mousa mp
عضو جدید
با توجه به حضور محسوس اسپورها , کپکها و باکتریها در فضاها و سطوح ، استفاده از ضدعفونی کننده ها را الزام بخشیده است و از اینجاست که نیاز به استفاده از ماده ای مورد توجه قرار می گیرد که بتواند در اسرع وقت و به راحتی ، بسیاری از عوامل بیماری زا را از بین ببرد و ضمن موثر بودن در همه جا و به صورت آماده قابل مصرف بوده و به دفعات مورد استفاده قرار گیرد .
تماس ابزار با گیاهان بیمار و استفاده از آنها بر روی گیاهان سالم ، احتمال انتقال عوامل بیماریزای گیاهی ( خصوصا باکتریایی و ویروسی ) را افزایش میدهد .
با توجه به حضور محسوس اسپورها , کپکها و باکتریها در فضاها و سطوح ، استفاده از ضدعفونی کننده ها را الزام بخشیده است و از اینجاست که نیاز به استفاده از ماده ای مورد توجه قرار می گیرد که بتواند در اسرع وقت و به راحتی ، بسیاری از عوامل بیماری زا را از بین ببرد و ضمن موثر بودن در همه جا و به صورت آماده قابل مصرف بوده و به دفعات مورد استفاده قرار گیرد .
زمان، چرایی و چگونگی ضدعفونی کردن ابزار :
هر فردی که از ابزار باغبانی نظیر قیچی های برداشت ، هرس و قلمه گیری ، چاقوی پیوند و ... استفاده می کند، احتمالاً بطور منظم آنها را تمیز و نگهداری میکند اما آیا می شود این وسایل را هر روز، آن هم چندین مرتبه تمیز کرد؟
اگرچه بسیاری از ما هم عقیده ایم که چنین برنامه های نظافتی زیاد موثر واقع نخواهد شد اما شواهدی مبتنی بر این مطلب وجود دارد که تکرار پاکسازی ، موجب کاهش انتقال و سرایت بیماری های گیاهی به گیاهان سالم می شود.
علیرغم مباحثات موجود درخصوص پاکسازی و ضدعفونی ابزار، اطلاعات اندکی را ، خواهیم یافت .
بیشتر تحقیقات روی محصولاتی که از نظر کشاورزی حائز اهمیت هستند متمرکز شده اند، محصولاتی از قبیل : مرکبات، میوه های هسته دار و سبزیجات . با این وجود می توان این نتایج را به گیاهان تزئینی نیز تعمیم داد .
ضرورت ندارد که ابزار را برای ممانعت از سرایت عوامل بیماری زای موجود در خاک و یا هوا استریل کنیم . عوامل بیماریزا عموماً از نوع باکتری و یا قارچ در طبیعت بیشتر از طریق دست ها و یا لباس سرایت می کنند . واضح است که باید از سرایت مستقیم عوامل بیماری زا اجتناب کرد ، اما شاید چنانچه عملیات پیشگیرانه را در پیش بگیریم در کنترل این قبیل بیماری ها موفق تر باشیم (برای مثال: هرس کردن بخش های بیمار گیاه ، از بین بردن برگهای آلوده ، استفاده از خاک ، کمپوست و مالچ عاری از عوامل بیماری زا ) .
در مقایسه، بیماری هایی که سیستم آوندی گیاه را مورد حمله قرار می دهد و یا ناشی از تراوشات بخش های آفت زده گیاه است بیشتر از طریق ابزارهای آلوده انتقال پیدا خواهند کرد .
در اوایل سال 1906، " ویت و اسمیت" (Waite&Smith) ، عفونت های ناشی از fire blight
(Erwinia amylovora) ( بیماری آتشک ) در گلخانه ها را مربوط به ابزارهای آلوده هرس
می دانستند .
گودمن و هتینگ (Goodman & Hatlingh) در سال 1988، دریافتند 66 درصد عفونت ها در شرایط سرد و مرطوب و در درختانی که بوسیله قیچی های باغبانی آلوده به bacterial spot
) ( Xanthomonas campestris ( لکه باکتریایی ) هرس شده اند، روی می دهد .
