حشرات موجب تخریب علف های هرز می شوند .
نهم – حشرات یکی از بهترین مواد آزمایشگاهی هستند و در مطالعات بیولوژیک و بخصوص علم ژنتیک کمک بسیار زیادی می کنند. مثل مگس سرکه
دهم – حشرات در از بین بردن لاشه جانوران مرده ، فضولات دامها و در نتیجه کمک به بهداشت محیط اهمیت قابل توجه دارند.
حشره شناسی
محاسن حشرات:
اول – جمع آوری یا تولید بعضی از اقلام اقتصادی:
1- ابریشم الیافی است که از بزاق کرم ابریشم تولید می شود و در اصل برای ساخت پیله بکار می رود.
2- موم که از ترشحات غده های زیر شکم زنبور عسل می باشد و در داو سازی و در صنایع شمع سازی کاربرد دارد.
3- لاک که از ترشحات غده های سطحی بدن بعضی از شپشک ها می باشد.
دوم – بدن حشرات گاهی دارای مواد مفیدی است که مورد استفاده صنعت پزشکی و غیره واقع می شود.
1- نوعی رنگ به نام cochineal lac دانه های رنگین بدن نوعی شپشک میباشد که روی کاکتوس زندگی می کند.
2- کانتاردین ماده ای است که در پزشکی مصرف دارد و از بدن گونه هایی از سخت بالپوشان از خانواده Cantharidae استخراج می شود.
3- عده ای زیادی از حشرات به حالت لاروی برای طعمه ماهیگیری بکار میروند و به همین منظور پرورش داده می شوند و در اختیار ماهیگیران قرار می گیرند.
سوم – حشرات بعضی از مواد با ارزش گیاهی را جمع آوری می کنند ، می‌پرورانند و برای خود انبار می کنند . مثل جمع آوری گرده و شهد گلها و تولیدعسل
چهارم – حشرات با ایجاد گال که نوعی تغییر شکل بافت گیاه است محصولات صنعتی و دارویی به وجود می آورند.
پنجم – حشرات با گرده افشانی موجب بهبود کمی و کیفی محصولات کشاورزی می شود .
ششم – حشرات منابع غذایی مهم برای انسان و بعضی از دامها هستند.
1- ملخ و لارو بعضی پروانه ها مورد استفاده انسان قرار می گیرد و راه تازه ای برای جبران کمبود مواد غذایی می باشد که در آینده به وسیله بعضی از دانشمندان پیشنهاد شده است.
2- عده ای زیادی از حشرات خوراک ماهیان هستند و در پرورش مصنوعی ماهی از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
هفتم – عده ای زیادی از حشرات دشمنان طبیعی آفات گیاهان زراعی هستند و به نحو قابل توجهی مانع خسارت آنها می شوند که به دو دسته تقسیم می شوند:
1- پارازیت یا انگل ها که قسمتی یا تمام زندگی خود را در داخل یا روی بدن حشره آفت (میزبان) می گذرانندو باعث ضعف یا اغلب انهدام حشره زیان آور می گردند.
2- پرداتور یا شکارچی که حشرات زیان آور را شکار می کنند.
هشتم – حشرات موجب تخریب علف های هرز می شوند .
نهم – حشرات یکی از بهترین مواد آزمایشگاهی هستند و در مطالعات بیولوژیک و بخصوص علم ژنتیک کمک بسیار زیادی می کنند. مثل مگس سرکه
دهم – حشرات در از بین بردن لاشه جانوران مرده ، فضولات دامها و در نتیجه کمک به بهداشت محیط اهمیت قابل توجه دارند.
حشره شناسی
حشره شناسی
مورفولوژی ، تشریح و فیزیولوژی
اول - ساختمان خارجی بدن حشرات Morphology:
بدن حشرات از سه قسمت سر ، سینه و شکم تشکیل شده است جلد بدن در حشرات به منزله اسکلت خارجی است و بدن را در برابر عوامل نامساعد طبیعی محفوظ نگه می دارد ، از خیس شدن در آب ، خشک شدن در نتیجه تبخیر زیاد ، حمله عوامل بیماری زا ، صدمات و ضربات خارجی مصون می دارد و به حشره امن زندگی در شرایط بسیار متفاوت محیط خارج را می دهد.
الف – جلد و مشتقات آن :
جلد از دو طبقه کوتیکول و هیپودرم تشکیل یافته است
1- کوتیکول: یا پوست شامل سه لایه کوتیکول روئی ، میانی و درونی است .
کوتیکول روئی یا خارجی Epicuticule به وسیله غده هیپودرمی ترشح می شود و فاقد کیتین و متشکل از ترکیبات گوگردی ، ازته ، مواد چربی و کوتیکولین است و وظایف مختلفی نظیر محافظت ، تزئین و غیره را انجام می دهد. این لا یه شامل : سیمان ، موم ، پلی فنول و کوتیکول می باشند.
کوتیکول میانی Exocuticule معمولا به رنگ تیره و به ضخامت چند میکرون و خیلی سخت است. این طبقه از لایه های کیتین و آرتنوپودین به طور متناوب تشکیل شده است .
کوتیکول درونیEndocuticule در زیرکوتیکول میانی قرار گرفته و ماده اصلی تشکیل دهنده آن کیتین است و از نظر ساختمانی شباهت زیادی به کوتیکول میانی دارد با این تفاوت که در میانی رنگ دانه های تیره و ساختمان متراکم تر وجود دارد.
2- هیپودرم یا بشره :شامل سلولهای مکعبی است که در زیر کوتیکول درونی و در روی یک لایه نازک به نام غشاء قاعده ای قرار دارد و محتوی رنگ دانه های مختلف و غده های ترشحی جلدی است که مواد مختلف نظیر ، موم ، لاک و غیره را ترشح می نماید . و ظایف حسی جلد به وسیله سلولهای حسی اپیدرم و رشته های عصبی انجام می شود. عموماً کوتیکول از قطعات سختی به نام اسکلریت تشکیل یافته که به وسیله شیارها یا قسمتهای نرم و قابل ارتجاع غشاء بین حلقه ای Coria به همدیگر متصل می شوند و قدرت تحرک در قسمتهای مختلف بدن بستگی به رشد این غشاء دارد ، به طوری که در جلد ظاهراً حالت مفصلی مشاهده می گردد ، در حلقه های شکم بین اسکلریت ها عریض بوده و در نتیجه قدرت تحرک نامحدود است . وجود غشاء بین حلقه ای در بدن حشرات از نظر حرکت قسمتهای مختلف بدن نسبت به هم ، حرکات تنفسی ازدیاد حجم شکم و غیره اهمیت دارد. خطوط بین اسکلریت ها را درز Suture می نامند. قطعات کیتینی در داخل دارای تا خوردگیهائی بنام آپودم می باشند که از نظر اتصال ماهیچه ها و استحکام بدن اهمیت دارند.
3- تزئینات جلد: سطح خارجی بدن حشرات دارای تزئینات مخصوصی مثل خار، فلس ، دندانه ، برجستگی های کنگره ای و دکمه ای و یا به صورت شاخ است و گاهی این برجستگی ها به رشته های عصبی مربوط بوده و زائده های حسی را به وجود می آورند. رنگهای مختلف بر اساس دو منبع فیزیکی و شیمیایی ایجاد می شود . شدت رنگ فیزیکی به ضخامت جلد کیتینی و عوامل محیطی مثل زاویه تابش نور و رطوبت و غیره بستگی دارد و رنگهای فیزیکی بیشتر در پروانه ها که سطح بدن آنها از فلس پوشیده شده دیده می شوند . رنگهای شیمیایی در نتیجه وجود رنگدانه ها در لایه کوتیکول میانی و سلولهای هیپودرمی جلد هستند ، از قبیل رنگهای قهوه ای ، سیاه قرمز ، نارنجی سبز و... و متغیر بوده و به عوامل داخلی و خارجی مثل رژیم غذایی و آب و هوا تغییر پیدا می کند. رنگ و نقش و نگارها در بعضی حشرات مثل کفشدوزک مبدا ارثی دارد.
ب – ماهیچه ها : ماهیچه های بدن حشرات بر دو نوع هستند : دسته اول ماهیچه های اسکلت که معمولا ً از یک آپودیوم کیتینی به دیگری متصل می گردد و سبب انقباض و حرکت حلقه‌ها می شود . دسته دوم ماهیچه های اعضای داخلی که مرکب از رشته های حلقوی و طولی است ، هر رشته ماهیچه دارای یک پوشش به نام سارکولم ((Sarcoleme و در داخل آن ماده قابل انقباض و چند هسته است . ماهیچه ها را با توجه به نوع عمل آنها ماهیچه های انبساط کننده ودور کننده و نزدیک کننده و بالابرنده نامگذاری کرده اند.
پ – ساختمان سر و ضمائم آن :
سر در حشرات به اشکال مختلف کروی ، بیضی ، مثلثی ، استوانه ای و قلبی مشاهده می شود و دارای یک سوراخ دهانی ، محل شروع لوله گوارش و یک سوراخ پشتی که محل عبور مری و زنجیر عصبی است می باشد . کپسول سر به صورت قطعه واحدی است که محتوی مغز و ماهیچه های ضمائم سر می باشد. فضای دخلی آن دارای قطعات کیتینی است به نام تانتوریوم که با لبه های داخلی اسکلریت ها مجموعاً اسکلت داخلی سر را تشکیل می دهند که دارای یک بازوی عقبی و دو بازوی جلویی است و از نظر اتصال ماهیچه های آرواره های بال و پائین و همچنین انبساط بخش جلوی لوله گوارش اهمیت دارد.
حشره شناسی
مورفولوژی ، تشریح و فیزیولوژی
اول - ساختمان خارجی بدن حشرات Morphology:
بدن حشرات از سه قسمت سر ، سینه و شکم تشکیل شده است جلد بدن در حشرات به منزله اسکلت خارجی است و بدن را در برابر عوامل نامساعد طبیعی محفوظ نگه می دارد ، از خیس شدن در آب ، خشک شدن در نتیجه تبخیر زیاد ، حمله عوامل بیماری زا ، صدمات و ضربات خارجی مصون می دارد و به حشره امن زندگی در شرایط بسیار متفاوت محیط خارج را می دهد.
الف – جلد و مشتقات آن :
جلد از دو طبقه کوتیکول و هیپودرم تشکیل یافته است
1- کوتیکول: یا پوست شامل سه لایه کوتیکول روئی ، میانی و درونی است .
کوتیکول روئی یا خارجی Epicuticule به وسیله غده هیپودرمی ترشح می شود و فاقد کیتین و متشکل از ترکیبات گوگردی ، ازته ، مواد چربی و کوتیکولین است و وظایف مختلفی نظیر محافظت ، تزئین و غیره را انجام می دهد. این لا یه شامل : سیمان ، موم ، پلی فنول و کوتیکول می باشند.
کوتیکول میانی Exocuticule معمولا به رنگ تیره و به ضخامت چند میکرون و خیلی سخت است. این طبقه از لایه های کیتین و آرتنوپودین به طور متناوب تشکیل شده است .
کوتیکول درونیEndocuticule در زیرکوتیکول میانی قرار گرفته و ماده اصلی تشکیل دهنده آن کیتین است و از نظر ساختمانی شباهت زیادی به کوتیکول میانی دارد با این تفاوت که در میانی رنگ دانه های تیره و ساختمان متراکم تر وجود دارد.
2- هیپودرم یا بشره :شامل سلولهای مکعبی است که در زیر کوتیکول درونی و در روی یک لایه نازک به نام غشاء قاعده ای قرار دارد و محتوی رنگ دانه های مختلف و غده های ترشحی جلدی است که مواد مختلف نظیر ، موم ، لاک و غیره را ترشح می نماید . و ظایف حسی جلد به وسیله سلولهای حسی اپیدرم و رشته های عصبی انجام می شود. عموماً کوتیکول از قطعات سختی به نام اسکلریت تشکیل یافته که به وسیله شیارها یا قسمتهای نرم و قابل ارتجاع غشاء بین حلقه ای Coria به همدیگر متصل می شوند و قدرت تحرک در قسمتهای مختلف بدن بستگی به رشد این غشاء دارد ، به طوری که در جلد ظاهراً حالت مفصلی مشاهده می گردد ، در حلقه های شکم بین اسکلریت ها عریض بوده و در نتیجه قدرت تحرک نامحدود است . وجود غشاء بین حلقه ای در بدن حشرات از نظر حرکت قسمتهای مختلف بدن نسبت به هم ، حرکات تنفسی ازدیاد حجم شکم و غیره اهمیت دارد. خطوط بین اسکلریت ها را درز Suture می نامند. قطعات کیتینی در داخل دارای تا خوردگیهائی بنام آپودم می باشند که از نظر اتصال ماهیچه ها و استحکام بدن اهمیت دارند.
3- تزئینات جلد: سطح خارجی بدن حشرات دارای تزئینات مخصوصی مثل خار، فلس ، دندانه ، برجستگی های کنگره ای و دکمه ای و یا به صورت شاخ است و گاهی این برجستگی ها به رشته های عصبی مربوط بوده و زائده های حسی را به وجود می آورند. رنگهای مختلف بر اساس دو منبع فیزیکی و شیمیایی ایجاد می شود . شدت رنگ فیزیکی به ضخامت جلد کیتینی و عوامل محیطی مثل زاویه تابش نور و رطوبت و غیره بستگی دارد و رنگهای فیزیکی بیشتر در پروانه ها که سطح بدن آنها از فلس پوشیده شده دیده می شوند . رنگهای شیمیایی در نتیجه وجود رنگدانه ها در لایه کوتیکول میانی و سلولهای هیپودرمی جلد هستند ، از قبیل رنگهای قهوه ای ، سیاه قرمز ، نارنجی سبز و... و متغیر بوده و به عوامل داخلی و خارجی مثل رژیم غذایی و آب و هوا تغییر پیدا می کند. رنگ و نقش و نگارها در بعضی حشرات مثل کفشدوزک مبدا ارثی دارد.
ب – ماهیچه ها : ماهیچه های بدن حشرات بر دو نوع هستند : دسته اول ماهیچه های اسکلت که معمولا ً از یک آپودیوم کیتینی به دیگری متصل می گردد و سبب انقباض و حرکت حلقه‌ها می شود . دسته دوم ماهیچه های اعضای داخلی که مرکب از رشته های حلقوی و طولی است ، هر رشته ماهیچه دارای یک پوشش به نام سارکولم ((Sarcoleme و در داخل آن ماده قابل انقباض و چند هسته است . ماهیچه ها را با توجه به نوع عمل آنها ماهیچه های انبساط کننده ودور کننده و نزدیک کننده و بالابرنده نامگذاری کرده اند.
پ – ساختمان سر و ضمائم آن :
سر در حشرات به اشکال مختلف کروی ، بیضی ، مثلثی ، استوانه ای و قلبی مشاهده می شود و دارای یک سوراخ دهانی ، محل شروع لوله گوارش و یک سوراخ پشتی که محل عبور مری و زنجیر عصبی است می باشد . کپسول سر به صورت قطعه واحدی است که محتوی مغز و ماهیچه های ضمائم سر می باشد. فضای دخلی آن دارای قطعات کیتینی است به نام تانتوریوم که با لبه های داخلی اسکلریت ها مجموعاً اسکلت داخلی سر را تشکیل می دهند که دارای یک بازوی عقبی و دو بازوی جلویی است و از نظر اتصال ماهیچه های آرواره های بال و پائین و همچنین انبساط بخش جلوی لوله گوارش اهمیت دارد.
حشره شناسی
حشره شناسی
قسمتهای مختلف سر و محل قرار گرفتن آنها
1- فرق سر Vertex در قسمت فوقانی سر که دارای یک درز طولی است.
2- پشت سرOcciput ناحیه ای که بین سر و گردن قرار دارد.
3- گلو Galea قسمت تحتانی دهان و بعد از سر.
4- گیجگاه Tempora قسمت بالایی و طرفین سر و پشت چشم مرکب.
5- گونه Gena قسمت طرفین سر و زیر چشم های مرکب.
6- پیشانی Fornt بین دو چشم مرکب و گونه ها که چشم ساده میانی را در بر می گیرد.
7- قطعه زیر پیشانی Clypeus بعد از پیشانی و به وسیله شیاری از آن جدا می شود.
8- اعضاء حسی که شامل یک جفت شاخک ، یک جفت چشم مرکب و 1-3 عدد چشم ساده است.
9- قطعات دهان Mouth parts شامل لب بالا و پایین یک جفت آرواره بالا و پایین
10- گردن Cervix حد فاصل بین سر و قفس سینه واقع شده و ساختمان کیتینی یا غشائی دارد .
از نظر قرار گرفتن سر نسبت به محور بدن و طرز باز شدن دهان به طور کلی سه حالت زیر در حشرات مشاهده می شود:
پروگنات : Prognathus : در این حالت سر متوجه به جلو و دهان در امتداد محور طولی بدن قرار دارد مانند گوش خیزک .
اورتوگنات Orthognathus : دهان در زیر سر واقع شده و سر عمود به محور بدن می باشد مثل راست بالان.
اپیستوگنات Opistognathus : در این حالت سر متمایل به عقب و دهان در زیر سر قرار دارد ، نظیر شته ها و شپشکها
حشره شناسی
قسمتهای مختلف سر و محل قرار گرفتن آنها
1- فرق سر Vertex در قسمت فوقانی سر که دارای یک درز طولی است.
2- پشت سرOcciput ناحیه ای که بین سر و گردن قرار دارد.
3- گلو Galea قسمت تحتانی دهان و بعد از سر.
4- گیجگاه Tempora قسمت بالایی و طرفین سر و پشت چشم مرکب.
5- گونه Gena قسمت طرفین سر و زیر چشم های مرکب.
6- پیشانی Fornt بین دو چشم مرکب و گونه ها که چشم ساده میانی را در بر می گیرد.
7- قطعه زیر پیشانی Clypeus بعد از پیشانی و به وسیله شیاری از آن جدا می شود.
8- اعضاء حسی که شامل یک جفت شاخک ، یک جفت چشم مرکب و 1-3 عدد چشم ساده است.
9- قطعات دهان Mouth parts شامل لب بالا و پایین یک جفت آرواره بالا و پایین
10- گردن Cervix حد فاصل بین سر و قفس سینه واقع شده و ساختمان کیتینی یا غشائی دارد .
از نظر قرار گرفتن سر نسبت به محور بدن و طرز باز شدن دهان به طور کلی سه حالت زیر در حشرات مشاهده می شود:
پروگنات : Prognathus : در این حالت سر متوجه به جلو و دهان در امتداد محور طولی بدن قرار دارد مانند گوش خیزک .
اورتوگنات Orthognathus : دهان در زیر سر واقع شده و سر عمود به محور بدن می باشد مثل راست بالان.
اپیستوگنات Opistognathus : در این حالت سر متمایل به عقب و دهان در زیر سر قرار دارد ، نظیر شته ها و شپشکها
حشره شناسی
حشره شناسی
پیوستهای سر:
1- شاخکها :
آنتن یا شاخک عضوی است حسی ، که در تمام حشرات به استثنای حشرات راسته بی شاخکان و بعضی از لاروها در جلو سر وجود دارد . شاخکها دائماً در حرکت هستند و یکی از حساسترین اعضاء بدن و مجهز به ضمائم حسی مختلف نظیر حس شنوائی ، چشائی ، بویائی و تماسی هستند و از تعدادی مفصل تشکیل یافته که از نظر شکل و اندازه یکنواخت نمی باشند و شامل سه قسمت هستند.
(1) اسکاپ Scapus که اولین مفصل شاخک بوده و معمولاً بلندتر و عریضتر از مفصل های دیگر است.
(2) پدیسل Pedicellus که بعد از اسکاپ قرار دارد و دارای عضو مخصوص حسی به نام عضو جونسون می باشد.
(3) تاژک Flagellum که شامل بقیه مفصل های شاخک از مفصل سوم به بعد می باشد.
اشکال شاخک :
شاخک در حشرات به اشکال زیر دیده می شود.
1- شاخک دوکی Fusiform : که مفصل های ابتدائی و انتهایی شاخک کم عرض و مفصل های وسطی عریض تر است . مانند جنس Acridella
2- شاخک نخی Filiform: که مفصل های استوانه ای شکل و باریک است . مانند ملخ شاخ کوتاه
3- شاخک موئی Setaceous : که مفصل انتهایی شاخک (تاژک) باریک و به صورت موی بلند دیده می شود. مانند سوسری ها
4- شاخک تسبیحی Moniliform : که مفصل ها به شکل دانه های تسبیح به دنبال یکدیگر قرار دارند مانند موریانه ها .
5- شاخک چماقی Claviform: که عرض مفصلهای شاخک تدریجاً به طرف انتها افزایش می یابد ، مانند سوسکهای خانواده Cucujidae
6- شاخک سنجاقی Capitate : که چند مفصل انتهایی شاخک پهن و به شکل سر گرز یا سنجاق شده است مانند سوسکهاس خانواده Scolytidae
7- شاخک اره ای Serrate : که کنار خارجی مفصلهای شاخک مجهز به دندانه های کوتاه و مثلثی شکل است مانند سوسکهای خانواده Buprestidae
8- شاخک زانوئی Geniculate : که در این نوع شاخک ها اسکاپ طویل و در محل اتصال به پدیسل زاویه ای تشکیل می دهد. مثل مورچه ها
9- شاخک ورقی Lamellate: که چند مفصل انتهایی شاخک پهن و مانند پره های بادبزن فرنگی رویهم قرار می گیرند نظیر سوسک کرم سفید ریشه
10- شاخک شانه ای Pectinate , Bipectinate که کنار خارجی مفصل های شاخک دارای دندانه بلند است ، اگر یک طرف شاخک دندانه دار باشد Pectinate ، شاخک به شکل شانه یک طرفه است مانند سوسک گوزن پرنده و چنانچه دو طرف شاخک مجهز به دندانه باشد Bipectinate به شکل شانه دو طرفه است مثل پروانه ابریشم.
11- شاخک میله ای Stylate : که مفصل سوم یا مفصل انتهائی شاخک مجهز به یک زائده میله ای شکل است به نام Stylate مانند شاخک بعضی از مگسها.
12- شاخک مودار Aristate: شاخک معمولا کوتاه و سه مفصلی است و مفصل سوم دارای موی درشتی به نام Arista است نظیر غالب مگسها.
13- شاخک پروش Plumose که یک طرف یا دو طرف مفصلهای شاخک مجهز به رشته های طویل و گاهی متراکم می باشد نظیر شاخک پروانه پر طاووس گلابی ونر بعضی از پشه ها.
حشره شناسی
پیوستهای سر:
1- شاخکها :
آنتن یا شاخک عضوی است حسی ، که در تمام حشرات به استثنای حشرات راسته بی شاخکان و بعضی از لاروها در جلو سر وجود دارد . شاخکها دائماً در حرکت هستند و یکی از حساسترین اعضاء بدن و مجهز به ضمائم حسی مختلف نظیر حس شنوائی ، چشائی ، بویائی و تماسی هستند و از تعدادی مفصل تشکیل یافته که از نظر شکل و اندازه یکنواخت نمی باشند و شامل سه قسمت هستند.
(1) اسکاپ Scapus که اولین مفصل شاخک بوده و معمولاً بلندتر و عریضتر از مفصل های دیگر است.
(2) پدیسل Pedicellus که بعد از اسکاپ قرار دارد و دارای عضو مخصوص حسی به نام عضو جونسون می باشد.
(3) تاژک Flagellum که شامل بقیه مفصل های شاخک از مفصل سوم به بعد می باشد.
