شهر باستانی تون

[parandi2]

فردوس تا سال 1308 تون نامیده می شد در كتاب های تاریخی و سفر نامه ها، بسیار از آن یاد شده است.بررسی های باستان شناسی و همچنین وجود محوطه ها و تپه های باستانی رونق این منطقه را تا پیش از اسلام و به خصوص در عصر تاریخی به اثبات رسانده است.

تون یكی از مناطق قهستان بوده كه بعد از الموت دومین مركز فرقه اسماعیلیه به حساب می آمده كه تا حمله مغول دوام داشته است و آثار به جا مانده از قلعه های آن زمان چون قلعه حسن آباد و كوه قلعه فردوس در حال حاضر نیز قابل مشاهده می باشد.جیهانی در اثر ارزشمند خود »اشكال العالم« از تون به عنوان شهری آباد و بزرگ یاد می كند و ناصر خسرو قبادیانی نیز در قرن پنجم از وجود چهار صد كارگاه زیلوبافی در شهر تون خبر داده است.
جاذبه تاریخی فرهنگی از مهم ترین جاذبه های موجود در این خطه است كه شامل مجموعه شهر قدیم تون می شود كه در آن جاذبه های ارزشمند تاریخی فراوانی از قبیل مسجد جامع قدیم (قرن پنجم و ششم ه.ق) می باشد.این مسجد به سبك خراسانی با دو ایوان ساخته شده كه بنای آن مربوط به دوره سلجوقی است و در شرق حیاط آن شبستانی بزرگ معروف به شبستان آخوند ملااكبر قرار داشته كه دارای 100 ستون قطور بوده كه در زلزله سال 1347 به طور كلی از بین رفته است.
مسجد آب انبار و حمام كوشك نیز از دیگر جاذبه های شهر تون می باشد كه در شرق آن و در مجاور دروازه قاین، مسجد كوشك قرار دارد و در جلوی محراب آن كتیبه ای مزین به گچ بری گل و بوته با تاریخ (554 ه.ق) بوده است.بر اساس شواهد معماری موجود و فرم مسجد، بنای اولیه آن به اوایل اسلام بر می گردد.در جلوی ایوان ورودی مسجد كوشك، داخل زمین حمامی با همین نام ساخته شده كه متعلق به دوره تیموری است.در شمال ورودی مسجد هم آب انباری با همان نام دیده می شود كه از قدمت زیادی برخوردار می باشد.منزل افراشته، مدرسه علمیه، حمام فیروزه، حوض سیدی، پارك ملت، آب انبارهای بازار، قلعه، سادات، جوگی منزل رسایی و بقعه متبركه سلطان محمد و سلطان ابراهیم از دیگر جاذبه های شهر قدیمی تون محسوب می شوند.
استقرار در محور ارتباطی و ترانزیتی بیرجند- مشهد و یزد - مشهد، برخورداری از جاذبه های متنوع گردشگری، برخورداری از توانایی ها در زمینه محصولات باغی و زراعی كه جنبه صادراتی با كیفیت خیلی بالا می باشند، وجود پیشینه تاریخی فرهنگی غنی، زمینه مناسب برای مشاركت مردم برای توسعه این منطقه و همچنین پیشینه آن در صنایع دستی چون پارچه بافی (تون بافی)، سفالگری، برك بافی، قالی، گلیم، نمد مالی، مشبك و معرق كاری از جمله قابلیت های موجود در این منطقه نمونه گردشگری می باشد.
محدوده دیگر این منطقه نیز برای احداث تاسیساتی مانند مهمان سرا و دیگر خدمات مربوط به گردشگران پیش بینی شده است.همچنین ورودی شهر تاریخی تون هم برای ایجاد تاسیسات مربوط به گردشگران در نظر گرفته شده است.
منبع

 

[parandi2]

 

[parandi2]

سفرنامه ناصرخسرو

سفرنامه ناصرخسرو

نهم ربیع الاول از رقه برفتیم و دوازدهم ماه به شهر تون رسیدیم. میان رقه و تون بیست فرسنگ است، شهر تون شهر بزرگ بوده است اما در آن وقت که من دیدم اغلب خراب بود و بر صحرایی نهاده است و آب روان و کاریز دارد و بر جانب شرقی باغ های بسیار بود و حصاری محکم داشت. گفتند در این شهر چهارصد کارگاه بوده است که زیلو بافتندی و در شهر درخت پسته بسیار بود در سرای‌ها و مردم بلخ و تخارستان پندارند که پسته جز بر کوه نروید و نباشد. و چون از تون برفتیم آن مرد گیلکی مرا حکایت کرد که وقتی ما از تون به کنابد می‌رفتی» دزدان بیرون آمدند و بر ما غلبه کردند. چند نفر از بیم خود را در چاه کاریز افکندند بعد از آن یکی را از آن جماعت پدری مشفق بود بیامد و یکی را به مزد گرفت و در آن چاه گذاشت تا پسر او را بیرون آورد. چندان ریسمان و رسن که آن جماعت داشتند حاضر کردند و مردم بسیار بیامدند. هفتصد گز رسن فرو رفت تا آن مرد به بن چاه رسید، رسن در آن پسر بست و او را مرده برکشیدند و آن مرد چون بیرون آمد گفت که آبی عظیم در این کاریز روان است و آن کاریز چهار فرسنگ می‌رود و آن گفتند کیخسرو فرموده است کردن.