برخی دانشمندان بر این گمانند که بیماری های گیاهان در شرایط خشک و گرم کمتر انتقال می یابد و تحت شرایط مرطوب ، عفونت ها چسبنده شده و باکتری ها بیشتر به سطوح هرس شده می چسبند .
اختلافات فصلی و موسمی در میزان سرایت آلودگی و عفونت های مرتبط با عوامل بیماری زای قارچی نیز تاثیراتی داشته است . بیماری هایی از قبیل شانکرهای دائمی، شانکر سیتوسپرا (Cytospora) و شانکر والسا(Valsa) نیز می توانند به شکل مستقیم از طریق شیارهای ایجاد شده از ایزار پیوند و یا قیچی های باغبانی آلوده انتقال پیدا کنند .
ویروس ها و ویروئیدها آخرین گروه از عوامل بیماری زای گیاهان به شمار می روند که از طریق ابزارهای آلوده هرس قابل انتقال می باشند . اگرچه طبق گزارشات Berg در سال 1964، ابزارهای آلوده هرس انتقال دهنده ویروس مورائیکی (mosaic) در درخت سپیدار نمی باشد اما کثرت آثار منتشر شده خلاف این مطلب را می رساند . اگزوکورتیس مرکبات (exocortis) و سایر ویروئیدهای مرکبات از طریق ابزارهای آلوده قابل سرایت هستند ) Kyriakou 1992 ; Roistacher et al. 1969 . ( .
حدیدی ) ( Hadidiو دیگران در سال 1997 در انتقال میزان 50 تا 70 درصد آلودگی های ویروئید موزائیکی (mosaic viroid) نهفته در درخت هلو به جوانه های سبز و یا خشک شده این گیاه با استفاده از قیچی های باغبانی آلوده موافق بوده اند . به همین منوال، ویروس موزائیکی گوجه فرنگی حدود 70 درصد اوقات هنگامیکه از ابزارهای هرس آلوده استفاده شده است ، به گیاه سالم سرایت یافته است
) Pategas et al. 1989 ( .
واضح است که چنانچه ابزارهای هرس توسط عوامل بیماری زای آوندی و یا تراوشات فعال شانکر ها آلوده شود ، آنگاه شانس بسیار بالایی وجود دارد که در صورت عدم ضدعفونی ابزارها ، بیماری به سایر گیاهان سرایت کند
نکته اصلی در رابطه با ضدعفونی کردن و یا نکردن ابزارهای هرس چیست؟
برای اتخاذ یک تصمیم آگاهانه ابتدا باید عوامل بیماری زا را شناسایی کرد و شرایط فعالیت آنها را مطالعه نمود .
- چنانچه عامل بیماری زا ویروس و یا ویروئید می باشد، باید ابزارهای هرس را ضدعفونی کرد .
- چنانچه عامل بیماری زا قارچ های آوندی و یا باکتری است و این عوامل منجر به تراوشات آفات
می شود، باید ابزارهای هرس را ضدعفونی کرد.
- از هرس و بریدن گیاهانی که دارای تراوشات شانکریایی هستند تا زمان خشک شده آنها اجتناب کنید.
- چانچه گیاهان منحصر به فرد را هرس می کنید حتماً ابزارهای هرس را ضدعفونی کنید .
- هنگام برداشت میوه در باغ و گلخانه ابزار را بطور مرتب ضدعفونی کنید .
برخی از بیماری هایی که احتمال سرایت آنها توسط ابزار وجود دارد :
گال طوقه سیب Apple crown gall
این بیماری ناشی از باکتری Agrobacterium tumefaciens است .
آتشک آتشک سیب وگلابی Fir blight
عامل بیماری باکتری amylovora Erwinia می باشد .
این بیماری در ایران علاوه برسیب وگلابی روی ازگیل، زالزالک، گل سرخ و به نیز دیده می شود. خسارت این بیماری اصولا متوجه خانواده گیاهان Rosaceae (درختان به، سیب، گلابی، گل‌سرخ و سایر گیاهان زیتنی این تیره و به تازگی گیاه خاکشیر) بوده و عامل بیماری باکتری
Erwinia amylovora از خانواده Entrobacteriaceae است. جنس‌های مهمی از باکتریها از جمله جنس مشهور سالمونلا که از باکتری‌های بیماریزای انسانی و جانوری است در این خانواده جای می‌گیرند.