اشکال شاخک :
شاخک در حشرات به اشکال زیر دیده می شود.
1- شاخک دوکی Fusiform : که مفصل های ابتدائی و انتهایی شاخک کم عرض و مفصل های وسطی عریض تر است . مانند جنس Acridella
2- شاخک نخی Filiform: که مفصل های استوانه ای شکل و باریک است . مانند ملخ شاخ کوتاه
3- شاخک موئی Setaceous : که مفصل انتهایی شاخک (تاژک) باریک و به صورت موی بلند دیده می شود. مانند سوسری ها
4- شاخک تسبیحی Moniliform : که مفصل ها به شکل دانه های تسبیح به دنبال یکدیگر قرار دارند مانند موریانه ها .
5- شاخک چماقی Claviform: که عرض مفصلهای شاخک تدریجاً به طرف انتها افزایش می یابد ، مانند سوسکهای خانواده Cucujidae
6- شاخک سنجاقی Capitate : که چند مفصل انتهایی شاخک پهن و به شکل سر گرز یا سنجاق شده است مانند سوسکهاس خانواده Scolytidae
7- شاخک اره ای Serrate : که کنار خارجی مفصلهای شاخک مجهز به دندانه های کوتاه و مثلثی شکل است مانند سوسکهای خانواده Buprestidae
8- شاخک زانوئی Geniculate : که در این نوع شاخک ها اسکاپ طویل و در محل اتصال به پدیسل زاویه ای تشکیل می دهد. مثل مورچه ها
9- شاخک ورقی Lamellate: که چند مفصل انتهایی شاخک پهن و مانند پره های بادبزن فرنگی رویهم قرار می گیرند نظیر سوسک کرم سفید ریشه
10- شاخک شانه ای Pectinate , Bipectinate که کنار خارجی مفصل های شاخک دارای دندانه بلند است ، اگر یک طرف شاخک دندانه دار باشد Pectinate ، شاخک به شکل شانه یک طرفه است مانند سوسک گوزن پرنده و چنانچه دو طرف شاخک مجهز به دندانه باشد Bipectinate به شکل شانه دو طرفه است مثل پروانه ابریشم.
11- شاخک میله ای Stylate : که مفصل سوم یا مفصل انتهائی شاخک مجهز به یک زائده میله ای شکل است به نام Stylate مانند شاخک بعضی از مگسها.
12- شاخک مودار Aristate: شاخک معمولا کوتاه و سه مفصلی است و مفصل سوم دارای موی درشتی به نام Arista است نظیر غالب مگسها.
13- شاخک پروش Plumose که یک طرف یا دو طرف مفصلهای شاخک مجهز به رشته های طویل و گاهی متراکم می باشد نظیر شاخک پروانه پر طاووس گلابی ونر بعضی از پشه ها.
حشره شناسی
حشره شناسی
قطعات دهان :
قطعات دهان در حشرات بسته به رژیم غذایی و فیزیولوژی گونه های مختلف متفاوت بوده و بطور کلی تیپهای ساختمانی ساینده(ملخ) – زننده(پشه) – مکنده (پروانه) – لیسنده(مگس) – مخطط (زنبور عسل ) مشاهده می شود.
تیپ ساینده Chewing – این تیپ ، در حشرات راستهThysanura ، راست بالان ، سخت بالپوشان ، لارو پروانه ها و غیره مشاهده می شود و از قطعات زیر تشکیل یافته است :
1- لب بالا Labrum : در زیر Clypeus قرار دارد و سطح داخلی آن اپی فارنکس نامیده می شود.
2- آرواره بالا Mandible : که به شکل هرم مثلثی که لبه داخلی آن دندانه دار است و به تعداد یک جفت در زیر لب بالا قرر گرفته و عمل قرار گرفتن و خورد نمودن مواد غذائی را انجام می‌دهند.
3 – آرواره پائین Maxilla : که به تعداد یک جفت در زیر آرواره های بالا قرر دارد و از قطعات زیر تشکیل شده است : پایه Cardo در قاعده آرواره های پائین که به وسیله یک برآمدگی به تانتوریم متصل می گردد. تنه Stipesکه به شکل قطعه بزرگی است و لبه داخلی آن به نام internal lobe یا Lacinia مرسوم است و معمولا مجهز به مژه یا خار می باشد . لبه خارجی آن External lobe یا Galea نامیده
حشره شناسی
قطعات دهان :
قطعات دهان در حشرات بسته به رژیم غذایی و فیزیولوژی گونه های مختلف متفاوت بوده و بطور کلی تیپهای ساختمانی ساینده(ملخ) – زننده(پشه) – مکنده (پروانه) – لیسنده(مگس) – مخطط (زنبور عسل ) مشاهده می شود.
تیپ ساینده Chewing – این تیپ ، در حشرات راستهThysanura ، راست بالان ، سخت بالپوشان ، لارو پروانه ها و غیره مشاهده می شود و از قطعات زیر تشکیل یافته است :
1- لب بالا Labrum : در زیر Clypeus قرار دارد و سطح داخلی آن اپی فارنکس نامیده می شود.
2- آرواره بالا Mandible : که به شکل هرم مثلثی که لبه داخلی آن دندانه دار است و به تعداد یک جفت در زیر لب بالا قرر گرفته و عمل قرار گرفتن و خورد نمودن مواد غذائی را انجام می‌دهند.
3 – آرواره پائین Maxilla : که به تعداد یک جفت در زیر آرواره های بالا قرر دارد و از قطعات زیر تشکیل شده است : پایه Cardo در قاعده آرواره های پائین که به وسیله یک برآمدگی به تانتوریم متصل می گردد. تنه Stipesکه به شکل قطعه بزرگی است و لبه داخلی آن به نام internal lobe یا Lacinia مرسوم است و معمولا مجهز به مژه یا خار می باشد . لبه خارجی آن External lobe یا Galea نامیده
می شود و همچنین دارای یک پالپ چند مفصلی است .
4- لب پائین Labium که قسمت متحرکش به صورت قطعه ای بزرگ و قلبی شکل است و دو لبه داخلی آن تشکیل دو زبانه به نام گلوسا را می دهد که در بعضی حشرات مثل زنبور عسل با هم یکی شده و قطعه نسبتاً بزرگی به نام زبان یا Ligula را بوجود می آورد.لبه های خارجی تشکیل زبانه های خارجی یا پاراگلوسا را می دهند که پالپهای لب پائین در طرفین آن قرار دارند.
5- هیپوفارنکس: یک زائده زبان مانندی است که در جلو و یا بالای لب پائین و آرواره پائین قرار گرفته که عضو چشائی بوده و مجاری غدد ترشحی بزاق در زیر قاعده آن باز می شوند.
تیپ زننده (مکنده زننده) Piercing – Sucking در این تیپ آرواره های بالا و پائین به صورت میله ای باریک به نام استایلت تغییر شکل داده و برای سوراخ کردن پوست بدن حیوانات و یا بافتهای گیاهان به منظور مکیدن خون و یا شیره گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد. این میله ها کیتینی و فاقد مو و فلس هستند . در خرطوم مفصلی ها لب پائین به شکل غلاف طویل و ناودان مانندی است که میله ها را در بر می گیرد و آرواره های بالا و پائین به هم چسبیده و دو کانال فوقانی و تحتانی را بوجود می آورند که از کانال تحتانی موسوم به کانال بزاقی آب دهان حشره در بافتهای نباتی و یا بدن حیوانات وارد شده و سبب رقیق شدن شیره نباتی و یا جلوگیری از انعقاد خون می شود و بسهولت از کانال فوقانی به نام کانال غذائی به طرف دهان حشره جریان پیدا می کند . لب بالا به صورت قطعه کوچکی قسمتی از خرطوم را می پوشاند .
تیپ مکنده Siphoning - این تیپ قطعات دهان در پروانه ها مشاهده می گردد در این حشرات خرطوم از اتصال دو لبه خارجی آرواره های پائینی به وجود می آید و مجرای بین آنها برای مکیدن مایعات بکار می رود و مجهز به اعضاء حسی متعدد و گاهی زائده های کیتینی است که برای جویدن بافتهای گیاهی بکار می رود. لب پائین به صورت یک صفحه غشائی کوچک و ساده بوده و در طرفین آن پالپ های سه مفصلی قرار دارند ، لب بالا به صورت یک رشته نازک عرضی تغییر شکل داده و آرواره های بالا خیلی کوچک و یا بکلی از بین رفته اند.
تیپ لیسنده Sponging – حشرات لیسنده معمولا ً با خرطوم خود از مایعات تغذیه می کنند . این خرطوم زانویی شکل و متحرک و از رشد لب پایین بوجود آمده است و قاعده آن Rostrum و انتهای آن Haustellum نامیده می شود. و در انتهای قسمت هوستلوم یک قطعه اسفنجی به نام Labella مشاهده می گرددکه سطح آن مجهز به شیارهای متعدد است و هنگام تغذیه با فشار دادن قسمت اسفنجی شیارهای مزبور پر از مایع می شوند و این کانالها در انتها به کانال غذائی مربوط می گردند. کانال غذایی از اتصال دو میله Stylet که یکی از رشد طولی لب بالا و دیگری از رشد زائده لب پائین بوجود آمده است .
تیپ مخطط Chewing – Lapping این تیپ قطعات دهان مخصوص راسته بال غشائیان یا زنبورها می باشد در زنبور عسللب بالا و آرواره های بالا نظیر تیپ ساینده رشد معمولی داشته و لب بالا کوچک و هلالی و یا مستطیلی شکل و آرواره های بالا خمیده و دندانه دارند . خرطوم از رشد طولی آرواره های پائین و لب پائین بوجود آمده است در آرواره های پائین پایه قوسی شکل ، تنه کشیده و ضخیم ، لبه های خارجی خنجری شکل و لبه های داخلی از بین رفته و یا به صورت قطعه کوچکی در قاعده لبه خارجی دیده می شوند . در لب پائین چانه مثلثی شکل و زبانه های داخلی یا گلوسا قطعه طویلی به نام زبان یا Ligula را می سازندو زبانه های خارجی یا پاراگلوسا به صورت یک قطعه کوچک در قاعده آن دیده می شوند .زبان قابل انعطاف و دارای مجرای ترشحی بزاق است.
4- لب پائین Labium که قسمت متحرکش به صورت قطعه ای بزرگ و قلبی شکل است و دو لبه داخلی آن تشکیل دو زبانه به نام گلوسا را می دهد که در بعضی حشرات مثل زنبور عسل با هم یکی شده و قطعه نسبتاً بزرگی به نام زبان یا Ligula را بوجود می آورد.لبه های خارجی تشکیل زبانه های خارجی یا پاراگلوسا را می دهند که پالپهای لب پائین در طرفین آن قرار دارند.
5- هیپوفارنکس: یک زائده زبان مانندی است که در جلو و یا بالای لب پائین و آرواره پائین قرار گرفته که عضو چشائی بوده و مجاری غدد ترشحی بزاق در زیر قاعده آن باز می شوند.
تیپ زننده (مکنده زننده) Piercing – Sucking در این تیپ آرواره های بالا و پائین به صورت میله ای باریک به نام استایلت تغییر شکل داده و برای سوراخ کردن پوست بدن حیوانات و یا بافتهای گیاهان به منظور مکیدن خون و یا شیره گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد. این میله ها کیتینی و فاقد مو و فلس هستند . در خرطوم مفصلی ها لب پائین به شکل غلاف طویل و ناودان مانندی است که میله ها را در بر می گیرد و آرواره های بالا و پائین به هم چسبیده و دو کانال فوقانی و تحتانی را بوجود می آورند که از کانال تحتانی موسوم به کانال بزاقی آب دهان حشره در بافتهای نباتی و یا بدن حیوانات وارد شده و سبب رقیق شدن شیره نباتی و یا جلوگیری از انعقاد خون می شود و بسهولت از کانال فوقانی به نام کانال غذائی به طرف دهان حشره جریان پیدا می کند . لب بالا به صورت قطعه کوچکی قسمتی از خرطوم را می پوشاند .
تیپ مکنده Siphoning - این تیپ قطعات دهان در پروانه ها مشاهده می گردد در این حشرات خرطوم از اتصال دو لبه خارجی آرواره های پائینی به وجود می آید و مجرای بین آنها برای مکیدن مایعات بکار می رود و مجهز به اعضاء حسی متعدد و گاهی زائده های کیتینی است که برای جویدن بافتهای گیاهی بکار می رود. لب پائین به صورت یک صفحه غشائی کوچک و ساده بوده و در طرفین آن پالپ های سه مفصلی قرار دارند ، لب بالا به صورت یک رشته نازک عرضی تغییر شکل داده و آرواره های بالا خیلی کوچک و یا بکلی از بین رفته اند.
تیپ لیسنده Sponging – حشرات لیسنده معمولا ً با خرطوم خود از مایعات تغذیه می کنند . این خرطوم زانویی شکل و متحرک و از رشد لب پایین بوجود آمده است و قاعده آن Rostrum و انتهای آن Haustellum نامیده می شود. و در انتهای قسمت هوستلوم یک قطعه اسفنجی به نام Labella مشاهده می گرددکه سطح آن مجهز به شیارهای متعدد است و هنگام تغذیه با فشار دادن قسمت اسفنجی شیارهای مزبور پر از مایع می شوند و این کانالها در انتها به کانال غذائی مربوط می گردند. کانال غذایی از اتصال دو میله Stylet که یکی از رشد طولی لب بالا و دیگری از رشد زائده لب پائین بوجود آمده است .
تیپ مخطط Chewing – Lapping این تیپ قطعات دهان مخصوص راسته بال غشائیان یا زنبورها می باشد در زنبور عسللب بالا و آرواره های بالا نظیر تیپ ساینده رشد معمولی داشته و لب بالا کوچک و هلالی و یا مستطیلی شکل و آرواره های بالا خمیده و دندانه دارند . خرطوم از رشد طولی آرواره های پائین و لب پائین بوجود آمده است در آرواره های پائین پایه قوسی شکل ، تنه کشیده و ضخیم ، لبه های خارجی خنجری شکل و لبه های داخلی از بین رفته و یا به صورت قطعه کوچکی در قاعده لبه خارجی دیده می شوند . در لب پائین چانه مثلثی شکل و زبانه های داخلی یا گلوسا قطعه طویلی به نام زبان یا Ligula را می سازندو زبانه های خارجی یا پاراگلوسا به صورت یک قطعه کوچک در قاعده آن دیده می شوند .زبان قابل انعطاف و دارای مجرای ترشحی بزاق است.
حشره شناسی
حشره شناسی
ت – قفسه سینه Thorax و ضمائم آن :
قفس سینه از جلو به گردن و از عقب به شکم اتصال دارد و از سه حلقه پیش قفس سینه – میان قفس سینه و پس قفس سینه تشکیل یافته در حشرات بالدار دومین و سومین حلقه قفس سینه – مجهز به بال می باشند . در حشرات با پروازهای طولانی و سریع میان قفس سینه به علت رشد فوق العاده ماهیچه های مربوط به بالها بیش از دو حلقه دیگر بزرگ شده و بر عکس در حشرات دونده و یا کم پرواز رشد پیش قفس سینه بیشتر از میان قفس سینه است .
هر یک از حلقه های قفس سینه از دو نیم حلقه پشتی ، شکمی و قطعات پهلوئی تشکیل یافته است . به دنبال هر یک از گرده ها یک قطعه پس گرده وجود دارد که در اصل همان Acrotergite می باشد. هر یک از گرده ها از سه قسمت پیش گرده سپر و سپرچه تشیل یافته و قسمت سپرچه در بعضی از حشرات مانند بعضی از سن ها رشد زیاد کرده و گاهی تمام شکم را می پوشاند.
سه نیم حلقه زیرین قفس سینه بترتیب به نامهای پیش سینه Prosternum ،میان سینه Mesosternum و پس سینه Metasternum نامیده می شود و هر یک از آنها به نوبه خود از قسمتهای Sternum . Sternellum .Presternum تشکیل یافته است.قطعات پهلوئی در طرفین سبب اتصال گرده ها به سینه ها می گردند و هر یک از قطعات پهلوئی از دو قطعه جلوئی و عقبی تشکیل یافته است . در حشرات استیگمات های قفس سینه ای در قسمت های پهلوئی ، میان و پس قفس سینه قرار دارند .
حشره شناسی
ت – قفسه سینه Thorax و ضمائم آن :
قفس سینه از جلو به گردن و از عقب به شکم اتصال دارد و از سه حلقه پیش قفس سینه – میان قفس سینه و پس قفس سینه تشکیل یافته در حشرات بالدار دومین و سومین حلقه قفس سینه – مجهز به بال می باشند . در حشرات با پروازهای طولانی و سریع میان قفس سینه به علت رشد فوق العاده ماهیچه های مربوط به بالها بیش از دو حلقه دیگر بزرگ شده و بر عکس در حشرات دونده و یا کم پرواز رشد پیش قفس سینه بیشتر از میان قفس سینه است .
هر یک از حلقه های قفس سینه از دو نیم حلقه پشتی ، شکمی و قطعات پهلوئی تشکیل یافته است . به دنبال هر یک از گرده ها یک قطعه پس گرده وجود دارد که در اصل همان Acrotergite می باشد. هر یک از گرده ها از سه قسمت پیش گرده سپر و سپرچه تشیل یافته و قسمت سپرچه در بعضی از حشرات مانند بعضی از سن ها رشد زیاد کرده و گاهی تمام شکم را می پوشاند.
سه نیم حلقه زیرین قفس سینه بترتیب به نامهای پیش سینه Prosternum ،میان سینه Mesosternum و پس سینه Metasternum نامیده می شود و هر یک از آنها به نوبه خود از قسمتهای Sternum . Sternellum .Presternum تشکیل یافته است.قطعات پهلوئی در طرفین سبب اتصال گرده ها به سینه ها می گردند و هر یک از قطعات پهلوئی از دو قطعه جلوئی و عقبی تشکیل یافته است . در حشرات استیگمات های قفس سینه ای در قسمت های پهلوئی ، میان و پس قفس سینه قرار دارند .
حشره شناسی
حشره شناسی
ضمائم قفس سینه عبارتند از:
1- پاها (Legs):
پاها از ضمائم قفس سینه و عضو اصلی حرکت و راه رفتن حشرات می باشند و بسته به شرایط زندگی زندگی تغییرات ساختمانی در آنها مشاهده می شود . تعداد پاهای سینه در حشرات سهخ جفت (6عدد) می باشد و از این جهت آنها را شش پایان ( Hexapoda ) می نامند. هر پا از قسمتهای زیر تشکیل یافته است .
پیش ران – پی ران – ران –ساق – پنجه – پیش پنجه (پیش پنجه معمولاً دارای یک جفت ناخن می باشد که در قاعده دارای اندامهای کیسه مانندی به نام بالشتک کناری و گاهی در فاصله آن زائده باریک و مو مانندی به نام بالشتک وجود دارد. )
رشد قسمتهای مختلف پا در تمام حشرات یکسان نبوده و بر حسب محل زندگی و نوع فعالیت حشره متفاوت است . اشکال عمده پا به قرار زیرند
(1) پاهای دونده – در این تیپ پا ، ران و ساق طویل و باریک می باشند مانند سوسری ها
(2) پاهای رونده – پاهای کوتاه ، ران و ساق قوی و پنجه پهن است مانند سخت بالپوشان
(3) پاههای کننده – در حشرات با پاهای کننده ساق پاهای جلوئی و گاهی پنجه پهن و مجهز به دندانه های تیز است مانند آبدزدک .
(4) پاهای جهنده – در ملخ ران پاهای عقب طویل و عریض و ساق آنها بلند است .
(5) پاههای شکاری – در پاههای جلوئی ران پا مجهز به خارهای بلند و دارای شیاری است که ساق پا در صورت لزوم در آن قرار می گیرد و همچنین ساق مجهز به دندانه یا خار است مانند شیخک
( 6) پاهای شناوری – در حشرات آبزی پاها به شکل پارو در آمده و ران و ساق پهن ، طویل و پوشیده از موهای متراکم است مانند سن های آبی
حشره شناسی
ضمائم قفس سینه عبارتند از:
1- پاها (Legs):
پاها از ضمائم قفس سینه و عضو اصلی حرکت و راه رفتن حشرات می باشند و بسته به شرایط زندگی زندگی تغییرات ساختمانی در آنها مشاهده می شود . تعداد پاهای سینه در حشرات سهخ جفت (6عدد) می باشد و از این جهت آنها را شش پایان ( Hexapoda ) می نامند. هر پا از قسمتهای زیر تشکیل یافته است .
پیش ران – پی ران – ران –ساق – پنجه – پیش پنجه (پیش پنجه معمولاً دارای یک جفت ناخن می باشد که در قاعده دارای اندامهای کیسه مانندی به نام بالشتک کناری و گاهی در فاصله آن زائده باریک و مو مانندی به نام بالشتک وجود دارد. )
رشد قسمتهای مختلف پا در تمام حشرات یکسان نبوده و بر حسب محل زندگی و نوع فعالیت حشره متفاوت است . اشکال عمده پا به قرار زیرند
(1) پاهای دونده – در این تیپ پا ، ران و ساق طویل و باریک می باشند مانند سوسری ها
(2) پاهای رونده – پاهای کوتاه ، ران و ساق قوی و پنجه پهن است مانند سخت بالپوشان
(3) پاههای کننده – در حشرات با پاهای کننده ساق پاهای جلوئی و گاهی پنجه پهن و مجهز به دندانه های تیز است مانند آبدزدک .
(4) پاهای جهنده – در ملخ ران پاهای عقب طویل و عریض و ساق آنها بلند است .
(5) پاههای شکاری – در پاههای جلوئی ران پا مجهز به خارهای بلند و دارای شیاری است که ساق پا در صورت لزوم در آن قرار می گیرد و همچنین ساق مجهز به دندانه یا خار است مانند شیخک
( 6) پاهای شناوری – در حشرات آبزی پاها به شکل پارو در آمده و ران و ساق پهن ، طویل و پوشیده از موهای متراکم است مانند سن های آبی
حشره شناسی
حشره شناسی
2- بال ها (Wings) :
حشرات معمولا دارای دو جفت بال هستند که در طرفین حلقه دوم و سوم قفس سینه به بدن متصل می باشند و رشد و ساختمان آنها بسته به محل زندگی و نوع فعالیت حشره متفاوت است . بی بالی که به ندرت در راسته بالداران مشاهده می شود در نتیجه سازش حشرات با محیط زندگی انگلی (شپش ها ) و گاهی دو شکل جنسی (شپشکهای نباتی) و یا چند شکلی (شته ها) می باشد.
در مگس ها و افراد نر شپشکهای نباتی بالهای زیرین تبدیل به عضو حسی Balancier به شکل سنجاق شده اند .
بالها به دو صورت غشائی و کیتینی می باشند. بالهای غشائی ، شفاف و نرم رگبندی آنها مشخص است و بالهای کیتینی که در راسته سخت بالپوشان وجود دارند در عمل پرواز دخالت نداشته و فقط برای حفاظت بالهای زیرین بکار می روند و جنس آنها کیتینی و سخت و رگبندی آنها نا مشخص است . در این حشرات بالهای عقبی پهن و مخصوص پرواز بوده و هنگام استراحت مثل باد بزن در زیر بالپوشها جمع می شوند . تزئینات بالها در حشرات مختلف متفاوت است چنانچه بال پروانه ها مجهز به فلس های رنگارنگ و بال زنبورها شفاف و فاقد رگبندی زیاد و بر عکس در بال توری ها رگهای طولی و عرضی بال زیاد می باشند .
