بدون شرح
آنچه که تصفيهخانه چغازنبيل ناميده ميشدهاست، درحالي در حريم و در فاصله 700 متري زيگورات چغازنبيل قرار گرفته که بدونهيچگونه سيستم حفاظت و مرمتي رها شدهاست. به تازهگي سازمان ميراثفرهنگي اين سازهآبي و آجري را که متشکل از 9 آبراهه است، با وجود تاکيد باستانشناسان بر کاربرد تصفيهخانهاي آن، اثري براي دفع آبهاي سطحي محوطه درون شهر معرفي کردهاست.
ايندرحالياست که حالا ديگر فرقي نمي کند که اين سازه آجري آن هم در فاصله 700 متري چغازنبيل اولين و قديميترين تصفيهخانه جهان باشد يا کانالي براي دفع آب. بخشي از متعلقات چغازنبيل در حال تخريب است. هرچند که گفته ميشود ندانستن کاربري دقيق اين سازه آبي باعث کوتاهي مسئولان و عدم رسيدگي به آن شدهاست.
يکي از کارشناسان پايگاه جهاني چغازنبيل که البته نخواست نامش فاش شود ميگويد: «هنوز بهطور دقيق نميدانيم اين سازه آبي چه کاربري داشته است. اينکه تصفيهخانه، مخزن و يا حتي يک کانال است هنوز براي ما مشخص نيست هرچند که نظريات مختلفي در مورد آن داده شدهاست.»
به گفته وي، تصفيهخانه دقيقا منتهياليه شمال غربي و متمايل به غرب است که با زيگورات 700 متر فاصله دارد. بهطور کلي در سال 79 يک مرمت عمومي روي اين سازه تاريخي صورت گرفتهاست که شامل نظافت عمومي، تخليه روسوبات و آبهايي که داخل آن پر شده بود، است. همچنين پرکردن ترانشههاي که از زمان حفاري گريشمن باقي مانده بود مرمتي است که روي اين سازه انجام گرفتهاست.
با اين حال برخي از فعالان ميراثفرهنگي از وضعيت بلاتکليف تصفيهخانه چغازنبيل اظهار نارضايتي کرده و اقدام سازمان ميراث فرهنگي را طي سالهاي اخير با نصب تابلويي که اين سازه آبي را به کانال دفع آبهاي فصلي خواندهاست غيرمنطقي دانستند.
آنها براين باورند که چرا
در سايت وزارت نيرو اين سازه تاريخي بايد اولين تصفيهخانه جهان ناميده شود اما از سوي سازمان ميراث فرهنگي کانال دفع آبهاي سطحي درون شهري نام برده ميشود. با اين تعريف و عدم مرمت و حفاظت اهميت اين سازه زيرسوال خواهد رفت.
درسايت وزارت نيرو آمده است: «قديميترين و مهمترين سازه تاريخي آبي كشور و جهان به نام تصفيه خانه چغازنبيل در شهرستـان شوش و در كنـار زيگـورات چغـازنبـيل قـرار دارد.»
در اين تصفيه خانه با استفـاده از قـانـون فيـزيـكـي ظـروف مرتبـطه و مصالحي مناسب شامل قير و و آجر و سطوح شيبدار كه هم اينك نـيـز در تصفيه خانههاي جهان استفاده ميشود آبي را كه از رودخانه كرخه در 45 كيلومتري آن كشيده بودند (كانال روباز) تصفيه ميکرد.
بر اساس اين گزارش ، حجم مخزن 350 متر مكعب، ابعاد حوضچه فوقاني 9*6/7متر و عمق 60 سانتي متر، ظرفيت حوضچه فوقاني 5/4 متر مكعب، تعداد حفرههاي حد فاصل مخزن و حوضچه 9 عدد، ابعاد حفره (مجرا) 15*80 سانتيمتر كه هر كدام 80 سانتي متر از ديگري فاصله دارد، از مشخصات قديميترين تصفيهخانه دنيا است.
روش تصفيه به اين صورت است که آب ابتدا وارد مخزن شده سپس با استفاده از 9 مجراي ارتباطي شيبدار، آب تصفيه شده به حوضچه فوقاني براي استفاده منتقل ميشد.
اين قانون كه با نام ظروف مرتبطه توسط پاسكال فرانسوي به جهانيان معرفي شد عملاً3000 سال پيش از آن توسط ايلاميان مورد استفاده قرار گرفتهاست.
همچنين در تابلوي معرفي اثر توسط سازمان ميراث فرهنگي تشريح اين سازه به اين صورت است: «با پشت سرگذاشتن ذيقورات و صحنهاي اطراف آن، در بخش غربي شهر به ساختاري آجري ميرسيم. بنا به نظر برخي از باستانشناسان اين سازه به عنوان تصفيهخانه بکار ميرفته است که در بين عوام به اين نام مشهور است. ولي مطالعات جديد باستانشناسان نشان ميدهد که اين اثر براي دفع آبهاي سطحي درون شهر بهکار ميرفتهاست.
اين ساختار آجري از 9 آبراه تشکيل شده که در زير حصار قرار داشتند و آبهاي حاصل از بارندگي را از قسمت دروني شهر به خارج آن هدايت مي کردند. تمام اين ساختار با آجر با ملات قير و گچ ساخته شدهاست تا در مقابل آب مقاوم باشد.
منبع: میراث فرهنگی