موزائیک سیب Apple mosaic virus
بیماری بصورت لکه های کلروتیک روی برگها واندامهای جوان دیده می شود. بیماری در ایران وجود دارد . با پیوند وبصورت مکانیکی قابل انتقال است. ناقل بیولوژیکی برای آن شناخته نشده است. عامل آن ویروسی از جنس Ilarvirus است .
سرطان طوقه‌ی مـــــــو Grapevine crown gall
بیماری در انگور ناشی از Agrobacterium vitis است. باکتری عامل بیماری در گذشته تحت عنوان بیووار 3 گونه A. tumefaciens نامیده می‌شد.
شانکر انجیر Phomopsis canker fig
بیماری بیشتر در انجیرهایی دیده می‌شود، که نیاز به هرس شدید دارند. درایران شانکر انجیر در استهبانات فارس دیده شده است. بیماری ناشی از قارچ Diaporthe cinerascens (آنامورف: Phomopsis cinerascens) است. آلودگی از محل هرس شروع می‌شود ومعمولاَ درفصل بارانی صورت می‌گیرد.
خشکیدگی و شانکر درختان پسته
این بیماری به دلیل حمله چند گونه قارچ از جنس های Cytospora، Paecilimyces، Coniotyrium، Acremonium kihense و Ulocladium atrum ایجاد می‌شود.
ویروس Y سیب زمینی
دامنه انتشار این ویروس در ایران بیشتر از سایر ویروسهای سیب زمینی است.
عامل این بیماری ویروس Y سیب زمینی (PVY) می باشد. عامل بیماری توسط شته ها انتقال می یابد. این ویروس به آسانی توسط شیره گیاهان آلوده و ادوات کشاورزی آلوده نیز منتقل می شود.
ویروس موزائک گوجه فرنگی Tomato Mosaic Virus
عامل بیماری ویروسی میله‌ای است. از لحاظ سرولوژی و خصوصیات ظاهری این ویروس بسیار شبیه TMV است،اما بر اساس برخی خصوصیات خاص ایندو ویروس از یکدیگر متمایز شده‌اند. انتقال این ویروس از طریق مکانیکی میسر است . این ویروس در گوجه فرنگی بذر زاد می‌شود. این ویروس اگر در خاک خشک باشد مدتها در خاک دوام می‌آورد اما در خاک مرطوب سریعا از بین می‌رود.
ویروس موزائیک خیار Cucumber mosaic virus ) CMV )
ویروسی است ایزومتریک به قطر nm 28 در محیط خارج کم ثبات است ، زیرا اجزاء Protein پوششی ویروس به هم نچسبیده و به راحتی آنزیمهای ریبونوکلوئاز قادرند نوکلئیک اسید را تجزیه کنند . ژنوم آن RNA تک رشته‌ای و سه قسمتی است . انتقال مکانیکی آن به راحتی امکان پذیر است . انتقال طبیعی آن با شته مانند :شته سبز هلو و شته سبز پنبه صورت می‌گیرد. رابطه ویروس با شته به صورت ناپایاست . این ویروس در کدوئیان بذر زاد نمی‌شود .
بلایت باکتریائی دمبرگ آنتوریوم
باکتری Rhodococcus fascians
عامل تولید انشعابات غیرطبیعی ، نزدیک پایه گیاهان آلوده مانند شمعدانی است که بوسیلة قلمه و وسایل آلوده منتقل می شود .
لکه برگی باکتریایی Bacterial leaf spot
عامل بیماری یک گونه باکتری از جنس Erwinia می باشد . باکتری عامل بیماری به طریقه مکانیکی به واسطه ادوات کار از قبیل چاقو، بیل و یا قلمه های ساقه و ریشه که ظاهراً سالم به نظر می رسند منتقل می شوند.