گاهی بالهای موها و کرکها و ریشک هایی هستند ، مانند بال تریپس ها . از نظر ساختمان داخلی رگهای بال محتوی خون و یک تراشه و گاهی یک رشته عصبی بخصوص در بالهائی که دارای موهای حسی هستند وجود دارد. سطح بال را می توان به بخشهای جلوئی ، عقبی و محوری تقسیم نمود. بخش جلوئی بال را که دارای رگهای طولی متعدد است بخش رمیژیوم Remigium بخش عقبی نرم و تا شونده را وانوس می نامند و این دو قسمت به وسیله چین وانال از یکدیگر مجزا می شوند.
بر طبق نظریه کامستوک و نیدهام رگهائی طولی بال به قرار زیر هستند :
(1) رگ کناری: Costal در لبه جلویی بال قرار دارد و معمولاً ساده است .
(2) رگ زیر کناری Subcostal مقعر و معمولاً ساده است.
(3) رگ شعاعی Radial معمولا چند شاخه است .
(4) رگ میانی Medial ابتدا دو شاخه و گاهی هر یک از شاخه ها به چند شاخه ثانوی تقسیم می‌شوند.
5) رگ بازوئی Cubital معمولا چند شاخه است .
(6) رگ عقبی Anal آخرین رگهای طولی بال و تعداد آن متغیر است.
(7) رگ ژوگال Jugal بعد از رگهی آنال در میدان ژوگال قرار دارند و معمولا دارای چند رگ هستند.
رگهای عرضی بال در حد فاصل طولی و به طور عمود یا مایل به آنها قرار دارند رگهای عرضی که از نظر رده بندی اهمیت دارند ، به قرار زیر هستند :
(1) رگ عرضی بازوئی بین رگهای کناری و زیر کناری نزدیک به قاعده بال قرار دارد (h)
(2) رگ عرضی شعاعی ، رگهای طولی شعاعی را به یکدیگر متصل می کند(r)
(3) رگ عرضی شعاعی – میانی ، بین رگهای شعاعی و میانی قرار دارند(r-m)
(4) رگ عرضی میانی ، رگهای میانی را به یکدیگر متصل می کند (m)
(5) رگ عرضی بازو ئی ، بین دو رگ میانی و بازوئی قرار دارد(m-cu)
سلولهای بال ، از تقاطع رگهای طولی و عرضی سلولهای بال بوجود می آیند . این سلولها باز یا بسته بوده و در رده بندی بعضی از حشرات نطیر زنبورها و پشه ها اهمیت فوق العاده دارند. مثلاً در پروانه ها سلول دیسکال که در حد فاصل رگهای شعاعی و میانی و حجره تیریدیال در حد فاصل رگهای میانی و بازوئی قرار دارند.
حشره شناسی
2- بال ها (Wings) :
حشرات معمولا دارای دو جفت بال هستند که در طرفین حلقه دوم و سوم قفس سینه به بدن متصل می باشند و رشد و ساختمان آنها بسته به محل زندگی و نوع فعالیت حشره متفاوت است . بی بالی که به ندرت در راسته بالداران مشاهده می شود در نتیجه سازش حشرات با محیط زندگی انگلی (شپش ها ) و گاهی دو شکل جنسی (شپشکهای نباتی) و یا چند شکلی (شته ها) می باشد.
در مگس ها و افراد نر شپشکهای نباتی بالهای زیرین تبدیل به عضو حسی Balancier به شکل سنجاق شده اند .
بالها به دو صورت غشائی و کیتینی می باشند. بالهای غشائی ، شفاف و نرم رگبندی آنها مشخص است و بالهای کیتینی که در راسته سخت بالپوشان وجود دارند در عمل پرواز دخالت نداشته و فقط برای حفاظت بالهای زیرین بکار می روند و جنس آنها کیتینی و سخت و رگبندی آنها نا مشخص است . در این حشرات بالهای عقبی پهن و مخصوص پرواز بوده و هنگام استراحت مثل باد بزن در زیر بالپوشها جمع می شوند . تزئینات بالها در حشرات مختلف متفاوت است چنانچه بال پروانه ها مجهز به فلس های رنگارنگ و بال زنبورها شفاف و فاقد رگبندی زیاد و بر عکس در بال توری ها رگهای طولی و عرضی بال زیاد می باشند .
گاهی بالهای موها و کرکها و ریشک هایی هستند ، مانند بال تریپس ها . از نظر ساختمان داخلی رگهای بال محتوی خون و یک تراشه و گاهی یک رشته عصبی بخصوص در بالهائی که دارای موهای حسی هستند وجود دارد. سطح بال را می توان به بخشهای جلوئی ، عقبی و محوری تقسیم نمود. بخش جلوئی بال را که دارای رگهای طولی متعدد است بخش رمیژیوم Remigium بخش عقبی نرم و تا شونده را وانوس می نامند و این دو قسمت به وسیله چین وانال از یکدیگر مجزا می شوند.
بر طبق نظریه کامستوک و نیدهام رگهائی طولی بال به قرار زیر هستند :
(1) رگ کناری: Costal در لبه جلویی بال قرار دارد و معمولاً ساده است .
(2) رگ زیر کناری Subcostal مقعر و معمولاً ساده است.
(3) رگ شعاعی Radial معمولا چند شاخه است .
(4) رگ میانی Medial ابتدا دو شاخه و گاهی هر یک از شاخه ها به چند شاخه ثانوی تقسیم می‌شوند.
5) رگ بازوئی Cubital معمولا چند شاخه است .
(6) رگ عقبی Anal آخرین رگهای طولی بال و تعداد آن متغیر است.
(7) رگ ژوگال Jugal بعد از رگهی آنال در میدان ژوگال قرار دارند و معمولا دارای چند رگ هستند.
رگهای عرضی بال در حد فاصل طولی و به طور عمود یا مایل به آنها قرار دارند رگهای عرضی که از نظر رده بندی اهمیت دارند ، به قرار زیر هستند :
(1) رگ عرضی بازوئی بین رگهای کناری و زیر کناری نزدیک به قاعده بال قرار دارد (h)
(2) رگ عرضی شعاعی ، رگهای طولی شعاعی را به یکدیگر متصل می کند(r)
(3) رگ عرضی شعاعی – میانی ، بین رگهای شعاعی و میانی قرار دارند(r-m)
(4) رگ عرضی میانی ، رگهای میانی را به یکدیگر متصل می کند (m)
(5) رگ عرضی بازو ئی ، بین دو رگ میانی و بازوئی قرار دارد(m-cu)
سلولهای بال ، از تقاطع رگهای طولی و عرضی سلولهای بال بوجود می آیند . این سلولها باز یا بسته بوده و در رده بندی بعضی از حشرات نطیر زنبورها و پشه ها اهمیت فوق العاده دارند. مثلاً در پروانه ها سلول دیسکال که در حد فاصل رگهای شعاعی و میانی و حجره تیریدیال در حد فاصل رگهای میانی و بازوئی قرار دارند.
حشره شناسی
حشره شناسی
ث- شکم : ( Abdomen)
سومین قسمت بدن حشره می باشد و به اشکال استوانه ای ، پهن ، گرد و یا در طرفین کتابی دیده می شود تعداد حلقه های آن در حشرات مختلف متفاوت است ، از شش حلقه در حشرات عصبی و دستگاه تناسلی و دفعی است . هر حلقه شکم از دو نیم حلقه پشتی و شکمی تشکیل یافته که به وسیله قطعات پهلوئی به یکدیگر متصل می گردند و منافذ تنفسی در این قطعات قرار دارند. حلقه های شکم معمولاً سخت و بندرت پوشیده از مو ، کرک ، فلس و تزئینات دیگر هستند . در حشرات کامل شکم مجهز به اعضای تناسلی و جفتگیری است.
پیوستهای شکم:
حلقه های شکم در بعضی از حشرات مجهز به پیوستهایی هستند . چنانچه در لاروهای یکروزه و بهاره هفت حلقه شکم مجهز به پیوست های تنفسی تراشه – برانشی می باشند . در لارو پروانه‌ها و بعضی از زنبورهای زیر راسته Symphyta استرنیت های شکم مجهز به تعددادی پاهای دروغی به نام پاهای شکمی هستند که ساختمان مفصلی ندارند و به صورت برآمدگی هایی می‌باشند که در انتها به یک لبه تو رونده به نام پلانتا و قلابهائی در روی آن ختم می شوند.
شکل پلانتا – تعداد قلابها و همچنین طرز قرار گرفتن آنها فوق العاده متغیر است و از نظر تشخیص و رده بندی اهمیت دارد. چنانچه در لارو پروانه های Microfrenates قلابها در حول یک دایره کامل قرار داشته و خمیدگی آنها به طرف خارج است و در لایه پروانه هاMicrofrenates قلابها به صورت نیم دایره در لبه خارجی پلانتا قرار داشته و خمیدگی انتهای قلابها به طرف داخل است. پاهای شکمی در لارو زنبورهای زیر راسته Symphyta فاقد قلاب است . انتهای شکم در بعضی حشرات مجهز به یک جفت زائده به نام سرسی Cerci می باشد.
حشره شناسی
ث- شکم : ( Abdomen)
سومین قسمت بدن حشره می باشد و به اشکال استوانه ای ، پهن ، گرد و یا در طرفین کتابی دیده می شود تعداد حلقه های آن در حشرات مختلف متفاوت است ، از شش حلقه در حشرات عصبی و دستگاه تناسلی و دفعی است . هر حلقه شکم از دو نیم حلقه پشتی و شکمی تشکیل یافته که به وسیله قطعات پهلوئی به یکدیگر متصل می گردند و منافذ تنفسی در این قطعات قرار دارند. حلقه های شکم معمولاً سخت و بندرت پوشیده از مو ، کرک ، فلس و تزئینات دیگر هستند . در حشرات کامل شکم مجهز به اعضای تناسلی و جفتگیری است.
پیوستهای شکم:
حلقه های شکم در بعضی از حشرات مجهز به پیوستهایی هستند . چنانچه در لاروهای یکروزه و بهاره هفت حلقه شکم مجهز به پیوست های تنفسی تراشه – برانشی می باشند . در لارو پروانه‌ها و بعضی از زنبورهای زیر راسته Symphyta استرنیت های شکم مجهز به تعددادی پاهای دروغی به نام پاهای شکمی هستند که ساختمان مفصلی ندارند و به صورت برآمدگی هایی می‌باشند که در انتها به یک لبه تو رونده به نام پلانتا و قلابهائی در روی آن ختم می شوند.
شکل پلانتا – تعداد قلابها و همچنین طرز قرار گرفتن آنها فوق العاده متغیر است و از نظر تشخیص و رده بندی اهمیت دارد. چنانچه در لارو پروانه های Microfrenates قلابها در حول یک دایره کامل قرار داشته و خمیدگی آنها به طرف خارج است و در لایه پروانه هاMicrofrenates قلابها به صورت نیم دایره در لبه خارجی پلانتا قرار داشته و خمیدگی انتهای قلابها به طرف داخل است. پاهای شکمی در لارو زنبورهای زیر راسته Symphyta فاقد قلاب است . انتهای شکم در بعضی حشرات مجهز به یک جفت زائده به نام سرسی Cerci می باشد.
حشره شناسی
حشره شناسی
تشریح و فیزیولوژی
الف – دستگاه گوارش Digestive system
در حشرات دستگاه به شکل یک لوله طویلی است که از دهان شروع شده و در طول بدن امتداد دارد و به مخرج منتهی می شود. ساختمان لوله گوارش متناسب با نوع رژیم غذایی حشرات متفاوت است . به طور کلی از سه قسمت اصلی به نامهای بخش جلویی لوله گوارش – قسمت میانی یا معده و قسمت عقبی تشکیل شده است. قسمت جلویی و عقبی لوله گوارش مبداء آکتودرمی داشته و در سطح داخلی دارای پوشش کیتینی است ولی قسمت میانی دارای مبداء آندودرمی است و قسمت اساسی هضم و جذب غذا در این قسمت انجام می شود. قسمت جلویی بیشتر به منظور ذخیره غذا بکار می رود واغلب شامل حلق (گلو) – مری – چینه دان – و پیش معده می باشد پیش‌معده به صورت یک کیسه کوچکی که در انتهای قسمت جلویی لوله گوارش که به وسیله یک دریچه مخصوص به قسمت میانی لوله گوارش متصل می باشد . سطح داخلی پیش معده ممکن است دارای خارهای کیتینی باشد در قسمت اول لوله گوارش فقط عمل مکانیکی و خرد کردن غذا صورت می گیرد و در این قسمت آنزیمهای گوارشی ترشح نمی شود و مقدار جذب بسیار ناچیز است. در بعضی حشرا غدد بزاقی دارای آنزیم است و در دهان عمل هضم صورت می گیرد. قسمت یا معده قسمت اصلی ترشح دیاستازها و هضم و جذب مواد غذایی است . معده ممکن است دارای لوله های کور باشد که جهت وسیع کردن سطح جذب به کار می رود. قسمت عقبی : این قسمت از دریچه عقبی قسمت میانی (معده) شروع شده و به مخرج منتهی می شود و شامل دو بخش جداگانه می باشد .(1) روده جلویی ممکن است به صورت یک لوله ساده و یا ممکن است خود به دو قسمت روده باریک و روده بزرگ تقسیم شود. در محل اتصال روده جلویی به معده تعدادی لوله دفعی به نام لوله مالپیگی وجود دارند .(2) روده عقبی یا رکتوم این بخش قسمت انتهایی لوله گوارش است و معمولا به صورت یک کیسه پهن و منبسط و به صورت مخرج ،لوله گوارش را با خارج ارتباط می دهد.
حشره شناسی
تشریح و فیزیولوژی
الف – دستگاه گوارش Digestive system
در حشرات دستگاه به شکل یک لوله طویلی است که از دهان شروع شده و در طول بدن امتداد دارد و به مخرج منتهی می شود. ساختمان لوله گوارش متناسب با نوع رژیم غذایی حشرات متفاوت است . به طور کلی از سه قسمت اصلی به نامهای بخش جلویی لوله گوارش – قسمت میانی یا معده و قسمت عقبی تشکیل شده است. قسمت جلویی و عقبی لوله گوارش مبداء آکتودرمی داشته و در سطح داخلی دارای پوشش کیتینی است ولی قسمت میانی دارای مبداء آندودرمی است و قسمت اساسی هضم و جذب غذا در این قسمت انجام می شود. قسمت جلویی بیشتر به منظور ذخیره غذا بکار می رود واغلب شامل حلق (گلو) – مری – چینه دان – و پیش معده می باشد پیش‌معده به صورت یک کیسه کوچکی که در انتهای قسمت جلویی لوله گوارش که به وسیله یک دریچه مخصوص به قسمت میانی لوله گوارش متصل می باشد . سطح داخلی پیش معده ممکن است دارای خارهای کیتینی باشد در قسمت اول لوله گوارش فقط عمل مکانیکی و خرد کردن غذا صورت می گیرد و در این قسمت آنزیمهای گوارشی ترشح نمی شود و مقدار جذب بسیار ناچیز است. در بعضی حشرا غدد بزاقی دارای آنزیم است و در دهان عمل هضم صورت می گیرد. قسمت یا معده قسمت اصلی ترشح دیاستازها و هضم و جذب مواد غذایی است . معده ممکن است دارای لوله های کور باشد که جهت وسیع کردن سطح جذب به کار می رود. قسمت عقبی : این قسمت از دریچه عقبی قسمت میانی (معده) شروع شده و به مخرج منتهی می شود و شامل دو بخش جداگانه می باشد .(1) روده جلویی ممکن است به صورت یک لوله ساده و یا ممکن است خود به دو قسمت روده باریک و روده بزرگ تقسیم شود. در محل اتصال روده جلویی به معده تعدادی لوله دفعی به نام لوله مالپیگی وجود دارند .(2) روده عقبی یا رکتوم این بخش قسمت انتهایی لوله گوارش است و معمولا به صورت یک کیسه پهن و منبسط و به صورت مخرج ،لوله گوارش را با خارج ارتباط می دهد.
حشره شناسی
حشره شناسی
ب- دستگاه دفع حشرات :
بطور کلی دستگاه دفعی در حشرات شامل یک سری لوله های دفعی به نام لوله های مالپیگی است که در محل اتصال قسمت میانی و عقبی لوله گوارش قرار دارد .این لوله ها در گونه های مختلف حشرات متفاوت بوده و بین یک تا بیش از یکصد عدد متغیر میباشد و انتهای آزاد آنها مسدود میباشد. مواد زائد به وسیله این لوله ها از خون گرفته شده و از طریق روده رکتوم به مخرج برده و به خارج رانده می شود .
حشره شناسی
ب- دستگاه دفع حشرات :
بطور کلی دستگاه دفعی در حشرات شامل یک سری لوله های دفعی به نام لوله های مالپیگی است که در محل اتصال قسمت میانی و عقبی لوله گوارش قرار دارد .این لوله ها در گونه های مختلف حشرات متفاوت بوده و بین یک تا بیش از یکصد عدد متغیر میباشد و انتهای آزاد آنها مسدود میباشد. مواد زائد به وسیله این لوله ها از خون گرفته شده و از طریق روده رکتوم به مخرج برده و به خارج رانده می شود .
حشره شناسی
حشره شناسی
پ – دستگاه تنفس:Respiratory system
در حشرات سیستم تنفس تراشه ای است و از تعداد زیادی لوله های حامل هوا تشکیل شده که به وسیله استیگمات ها با محیط خارج ارتباط دارند . تراشه‌ها لوله‌های توخالی هستند که داخل آنها مجهز به یک رشته مارپیچی قابل ارتجاع از جنس کوتیکول و موسوم به تنیدیوم می باشد . کانال های تراشه ای از منافذ تنفسی شروع شده تدریجاً باریک می شوند و انشعابات انتهائی تراشه ها را به وجود می آورند که اطراف سلولهای بدن را می پوشانند و به این ترتیب تبادل مستقیم گازی را بین سلول های بدن و محیط خارج برقرار می کنند . سوراخهای تنفسی با استیگماتها به اشکال بیضی یا گرد در روی غشاء پهلوئی حلقه های قفسه سینه و شکم قرار دارند و تعداد و طرز کار آنها در گروههای مختلف حشرات متفاوت است.
1- مکانیسم تنفس در حشرات :
وظیفه تراشه حمل اکسیژن و سهولت جریان هوا در « موی تراشه ها»و تبادل گازی بوسیله مایع داخل موی تراشه ها صورت می گیرد و به این ترتیب اکسیژن به طور مستقیم پلاسمای اطراف سلول پخش می گردد و هوای داخل تراشه ها در دو مرحله دم و بازدم انجام می گیرد. در مرحله بازدم ماهیچه های شکم ( ماهیچه های پشتی – شکمی ) منقبض شده و در نتیجه حجم شکم کم و فشار داخلی افزایش می یابد و به این ترتیب هوای تراشه ها تخلیه می گردد. در مرحله دم ماهیچه های شکم آزاد شده و حجم شکم افزایش می یابد و هوا وارد تراشه ها می گردد. مکانیسم تنفس بر اساس طرز عمل استیگمات ها به دو طریق صورت می گیرد، در حشات آپنوایستیک استیگماتها با ریتم مخصوصی باز و بسته می شوند و تبادل گازی فقط هنگام باز بودن استیگمات صورت می گیرد مانند کک ها و مگسها .
در حشرات Eupneustic حرکات تنفسی در دو مرحله دم و بازدم مشخص و باز و بسته شدن استیگماتها ، در فاصله معینی صورت می گیرد. شدت حرکات تنفسی بستگی به شرایط محیط خارج مانند گاز کربنیک و حرارت و فعالیت حشره دارد چنانچه هنگام پرواز و در حرارتهای زیاد شدت حرکت تنفسی زیاد و برعکس در حرارتهای پائین و هنگام استراحت شدت حرکت تنفسی زیاد و بر عکس در حرارت های پائین و هنگام استراحت شدت حرکت تنفسی زیاد و بر عکس در حرارتهای پائین وهنگام استراحت شدت حرکات تنفسی نقصان می یابد. در حشرات آبزی تنفس از طریق دستگاههای تراشه یا برانشی و یا تراشه برانشی صورت می گیرد و تنفس از طریق جلد ساده ترین نوع تنفس در حشرات آبزی است. بعضی از سخت بال پوشانه آبزی در فواصل معین به سطح آب آمده و هوای کافی در زیر بال پوشها و یا بین موههای سطح بدن خود ذخیره می نمایند و هنگام فعالیت در زیر آب از آن استفاده می کنند . سن های آبی استیگمات های انتهایی خود را که در انتهای لوله طویل قرار دارد ، در سطح آب قرار داده و تنفس حشره در زیر آب به طرز مستقیم انجام می شود .
و همچنین لارو پشه های Anopheles و Culex در فواصل معین به سطح آب آمده و سیفون تنفسی خود را که در حلقه هشتم شکم قرار دارد از آب بیرون آورده و هوای کافی در تراشه های خود ذخیره می کند و سپس داخل آب می شود. دستگاه تنفسی تراشه – برانشی به دو شکل رشته ها و یا صفحات پهن در طرفین حلقه های بدن قرار گرفته و محتوی لوله های تراشه ای است.
2- متابولیسم تنفس :
مواد غذایی داخل سلولها و بافتها به وسیلهاکسیژن جذب شده توسط دستگاه تنفسی اکسید می گردد و موادی نظیر گلوتاتیون و سیتوکروم به عنوان مواد واسطه ای در این مرحله اهمیت فوق العاده دارند . بالا رفتن درجه حرارت و رطوبت باعث افزایش شدت متابولیسم می گردد همچنین تغییرات متابولیسم تنفسی به گونه ای – سن – مراحل رشدی و جنس حشره بستگی دارند. ضریب تنفسی برابراست با نسبت حجم انیدرید کربنیک حاصل به حجم اکسیژن مصرف شده و متناسب با رژیم غذایی حشره می باشد.
حشره شناسی
پ – دستگاه تنفس:Respiratory system
در حشرات سیستم تنفس تراشه ای است و از تعداد زیادی لوله های حامل هوا تشکیل شده که به وسیله استیگمات ها با محیط خارج ارتباط دارند . تراشه‌ها لوله‌های توخالی هستند که داخل آنها مجهز به یک رشته مارپیچی قابل ارتجاع از جنس کوتیکول و موسوم به تنیدیوم می باشد . کانال های تراشه ای از منافذ تنفسی شروع شده تدریجاً باریک می شوند و انشعابات انتهائی تراشه ها را به وجود می آورند که اطراف سلولهای بدن را می پوشانند و به این ترتیب تبادل مستقیم گازی را بین سلول های بدن و محیط خارج برقرار می کنند . سوراخهای تنفسی با استیگماتها به اشکال بیضی یا گرد در روی غشاء پهلوئی حلقه های قفسه سینه و شکم قرار دارند و تعداد و طرز کار آنها در گروههای مختلف حشرات متفاوت است.
1- مکانیسم تنفس در حشرات :
وظیفه تراشه حمل اکسیژن و سهولت جریان هوا در « موی تراشه ها»و تبادل گازی بوسیله مایع داخل موی تراشه ها صورت می گیرد و به این ترتیب اکسیژن به طور مستقیم پلاسمای اطراف سلول پخش می گردد و هوای داخل تراشه ها در دو مرحله دم و بازدم انجام می گیرد. در مرحله بازدم ماهیچه های شکم ( ماهیچه های پشتی – شکمی ) منقبض شده و در نتیجه حجم شکم کم و فشار داخلی افزایش می یابد و به این ترتیب هوای تراشه ها تخلیه می گردد. در مرحله دم ماهیچه های شکم آزاد شده و حجم شکم افزایش می یابد و هوا وارد تراشه ها می گردد. مکانیسم تنفس بر اساس طرز عمل استیگمات ها به دو طریق صورت می گیرد، در حشات آپنوایستیک استیگماتها با ریتم مخصوصی باز و بسته می شوند و تبادل گازی فقط هنگام باز بودن استیگمات صورت می گیرد مانند کک ها و مگسها .
در حشرات Eupneustic حرکات تنفسی در دو مرحله دم و بازدم مشخص و باز و بسته شدن استیگماتها ، در فاصله معینی صورت می گیرد. شدت حرکات تنفسی بستگی به شرایط محیط خارج مانند گاز کربنیک و حرارت و فعالیت حشره دارد چنانچه هنگام پرواز و در حرارتهای زیاد شدت حرکت تنفسی زیاد و برعکس در حرارتهای پائین و هنگام استراحت شدت حرکت تنفسی زیاد و بر عکس در حرارت های پائین و هنگام استراحت شدت حرکت تنفسی زیاد و بر عکس در حرارتهای پائین وهنگام استراحت شدت حرکات تنفسی نقصان می یابد. در حشرات آبزی تنفس از طریق دستگاههای تراشه یا برانشی و یا تراشه برانشی صورت می گیرد و تنفس از طریق جلد ساده ترین نوع تنفس در حشرات آبزی است. بعضی از سخت بال پوشانه آبزی در فواصل معین به سطح آب آمده و هوای کافی در زیر بال پوشها و یا بین موههای سطح بدن خود ذخیره می نمایند و هنگام فعالیت در زیر آب از آن استفاده می کنند . سن های آبی استیگمات های انتهایی خود را که در انتهای لوله طویل قرار دارد ، در سطح آب قرار داده و تنفس حشره در زیر آب به طرز مستقیم انجام می شود .
و همچنین لارو پشه های Anopheles و Culex در فواصل معین به سطح آب آمده و سیفون تنفسی خود را که در حلقه هشتم شکم قرار دارد از آب بیرون آورده و هوای کافی در تراشه های خود ذخیره می کند و سپس داخل آب می شود. دستگاه تنفسی تراشه – برانشی به دو شکل رشته ها و یا صفحات پهن در طرفین حلقه های بدن قرار گرفته و محتوی لوله های تراشه ای است.
2- متابولیسم تنفس :
مواد غذایی داخل سلولها و بافتها به وسیلهاکسیژن جذب شده توسط دستگاه تنفسی اکسید می گردد و موادی نظیر گلوتاتیون و سیتوکروم به عنوان مواد واسطه ای در این مرحله اهمیت فوق العاده دارند . بالا رفتن درجه حرارت و رطوبت باعث افزایش شدت متابولیسم می گردد همچنین تغییرات متابولیسم تنفسی به گونه ای – سن – مراحل رشدی و جنس حشره بستگی دارند. ضریب تنفسی برابراست با نسبت حجم انیدرید کربنیک حاصل به حجم اکسیژن مصرف شده و متناسب با رژیم غذایی حشره می باشد.
حشره شناسی
حشره شناسی
ت – دستگاه گردش خون Circulatory system:
در حشرات ، اکسیژن بدون دخالت خون به وسیله سیستم تراشه ای تنفس در اختیار سلول قرار می‌گیرد. لذا دستگاه گردش خون ساده و حفره ای است و خون تحت فشار قلب در حفره عمومی پخش شده و تمام سلولها و بافتها را فرا می گیرید. از این جهت حفره عمومی در حشرات ، Hemocoele یا حفره خونی نامیده می شود. این حفره به وسیله دو پرده ماهیچه ای طولی به سه حفره عمومی پشتی میانی و شکمی تقسیم می شود.حفره پشتی محتوی رگ پشتی طولی است که قسمت جلوی آن به نام آئورت در ناحیه قفس سینه و قسمت عقبی آن در ناحیه شکم و به قلب مرسوم می گردد . آئورت در حشرات بالدار مجهز به چند حباب ضرباندار به نام قلب های فرعی است .
قلب از تعدادی خانه یا حفره به نام Ventriculus تشکیل شده و تعداد آنها تقریبا ً معادل حلقه های قفس سینه و شکم است . این خانه ها گلابی شکل و به طور متوالی قرار گرفته و به وسیله منافذی به نام استیول به حفره اطراف قلب مربوط می شود. آئورت و قلب ساختمان ماهیچه ای داشته و به وسیله الیاف ماهیچه ای خاصی به نام حلقه های پشتی متصل می شوند.حفره میانی یا احشئی نسبتاً وسیع بوده ولوله گوارش و غده تناسلی در آن قرار دارند . حفره شکمی محتوی زنجیر عصبی است . دیافراگم شکمی از بافت پیوندی و رشته های ماهیچه ای ساخته شده و دارای سوراخهای متعددی جهت عبور خون می باشد .
1- مکانیسم گردش خون:
عمل قلب دارای دو مرحله دیاستول و سیستول است. در مرحله دیاستول یا مرحله غیر فعال ، ماهیچه های بالی شکل منقبض شده و حجم حفره پشتی افزایش می یابد و فشار داخلی کم شده و در نتیجه خون از حفره های شکمی و میانی وارد حفره پشتی می شود و از منافذ استیول داخل خانه های قلب می گردد. در مرحله سیستول یا مرحله فعال در نتیجه انبساط ماهیچه های بالی شکل منافذ استیول بسته شده و خون از خانه ای به خانه جلوتر وارد می شود و از طریق آئورت وارد حفره عمومی می گردد. خون حشرات در انتقال اکسیژن به سلولها و بافتهای بدن وظیفه ای ندارد ولی از نظر انتقال مواد غذائی و دفع مواد زائد و ادراری دارای اهمیت می باشد.
2- ترکیبات خون:
خون در حشرات به رنگهای مختلف قرمز،زرد،سبز یا آبی دیده می شود و از دو قسمت پلاسما و سلولهای خون تشکیل یافته است. عمده پلاسمای خون را آب و اسیدهای آمینه تشکیل می دهد و سایر ترکیبات آن عبارتند از: مواد گلوسیدی، لیپیدی ، هموگلوبین ، هموسیانین ، املاح مختلف آلی و معدنی ، مواد ادراری ، مواد سمی نظیر کانتاریدین و هیستامین و آنزیم های مختلف و گاز کربنیک و اکسیژن.
سلولهای خون به تعداد و اشکال مختلف ، در حضرات بسته به عوامل گوناگون نظیر فذا و رطوبت دیده می شوند . تعداد سلولها در هر میلیمتر مکعب خون فوق العاده متغیر است ، در سوسری هایجنس Periplaneta بین 15000 تا 60000 در سیرسیرک Gryllus assimilis بین 15000 تا 275000تغییر می کند. اهم سلولهای خون عبارتند از :
(1) سلولهای انوسیت Oenocytes– این سلولها اغلب در طرفین حلقه های شکم پراکنده هستند و از نظر تغییر جلد ، رشد تخمدانها ، دفع مواد ادراری و ذخیره چربی و غیره اهمیت دارند.
(2) سلولهای زنده خوار Phagocytes اکثر این سلولها خاصیت زنده خواری دارند و از باکتریها و پروتوزئرهائی که از طریق لوله گوارش وارد حفره عمومی می شود تغذیه می کنند. همچنین بعضی از آنها دارای وظایف دفعی و ترشحی و ذخیره ای مواد چربی هستند.
(3) سلولهای اطراف قلب Pericardialcell این سلولها در اطراف قلب وجود دارند و از نظر تصفیه خون با ارزش می باشند.(4) اجسام چربی – سلولهای چند وجهی و به رنگ سفید ، زرد ، قرمز و نارنجی هستند و ذخیره مواد چربی ، پروئیدها مواد ادراری و گلیکوژن را به عهده دارند و بعلاوه دارای خاصیت زنده خواری و تولید نور می باشند ، از نظر دفاع حشره و همچنین جلب جنس مخالف اهمیت دارند و تولید نور نتیجه اکسیده شدن ماده چربی به نام لوسیفیرین به وسیله دیاستاز لوسیفراز است.
اعضاء تولید نور در دو خانواده Lampyridae و Elateride از راسته سخت بالپوشان رشد قابل توجه دارند. در کرم شب تابLampyris noctiluca اعضاءتولید نور در زیر مفصلهای شکم قرار دارند و در جنس Pyrophorus در قاعده پیش قفس سینه متمرکز و متشکل از یک لایه اجسام چربی است که سطح آنها را انشعابات عصبی و موی تراشه ها پوشانده و در زیر این لایه بلورهای اگزانتین ( xanthin) ، و املاح اوره قرار دارد که دارای خاصیت انعکاس هستند .
حشره شناسی
ت – دستگاه گردش خون Circulatory system:
در حشرات ، اکسیژن بدون دخالت خون به وسیله سیستم تراشه ای تنفس در اختیار سلول قرار می‌گیرد. لذا دستگاه گردش خون ساده و حفره ای است و خون تحت فشار قلب در حفره عمومی پخش شده و تمام سلولها و بافتها را فرا می گیرید. از این جهت حفره عمومی در حشرات ، Hemocoele یا حفره خونی نامیده می شود. این حفره به وسیله دو پرده ماهیچه ای طولی به سه حفره عمومی پشتی میانی و شکمی تقسیم می شود.حفره پشتی محتوی رگ پشتی طولی است که قسمت جلوی آن به نام آئورت در ناحیه قفس سینه و قسمت عقبی آن در ناحیه شکم و به قلب مرسوم می گردد . آئورت در حشرات بالدار مجهز به چند حباب ضرباندار به نام قلب های فرعی است .
قلب از تعدادی خانه یا حفره به نام Ventriculus تشکیل شده و تعداد آنها تقریبا ً معادل حلقه های قفس سینه و شکم است . این خانه ها گلابی شکل و به طور متوالی قرار گرفته و به وسیله منافذی به نام استیول به حفره اطراف قلب مربوط می شود. آئورت و قلب ساختمان ماهیچه ای داشته و به وسیله الیاف ماهیچه ای خاصی به نام حلقه های پشتی متصل می شوند.حفره میانی یا احشئی نسبتاً وسیع بوده ولوله گوارش و غده تناسلی در آن قرار دارند . حفره شکمی محتوی زنجیر عصبی است . دیافراگم شکمی از بافت پیوندی و رشته های ماهیچه ای ساخته شده و دارای سوراخهای متعددی جهت عبور خون می باشد .
1- مکانیسم گردش خون:
عمل قلب دارای دو مرحله دیاستول و سیستول است. در مرحله دیاستول یا مرحله غیر فعال ، ماهیچه های بالی شکل منقبض شده و حجم حفره پشتی افزایش می یابد و فشار داخلی کم شده و در نتیجه خون از حفره های شکمی و میانی وارد حفره پشتی می شود و از منافذ استیول داخل خانه های قلب می گردد. در مرحله سیستول یا مرحله فعال در نتیجه انبساط ماهیچه های بالی شکل منافذ استیول بسته شده و خون از خانه ای به خانه جلوتر وارد می شود و از طریق آئورت وارد حفره عمومی می گردد. خون حشرات در انتقال اکسیژن به سلولها و بافتهای بدن وظیفه ای ندارد ولی از نظر انتقال مواد غذائی و دفع مواد زائد و ادراری دارای اهمیت می باشد.
2- ترکیبات خون:
خون در حشرات به رنگهای مختلف قرمز،زرد،سبز یا آبی دیده می شود و از دو قسمت پلاسما و سلولهای خون تشکیل یافته است. عمده پلاسمای خون را آب و اسیدهای آمینه تشکیل می دهد و سایر ترکیبات آن عبارتند از: مواد گلوسیدی، لیپیدی ، هموگلوبین ، هموسیانین ، املاح مختلف آلی و معدنی ، مواد ادراری ، مواد سمی نظیر کانتاریدین و هیستامین و آنزیم های مختلف و گاز کربنیک و اکسیژن.
سلولهای خون به تعداد و اشکال مختلف ، در حضرات بسته به عوامل گوناگون نظیر فذا و رطوبت دیده می شوند . تعداد سلولها در هر میلیمتر مکعب خون فوق العاده متغیر است ، در سوسری هایجنس Periplaneta بین 15000 تا 60000 در سیرسیرک Gryllus assimilis بین 15000 تا 275000تغییر می کند. اهم سلولهای خون عبارتند از :
(1) سلولهای انوسیت Oenocytes– این سلولها اغلب در طرفین حلقه های شکم پراکنده هستند و از نظر تغییر جلد ، رشد تخمدانها ، دفع مواد ادراری و ذخیره چربی و غیره اهمیت دارند.
(2) سلولهای زنده خوار Phagocytes اکثر این سلولها خاصیت زنده خواری دارند و از باکتریها و پروتوزئرهائی که از طریق لوله گوارش وارد حفره عمومی می شود تغذیه می کنند. همچنین بعضی از آنها دارای وظایف دفعی و ترشحی و ذخیره ای مواد چربی هستند.
(3) سلولهای اطراف قلب Pericardialcell این سلولها در اطراف قلب وجود دارند و از نظر تصفیه خون با ارزش می باشند.(4) اجسام چربی – سلولهای چند وجهی و به رنگ سفید ، زرد ، قرمز و نارنجی هستند و ذخیره مواد چربی ، پروئیدها مواد ادراری و گلیکوژن را به عهده دارند و بعلاوه دارای خاصیت زنده خواری و تولید نور می باشند ، از نظر دفاع حشره و همچنین جلب جنس مخالف اهمیت دارند و تولید نور نتیجه اکسیده شدن ماده چربی به نام لوسیفیرین به وسیله دیاستاز لوسیفراز است.
اعضاء تولید نور در دو خانواده Lampyridae و Elateride از راسته سخت بالپوشان رشد قابل توجه دارند. در کرم شب تابLampyris noctiluca اعضاءتولید نور در زیر مفصلهای شکم قرار دارند و در جنس Pyrophorus در قاعده پیش قفس سینه متمرکز و متشکل از یک لایه اجسام چربی است که سطح آنها را انشعابات عصبی و موی تراشه ها پوشانده و در زیر این لایه بلورهای اگزانتین ( xanthin) ، و املاح اوره قرار دارد که دارای خاصیت انعکاس هستند .
حشره شناسی
حشره شناسی
ث – دستگاه تولید مثل Reproductive system :
در جنسهای نر و ماده از دوقسمت تشکیل یافته است اول اعضاء تناسلی داخلی که مبداء مزودرمی داشته و محتوی سلول های جنسی در مراحل مختلف رشد تا تشکیل گامت های نر و ماده و سلولهای غذایی و غدد ترشحی است. قسمت دوم اعضاء تناسلی خارجی که از پیوستهای حلقه های شکمی است و مبدا آکتودرمی داشته و جهت خروج اسپرماتوزوئید و اوول می باشد.
1- دستگاه تناسلی نر: شامل بیضه ها ، غده های ضمیمه ، مجاری تناسلی و آلت جفت گیری است. بیضه ها به تعداد یک جفت از لوله های متعدد به نام لوله های اسپرم تشکیل یافته که محتوی سلولهای جنسی در مراحل مختلف رشدی است. در طول لوله ها از پائین به بالاقسمتهای زیر وجود دارند:
(1) ناحیه اسپرماتوگونی Spermatogonia zone که محتوی سلولهای اسپرماتوگونی ، و سلولهای مزودرمی است.
(2) ناحیه اسپرماتوسیت Spermatocyte zone که از تقسیم سلولهای اسپرماتوگنی حاصل شده و اطراف آنها را غلافی پوشانده و سیست (Cyste) نامیده می شود و هر سیست دارای چندین اسپرماتوسیت می باشد.
(3) ناحیه رسیدن گامت های نر Maturation and reduction zone و تقسیم با کاهش کروموزمی که در این قسمت سلول های اسپرماتوسیت طی دو تقسیم که دومی توام با کاهش کروموزمی است ، به چهار اسپرماتید n کروموزمی تقسیم می شود.
(4) ناحیه تشکیل اسپرماتوزوئیدها Transformation zone که آخرین مرحله تحول سلولهای جنسی است ، پس از پاره کردن سیستها داخل مجاری خروجی می گردند، یک جفت مجرای خروجی Vas deferens که ساختمان ماهیچه ای داشته و قسمت عریض آن کیسه اسپرم (Seminal vesicles) است و اسپرماتوزوئیدها در داخل آن ذخیره می شوند ویک جفت مجرای خروجی که در انتهای یکی شده و به مجرای اسپرم انداز Ejaculatory duct مربوط می شوند و در انتها به وسیله سوراخی به نام گونوپور Gonopore به آلت جفت گیری نر Penis منتهی می شود.
غده های ضمیمه Accessory glands معمولا در انتهای مجاری اسپرم انداز و یا مجاری خروجی باز می شوند و محتوی ترشحات لزج و چسبیده اند که برای ساختن پوشش اسپرماتوزوئید بکار میروند. اعضای خارجی دستگاه تناسلی نر شامل آلت جفتگیری به نام Penis و قطعات ضمیمه آن هستند که در حد فاصل حلقه نهم و دهم شکم قرار دارند. پنیس از دو قسمت اکتوفالوس و آندوفالوس تشکیل شده است.
2- دستگاه تناسلی ماده : شامل یک جفت تخمدان ، غده های ضمیمه ،کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید و تخمریز است .
(1) تخمدان (Ovary) از تعدادی لوله های کوچک استوانه ای به نام اواریول Ovariol تشکیل شده و هر اواریول از قسمتهای زیر تشکیل یافته است .
1- رشته انتهائی Terminal filament که هر رشته باریک اواریول را به جدار بدن متصل می‌سازد.
2- ژرماریوم Germarium که این قسمت سلولهای Oogonia در حال رشد و تقسیم ، سلولهای غذایی Trophocyte به نام سلول Vitelline و سلولهای سیتوسیت است .
3- ویتلاریوم Vitellarium محتوی سلولهای Oocyte و یا گامت های کامل به نام اوول Ovule میباشد.
4- پدیسل Pedisel به صورت مجرای کوتاهی اواریول را به مجرای تخم متصل می کند.
لوله های تخم برحسب وجود یا عدم وجود سلولهای غذائی و طرز قرار گرفتن آنها دو نوعند:
1- تیپ پانوئیستیک Panoistic - در این حالت لوله تخم فاقد سلولهای غذایی است .
2- تیپ مروئیستیک Meroistic – در این تیپ لوله های تخم محتوی سلولهای غذایی مشخص بوده و از نظر طرز پراکندگی آنها در طول لوله تخم به دو گروه تقسیم می شوند: در نوع پولی تروف Polytrophe سلولهای غذائی و اوول ها در طول لوله تخم به طور متناوب قرار دارند ، در نوع تلوتروف Telotrophe سلولهای غذائی در انتهای لوله تخم متمرکز می باشند.
(2) مجرای تخم Oviduct هر تخمدان در طول قاعده به یک مجزا ختم می شود و ابتدای آن کالیکس (Calix ) نام دارد.
مجرای عمومی تخم Common oviduct – دو مجرای تخم در انتها به یک مجرای عمومی تخم منتهی می گردد، و در انتها به صورت سوراخ گونوپور در حلقه هشتم یا نهم شکم باز می شود. کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید Spermatheca این حفره به کیسه جفتگیری مربوط می باشد. در حشرات ، دو مرحله جفت گیری و تخم ریزی به فاصله نسبتاً قابل توجهی صورت می گیرد . چنانچه زنبور عسل در مدتی محدود جفتگیری کرده و سپس ملکه چند سال و به کرات در کندو تخم ریزی می کند .
(3) غده های ضمیمه Accessory glands – این غده ها معمولاً به تعداد یک جفت بوده و ترشحات آنها برای چسبانیدن تخمها روی تکیه گاه و یا تهیه کپسول تخم بکار می روند.
3- اعضاء خارجی دستگاه تناسلی : شامل آلت تخمریزی در ماده ها می باشد که در حشرات مختلف به اشکال و اندازه های گوناگون ، از رشد پیوستهای حلقه های هشتم و نهم شکم تشکیل شده است . در ملخ های شاخک بلند و سیرسیرکها تخمریز خیلی بلند و سخت بوده و در بعضی سن ها خیلی کوچک و یا اصلاًُ وجود ندارد . در حشرات نر این قسمت شامل آلت تناسلی نر Penis پارامرها و ضمائم دیگر می باشد.
حشره شناسی
ث – دستگاه تولید مثل Reproductive system :
در جنسهای نر و ماده از دوقسمت تشکیل یافته است اول اعضاء تناسلی داخلی که مبداء مزودرمی داشته و محتوی سلول های جنسی در مراحل مختلف رشد تا تشکیل گامت های نر و ماده و سلولهای غذایی و غدد ترشحی است. قسمت دوم اعضاء تناسلی خارجی که از پیوستهای حلقه های شکمی است و مبدا آکتودرمی داشته و جهت خروج اسپرماتوزوئید و اوول می باشد.
1- دستگاه تناسلی نر: شامل بیضه ها ، غده های ضمیمه ، مجاری تناسلی و آلت جفت گیری است. بیضه ها به تعداد یک جفت از لوله های متعدد به نام لوله های اسپرم تشکیل یافته که محتوی سلولهای جنسی در مراحل مختلف رشدی است. در طول لوله ها از پائین به بالاقسمتهای زیر وجود دارند:
(1) ناحیه اسپرماتوگونی Spermatogonia zone که محتوی سلولهای اسپرماتوگونی ، و سلولهای مزودرمی است.
(2) ناحیه اسپرماتوسیت Spermatocyte zone که از تقسیم سلولهای اسپرماتوگنی حاصل شده و اطراف آنها را غلافی پوشانده و سیست (Cyste) نامیده می شود و هر سیست دارای چندین اسپرماتوسیت می باشد.
(3) ناحیه رسیدن گامت های نر Maturation and reduction zone و تقسیم با کاهش کروموزمی که در این قسمت سلول های اسپرماتوسیت طی دو تقسیم که دومی توام با کاهش کروموزمی است ، به چهار اسپرماتید n کروموزمی تقسیم می شود.
(4) ناحیه تشکیل اسپرماتوزوئیدها Transformation zone که آخرین مرحله تحول سلولهای جنسی است ، پس از پاره کردن سیستها داخل مجاری خروجی می گردند، یک جفت مجرای خروجی Vas deferens که ساختمان ماهیچه ای داشته و قسمت عریض آن کیسه اسپرم (Seminal vesicles) است و اسپرماتوزوئیدها در داخل آن ذخیره می شوند ویک جفت مجرای خروجی که در انتهای یکی شده و به مجرای اسپرم انداز Ejaculatory duct مربوط می شوند و در انتها به وسیله سوراخی به نام گونوپور Gonopore به آلت جفت گیری نر Penis منتهی می شود.
غده های ضمیمه Accessory glands معمولا در انتهای مجاری اسپرم انداز و یا مجاری خروجی باز می شوند و محتوی ترشحات لزج و چسبیده اند که برای ساختن پوشش اسپرماتوزوئید بکار میروند. اعضای خارجی دستگاه تناسلی نر شامل آلت جفتگیری به نام Penis و قطعات ضمیمه آن هستند که در حد فاصل حلقه نهم و دهم شکم قرار دارند. پنیس از دو قسمت اکتوفالوس و آندوفالوس تشکیل شده است.