گال طوقه Crown gall
عامل بیماری یک نوع باکتری خاکزی بوده که توانایی بقای طولانی در شرایط خاک را دارا می باشد. باکتری از طریق زخمهای ایجاد شده در ساقه و یا قلمه وارد گیاه شده و در محل زخم باعث ایجاد یک نوع بافت شبه پارانشیمی نرم شبیه به کالوس می شود.
تماس ابزار با گیاهان بیمار و استفاده از آنها بر روی گیاهان سالم ، احتمال انتقال عوامل بیماریزای گیاهی ( خصوصا باکتریایی و ویروسی ) را افزایش میدهد .
با توجه به حضور محسوس اسپورها , کپکها و باکتریها در فضاها و سطوح ، استفاده از ضدعفونی کننده ها را الزام بخشیده است و از اینجاست که نیاز به استفاده از ماده ای مورد توجه قرار می گیرد که بتواند در اسرع وقت و به راحتی ، بسیاری از عوامل بیماری زا را از بین ببرد و ضمن موثر بودن در همه جا و به صورت آماده قابل مصرف بوده و به دفعات مورد استفاده قرار گیرد .
زمان، چرایی و چگونگی ضدعفونی کردن ابزار :
هر فردی که از ابزار باغبانی نظیر قیچی های برداشت ، هرس و قلمه گیری ، چاقوی پیوند و ... استفاده می کند، احتمالاً بطور منظم آنها را تمیز و نگهداری میکند اما آیا می شود این وسایل را هر روز، آن هم چندین مرتبه تمیز کرد؟
اگرچه بسیاری از ما هم عقیده ایم که چنین برنامه های نظافتی زیاد موثر واقع نخواهد شد اما شواهدی مبتنی بر این مطلب وجود دارد که تکرار پاکسازی ، موجب کاهش انتقال و سرایت بیماری های گیاهی به گیاهان سالم می شود.
علیرغم مباحثات موجود درخصوص پاکسازی و ضدعفونی ابزار، اطلاعات اندکی را ، خواهیم یافت .
بیشتر تحقیقات روی محصولاتی که از نظر کشاورزی حائز اهمیت هستند متمرکز شده اند، محصولاتی از قبیل : مرکبات، میوه های هسته دار و سبزیجات . با این وجود می توان این نتایج را به گیاهان تزئینی نیز تعمیم داد .
ضرورت ندارد که ابزار را برای ممانعت از سرایت عوامل بیماری زای موجود در خاک و یا هوا استریل کنیم . عوامل بیماریزا عموماً از نوع باکتری و یا قارچ در طبیعت بیشتر از طریق دست ها و یا لباس سرایت می کنند . واضح است که باید از سرایت مستقیم عوامل بیماری زا اجتناب کرد ، اما شاید چنانچه عملیات پیشگیرانه را در پیش بگیریم در کنترل این قبیل بیماری ها موفق تر باشیم (برای مثال: هرس کردن بخش های بیمار گیاه ، از بین بردن برگهای آلوده ، استفاده از خاک ، کمپوست و مالچ عاری از عوامل بیماری زا ) .
در مقایسه، بیماری هایی که سیستم آوندی گیاه را مورد حمله قرار می دهد و یا ناشی از تراوشات بخش های آفت زده گیاه است بیشتر از طریق ابزارهای آلوده انتقال پیدا خواهند کرد .
در اوایل سال 1906، " ویت و اسمیت" (Waite&Smith) ، عفونت های ناشی از fire blight
(Erwinia amylovora) ( بیماری آتشک ) در گلخانه ها را مربوط به ابزارهای آلوده هرس
می دانستند .
گودمن و هتینگ (Goodman & Hatlingh) در سال 1988، دریافتند 66 درصد عفونت ها در شرایط سرد و مرطوب و در درختانی که بوسیله قیچی های باغبانی آلوده به bacterial spot
) ( Xanthomonas campestris ( لکه باکتریایی ) هرس شده اند، روی می دهد .
برخی دانشمندان بر این گمانند که بیماری های گیاهان در شرایط خشک و گرم کمتر انتقال می یابد و تحت شرایط مرطوب ، عفونت ها چسبنده شده و باکتری ها بیشتر به سطوح هرس شده می چسبند .