2- دستگاه تناسلی ماده : شامل یک جفت تخمدان ، غده های ضمیمه ،کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید و تخمریز است .
(1) تخمدان (Ovary) از تعدادی لوله های کوچک استوانه ای به نام اواریول Ovariol تشکیل شده و هر اواریول از قسمتهای زیر تشکیل یافته است .
1- رشته انتهائی Terminal filament که هر رشته باریک اواریول را به جدار بدن متصل می‌سازد.
2- ژرماریوم Germarium که این قسمت سلولهای Oogonia در حال رشد و تقسیم ، سلولهای غذایی Trophocyte به نام سلول Vitelline و سلولهای سیتوسیت است .
3- ویتلاریوم Vitellarium محتوی سلولهای Oocyte و یا گامت های کامل به نام اوول Ovule میباشد.
4- پدیسل Pedisel به صورت مجرای کوتاهی اواریول را به مجرای تخم متصل می کند.
لوله های تخم برحسب وجود یا عدم وجود سلولهای غذائی و طرز قرار گرفتن آنها دو نوعند:
1- تیپ پانوئیستیک Panoistic - در این حالت لوله تخم فاقد سلولهای غذایی است .
2- تیپ مروئیستیک Meroistic – در این تیپ لوله های تخم محتوی سلولهای غذایی مشخص بوده و از نظر طرز پراکندگی آنها در طول لوله تخم به دو گروه تقسیم می شوند: در نوع پولی تروف Polytrophe سلولهای غذائی و اوول ها در طول لوله تخم به طور متناوب قرار دارند ، در نوع تلوتروف Telotrophe سلولهای غذائی در انتهای لوله تخم متمرکز می باشند.
(2) مجرای تخم Oviduct هر تخمدان در طول قاعده به یک مجزا ختم می شود و ابتدای آن کالیکس (Calix ) نام دارد.
مجرای عمومی تخم Common oviduct – دو مجرای تخم در انتها به یک مجرای عمومی تخم منتهی می گردد، و در انتها به صورت سوراخ گونوپور در حلقه هشتم یا نهم شکم باز می شود. کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید Spermatheca این حفره به کیسه جفتگیری مربوط می باشد. در حشرات ، دو مرحله جفت گیری و تخم ریزی به فاصله نسبتاً قابل توجهی صورت می گیرد . چنانچه زنبور عسل در مدتی محدود جفتگیری کرده و سپس ملکه چند سال و به کرات در کندو تخم ریزی می کند .
(3) غده های ضمیمه Accessory glands – این غده ها معمولاً به تعداد یک جفت بوده و ترشحات آنها برای چسبانیدن تخمها روی تکیه گاه و یا تهیه کپسول تخم بکار می روند.
3- اعضاء خارجی دستگاه تناسلی : شامل آلت تخمریزی در ماده ها می باشد که در حشرات مختلف به اشکال و اندازه های گوناگون ، از رشد پیوستهای حلقه های هشتم و نهم شکم تشکیل شده است . در ملخ های شاخک بلند و سیرسیرکها تخمریز خیلی بلند و سخت بوده و در بعضی سن ها خیلی کوچک و یا اصلاًُ وجود ندارد . در حشرات نر این قسمت شامل آلت تناسلی نر Penis پارامرها و ضمائم دیگر می باشد.
حشره شناسی
حشره شناسی
ح – دستگاه عصبی Nervous system:
دستگاه عصبی در حشرات به صورت دو زنجیر عصبی در قسمت شکمی بدن قرار دارد . مراکز اصلی عصبی شامل سه قسمت است ، دستگاه عصبی مرکزی ، درونی یا احشائی ، وسطی یا جلدی .
1- دستگاه عصبی مرکزی Central Nervous system: یا زنجیر عصبی که از عصب ها و عقده های عصبی تشکیل یافته است. در ناحیه سر ، مغز(Brain) را تشکیل می دهد که به وسیله یک جفت رشته عصبی به نام گردنبند دورمری Circumoesophageal connectives به عقده زیر مری Suboesophageal ganglion متصل می گردد. زنجیر عصبی در ناحیه قفس سینه شامل سه جفت عقده عصبی است. معمولاً عقده پیش قفس سینه ای مشخص ولی عقده های میان و پس قفس به یکدیگر اتصال یافته اند . عقده های عصبی به وسیله یک رشته عرضی به نام پیوند Commissure و یک رشته طولی به نام طناب Cord به یکدیگر متصل می باشند . مغز از سه قسمت زیر تشکیل یافته است.
(1) مغز جلوئی یا مغز اول Protocerebron بزرگترین قسمت مغز می باشد و اعمال حسی چشمهای ساده و مرکب را انجام می دهد و همچنین سلولهای عصبی ترشحی قسمت داخلی مغز، از نظر رشدی و تغییر جلد اهمیت دارند .
(2) مغز میانی یا مغز دوم Deutocerebron مرکز عصبی شاخکها می باشد.
(3)مغز عقبی یا مغز سوم Tritocerebron کهرشته های عصبی را به پیشانی ، لب بالا و قسمت جلوی لوله گوارش می فرستد.
مغز حشرات از توده سلولهای نر و پیل وسلولهای عصبی ارتباطی و تعداد کمی سلول های محرک تشکیل یافته و حجم آن بستگی به وضعیت تکاملی حشره دارد . چنانچه در سوسک Dytiscus حجم مغز و در زنبور عسل حجم بدن می باشد.
هرسلول عصبی یا نرون Neuron دارای یک جسم سلولی یا Neurocyte آکسون و انشعابات متعدد باریک به نام دندریت می باشد. نوروسیت های یک قطبی دارای یک آکسون و نوروسیت های دو قطبی و چند قطبی دارای دو یا چند آکسون هستند. سلولهای عصبی حساس معمولا دو یا چند قطبی هستند و نوروسیت آنها در سطح و یا نزدیک به سطح بدن قرار دارد و دندریت ها در سطح بدن و داخل غده ها و ماهیچه ها امتداد دارند. سلولهای عصبی محرک معمولا یک قطبی و نوروسیتها در مراکز عصبی و آکسون آنها در سطح جلد امتداد دارد.
هر عقده عصبی از یک توده متراکم رشته های عصبی به نام بافت نخاعی یا نروپیل در داخل و یک پرده به نام Epineural membrane تشکیل شده و دارای نوروسیتها و آکسون های سلولهای محرک ، انشعابات انتهائی سلولهای حساس در قسمت داخلی ، انشعابات تراشه ای و سلولهای پوششی در قسمت سطحی است.
عصب ، از آکسون های محرک یا حساس و یا هر دو نوع تشکیل یافته است.
عصب های مغز شامل:
(1) عصب چشم های ساده میانی
(2) عصب چشم های مرکب و چشم های ساده جانبی
(3) عصب عقده پشت سر که رابط بین عقده پشت سر و قسمت عقبی مغز است.
(4) عصب شاخکی
(5) عصب جلدی
(6) عصب جانبی که انشعابات آن به دهان و عقده پشت سر اتصال دارد
(7) عصب لب و پیشانی
(8) عصب زیر گلوئی که اعمال عصبی ماهیچه های منبسط کننده بخش جلوئی لوله گوارش را انجام می دهد.
2- دستگاه عصبی درونی یا احشائی Ventral Nervous system:
این دستگاه به نام سیستم سمپاتیک از سه قسمت زیر تشکیل شده است:
(1) دستگاه عصبی بخش جلوئی لوله گوارش Stomodaeal nervous system یا سیستم استوموگاستریک شامل سلولهای حساس و محرک ، عقده زیر مغذی یا عقده پشت سر ، عقده پیشانی و عصب های متعدد می باشد. این قسمت، عصب های متعدد می باشد. این قسمت، عصب های متعدد به بخش جلوئی لوله گوارش ، قلب و آئورت و اجسام آلاتا و گاهی ماهیچه های لب پائین و آرواره های بالا و در بعضی از حشرات به تمام بخش میانی لوله گوارش می فرستد.
(2) دستگاه سمپاتیک دمی Caudal sympathic system اعمال عصبی غدد تناسلی و قسمت انتهائی لوله گوارش را انجام می دهد.
(3) عصب های فرد شکمی Impaire ventral nerves رشته های عصبی به سوراخهای تنفسی و استیگمات ها می فرستد.
3- دستگاه عصبی سطحی یا جلدی Peripheral Nervous system: شامل سلولهای حساس دو یا چند قطبی و قسمتهایی انتهائی آکسون سلول ها محرک می باشد که معمولا در لایه اپیدرمی جلد و پوشش سطحی لوله گوارش و ماهیچه های سمپاتیک متمرکز هستند. دستگاه عصبی در حشرات، دارای ترشحات هرمونی است که از غده های بدون مجرای ترشحی به نام اجسام آلاتا Corpora allata و کاردیاکا C.cardiaca که در عقب مغز جلوئی لوله گوارش در محل اتصال مری قرار دارند و ترشحات که در عقب معز جلوئی قرار دارد ترشح می شوند، اجسام آلاتا در قسمت پشتی بخش جلوئی لوله گوارش در محل اتصال مری قرار دارند و ترشحات آنها به نام هورمون جوانی از نظر پدیده دگردیسی و رشد غدد تناسلی اهمیت دارد. اجسام کاردیاکا در قسمت میانی مغز جلوئی قرار دارند و ترشحات آنها احتمالا در تغییر جلد موثرند.
4- انعکاس – عبارت است از عکس العمل غیر ارادی است، که در آن یک نرون حساس ، یک نرون محرک و یک عقده عصبی دخالت دارند و بر دو نوع است: انعکاس ساده و انعکاس مرکب، در انعکاس ساده فقط یک عقده عصبی و در انعکاس مرکب چندین رشته و عقده عصبی دخالت دارند. تروپیسم و تاکتیسم عکس العمل حیوان در مقابل عوامل محرکه محیط خارج نظیر نور و حرارت و رطوبت می باشد که با تغییر جهت یا حرکت آن به سمت و یا جهت مقابل عامل محرک است . تروپیسم شامل گرایش یا تغییر سمت و تاکتیسم به مفهوم حرکت به سمت عامل تحریک و یا فرار از آن می باشد. گرایش و کشش به سمت نور، فتوتروپی یا فتو تاکسی گرایش و کشش به سمت حرارت ، ترموتروپی یا ترموتاکسی گفته می شود.
ج – اعضاء حسی در حشرات :
- حس بینائی:رشد این حس در گونه های مختلف حشرات متفاوت است. چنانچه در حشراتی که در زیر زمین و نقاط تاریک زندگی می کنند اعضاء بینائی رشد کمی داشته و یا از بین رفته اند و در بقیه حشرات این حشرات این اعضاء شامل چشم های ساده و چشمهای مرکب می باشند.
(1) چشمهای ساده به صورت نقاط شفاف در طرفین و یا جلوی سر قرار دارند، چشم های ساده جانبی در لاروها از 1 تا 7 عدد در هر طرف سر تغییر می کنند.
چشمهای ساده پشتی در حشرات کامل و پوره حشرات با دگردیسی ناقص وجود دارند و معمولا سه عدد هستند که یکی در قسمت پیشانی به نام چشم ساده میانی و دو عدد دیگر در طرفین پیشانی مشاهده می شوند. متشکل از سلولهای بینائی که محور آن رابدوم Rhabdom را تشکیل می دهد. مشاهده می شود . در بعضی حشرات لایه سلول های رنگین در زیر شبکیه قرار دارد و در بعضی از لاروها ساختمان این چشمها بسیار ساده و فقط از چند سلول بینائی تشکیل یافته است
حشره شناسی
ح – دستگاه عصبی Nervous system:
دستگاه عصبی در حشرات به صورت دو زنجیر عصبی در قسمت شکمی بدن قرار دارد . مراکز اصلی عصبی شامل سه قسمت است ، دستگاه عصبی مرکزی ، درونی یا احشائی ، وسطی یا جلدی .
1- دستگاه عصبی مرکزی Central Nervous system: یا زنجیر عصبی که از عصب ها و عقده های عصبی تشکیل یافته است. در ناحیه سر ، مغز(Brain) را تشکیل می دهد که به وسیله یک جفت رشته عصبی به نام گردنبند دورمری Circumoesophageal connectives به عقده زیر مری Suboesophageal ganglion متصل می گردد. زنجیر عصبی در ناحیه قفس سینه شامل سه جفت عقده عصبی است. معمولاً عقده پیش قفس سینه ای مشخص ولی عقده های میان و پس قفس به یکدیگر اتصال یافته اند . عقده های عصبی به وسیله یک رشته عرضی به نام پیوند Commissure و یک رشته طولی به نام طناب Cord به یکدیگر متصل می باشند . مغز از سه قسمت زیر تشکیل یافته است.
(1) مغز جلوئی یا مغز اول Protocerebron بزرگترین قسمت مغز می باشد و اعمال حسی چشمهای ساده و مرکب را انجام می دهد و همچنین سلولهای عصبی ترشحی قسمت داخلی مغز، از نظر رشدی و تغییر جلد اهمیت دارند .
(2) مغز میانی یا مغز دوم Deutocerebron مرکز عصبی شاخکها می باشد.
(3)مغز عقبی یا مغز سوم Tritocerebron کهرشته های عصبی را به پیشانی ، لب بالا و قسمت جلوی لوله گوارش می فرستد.
مغز حشرات از توده سلولهای نر و پیل وسلولهای عصبی ارتباطی و تعداد کمی سلول های محرک تشکیل یافته و حجم آن بستگی به وضعیت تکاملی حشره دارد . چنانچه در سوسک Dytiscus حجم مغز و در زنبور عسل حجم بدن می باشد.
هرسلول عصبی یا نرون Neuron دارای یک جسم سلولی یا Neurocyte آکسون و انشعابات متعدد باریک به نام دندریت می باشد. نوروسیت های یک قطبی دارای یک آکسون و نوروسیت های دو قطبی و چند قطبی دارای دو یا چند آکسون هستند. سلولهای عصبی حساس معمولا دو یا چند قطبی هستند و نوروسیت آنها در سطح و یا نزدیک به سطح بدن قرار دارد و دندریت ها در سطح بدن و داخل غده ها و ماهیچه ها امتداد دارند. سلولهای عصبی محرک معمولا یک قطبی و نوروسیتها در مراکز عصبی و آکسون آنها در سطح جلد امتداد دارد.
هر عقده عصبی از یک توده متراکم رشته های عصبی به نام بافت نخاعی یا نروپیل در داخل و یک پرده به نام Epineural membrane تشکیل شده و دارای نوروسیتها و آکسون های سلولهای محرک ، انشعابات انتهائی سلولهای حساس در قسمت داخلی ، انشعابات تراشه ای و سلولهای پوششی در قسمت سطحی است.
عصب ، از آکسون های محرک یا حساس و یا هر دو نوع تشکیل یافته است.
عصب های مغز شامل:
(1) عصب چشم های ساده میانی
(2) عصب چشم های مرکب و چشم های ساده جانبی
(3) عصب عقده پشت سر که رابط بین عقده پشت سر و قسمت عقبی مغز است.
(4) عصب شاخکی
(5) عصب جلدی
(6) عصب جانبی که انشعابات آن به دهان و عقده پشت سر اتصال دارد
(7) عصب لب و پیشانی
(8) عصب زیر گلوئی که اعمال عصبی ماهیچه های منبسط کننده بخش جلوئی لوله گوارش را انجام می دهد.
2- دستگاه عصبی درونی یا احشائی Ventral Nervous system:
این دستگاه به نام سیستم سمپاتیک از سه قسمت زیر تشکیل شده است:
(1) دستگاه عصبی بخش جلوئی لوله گوارش Stomodaeal nervous system یا سیستم استوموگاستریک شامل سلولهای حساس و محرک ، عقده زیر مغذی یا عقده پشت سر ، عقده پیشانی و عصب های متعدد می باشد. این قسمت، عصب های متعدد می باشد. این قسمت، عصب های متعدد به بخش جلوئی لوله گوارش ، قلب و آئورت و اجسام آلاتا و گاهی ماهیچه های لب پائین و آرواره های بالا و در بعضی از حشرات به تمام بخش میانی لوله گوارش می فرستد.
(2) دستگاه سمپاتیک دمی Caudal sympathic system اعمال عصبی غدد تناسلی و قسمت انتهائی لوله گوارش را انجام می دهد.
(3) عصب های فرد شکمی Impaire ventral nerves رشته های عصبی به سوراخهای تنفسی و استیگمات ها می فرستد.
3- دستگاه عصبی سطحی یا جلدی Peripheral Nervous system: شامل سلولهای حساس دو یا چند قطبی و قسمتهایی انتهائی آکسون سلول ها محرک می باشد که معمولا در لایه اپیدرمی جلد و پوشش سطحی لوله گوارش و ماهیچه های سمپاتیک متمرکز هستند. دستگاه عصبی در حشرات، دارای ترشحات هرمونی است که از غده های بدون مجرای ترشحی به نام اجسام آلاتا Corpora allata و کاردیاکا C.cardiaca که در عقب مغز جلوئی لوله گوارش در محل اتصال مری قرار دارند و ترشحات که در عقب معز جلوئی قرار دارد ترشح می شوند، اجسام آلاتا در قسمت پشتی بخش جلوئی لوله گوارش در محل اتصال مری قرار دارند و ترشحات آنها به نام هورمون جوانی از نظر پدیده دگردیسی و رشد غدد تناسلی اهمیت دارد. اجسام کاردیاکا در قسمت میانی مغز جلوئی قرار دارند و ترشحات آنها احتمالا در تغییر جلد موثرند.
4- انعکاس – عبارت است از عکس العمل غیر ارادی است، که در آن یک نرون حساس ، یک نرون محرک و یک عقده عصبی دخالت دارند و بر دو نوع است: انعکاس ساده و انعکاس مرکب، در انعکاس ساده فقط یک عقده عصبی و در انعکاس مرکب چندین رشته و عقده عصبی دخالت دارند. تروپیسم و تاکتیسم عکس العمل حیوان در مقابل عوامل محرکه محیط خارج نظیر نور و حرارت و رطوبت می باشد که با تغییر جهت یا حرکت آن به سمت و یا جهت مقابل عامل محرک است . تروپیسم شامل گرایش یا تغییر سمت و تاکتیسم به مفهوم حرکت به سمت عامل تحریک و یا فرار از آن می باشد. گرایش و کشش به سمت نور، فتوتروپی یا فتو تاکسی گرایش و کشش به سمت حرارت ، ترموتروپی یا ترموتاکسی گفته می شود.
ج – اعضاء حسی در حشرات :
- حس بینائی:رشد این حس در گونه های مختلف حشرات متفاوت است. چنانچه در حشراتی که در زیر زمین و نقاط تاریک زندگی می کنند اعضاء بینائی رشد کمی داشته و یا از بین رفته اند و در بقیه حشرات این حشرات این اعضاء شامل چشم های ساده و چشمهای مرکب می باشند.
(1) چشمهای ساده به صورت نقاط شفاف در طرفین و یا جلوی سر قرار دارند، چشم های ساده جانبی در لاروها از 1 تا 7 عدد در هر طرف سر تغییر می کنند.
چشمهای ساده پشتی در حشرات کامل و پوره حشرات با دگردیسی ناقص وجود دارند و معمولا سه عدد هستند که یکی در قسمت پیشانی به نام چشم ساده میانی و دو عدد دیگر در طرفین پیشانی مشاهده می شوند. متشکل از سلولهای بینائی که محور آن رابدوم Rhabdom را تشکیل می دهد. مشاهده می شود . در بعضی حشرات لایه سلول های رنگین در زیر شبکیه قرار دارد و در بعضی از لاروها ساختمان این چشمها بسیار ساده و فقط از چند سلول بینائی تشکیل یافته است
حشره شناسی
حشره شناسی
چشمهای مرکب
در حشرات کامل به تعداد یک جفت در طرفین سر به اشکال بیضی ، گرد، نیم کروی و یا لوبیائی قرار دارند وعضو اصلی بینائی هستند.هرچشم مرکب ازچند واحد بینائی به نام اوماتیدی Ommatidie تشکیل شده و تعداد آنها در حشرات مختلف متفاوت است. چنانچه در کرم شب تاب2500 ، در مگس خانگی 4000 و در سوسک Dytiscus 9000 عدددر هر چشم مرکب می باشد.هر اوماتیدی شبیه یک چشم ساده بوده و از سه قسمت قرنیه، عدسیه، وشبکیه یافته است. قرنیه به شکل عدس کوچک و شفاف از جنس کوتیکول است عدسیه متشکل از چهار سلول بلوری است که به مخروط بلوری مرسوم است . شبکیه از 6 تا8 سلول حسی طویل و رنگی تشکیل شده و در محور بینائی یا رابدوم قرار دارند.عدسیه وشبکیه هر اوماتیدی به وسیله غلافی از سلولهای رنگین به نام عنبیه احاطه شده اند .انتهای رشته های عصبی سلولهای بینائی به عصب های مربوط و سپس به عقده های بینائی در مغز جلوئی متصل می گردند
طرز بینائی در چشمهای مرکب
– بینائی در اوماتیدی ها ، یا به طریق تشکیل تصویر پهلوی هم صورت می گیرد . در این حالت اوماتیدی ها از یکدیگر مجزا بوده و هر یک از آنها تصویر قسمتی از جسم مورد نظر را در قاعده عدسیه به طور معکوس می سازد و تصویر کامل و حقیقی از پهلوی هم قرار گرفتن این تصاویر حاصل می گردد و این حالت در پروانه های روز پرواز و زنبورها ومگس ها و سخت بالپوشان وجود دارد و یا اوماتیدها از یکدیگر مجزا نبوده و تصویر نهائی از روی هم قرار گرفتن چندین تصویر جزء حاصل می گردد. و این حالت در پروانه های روزپرواز و زنبورها و مگس ها و سخت بالپوشان وجود دارد و یا اوماتیدها از یکدیگر مجزا نبوده و تصویر نهائی از روی هم قرار گرفتن چندین تصویر جزء حاصل می گردد. حشرات بر خلاف انسان اشعه ماوراء بنفش را تشخیص می دهند ، ولی بر عکس ، اکثر آنها رنگ قرمز را درک نمی کنند. به همین لحاظ رنگها در نظر حشرات با آنچه ما می بینیم فرق دارد.