اختلافات فصلی و موسمی در میزان سرایت آلودگی و عفونت های مرتبط با عوامل بیماری زای قارچی نیز تاثیراتی داشته است . بیماری هایی از قبیل شانکرهای دائمی، شانکر سیتوسپرا (Cytospora) و شانکر والسا(Valsa) نیز می توانند به شکل مستقیم از طریق شیارهای ایجاد شده از ایزار پیوند و یا قیچی های باغبانی آلوده انتقال پیدا کنند .
ویروس ها و ویروئیدها آخرین گروه از عوامل بیماری زای گیاهان به شمار می روند که از طریق ابزارهای آلوده هرس قابل انتقال می باشند . اگرچه طبق گزارشات Berg در سال 1964، ابزارهای آلوده هرس انتقال دهنده ویروس مورائیکی (mosaic) در درخت سپیدار نمی باشد اما کثرت آثار منتشر شده خلاف این مطلب را می رساند . اگزوکورتیس مرکبات (exocortis) و سایر ویروئیدهای مرکبات از طریق ابزارهای آلوده قابل سرایت هستند ) Kyriakou 1992 ; Roistacher et al. 1969 . ( .
حدیدی ) ( Hadidiو دیگران در سال 1997 در انتقال میزان 50 تا 70 درصد آلودگی های ویروئید موزائیکی (mosaic viroid) نهفته در درخت هلو به جوانه های سبز و یا خشک شده این گیاه با استفاده از قیچی های باغبانی آلوده موافق بوده اند . به همین منوال، ویروس موزائیکی گوجه فرنگی حدود 70 درصد اوقات هنگامیکه از ابزارهای هرس آلوده استفاده شده است ، به گیاه سالم سرایت یافته است
) Pategas et al. 1989 ( .
واضح است که چنانچه ابزارهای هرس توسط عوامل بیماری زای آوندی و یا تراوشات فعال شانکر ها آلوده شود ، آنگاه شانس بسیار بالایی وجود دارد که در صورت عدم ضدعفونی ابزارها ، بیماری به سایر گیاهان سرایت کند
نکته اصلی در رابطه با ضدعفونی کردن و یا نکردن ابزارهای هرس چیست؟
برای اتخاذ یک تصمیم آگاهانه ابتدا باید عوامل بیماری زا را شناسایی کرد و شرایط فعالیت آنها را مطالعه نمود .
- چنانچه عامل بیماری زا ویروس و یا ویروئید می باشد، باید ابزارهای هرس را ضدعفونی کرد .
- چنانچه عامل بیماری زا قارچ های آوندی و یا باکتری است و این عوامل منجر به تراوشات آفات
می شود، باید ابزارهای هرس را ضدعفونی کرد.
- از هرس و بریدن گیاهانی که دارای تراوشات شانکریایی هستند تا زمان خشک شده آنها اجتناب کنید.
- چانچه گیاهان منحصر به فرد را هرس می کنید حتماً ابزارهای هرس را ضدعفونی کنید .
- هنگام برداشت میوه در باغ و گلخانه ابزار را بطور مرتب ضدعفونی کنید .
برخی از بیماری هایی که احتمال سرایت آنها توسط ابزار وجود دارد :
گال طوقه سیب Apple crown gall
این بیماری ناشی از باکتری Agrobacterium tumefaciens است .
آتشک آتشک سیب وگلابی Fir blight
عامل بیماری باکتری amylovora Erwinia می باشد .
این بیماری در ایران علاوه برسیب وگلابی روی ازگیل، زالزالک، گل سرخ و به نیز دیده می شود. خسارت این بیماری اصولا متوجه خانواده گیاهان Rosaceae (درختان به، سیب، گلابی، گل‌سرخ و سایر گیاهان زیتنی این تیره و به تازگی گیاه خاکشیر) بوده و عامل بیماری باکتری
Erwinia amylovora از خانواده Entrobacteriaceae است. جنس‌های مهمی از باکتریها از جمله جنس مشهور سالمونلا که از باکتری‌های بیماریزای انسانی و جانوری است در این خانواده جای می‌گیرند.