حشره شناسی
چشمهای مرکب
در حشرات کامل به تعداد یک جفت در طرفین سر به اشکال بیضی ، گرد، نیم کروی و یا لوبیائی قرار دارند وعضو اصلی بینائی هستند.هرچشم مرکب ازچند واحد بینائی به نام اوماتیدی Ommatidie تشکیل شده و تعداد آنها در حشرات مختلف متفاوت است. چنانچه در کرم شب تاب2500 ، در مگس خانگی 4000 و در سوسک Dytiscus 9000 عدددر هر چشم مرکب می باشد.هر اوماتیدی شبیه یک چشم ساده بوده و از سه قسمت قرنیه، عدسیه، وشبکیه یافته است. قرنیه به شکل عدس کوچک و شفاف از جنس کوتیکول است عدسیه متشکل از چهار سلول بلوری است که به مخروط بلوری مرسوم است . شبکیه از 6 تا8 سلول حسی طویل و رنگی تشکیل شده و در محور بینائی یا رابدوم قرار دارند.عدسیه وشبکیه هر اوماتیدی به وسیله غلافی از سلولهای رنگین به نام عنبیه احاطه شده اند .انتهای رشته های عصبی سلولهای بینائی به عصب های مربوط و سپس به عقده های بینائی در مغز جلوئی متصل می گردند
طرز بینائی در چشمهای مرکب
– بینائی در اوماتیدی ها ، یا به طریق تشکیل تصویر پهلوی هم صورت می گیرد . در این حالت اوماتیدی ها از یکدیگر مجزا بوده و هر یک از آنها تصویر قسمتی از جسم مورد نظر را در قاعده عدسیه به طور معکوس می سازد و تصویر کامل و حقیقی از پهلوی هم قرار گرفتن این تصاویر حاصل می گردد و این حالت در پروانه های روز پرواز و زنبورها ومگس ها و سخت بالپوشان وجود دارد و یا اوماتیدها از یکدیگر مجزا نبوده و تصویر نهائی از روی هم قرار گرفتن چندین تصویر جزء حاصل می گردد. و این حالت در پروانه های روزپرواز و زنبورها و مگس ها و سخت بالپوشان وجود دارد و یا اوماتیدها از یکدیگر مجزا نبوده و تصویر نهائی از روی هم قرار گرفتن چندین تصویر جزء حاصل می گردد. حشرات بر خلاف انسان اشعه ماوراء بنفش را تشخیص می دهند ، ولی بر عکس ، اکثر آنها رنگ قرمز را درک نمی کنند. به همین لحاظ رنگها در نظر حشرات با آنچه ما می بینیم فرق دارد.
حشره شناسی
حشره شناسی
2- حس شنوایی:
اعضای حس شنوائی در حشرات مختلف، متفاوت است در بعضی از حشرات مانند پروانه ها موههای ظریف سطح بدن از نظر حس شنوائی اهمیت دارند. در سوسری ها وسیرسیرکها موههای حسی پیوستهای انتهای شکم نسبت به ارتعاشات خیلی ضعیف و یا قوی حساس هستند . اعضاء کردوتونال Chordotonal در قسمتهای مختلف بدن بعضی از حشرات تمرکز داشته و اعضاء شنوائی دیگری به نام عضو جونسون Johnston در مفصل دوم شاخک پشه های تیره Culicidae مشاهده می شود. کامل ترین دستگاه شنوائی ،عضو Tympanal است که به منزله گوش حشرات به حساب می آید و در مل های شاخک کوتاه به شکل یک جفت حفره شفاف در طرفین اولین مفصل شکم قرار دارند و در ملخها شاخک بلند و سیرسیرک به صورت پرده کوچک و سفید رنگ ، در قاعده ساق پاهای جلویی دیده شده و در زنجره های خانواده Cicadidae درحلقه دوم سینه مشاهده می گردد . عضو تیمپانال متشکل از یک پرده کوتیکولی نازک و شفاف به نام طبل و در زیر آن اعضاء شنوائی به نام اسکولوپیدی Scolopidi قرار دارند.
حشره شناسی
2- حس شنوایی:
اعضای حس شنوائی در حشرات مختلف، متفاوت است در بعضی از حشرات مانند پروانه ها موههای ظریف سطح بدن از نظر حس شنوائی اهمیت دارند. در سوسری ها وسیرسیرکها موههای حسی پیوستهای انتهای شکم نسبت به ارتعاشات خیلی ضعیف و یا قوی حساس هستند . اعضاء کردوتونال Chordotonal در قسمتهای مختلف بدن بعضی از حشرات تمرکز داشته و اعضاء شنوائی دیگری به نام عضو جونسون Johnston در مفصل دوم شاخک پشه های تیره Culicidae مشاهده می شود. کامل ترین دستگاه شنوائی ،عضو Tympanal است که به منزله گوش حشرات به حساب می آید و در مل های شاخک کوتاه به شکل یک جفت حفره شفاف در طرفین اولین مفصل شکم قرار دارند و در ملخها شاخک بلند و سیرسیرک به صورت پرده کوچک و سفید رنگ ، در قاعده ساق پاهای جلویی دیده شده و در زنجره های خانواده Cicadidae درحلقه دوم سینه مشاهده می گردد . عضو تیمپانال متشکل از یک پرده کوتیکولی نازک و شفاف به نام طبل و در زیر آن اعضاء شنوائی به نام اسکولوپیدی Scolopidi قرار دارند.
حشره شناسی
حشره شناسی
3- حس لامسه
– جلد کوتیکولی بدن حشرات اگر چه سبب مقاومت وپایداری آنها نسبت به ارتعاشات وفشارهاست ، ولی موهای حسی و خارهای پراکنده در سطح بدن ، سبب حساسیت آنها نسبت به عوامل محیط خارج بوده و این موها به وسیله سلولهای حساس دو قطبی جلد به مراکز عصبی مربوط می شوند . در پشته ها ، شاخکها مجهز به موههای حسی حرارتی و یا موهای حسی رطوبتی هستند. عامل موثر در نزدیک شدن پشه های خونخوار به بدن انسان علاوه بر بو ، حرارت بدن نیز هست. اعضاء لامسه دیگر از قبیل عضو حسی کامپانیفرم Campaniforme در بال پروانه ها و یا هالتر در دوبالان ، اعضاء اسکولوپیدی در شاخکها و پالپهای دوبالان و عضو جونسون در مفصل دوم شاخکپشه های خانواده Culicidae رشد قابل توجه داشته ، سبب حساسیت آنها نسبت به عوامل محرکه محیط خارج می گردند .
حشره شناسی
3- حس لامسه
– جلد کوتیکولی بدن حشرات اگر چه سبب مقاومت وپایداری آنها نسبت به ارتعاشات وفشارهاست ، ولی موهای حسی و خارهای پراکنده در سطح بدن ، سبب حساسیت آنها نسبت به عوامل محیط خارج بوده و این موها به وسیله سلولهای حساس دو قطبی جلد به مراکز عصبی مربوط می شوند . در پشته ها ، شاخکها مجهز به موههای حسی حرارتی و یا موهای حسی رطوبتی هستند. عامل موثر در نزدیک شدن پشه های خونخوار به بدن انسان علاوه بر بو ، حرارت بدن نیز هست. اعضاء لامسه دیگر از قبیل عضو حسی کامپانیفرم Campaniforme در بال پروانه ها و یا هالتر در دوبالان ، اعضاء اسکولوپیدی در شاخکها و پالپهای دوبالان و عضو جونسون در مفصل دوم شاخکپشه های خانواده Culicidae رشد قابل توجه داشته ، سبب حساسیت آنها نسبت به عوامل محرکه محیط خارج می گردند .
حشره شناسی
حشره شناسی
4- حس چشائی
– این حس معمولا در حشرات قوی است ، چنانچه زنبور عسل طعم های شیرین ، شور، تلخ و غیره ... را از یکدیگر تمایز می دهد، و این عمل را به کمک موهای حسی موجود در سطح زائده های لب بالا و پائین و پالپهای آرواره پائین و حتی پنجه ها انجام می دهد. گاهی موهای حسی چشائی در آلت تخمریز (سیرسیرکها و بعضی از زببورهای پارازیت ) پراکنده هستند.
حشره شناسی
4- حس چشائی
– این حس معمولا در حشرات قوی است ، چنانچه زنبور عسل طعم های شیرین ، شور، تلخ و غیره ... را از یکدیگر تمایز می دهد، و این عمل را به کمک موهای حسی موجود در سطح زائده های لب بالا و پائین و پالپهای آرواره پائین و حتی پنجه ها انجام می دهد. گاهی موهای حسی چشائی در آلت تخمریز (سیرسیرکها و بعضی از زببورهای پارازیت ) پراکنده هستند.
حشره شناسی
حشره شناسی
5- حس بویایی
– حشرات معمولا به وسیله بوهائی که برای انسان غیر قابل درک است جلب می شوند. اعضاء بویائی به صورت موهای حسی و یا فرورفتگی های کوچک جلدی در سطح بدن حشرات پراکنده هستند . پروانه نر طاووس گلابی به وسیله بوی مخصوص جنس مخالف تا فاصله 5 کیلومتری آن را پیدا می کند . تله های فرمونی که امروزه جهت بررسی تغییرات جمعیت حشرات بکار می روند بر این اساس ساخته شده اند . حس بویائی در بعضی از حشرات از نظر اتنخاب میزبان و محل تخمریزی اهمیت دارد ، چنانچه پروانه های خانواده Pieridae به طرف بوی کلم جلب می شوند ، زنبورهای پارازیت جنس Trichogramma هنگام تخمریزی تخم های پارازیت شده میزبان را با بوی آنها از تخمهای سالم تشخیص می دهند . حس چشائی همراه حس بویائی عامل مهمی تغذیه و تخم ریزی حشرات محسوب می گردند.
حشره شناسی
5- حس بویایی
– حشرات معمولا به وسیله بوهائی که برای انسان غیر قابل درک است جلب می شوند. اعضاء بویائی به صورت موهای حسی و یا فرورفتگی های کوچک جلدی در سطح بدن حشرات پراکنده هستند . پروانه نر طاووس گلابی به وسیله بوی مخصوص جنس مخالف تا فاصله 5 کیلومتری آن را پیدا می کند . تله های فرمونی که امروزه جهت بررسی تغییرات جمعیت حشرات بکار می روند بر این اساس ساخته شده اند . حس بویائی در بعضی از حشرات از نظر اتنخاب میزبان و محل تخمریزی اهمیت دارد ، چنانچه پروانه های خانواده Pieridae به طرف بوی کلم جلب می شوند ، زنبورهای پارازیت جنس Trichogramma هنگام تخمریزی تخم های پارازیت شده میزبان را با بوی آنها از تخمهای سالم تشخیص می دهند . حس چشائی همراه حس بویائی عامل مهمی تغذیه و تخم ریزی حشرات محسوب می گردند.
حشره شناسی
حشره شناسی
آنتوژنی و بیولوژی :
نشو و نمای حشرات از بدو پیدایش تا رسیدن به مرحله بلوغ شا مل دو مرحله است : یکی دوره نشو و نمای جنینی و دیگری نشو و نمای بعد از جنین
الف – نشو و نمای جنینی :
تخم در حشرات سانترولیست Centrolecite است و هسته آن مرکزی است و اطراف آن یک طبقه ویتلوس ( Vitellus ) یا مواد غذائی به نام دوتو پلاسم ( Deutoplasme ) قرار گرفته است .بین این صبقه و غشاء تخم یک طبقه پروتو پلاسمی بنام پریپلاسم یا پلاسمای جداری وجود دارد. هسته در این نوع تخم ها ابتدا بهچندین قسمت می شود و این تقسیمات به قسمت پریپلاسم منتقل می گردد. سپس پریپلاسم به تعداد هسته ها تقسیم شده و اطراف هسته ها می گیرد و در نتیجه در سطح خارجی تخم یک حالت چند سلولی ایجاد می شود و به این ترتیب بلاستودرم (Blastoderme ) تشکیل می شود و سلولهای ناحیه شکمی بلاستودرم باریک شده و شکل استوانه پیدا می کند و نوار جنینی ( Bandelette ) در سطح شکمی و پشتی تخم تشکیل می شود.
در نوار جنینی سلولهای مزودرمی تشکیل می گردد و سه لایه آکتودرم ، آندودرم و مزودرم مشخص می شود. اطراف سلولهای مزودرم دو پرده سلولز به نام آمینوز ( Amniose ) و سروز ( Seruse ) بوجود می آید. بطوریکه جنین در یک حفره به نام حفره آمنیوتیک (Cavite- Amniotique) محصور می گردد و جنین به رشد خود ادامه می دهد و در اغلب حشرا ت جنین تا آخرین مرحله رشد در قسمت شکمی و خارج از دوتوپلاسم باقی می ماند . ولی در پروانه‌ها و زنبورهای خانواده دارد و شامل دو مرحله حرکتی است ، حرکت جنین از قسمت شکمی قسمت پشتی و برگشت جنین ازقسمت پشتی به شکمی جنین پس از طی این سه مرحله مرولا ، بلاستولا، و گاسترولا از جهت عرضی به چندین حلقه تقسیم می گردد. (Metamerism ) و در نتیجه دو ناحیه مشخص ، سر اولیه protocephalon و بدن اولیه protocrom در طول جنین بوجود می آید. سه مفصل ناحیه اول و سه مفصل اول ناحیه دوم مجموعا سر را تشکیل می دهند ، سه مفصل دوم ناحیه دوم ، سینه و بقیه مفصلهای ناحیه دوم شکم را می سازند.
ب- نشو و نمای بعد از دوره جنینی :
در حشرات پس از پایان دوره نشو و نمای جنینی نوزادی به نام لارو یا پوره از تخم خارج می‌شود که دارای دو خصوصیت اصلی ، یکی تغییر جلد ( Ecdysis ) و دیگری دگردیسی Metamorphosis) ) می باشد. تغییر جلد در دوره نشو و نمای بعد از جنین در چند نوبت و به فواصل معین صورت می گیرد.
حشره شناسی
آنتوژنی و بیولوژی :
نشو و نمای حشرات از بدو پیدایش تا رسیدن به مرحله بلوغ شا مل دو مرحله است : یکی دوره نشو و نمای جنینی و دیگری نشو و نمای بعد از جنین
الف – نشو و نمای جنینی :
تخم در حشرات سانترولیست Centrolecite است و هسته آن مرکزی است و اطراف آن یک طبقه ویتلوس ( Vitellus ) یا مواد غذائی به نام دوتو پلاسم ( Deutoplasme ) قرار گرفته است .بین این صبقه و غشاء تخم یک طبقه پروتو پلاسمی بنام پریپلاسم یا پلاسمای جداری وجود دارد. هسته در این نوع تخم ها ابتدا بهچندین قسمت می شود و این تقسیمات به قسمت پریپلاسم منتقل می گردد. سپس پریپلاسم به تعداد هسته ها تقسیم شده و اطراف هسته ها می گیرد و در نتیجه در سطح خارجی تخم یک حالت چند سلولی ایجاد می شود و به این ترتیب بلاستودرم (Blastoderme ) تشکیل می شود و سلولهای ناحیه شکمی بلاستودرم باریک شده و شکل استوانه پیدا می کند و نوار جنینی ( Bandelette ) در سطح شکمی و پشتی تخم تشکیل می شود.
در نوار جنینی سلولهای مزودرمی تشکیل می گردد و سه لایه آکتودرم ، آندودرم و مزودرم مشخص می شود. اطراف سلولهای مزودرم دو پرده سلولز به نام آمینوز ( Amniose ) و سروز ( Seruse ) بوجود می آید. بطوریکه جنین در یک حفره به نام حفره آمنیوتیک (Cavite- Amniotique) محصور می گردد و جنین به رشد خود ادامه می دهد و در اغلب حشرا ت جنین تا آخرین مرحله رشد در قسمت شکمی و خارج از دوتوپلاسم باقی می ماند . ولی در پروانه‌ها و زنبورهای خانواده دارد و شامل دو مرحله حرکتی است ، حرکت جنین از قسمت شکمی قسمت پشتی و برگشت جنین ازقسمت پشتی به شکمی جنین پس از طی این سه مرحله مرولا ، بلاستولا، و گاسترولا از جهت عرضی به چندین حلقه تقسیم می گردد. (Metamerism ) و در نتیجه دو ناحیه مشخص ، سر اولیه protocephalon و بدن اولیه protocrom در طول جنین بوجود می آید. سه مفصل ناحیه اول و سه مفصل اول ناحیه دوم مجموعا سر را تشکیل می دهند ، سه مفصل دوم ناحیه دوم ، سینه و بقیه مفصلهای ناحیه دوم شکم را می سازند.
ب- نشو و نمای بعد از دوره جنینی :
در حشرات پس از پایان دوره نشو و نمای جنینی نوزادی به نام لارو یا پوره از تخم خارج می‌شود که دارای دو خصوصیت اصلی ، یکی تغییر جلد ( Ecdysis ) و دیگری دگردیسی Metamorphosis) ) می باشد. تغییر جلد در دوره نشو و نمای بعد از جنین در چند نوبت و به فواصل معین صورت می گیرد.
حشره شناسی
حشره شناسی
1- تغییر جلد و مکانیسم آن :
این پدیده یک نوع تغییر و تحول ساختمانی است ،که تعویض جلد کیتینی یکی از علائم ظاهری آن می باشد . تغییر جلد انگیزه هورمونی دارد که به وسیله هورمونهای تغییر جلد به وسیله یک یا چند غده آندو کربن ترشح می شود و در مرحله لاروی یا پورگی صورت می گیرد. در حشرات با دگردیسی ناقص ظهور تدریجی صفات حشره کامل در مرحله پورگی مشاهده می گردد. فاصله بین دو تغییر جلد در مرحله لاروی یا پورگی سن (instar ) نامیده می شود . عوامل خارجی نظیر حرارت ، رطوبت و رژیم غذائی باعث تغییراتی در تعداد دفعات تعویض جلد در حشرات می‌گردد. تعداد سن پورگی یا لاروی به تعداد دفعات تعویض جلد در حشرات می گردد . تعداد سن پورگی یا لاروی به دفعات تعویض جلد بستگی دارد و در گونه های مختلف حشرات متغیر است. تغییر جلد رادیاستازهای هضم کننده وکوتیکول درونی و همچنین ترکیبات دفعی نظیر اوکسالات‌ها و اورات ها تشکیل می دهد . جهت انجام تغییر جلد ابتدا حشره در یک نقطه ثابت شده و فعالیت غذائی خود را متوقف می سازد و سپس مقدار زیادی هوا و یا آب وارد بدن خود کرده و به این ترتیب به فشار داخلی بدن می افزاید. و در نتیجه جلد کهنه از ناحیه پشت سر و قفس سینه شکافی به شکا T پیدا می کند و حشره خود را با حرکات مخصوص از همان شکاف از داخل جلد کهنه خارج می کند. جلد تازه تدریجا تغییر رنگ داده ،سختی آن افزایش می یابد . مراکز ترشح کننده هورمون های تغییر جلد ، سلولهای بزرگ عصبی ترشحی در قسمتهای جلوئی و میانی مغز اول می باشند که هورمون مغزی ترشح می کنند . این هورمون به نوبه خود سبب فعال شدن غده پیش قفس سینه ای prothoracic gland می گردد که ترشحات هورمونی این غده عامل تغییر جلد است .
2- مکانیسم دگردیسی Metamorphosis :
حشراتی که نشو و نموء خود را به صورت لاروی (کرمینه) طی می کنند در این مرحله دارای قدرت تغذیه و تخریب فروان هستند. بدین جهت شناسائی مرحله لاروی در کشاورزی اهمیت فوق‌العاده دارد. لاروهای جوان که از تخم خارج می شوند اغلب بلافاصله شروع به تغذیه می‌کنند ولی گاهی تا مدتی از تغذیه خودداری می نمایند، لارو حشرات هنگام تغذیه رشد و نمو کرده ، ازدیاد حجم پیدا می کند و سپس تغییر جلد می دهد فاصله بین دو تغییر جلد را یک سن می گویند. تعداد تغییر جلد در گونه های مختلف متفاوت ولی برای یک گونه معمولا ثابت است مگر در موارد استثنائی که تحت تاثیر حرارت و سایر شرایط خارجی ممکن است تعداد آن متغیر باشد. در حشراتی با دگردیسی کامل هیچ گونه شباهت ظاهری بین لارو و حشرات کامل وجود ندارد. تبدیل لارو به حشره کامل ، طی دو پدیده هورمونی هیستولیز Histolysis و هیستوژن Histogenesis صورت می گیرد. در مرحله هیستولیز تمام اعضاء داخلی بدن لارو از قبیل دستگاه گوارش ، عصبی ، تنفسی ، ماهیچه ها و غیره از بین می رود . به طوری که بدن لارو تبدیل به کیسه ای که محتوی ماده لزجی است می شود. در طول دوره شفیرگی طرح اندامهای حشره کامل ریخته می شود . نوزاد حشرات با دگردیسی ناقص را پوره Nymph می گویند که از نظر خصوصیات مورفولوژیک شباهت زیادی به حشره کامل دارد . نوزاد بعضی حشرات نظیر یک روزه ها و طیاره ها مانندها اگر چه در سنین اول مجهز به طرح اولیه بال ها می باشد ولی دارای اختلاف مورفولوژیک و بیولوژیک قابل توجهی با حشرات کامل خود هستنداین نوع پوره ها ، گاهی « نایاد » نامیده می شوند و دگرگونی نیمه کامل دارند.
حشره شناسی
1- تغییر جلد و مکانیسم آن :
این پدیده یک نوع تغییر و تحول ساختمانی است ،که تعویض جلد کیتینی یکی از علائم ظاهری آن می باشد . تغییر جلد انگیزه هورمونی دارد که به وسیله هورمونهای تغییر جلد به وسیله یک یا چند غده آندو کربن ترشح می شود و در مرحله لاروی یا پورگی صورت می گیرد. در حشرات با دگردیسی ناقص ظهور تدریجی صفات حشره کامل در مرحله پورگی مشاهده می گردد. فاصله بین دو تغییر جلد در مرحله لاروی یا پورگی سن (instar ) نامیده می شود . عوامل خارجی نظیر حرارت ، رطوبت و رژیم غذائی باعث تغییراتی در تعداد دفعات تعویض جلد در حشرات می‌گردد. تعداد سن پورگی یا لاروی به تعداد دفعات تعویض جلد در حشرات می گردد . تعداد سن پورگی یا لاروی به دفعات تعویض جلد بستگی دارد و در گونه های مختلف حشرات متغیر است. تغییر جلد رادیاستازهای هضم کننده وکوتیکول درونی و همچنین ترکیبات دفعی نظیر اوکسالات‌ها و اورات ها تشکیل می دهد . جهت انجام تغییر جلد ابتدا حشره در یک نقطه ثابت شده و فعالیت غذائی خود را متوقف می سازد و سپس مقدار زیادی هوا و یا آب وارد بدن خود کرده و به این ترتیب به فشار داخلی بدن می افزاید. و در نتیجه جلد کهنه از ناحیه پشت سر و قفس سینه شکافی به شکا T پیدا می کند و حشره خود را با حرکات مخصوص از همان شکاف از داخل جلد کهنه خارج می کند. جلد تازه تدریجا تغییر رنگ داده ،سختی آن افزایش می یابد . مراکز ترشح کننده هورمون های تغییر جلد ، سلولهای بزرگ عصبی ترشحی در قسمتهای جلوئی و میانی مغز اول می باشند که هورمون مغزی ترشح می کنند . این هورمون به نوبه خود سبب فعال شدن غده پیش قفس سینه ای prothoracic gland می گردد که ترشحات هورمونی این غده عامل تغییر جلد است .
2- مکانیسم دگردیسی Metamorphosis :
حشراتی که نشو و نموء خود را به صورت لاروی (کرمینه) طی می کنند در این مرحله دارای قدرت تغذیه و تخریب فروان هستند. بدین جهت شناسائی مرحله لاروی در کشاورزی اهمیت فوق‌العاده دارد. لاروهای جوان که از تخم خارج می شوند اغلب بلافاصله شروع به تغذیه می‌کنند ولی گاهی تا مدتی از تغذیه خودداری می نمایند، لارو حشرات هنگام تغذیه رشد و نمو کرده ، ازدیاد حجم پیدا می کند و سپس تغییر جلد می دهد فاصله بین دو تغییر جلد را یک سن می گویند. تعداد تغییر جلد در گونه های مختلف متفاوت ولی برای یک گونه معمولا ثابت است مگر در موارد استثنائی که تحت تاثیر حرارت و سایر شرایط خارجی ممکن است تعداد آن متغیر باشد. در حشراتی با دگردیسی کامل هیچ گونه شباهت ظاهری بین لارو و حشرات کامل وجود ندارد. تبدیل لارو به حشره کامل ، طی دو پدیده هورمونی هیستولیز Histolysis و هیستوژن Histogenesis صورت می گیرد. در مرحله هیستولیز تمام اعضاء داخلی بدن لارو از قبیل دستگاه گوارش ، عصبی ، تنفسی ، ماهیچه ها و غیره از بین می رود . به طوری که بدن لارو تبدیل به کیسه ای که محتوی ماده لزجی است می شود. در طول دوره شفیرگی طرح اندامهای حشره کامل ریخته می شود . نوزاد حشرات با دگردیسی ناقص را پوره Nymph می گویند که از نظر خصوصیات مورفولوژیک شباهت زیادی به حشره کامل دارد . نوزاد بعضی حشرات نظیر یک روزه ها و طیاره ها مانندها اگر چه در سنین اول مجهز به طرح اولیه بال ها می باشد ولی دارای اختلاف مورفولوژیک و بیولوژیک قابل توجهی با حشرات کامل خود هستنداین نوع پوره ها ، گاهی « نایاد » نامیده می شوند و دگرگونی نیمه کامل دارند.
حشره شناسی
حشره شناسی
حشرات را با توجه به مراحل رشدی بعد از نشو و نمای جنینی به دو گروه عمده به شرح زیر تقسیم می کنند :
الف – حشرات با استحاله ناقص یا تدریجی Heterometabola :
حشرات با استحاله ناقص یا تدریجی ، نوزادان و افراد جوان که پوره نامیده می شوند کم و بیش شبیه حشرات کامل می باشند و فقط از لحاظ اندازه ، طول ، تعداد بندهای حشرات شاخک ، چشم های ساده ،شکل و اندازه بال ها با آنها متفاوتند . در گونه هایی که دارای چشم مرکب می باشند این اندام از همان مراحل اولیه رشد در پوره ها دیده می شود. در گونه های بال دار بال ها ابتدا به صورت جوانه هائی در پشت سینه دوم و سوم ظاهر می شوند و طی سنین مختلف به تدریج رشد کرده و قبل از بلوغ کامل می شوند. حشرات با استحاله ناقص به نوبه خود شامل گروههای زیر می باشد.
1- حشرات بدون استحاله ( Ametabola )
_این گروه شامل حشرات بدون بال Apterygota می باشند و راسته های Collembola (پادمان) Protura (بی شاخکان) Diplura ( دم چنگالان) و Thysanura(دم ریشکداران) در این دسته قرار دارند.
2- حشرات پالئومتابولا Paleometabola
– در این گروه پوره ها دارای خصوصیات ساختمانی ابتدائی هستند و بندهای شکم مجهز به پیوست های جانبی می باشند . بعلاوه تغییر جلد در مرحله حشره کامل نیز صورت می گیرد . ردیف یک روزه ها ( Ephemeroptera ) از این گروه هستند.
3- حشرات پورومتابولا Paurometabola:
_در این گروه پوره ها و حشرات کامل از لحاظ محیط زندگی و رژیم غذایی تفاوت چندانی ندارند و پوره ها بتدریج که رشد می کنند به حشرات کامل مشابهت بیشتری پیدا می کنند.
حشرات ردیف راست بالان Orthoptera ، مساوی بالان Isoptera گوشخیزکها
Dermaptera, Zoraptera, Psocoptera, Embioptera, Dermaptera, Homoptera, Heiptera, Anoplura, Mallophage
جزء این گروه هستند.
4- حشرات همی متابولا Hemimetabola:
_در این گروه بین محیط زندگی نوزاد و حشرات کامل اختلاف فاحش وجود دارد. پوره ها که نایاد ( Nayad) نامیده می شود آبزی هستند و به وسیله آبشش یا تراشه برانشی تنفس می کنند و دارای غلافهای بالی یا Pterotheca می باشند، در صورتی که حشرات کامل خشکی زی هستند و با تراشه تنفس می کنند . گاهی رژیم غذایی نایادها با حشرات کامل نیز متفاوت است .
5- حشرات نئو متابولاNeometabola :
در این گروه نوزادان بلافاصله پس از خروج از سن اول به علت نداشتن Pterotheca ، و تفاوت زیادی با حشرات کامل ، همانند حشرات Holometabola ، لارو نامیده می شوند. در این گروه بال در سن آخر و در مرحله ای شبیه مرحله شفیرگی حشرات با استحاله کامل ظاهر می شود. حشرات راسته پا حباب داران Thysanoptera و عده ای از جوربالان Homoptera جزء این گروه می باشند.
ب- حشرات با استحاله کامل Holometabola :
در حشرا ت این گروه نوزادان و افراد جوان هیچ گونه شباهتی با افراد کامل ندارند و غالباً از لحاظ محیط زندگی ، نوع غذا و عادات و رفتار با حشرات کامل تفاوت دارند، اگر چه در عده ای نیز رژیم غذایی یکسان دیده می شود. نوزادان یا لاروها در این گروه کم و بیش شبیه کرمها می باشند و به همین لحاظ آنها را « کرمینه » نیز گفته اند . بر خلاف پوره ها، سنین مختلف لاروی فقط از نظر اندازه با هم متفاوتند . لاروها هرگز دارای چشم مرکب نیستند و جوانه بال در آنها در زیر جلد تشکیل می شود و قابل روئیت نیستند . لاروها به نوبه خود در گروههای مختلف حشرات با استحاله کامل اشکال متفاوتی دارند. که در مراحل نشو و نمای فردی در این گروه به آنها اشاره خواهد شد. لاروها پس از تکمیل دوران تغذیه تبدیل به عروسک یا شفیره می شوند و در این مرحله حشره دارای تحرک چندانی نیست و در واقع مرحله سکون یا استراحت موقت است . شفیره ها از نظر شکل ظاهری هیچ گونه شباهتی با لاروها یا حشرات کامل ندارند، اگر چه آثار بال، شاخک ها و حتی پاها ممکن است از زیر جلد و یا خارج از جلد بدن مشهود باشد. در حشرات Holometabola افراد کامل در حالی که تمام اعضاء بدن آنها کامل است به یکباره از جلد شفیره خارج می شوند ( بال پولکی ها و دو بالان) و یا این اندامها به فاصله چند روز در سطح بدن ظاهر می شوند .( سخت بالپوشان و زنبورها ) در این گروهها، حشرات کامل ممکن است احتیاج به تغذیه نداشته باشند یا مختصری از مایعات نظیر شیره گلها ، عسلک ، یا شب نم تغذیه نمایند . البته گروههایی نیز هستند که قبل از بلوغ باید تغذیه نمایند.
حشره شناسی
حشرات را با توجه به مراحل رشدی بعد از نشو و نمای جنینی به دو گروه عمده به شرح زیر تقسیم می کنند :
الف – حشرات با استحاله ناقص یا تدریجی Heterometabola :
حشرات با استحاله ناقص یا تدریجی ، نوزادان و افراد جوان که پوره نامیده می شوند کم و بیش شبیه حشرات کامل می باشند و فقط از لحاظ اندازه ، طول ، تعداد بندهای حشرات شاخک ، چشم های ساده ،شکل و اندازه بال ها با آنها متفاوتند . در گونه هایی که دارای چشم مرکب می باشند این اندام از همان مراحل اولیه رشد در پوره ها دیده می شود. در گونه های بال دار بال ها ابتدا به صورت جوانه هائی در پشت سینه دوم و سوم ظاهر می شوند و طی سنین مختلف به تدریج رشد کرده و قبل از بلوغ کامل می شوند. حشرات با استحاله ناقص به نوبه خود شامل گروههای زیر می باشد.
1- حشرات بدون استحاله ( Ametabola )
_این گروه شامل حشرات بدون بال Apterygota می باشند و راسته های Collembola (پادمان) Protura (بی شاخکان) Diplura ( دم چنگالان) و Thysanura(دم ریشکداران) در این دسته قرار دارند.
2- حشرات پالئومتابولا Paleometabola
– در این گروه پوره ها دارای خصوصیات ساختمانی ابتدائی هستند و بندهای شکم مجهز به پیوست های جانبی می باشند . بعلاوه تغییر جلد در مرحله حشره کامل نیز صورت می گیرد . ردیف یک روزه ها ( Ephemeroptera ) از این گروه هستند.
3- حشرات پورومتابولا Paurometabola:
_در این گروه پوره ها و حشرات کامل از لحاظ محیط زندگی و رژیم غذایی تفاوت چندانی ندارند و پوره ها بتدریج که رشد می کنند به حشرات کامل مشابهت بیشتری پیدا می کنند.
حشرات ردیف راست بالان Orthoptera ، مساوی بالان Isoptera گوشخیزکها
Dermaptera, Zoraptera, Psocoptera, Embioptera, Dermaptera, Homoptera, Heiptera, Anoplura, Mallophage
جزء این گروه هستند.
4- حشرات همی متابولا Hemimetabola:
_در این گروه بین محیط زندگی نوزاد و حشرات کامل اختلاف فاحش وجود دارد. پوره ها که نایاد ( Nayad) نامیده می شود آبزی هستند و به وسیله آبشش یا تراشه برانشی تنفس می کنند و دارای غلافهای بالی یا Pterotheca می باشند، در صورتی که حشرات کامل خشکی زی هستند و با تراشه تنفس می کنند . گاهی رژیم غذایی نایادها با حشرات کامل نیز متفاوت است .
5- حشرات نئو متابولاNeometabola :
در این گروه نوزادان بلافاصله پس از خروج از سن اول به علت نداشتن Pterotheca ، و تفاوت زیادی با حشرات کامل ، همانند حشرات Holometabola ، لارو نامیده می شوند. در این گروه بال در سن آخر و در مرحله ای شبیه مرحله شفیرگی حشرات با استحاله کامل ظاهر می شود. حشرات راسته پا حباب داران Thysanoptera و عده ای از جوربالان Homoptera جزء این گروه می باشند.
ب- حشرات با استحاله کامل Holometabola :
در حشرا ت این گروه نوزادان و افراد جوان هیچ گونه شباهتی با افراد کامل ندارند و غالباً از لحاظ محیط زندگی ، نوع غذا و عادات و رفتار با حشرات کامل تفاوت دارند، اگر چه در عده ای نیز رژیم غذایی یکسان دیده می شود. نوزادان یا لاروها در این گروه کم و بیش شبیه کرمها می باشند و به همین لحاظ آنها را « کرمینه » نیز گفته اند . بر خلاف پوره ها، سنین مختلف لاروی فقط از نظر اندازه با هم متفاوتند . لاروها هرگز دارای چشم مرکب نیستند و جوانه بال در آنها در زیر جلد تشکیل می شود و قابل روئیت نیستند . لاروها به نوبه خود در گروههای مختلف حشرات با استحاله کامل اشکال متفاوتی دارند. که در مراحل نشو و نمای فردی در این گروه به آنها اشاره خواهد شد. لاروها پس از تکمیل دوران تغذیه تبدیل به عروسک یا شفیره می شوند و در این مرحله حشره دارای تحرک چندانی نیست و در واقع مرحله سکون یا استراحت موقت است . شفیره ها از نظر شکل ظاهری هیچ گونه شباهتی با لاروها یا حشرات کامل ندارند، اگر چه آثار بال، شاخک ها و حتی پاها ممکن است از زیر جلد و یا خارج از جلد بدن مشهود باشد. در حشرات Holometabola افراد کامل در حالی که تمام اعضاء بدن آنها کامل است به یکباره از جلد شفیره خارج می شوند ( بال پولکی ها و دو بالان) و یا این اندامها به فاصله چند روز در سطح بدن ظاهر می شوند .( سخت بالپوشان و زنبورها ) در این گروهها، حشرات کامل ممکن است احتیاج به تغذیه نداشته باشند یا مختصری از مایعات نظیر شیره گلها ، عسلک ، یا شب نم تغذیه نمایند . البته گروههایی نیز هستند که قبل از بلوغ باید تغذیه نمایند.
حشره شناسی
حشره شناسی
مراحل نشو و نمای فردی در حشرات Ontogeny :
مراحل نشو و نمای فردی در حشرات شامل ، تخم ، پوره یا لارو ، شفیره و حشرات کامل می باشند در حشرات با استحاله ناقص یا تدریجی مرحله شفیرگی دیده نمی شود.
1- تخم:
- تخم از عوامل عمده تکثیر گونه است و در مواردی نیز وسیله انتشار می باشد. بعلاوه در بعضی گونه ها مانند بسیاری از شته ها ، پروانه کرم ابریشم و نظایر آنها تخم مرحله مقاومت حشره در مقابل عوامل نامساعد طبیعت می باشد. تخم حشرات از نظر اندازه ،شکل ،رنگ ، انفرادی یا دست جمعی بودن و همچنین محل استقرار آنها در محیط ، بسیار متنوع می باشدو غالبا در مجاورت محیطی که مناسب تغذیه لاروها یا پوره ها باشد قرار داده می شود. تخمها ممکن است لخت و بدون پوشش باشند و یا اینکه دارای پوششی از مواد مومی یا کیتینی از ترشحات حشره مده باشند بعضی از حشرات برای تخمگذاری دارای اندامهای خاصی هستند ( تخمریز یا Ovipositor) ، که به کمک آنها تخمهای خود را در داخل نسوج گیاهی ، داخل خاک و یا داخل بدن میزبانهای خود قرار می دهند. حشرات از لحاظ تولید مثل به سه گروه به شرح زیر تقسیم می شوند:
الف- تخمگذار Oviparous در این گروه نشو و نمای جنینی در داخل تخم و پس از خروج تخم از بدن مادر آغاز می شود و ممکن است از هنگام تخمگذاری تا خروج لارو و یا پوره چندین روز یا چندین ماه طول بکشد. مثل سن گندم کرم ابریشم ، ملخ مراکشی .
ب- زنده زا Viviparous – در این گروه رشد جنینی در داخل تخم و قبل از خروج تخم از بدن حشره ماده بالغ صورت می گیرد و در این حالت تخمها در داخل تخمدان باز می شوند و حشره ماده به جای تخم ،لارو یا پوره می گذارد و گاهی نوزادان راحلی از نشو ونمای بعد از چنین Postembryonic خود را نیز در داخل بدن حشره مادر می گذارند.
ج- Ovoviviparous- در این گروه اگر چه جنین در داخل تخم و قبل از خروج از بدن مادر شروع به رشد می کند ولی تخم در داخل بدن حشره ماده باز نمی شود و عمل تفریخ بلافاصله قبل از تخمگذاری صورت می گیرد. بعضی از شپشکهای نرم تن در این دسته قرار دارند .
2- لارو Larve
– از تخم حشرات با استحاله کامل نوزادی خارج می شود به نام لارو که شکل و وضع ثابتی نداشته و از نظر استحاله قابل توجه است. در لارو معمولا سه قسمت سر ، قفس سینه ، شکم مشخص هستند. از نظر محیط زندگی و رژیم غذائی لاروها فوق العاده متنوع می باشند. حشرات در مرحله لاروی دارای قدرت تغذیه و تخریب فراوان هستند. بدین جهت شناسائی مرحله لاروی در کشاورزی اهمیت فوق العاده دارد. لاروهای جوان که از تخم خارج می شونداغلب بلافاصله شروع به تغذیه می کنند ولی گاهی تا مدتی از تغذیه خود داری می نمایند. لارو حشرات هنگام تغذیه رشد و نموء کرده، ازدیاد حجم پیدا می کند و سپس تغییر جلد می دهد. فاصله بین دو تغییر جلد ر یک سن (Instar) لاروی می گویند. تعداد تعویض جلد در گونه های مختلف متفاوت ولی برای یک گونه معمولاً ثابت است مگر در موارد استثنائی که تحت تائیر حرارت و رطوبت و سایر شرایط خارجی ممکن است تعداد آن متغیر باشد
حشره شناسی
مراحل نشو و نمای فردی در حشرات Ontogeny :
مراحل نشو و نمای فردی در حشرات شامل ، تخم ، پوره یا لارو ، شفیره و حشرات کامل می باشند در حشرات با استحاله ناقص یا تدریجی مرحله شفیرگی دیده نمی شود.
1- تخم:
- تخم از عوامل عمده تکثیر گونه است و در مواردی نیز وسیله انتشار می باشد. بعلاوه در بعضی گونه ها مانند بسیاری از شته ها ، پروانه کرم ابریشم و نظایر آنها تخم مرحله مقاومت حشره در مقابل عوامل نامساعد طبیعت می باشد. تخم حشرات از نظر اندازه ،شکل ،رنگ ، انفرادی یا دست جمعی بودن و همچنین محل استقرار آنها در محیط ، بسیار متنوع می باشدو غالبا در مجاورت محیطی که مناسب تغذیه لاروها یا پوره ها باشد قرار داده می شود. تخمها ممکن است لخت و بدون پوشش باشند و یا اینکه دارای پوششی از مواد مومی یا کیتینی از ترشحات حشره مده باشند بعضی از حشرات برای تخمگذاری دارای اندامهای خاصی هستند ( تخمریز یا Ovipositor) ، که به کمک آنها تخمهای خود را در داخل نسوج گیاهی ، داخل خاک و یا داخل بدن میزبانهای خود قرار می دهند. حشرات از لحاظ تولید مثل به سه گروه به شرح زیر تقسیم می شوند:
الف- تخمگذار Oviparous در این گروه نشو و نمای جنینی در داخل تخم و پس از خروج تخم از بدن مادر آغاز می شود و ممکن است از هنگام تخمگذاری تا خروج لارو و یا پوره چندین روز یا چندین ماه طول بکشد. مثل سن گندم کرم ابریشم ، ملخ مراکشی .
ب- زنده زا Viviparous – در این گروه رشد جنینی در داخل تخم و قبل از خروج تخم از بدن حشره ماده بالغ صورت می گیرد و در این حالت تخمها در داخل تخمدان باز می شوند و حشره ماده به جای تخم ،لارو یا پوره می گذارد و گاهی نوزادان راحلی از نشو ونمای بعد از چنین Postembryonic خود را نیز در داخل بدن حشره مادر می گذارند.
ج- Ovoviviparous- در این گروه اگر چه جنین در داخل تخم و قبل از خروج از بدن مادر شروع به رشد می کند ولی تخم در داخل بدن حشره ماده باز نمی شود و عمل تفریخ بلافاصله قبل از تخمگذاری صورت می گیرد. بعضی از شپشکهای نرم تن در این دسته قرار دارند .
2- لارو Larve
– از تخم حشرات با استحاله کامل نوزادی خارج می شود به نام لارو که شکل و وضع ثابتی نداشته و از نظر استحاله قابل توجه است. در لارو معمولا سه قسمت سر ، قفس سینه ، شکم مشخص هستند. از نظر محیط زندگی و رژیم غذائی لاروها فوق العاده متنوع می باشند. حشرات در مرحله لاروی دارای قدرت تغذیه و تخریب فراوان هستند. بدین جهت شناسائی مرحله لاروی در کشاورزی اهمیت فوق العاده دارد. لاروهای جوان که از تخم خارج می شونداغلب بلافاصله شروع به تغذیه می کنند ولی گاهی تا مدتی از تغذیه خود داری می نمایند. لارو حشرات هنگام تغذیه رشد و نموء کرده، ازدیاد حجم پیدا می کند و سپس تغییر جلد می دهد. فاصله بین دو تغییر جلد ر یک سن (Instar) لاروی می گویند. تعداد تعویض جلد در گونه های مختلف متفاوت ولی برای یک گونه معمولاً ثابت است مگر در موارد استثنائی که تحت تائیر حرارت و رطوبت و سایر شرایط خارجی ممکن است تعداد آن متغیر باشد
حشره شناسی
حشره شناسی
1- رطوبت و سایر شرایط خارجی ممکن است تعداد آن متغیر باشد:
اشکال لاروی :
در حشراتی با دگردیسی کامل اشکال لاروی ثابت و طبقه بندی آنها مبتنی بر خصوصیات مرفولوژیک و بیولوژیک از جمله نوع میزبان، طرز تغذیه ، محیط زندگی ، رفتار و سایر خصوصیات اتولژیک(Ethologic) می باشد و شامل انواع زیر است .
1- کامپودوئی فرم Campodeiform
– در این نوع لارو ها بدن معمولا طویل و در قسمت شکمی و پشتی پهن و دارای شاخکهای نسبتاً بلند و آرواره های قوی و سه جفت پای سینه ای هستند. صفت مشخص کننده در این لارها وجود یک جفت پیوست بلند به نام دنباله Cercus در انتهای شکم می باشد. این لاروها فعال ، گوشتخوار و بندرت گیاهخوار نیز می باشند.
2- لارو کاربی فرم Carabiform:
این لارو شباهت زیادی به لارو کامپودئی فرم دارد ولی فاقد پیوست انتهائی شکم است. رژیم غذائی لاروها گوشتخواری و گیاهخواری است و در زیر خاک یا زیر پوست درختان و یا داخل باقیمانده های گیاهی و حیوانی زندگی می کنند.
3- لارواروسیفرم Eruciform :
بدن استوانه کشیده ، سرگرد و در طرفین دارای شش چشم ساده جانبی (لارو پروانه ها ) و یا یک چشم ساده (لارو زنبورها) و شاخکها کوتاه می باشند. قطعات از تیپ ساینده و دارای سه جفت پای سینه ای کوتاه و 2 تا 8 جفت پای دروغی یا گوشتی در زیر حلقه های شکم هستند. این پاها مفصلی نیستند. و در انتهای به یک لبه تورونده به نام پلانتا Planta منتهی می شوند. این قسمت در لارو پروانه های heteroneura مجهز به قلابهای متعدد است . در لارو پروانه ها شکل پلانتا و تعداد قلابهای آن و نیز طرز قرار گرفتن آنها متغیر است و تعداد پاهای دروغی در لارو پروانه ها اغلب پنج جفت ی کمتر است که در قسمت شکمی روی حلقه های 3 – 4-5-6-10 شکم قرار گرفته اند. پاهای شکمی حلقه دهم به نام پاهای مخرجی یا پاهای مقعدی نامیده می شوند. این لاروها به رنگهای متنوع و اغلب نبات خوار و بندرت گوشتخوار هستند و گونه های نباتخور از آفات مهم نبات زراعی می باشند.
4- لارو اسکارابیفرم
– بدن لارو بدن لارو استوانه ای خمیده ، سر مشخص و سه جفت پای سینه ای نسبتا بلند دارد . حلقه های انتهای شکم معمولا حجیم و دارای یک جفت سوراخ تنفسی در طرفین اولینحلقه سینه و 8 جفت سوراخ تنفسی در حلقه های شکم می باشد . در سطح نیم حلقه شکمی و حلقه انتهائی تزئیناتی از موههای ظریف وجود دارند. که وسیله تشخیص می باشند. این لاروها در خاک یا داخل قسمت چوبی درختان زندگی می کنند.
5- لارو الاتریفرم Elateriform
بدن مفتولی شکل و دارای سه جفت پای سینه ای کوتاه است و معمولا نباتخوار بندرت گوشتخوار هستند .
6- لارو ورمیفرم Vermiform:
این لارو کرمی شکل و فاقد پا و هر گونه پیوست هستند ، سر کوچک و نامشخص و گاهی کم رشد کرده است و در گروههای مختلف حشرات اشکال متفاوتی دارن و در محیط های متفاوت ،زیر خاک ، داخل بافت های گیاهی ، حیوانی و آب زندگی می کنند.