موزائیک سیب Apple mosaic virus
بیماری بصورت لکه های کلروتیک روی برگها واندامهای جوان دیده می شود. بیماری در ایران وجود دارد . با پیوند وبصورت مکانیکی قابل انتقال است. ناقل بیولوژیکی برای آن شناخته نشده است. عامل آن ویروسی از جنس Ilarvirus است .
سرطان طوقه‌ی مـــــــو Grapevine crown gall
بیماری در انگور ناشی از Agrobacterium vitis است. باکتری عامل بیماری در گذشته تحت عنوان بیووار 3 گونه A. tumefaciens نامیده می‌شد.
شانکر انجیر Phomopsis canker fig
بیماری بیشتر در انجیرهایی دیده می‌شود، که نیاز به هرس شدید دارند. درایران شانکر انجیر در استهبانات فارس دیده شده است. بیماری ناشی از قارچ Diaporthe cinerascens (آنامورف: Phomopsis cinerascens) است. آلودگی از محل هرس شروع می‌شود ومعمولاَ درفصل بارانی صورت می‌گیرد.
خشکیدگی و شانکر درختان پسته
این بیماری به دلیل حمله چند گونه قارچ از جنس های Cytospora، Paecilimyces، Coniotyrium، Acremonium kihense و Ulocladium atrum ایجاد می‌شود.
ویروس Y سیب زمینی
دامنه انتشار این ویروس در ایران بیشتر از سایر ویروسهای سیب زمینی است.
عامل این بیماری ویروس Y سیب زمینی (PVY) می باشد. عامل بیماری توسط شته ها انتقال می یابد. این ویروس به آسانی توسط شیره گیاهان آلوده و ادوات کشاورزی آلوده نیز منتقل می شود.
ویروس موزائک گوجه فرنگی Tomato Mosaic Virus
عامل بیماری ویروسی میله‌ای است. از لحاظ سرولوژی و خصوصیات ظاهری این ویروس بسیار شبیه TMV است،اما بر اساس برخی خصوصیات خاص ایندو ویروس از یکدیگر متمایز شده‌اند. انتقال این ویروس از طریق مکانیکی میسر است . این ویروس در گوجه فرنگی بذر زاد می‌شود. این ویروس اگر در خاک خشک باشد مدتها در خاک دوام می‌آورد اما در خاک مرطوب سریعا از بین می‌رود.
ویروس موزائیک خیار Cucumber mosaic virus ) CMV )
ویروسی است ایزومتریک به قطر nm 28 در محیط خارج کم ثبات است ، زیرا اجزاء Protein پوششی ویروس به هم نچسبیده و به راحتی آنزیمهای ریبونوکلوئاز قادرند نوکلئیک اسید را تجزیه کنند . ژنوم آن RNA تک رشته‌ای و سه قسمتی است . انتقال مکانیکی آن به راحتی امکان پذیر است . انتقال طبیعی آن با شته مانند :شته سبز هلو و شته سبز پنبه صورت می‌گیرد. رابطه ویروس با شته به صورت ناپایاست . این ویروس در کدوئیان بذر زاد نمی‌شود .
بلایت باکتریائی دمبرگ آنتوریوم
باکتری Rhodococcus fascians
عامل تولید انشعابات غیرطبیعی ، نزدیک پایه گیاهان آلوده مانند شمعدانی است که بوسیلة قلمه و وسایل آلوده منتقل می شود .
لکه برگی باکتریایی Bacterial leaf spot
عامل بیماری یک گونه باکتری از جنس Erwinia می باشد . باکتری عامل بیماری به طریقه مکانیکی به واسطه ادوات کار از قبیل چاقو، بیل و یا قلمه های ساقه و ریشه که ظاهراً سالم به نظر می رسند منتقل می شوند.
گال طوقه Crown gall
عامل بیماری یک نوع باکتری خاکزی بوده که توانایی بقای طولانی در شرایط خاک را دارا می باشد. باکتری از طریق زخمهای ایجاد شده در ساقه و یا قلمه وارد گیاه شده و در محل زخم باعث ایجاد یک نوع بافت شبه پارانشیمی نرم شبیه به کالوس می شود.