7- لارو پلاتیفرم Platiform
- لاروهای کوتاه و پهن با پاهای کوتاه و گاهی فاقد پا می‌باشند معمولا نباتخوار هستند ، مثل لارو پشه های Culicidae ، بعضی از حشرات مانند لاروهای خانواده Meloidae در سنین مختلف لاروی اشکال متفاوتی به خود می‌گیرند. در این لاروها وقتی از تخم خارج می شوند کامپودئی فرم هستند و به علت داشت سه ناخن در پنجه Triungulinنامیده می شوند.لاروها در این مرحله تحرک زیاد دارند ولی وقتی به توده تخم ملخ ها رسیدند ابتدا کارابی فرم و سپس اسکارابی فرم می شوند و پس از تغذیه کامل از تخم ملخ ها به شکل شفیره های Coarctata یا پوپاریوم در می آیند .چنین حشراتی را با استحاله های اغراقی یا Hypermetabola می گویند.
حشره شناسی
1- رطوبت و سایر شرایط خارجی ممکن است تعداد آن متغیر باشد:
اشکال لاروی :
در حشراتی با دگردیسی کامل اشکال لاروی ثابت و طبقه بندی آنها مبتنی بر خصوصیات مرفولوژیک و بیولوژیک از جمله نوع میزبان، طرز تغذیه ، محیط زندگی ، رفتار و سایر خصوصیات اتولژیک(Ethologic) می باشد و شامل انواع زیر است .
1- کامپودوئی فرم Campodeiform
– در این نوع لارو ها بدن معمولا طویل و در قسمت شکمی و پشتی پهن و دارای شاخکهای نسبتاً بلند و آرواره های قوی و سه جفت پای سینه ای هستند. صفت مشخص کننده در این لارها وجود یک جفت پیوست بلند به نام دنباله Cercus در انتهای شکم می باشد. این لاروها فعال ، گوشتخوار و بندرت گیاهخوار نیز می باشند.
2- لارو کاربی فرم Carabiform:
این لارو شباهت زیادی به لارو کامپودئی فرم دارد ولی فاقد پیوست انتهائی شکم است. رژیم غذائی لاروها گوشتخواری و گیاهخواری است و در زیر خاک یا زیر پوست درختان و یا داخل باقیمانده های گیاهی و حیوانی زندگی می کنند.
3- لارواروسیفرم Eruciform :
بدن استوانه کشیده ، سرگرد و در طرفین دارای شش چشم ساده جانبی (لارو پروانه ها ) و یا یک چشم ساده (لارو زنبورها) و شاخکها کوتاه می باشند. قطعات از تیپ ساینده و دارای سه جفت پای سینه ای کوتاه و 2 تا 8 جفت پای دروغی یا گوشتی در زیر حلقه های شکم هستند. این پاها مفصلی نیستند. و در انتهای به یک لبه تورونده به نام پلانتا Planta منتهی می شوند. این قسمت در لارو پروانه های heteroneura مجهز به قلابهای متعدد است . در لارو پروانه ها شکل پلانتا و تعداد قلابهای آن و نیز طرز قرار گرفتن آنها متغیر است و تعداد پاهای دروغی در لارو پروانه ها اغلب پنج جفت ی کمتر است که در قسمت شکمی روی حلقه های 3 – 4-5-6-10 شکم قرار گرفته اند. پاهای شکمی حلقه دهم به نام پاهای مخرجی یا پاهای مقعدی نامیده می شوند. این لاروها به رنگهای متنوع و اغلب نبات خوار و بندرت گوشتخوار هستند و گونه های نباتخور از آفات مهم نبات زراعی می باشند.
4- لارو اسکارابیفرم
– بدن لارو بدن لارو استوانه ای خمیده ، سر مشخص و سه جفت پای سینه ای نسبتا بلند دارد . حلقه های انتهای شکم معمولا حجیم و دارای یک جفت سوراخ تنفسی در طرفین اولینحلقه سینه و 8 جفت سوراخ تنفسی در حلقه های شکم می باشد . در سطح نیم حلقه شکمی و حلقه انتهائی تزئیناتی از موههای ظریف وجود دارند. که وسیله تشخیص می باشند. این لاروها در خاک یا داخل قسمت چوبی درختان زندگی می کنند.
5- لارو الاتریفرم Elateriform
بدن مفتولی شکل و دارای سه جفت پای سینه ای کوتاه است و معمولا نباتخوار بندرت گوشتخوار هستند .
6- لارو ورمیفرم Vermiform:
این لارو کرمی شکل و فاقد پا و هر گونه پیوست هستند ، سر کوچک و نامشخص و گاهی کم رشد کرده است و در گروههای مختلف حشرات اشکال متفاوتی دارن و در محیط های متفاوت ،زیر خاک ، داخل بافت های گیاهی ، حیوانی و آب زندگی می کنند.
7- لارو پلاتیفرم Platiform
- لاروهای کوتاه و پهن با پاهای کوتاه و گاهی فاقد پا می‌باشند معمولا نباتخوار هستند ، مثل لارو پشه های Culicidae ، بعضی از حشرات مانند لاروهای خانواده Meloidae در سنین مختلف لاروی اشکال متفاوتی به خود می‌گیرند. در این لاروها وقتی از تخم خارج می شوند کامپودئی فرم هستند و به علت داشت سه ناخن در پنجه Triungulinنامیده می شوند.لاروها در این مرحله تحرک زیاد دارند ولی وقتی به توده تخم ملخ ها رسیدند ابتدا کارابی فرم و سپس اسکارابی فرم می شوند و پس از تغذیه کامل از تخم ملخ ها به شکل شفیره های Coarctata یا پوپاریوم در می آیند .چنین حشراتی را با استحاله های اغراقی یا Hypermetabola می گویند.
حشره شناسی
حشره شناسی
شفیره : ( pupa)
در حشرات با دگردیسی کامل لارو پس از طی آخرین سن لاروی وارد مرحله شفیرگی می‌شود. در این مرحله حشره فاقد حرکت و تغذیه و هر نوع فعالیت ظاهری دیگر است . شفیره گاهی بدون پوشش ولی معمولا در داخل پیله یا کپسول یا محفظه ای دیگر این مرحله را طی می کند.
از نظر شکل خارجی ، وجود یا عدم وجود پیوست های آزاد در سطح خارجی بدن ، در شفیره اشکال زیر دیده می شود:
1- شفیره آزادLiberal pupa :
این شفیره ها معمولا سفید رنگ و پیوست شاخک پاها و بالها و بال ها با کمی فاصله از بدن و به طور آزاد قرار دارند به طوری که شفیره می تواند حرکاتی انجام بدهد.
2- شفیره غیر آزاد Obtecte pupa
جلد این شفیره ها معمولا سخت و علائم ظهور بالها و پاها و شاخکها در سطح خارجی بدن نمایان ولی به آن چسبیده است .
3- شفیره مخفی Coarctate pupa
در این حالت بدن شفیره به وسیله آخرین جلد لاروی پوشیده می شود. این شفیره ها پوپاریوم نیز نامیده می شوند . در این نوع شفیر ه هیچ گونه پیو های خارجی نمایان نمی باشد پوپاریوم در حقیقت جلد سخت شده لارو سن آخر است.
4- حشره کامل Adult:
آخرین مرحله رشد و نمو حشره است. حشره کامل اغلب دارای بال بوده و اعضاء بدن کامل مشخص و در حقیقت شکل اصلی حشره را دارند. در این مرحله ،حشره تکثیر نموده و منتشر می‌شود. خروج حشره کامل از پیله ها و یا جلد شفیرگی به طرق مختلف صورت می گیرد . گاهی با ترشح مواد حل کننده پیله ابریشمی یا جویدن پوشش مومی یا فشار کپسول سر و یا با استفاده از خارهای جلوی سرانجام می گیرد. حشرات کامل اغلب دارای دوشکل جنسی ( ***ual dimorphism ) هستند و نر وماده یک گونه با هم اختلاف شکل ضاهری دارند . چنانچه در سوسری شرقی نرها دارای بال و ماده ها فاقد آن هستند. در سوسک کرگدنی فرم عمومی بدن و بخصوص وجود زائده بلند در جلوی سینه در نرها و در ماده ها تفاوت دارند. همچنین تغییر فرم شاخک در جنس نر و ماده پروانه ابریشم بافت ناجور بوضوح دیده می شود. علاوه بر دو شکل جنسی ، در بعضی گونه ها که به طور کلنی زندگی می کنند. چند شکلی Polymorphism نیز وجود دارد.مانند زنبور عسل و موریانه که در یک کلنی کارگران Workers ، نرهاDrones ملکه ( Queen) و سربازان ( Soldiers ) با هم متفاوتند .
دوره زندگی حشرات کامل بسیار متغیر است . در ملکه زنبور عسل وموریانه ها ممکن است که به چندین سال برسد و در یک روزه ها طول این مدت کمتر از یک روز است. یکی دیگر از پدیده های زندگی حشرات سازش آنها با تغییرات محیط است مثلا شته سیاه باقلا( Aphis fabae ) تا زمانی که گیاهان علفی وجود دارند در روی آنها فعالیت می کند ، ولی در زمستان که گیاهان مزبور وجود ندارد افراد بالداری در بین شته ها پیدا می شوند که پرواز کرده به روی درختان شمشاد منتقل می شوند. بعلاوه حشرات مانند بسیاری از موجودات در شرایط اکولوژیک متفاوت نژادهای مختلف بوجود می آورند. اگر تغییر محیط (حرارت ، رطوبت، تغذیه و غیره...) برای حشره خوش آیند نباشد ، فعالیت خود را به طور موقت متوقف می سازد. این حالت را وقفه Arrest می نامند. این حالت به حشره امکان می دهد که بتواند خود را از شرایط نا مساعد محفوظ نگاه دارد. دیاپوز (Diapause) پدیده پیشرفته تری از وقفه است که با پیدا شدن هورمون هائی در بدن حشره ، در یک مرحله از زندگی ، فعالیت خود را متوقف می نماید . دیاپوز در مراحل تخم ، لارو، پوره، شفیره و حشره کامل ممکن است بوقوع بپیوندد.در پروانه ابریشم و ملخ مراکشی دیاپوز در مرحله تخم است ، در کرم سیب و لیسه سیب دیاپوز در مرحله لاروی پیش می آید . در پروانه سفید کلم و پرطاووسی گلابی ، دیاپوز در مرحله شفیرگی است ، در سوسک سر خرطومی سیب دیاپوز در مرحله حشره کامل می باشد.
حشره شناسی
شفیره : ( pupa)
در حشرات با دگردیسی کامل لارو پس از طی آخرین سن لاروی وارد مرحله شفیرگی می‌شود. در این مرحله حشره فاقد حرکت و تغذیه و هر نوع فعالیت ظاهری دیگر است . شفیره گاهی بدون پوشش ولی معمولا در داخل پیله یا کپسول یا محفظه ای دیگر این مرحله را طی می کند.
از نظر شکل خارجی ، وجود یا عدم وجود پیوست های آزاد در سطح خارجی بدن ، در شفیره اشکال زیر دیده می شود:
1- شفیره آزادLiberal pupa :
این شفیره ها معمولا سفید رنگ و پیوست شاخک پاها و بالها و بال ها با کمی فاصله از بدن و به طور آزاد قرار دارند به طوری که شفیره می تواند حرکاتی انجام بدهد.
2- شفیره غیر آزاد Obtecte pupa
جلد این شفیره ها معمولا سخت و علائم ظهور بالها و پاها و شاخکها در سطح خارجی بدن نمایان ولی به آن چسبیده است .
3- شفیره مخفی Coarctate pupa
در این حالت بدن شفیره به وسیله آخرین جلد لاروی پوشیده می شود. این شفیره ها پوپاریوم نیز نامیده می شوند . در این نوع شفیر ه هیچ گونه پیو های خارجی نمایان نمی باشد پوپاریوم در حقیقت جلد سخت شده لارو سن آخر است.
4- حشره کامل Adult:
آخرین مرحله رشد و نمو حشره است. حشره کامل اغلب دارای بال بوده و اعضاء بدن کامل مشخص و در حقیقت شکل اصلی حشره را دارند. در این مرحله ،حشره تکثیر نموده و منتشر می‌شود. خروج حشره کامل از پیله ها و یا جلد شفیرگی به طرق مختلف صورت می گیرد . گاهی با ترشح مواد حل کننده پیله ابریشمی یا جویدن پوشش مومی یا فشار کپسول سر و یا با استفاده از خارهای جلوی سرانجام می گیرد. حشرات کامل اغلب دارای دوشکل جنسی ( ***ual dimorphism ) هستند و نر وماده یک گونه با هم اختلاف شکل ضاهری دارند . چنانچه در سوسری شرقی نرها دارای بال و ماده ها فاقد آن هستند. در سوسک کرگدنی فرم عمومی بدن و بخصوص وجود زائده بلند در جلوی سینه در نرها و در ماده ها تفاوت دارند. همچنین تغییر فرم شاخک در جنس نر و ماده پروانه ابریشم بافت ناجور بوضوح دیده می شود. علاوه بر دو شکل جنسی ، در بعضی گونه ها که به طور کلنی زندگی می کنند. چند شکلی Polymorphism نیز وجود دارد.مانند زنبور عسل و موریانه که در یک کلنی کارگران Workers ، نرهاDrones ملکه ( Queen) و سربازان ( Soldiers ) با هم متفاوتند .
دوره زندگی حشرات کامل بسیار متغیر است . در ملکه زنبور عسل وموریانه ها ممکن است که به چندین سال برسد و در یک روزه ها طول این مدت کمتر از یک روز است. یکی دیگر از پدیده های زندگی حشرات سازش آنها با تغییرات محیط است مثلا شته سیاه باقلا( Aphis fabae ) تا زمانی که گیاهان علفی وجود دارند در روی آنها فعالیت می کند ، ولی در زمستان که گیاهان مزبور وجود ندارد افراد بالداری در بین شته ها پیدا می شوند که پرواز کرده به روی درختان شمشاد منتقل می شوند. بعلاوه حشرات مانند بسیاری از موجودات در شرایط اکولوژیک متفاوت نژادهای مختلف بوجود می آورند. اگر تغییر محیط (حرارت ، رطوبت، تغذیه و غیره...) برای حشره خوش آیند نباشد ، فعالیت خود را به طور موقت متوقف می سازد. این حالت را وقفه Arrest می نامند. این حالت به حشره امکان می دهد که بتواند خود را از شرایط نا مساعد محفوظ نگاه دارد. دیاپوز (Diapause) پدیده پیشرفته تری از وقفه است که با پیدا شدن هورمون هائی در بدن حشره ، در یک مرحله از زندگی ، فعالیت خود را متوقف می نماید . دیاپوز در مراحل تخم ، لارو، پوره، شفیره و حشره کامل ممکن است بوقوع بپیوندد.در پروانه ابریشم و ملخ مراکشی دیاپوز در مرحله تخم است ، در کرم سیب و لیسه سیب دیاپوز در مرحله لاروی پیش می آید . در پروانه سفید کلم و پرطاووسی گلابی ، دیاپوز در مرحله شفیرگی است ، در سوسک سر خرطومی سیب دیاپوز در مرحله حشره کامل می باشد.
حشره شناسی
حشره شناسی
4- تولید مثل Reproduction :
تولید مثل از طریق دو جنسی با انجام عمل لحاق یا ترکیب گامت نر (اسپرماتوزوئید ) و گامت ماده(اوول) صورت می گیرد. گاهی تولید مثل به طریق بکرزائی ( Parthenogenesis ) و بدون دخالت گامت نر انجام می شود و جنین در داخل تخم های تلقیح نشده رشد می کند . بکرزائی به دو صورت اختیاری (Facultative p.) مثل زنبور عسل و یا اجباری Obligatory P. مثل بعضی از زنبورها و شپشک ها صورت می گیرد . بعلاوه تولید مثل ممکن است به طرق زیر نیز صورت می گیرد:
1- پدوژنز paedogenesis
که در واقع یک نوع بکرزائی پیشرس است چنانچه در پشه Miastor metraloas لاروهای ماده حاوی تخمدانهای رشد یافته ای بوده و سلولهای اووسیت آنها بدون تلقیح رشد می نماید و تبدیل به لاروهای ماده می شوندکه از بافتهای لارو مادر تغذیه می‌نمایند و تولید تخمهای دیگر می کنند. این تخم ها مجددا لاروهای زاینده ، ایجاد می نمایند. به این طریق در نسل های متوالی ، به طرق بکرزائی پیشرس و بدون اینکه تبدیل به حشره کامل بشوند تولید مثل می کنند. گاهی همین حشرات تحت تاثیر درجه حرارت رطوبت، غذا و عوامل دیگر تبدیل به شفیره و سپس حشره کامل می گردند و حشره ماده پس از جفتگیری تخمریزی می‌نماید .
2- نئوتنی Neoteny
- تولید مثل پیشرس است و در موریانه ها در تحت شرایط خاصی مشاهده می شود . چنانچه ملکه موسس یک کلنی ناگهان از بین برود ، در بعضی از پوره‌ها دستگاه تناسلی بسرعت رشد کرده و بدون اینک خصوصیات ظاهری حشره کامل را پیدا کنند ، وظیفه تکثیر و تولید مثل را به عهده می گیرند.
3- چند جنینی Polyembryony
این حالت در بعضی از زنبورهای Encyrtus مشاهده می‌شود . زنبور ماده فقط یک تخم در بدن میزبان قرار می دهدولی از رشد تخم چندین جنین در بدن میزبان به وجود می آید .مانند Ageniaspis fusicolis که پارازیت لیسه سیب است.
4- هرمافرودیسم Hermaphrodism
این طریق تولید مثل ، در حشرات ، بندرت دیده می‌شود ولی مواردی از آن در گونه ای از بهاره ها Perla marginata مگس Termitostroma sp. و شپشک استرالیائی مشاهده می شود. Perla marginata گرچه افراد نر و ماده وجود دارد ولی در افراد نر اندامهائی شبیه تخمدان حشرات ماده مشاهده می شود که در آنها سلولهای اولیه تخم نیز وجود دارد. اینسلول ها مراحل ابتدائی تقسیم را نیز طی می کنند ولی هیچ وقت کامل نمی‌شود و در نتیجه حشره نر تنها قادر به تولید اسپرماتوزوئید می باشد.
در شپشک استرالیائی Iceria purchasi - حشرات ماده دارای تخمدانهائی هستند که در عین حال وظیفه گونادهای افراد نر را هم بر عهده دارند. بدین ترتیب که در قسمتهای مرکز آن اسپرماتوزوئید تولید می شود و در ناحیه خارجی آن سلول تخم Ovule بوجود می آید. در مراحل بعدی اوول و اسپرماتوزوئید در داخل مجرای تخم Oviduct با هم ترکیب شده تخم حشره را بوجود می آورند که به صورت مجتمع در داخل کیسه های سفید رنگ در انتهای بدن چسبیده اند. در این گونه ، اگر سلولهای تخم تلقیح نشود ، از تخمهای حاصل افراد نر بوجود میاید که هاپلوئید هستند و ظاهراً بدون کاهش کروموزومی میتوانند تولید اسپرماتوزوئید بنمایند. قاعدتاً این حشرات اگر با افراد ماده جفتگیری کنند می توانند سلول اوول را تلقیح کنند ولی عملا شپشکهای نر بندرت مشاهده می گردند و تولید مثل عمدتا به طریق هرمافرودیک صورت می گیرد.
حشره شناسی
4- تولید مثل Reproduction :
تولید مثل از طریق دو جنسی با انجام عمل لحاق یا ترکیب گامت نر (اسپرماتوزوئید ) و گامت ماده(اوول) صورت می گیرد. گاهی تولید مثل به طریق بکرزائی ( Parthenogenesis ) و بدون دخالت گامت نر انجام می شود و جنین در داخل تخم های تلقیح نشده رشد می کند . بکرزائی به دو صورت اختیاری (Facultative p.) مثل زنبور عسل و یا اجباری Obligatory P. مثل بعضی از زنبورها و شپشک ها صورت می گیرد . بعلاوه تولید مثل ممکن است به طرق زیر نیز صورت می گیرد:
1- پدوژنز paedogenesis
که در واقع یک نوع بکرزائی پیشرس است چنانچه در پشه Miastor metraloas لاروهای ماده حاوی تخمدانهای رشد یافته ای بوده و سلولهای اووسیت آنها بدون تلقیح رشد می نماید و تبدیل به لاروهای ماده می شوندکه از بافتهای لارو مادر تغذیه می‌نمایند و تولید تخمهای دیگر می کنند. این تخم ها مجددا لاروهای زاینده ، ایجاد می نمایند. به این طریق در نسل های متوالی ، به طرق بکرزائی پیشرس و بدون اینکه تبدیل به حشره کامل بشوند تولید مثل می کنند. گاهی همین حشرات تحت تاثیر درجه حرارت رطوبت، غذا و عوامل دیگر تبدیل به شفیره و سپس حشره کامل می گردند و حشره ماده پس از جفتگیری تخمریزی می‌نماید .
2- نئوتنی Neoteny
- تولید مثل پیشرس است و در موریانه ها در تحت شرایط خاصی مشاهده می شود . چنانچه ملکه موسس یک کلنی ناگهان از بین برود ، در بعضی از پوره‌ها دستگاه تناسلی بسرعت رشد کرده و بدون اینک خصوصیات ظاهری حشره کامل را پیدا کنند ، وظیفه تکثیر و تولید مثل را به عهده می گیرند.
3- چند جنینی Polyembryony
این حالت در بعضی از زنبورهای Encyrtus مشاهده می‌شود . زنبور ماده فقط یک تخم در بدن میزبان قرار می دهدولی از رشد تخم چندین جنین در بدن میزبان به وجود می آید .مانند Ageniaspis fusicolis که پارازیت لیسه سیب است.
4- هرمافرودیسم Hermaphrodism
این طریق تولید مثل ، در حشرات ، بندرت دیده می‌شود ولی مواردی از آن در گونه ای از بهاره ها Perla marginata مگس Termitostroma sp. و شپشک استرالیائی مشاهده می شود. Perla marginata گرچه افراد نر و ماده وجود دارد ولی در افراد نر اندامهائی شبیه تخمدان حشرات ماده مشاهده می شود که در آنها سلولهای اولیه تخم نیز وجود دارد. اینسلول ها مراحل ابتدائی تقسیم را نیز طی می کنند ولی هیچ وقت کامل نمی‌شود و در نتیجه حشره نر تنها قادر به تولید اسپرماتوزوئید می باشد.
در شپشک استرالیائی Iceria purchasi - حشرات ماده دارای تخمدانهائی هستند که در عین حال وظیفه گونادهای افراد نر را هم بر عهده دارند. بدین ترتیب که در قسمتهای مرکز آن اسپرماتوزوئید تولید می شود و در ناحیه خارجی آن سلول تخم Ovule بوجود می آید. در مراحل بعدی اوول و اسپرماتوزوئید در داخل مجرای تخم Oviduct با هم ترکیب شده تخم حشره را بوجود می آورند که به صورت مجتمع در داخل کیسه های سفید رنگ در انتهای بدن چسبیده اند. در این گونه ، اگر سلولهای تخم تلقیح نشود ، از تخمهای حاصل افراد نر بوجود میاید که هاپلوئید هستند و ظاهراً بدون کاهش کروموزومی میتوانند تولید اسپرماتوزوئید بنمایند. قاعدتاً این حشرات اگر با افراد ماده جفتگیری کنند می توانند سلول اوول را تلقیح کنند ولی عملا شپشکهای نر بندرت مشاهده می گردند و تولید مثل عمدتا به طریق هرمافرودیک صورت می گیرد.
Similar threads
