"Pejman"
دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
مقاله حاضر تاثير محيط هاي نوري بر رفتار مرغان اهلي و ارتباط احتمالي نتايج بدست آمده با سيستم هاي جديد نوري را مورد بررسي قرار مي دهد .
روش رايج پرورش طيور تحت شدت پائين نور موجب بالا گرفتن بحث هايي در زمينه مسائل مرتبط با رفاه حيوانات شده است . هرچند كه علت به كار بستن اين روش بسيار واضح مي باشد. افزايش شدت نور به منظور تامين رفاه حيوانات موجب افزايش ريسك وقوع نوك زني (كاني باليسم ) و هزينه هاي توليد مي گردد بر اين اساس روش فعلي كارآمد بوده ، اما اين قضاوت تنها تا هنگامي كه روش هاي جايگزين شناسايي نشده اند ، معتبر مي باشد.
يكي از مهمترين نكاتي كه هنگام بررسي و پژوهش تاثير ايجاد تغيير در يك عامل محيطي بر پرورش حيوانات بايد مورد نظر قرار گيرد ، گرايش پرنده نسبت به آن تغيير مي باشد . در يك تحقيق تمايل جوجه ها گوشتي و مرغان تخمگذار نسبت به شدت هاي متفاوت نور مورد بررسي قرار گرفت شكل 1 . با فراهم آوردن امكان انتخاب بين شدت هاي نور 6،20،60 و 200 لوكس هم جوجه هاي گوشتي و هم مرغان تخمگذار زمان بيشتري را در محوطه داراي شدت نور 200 لوكس گذراندند(حدود 31 درصد) با اين همه در شش هفتگي تمايل پرندگان تغيير واضحي نموده و مدت بيشتري را در شدت هاي نور پائين گذراندند (حدود 27 درصد ) با توجه به رفتار پرندگان در شدت هاي متفاوت نور ، مجققين دريافتند كه در هر دو سن در منطقه روشنايي با شدت 200 لوكس تمام رفتارهاي پرندگان قابل مشاهده مي باشد ، بجر رفتار استراحت كه در پرندگان بالغ ترجيحا در منطقه روشنايي 6 لوكس صورت مي گيرد . دليل اين تغيير در بروز رفتار استراحت بين پرندگان 2 و 6 هفته واضح نبوده ، هر چند كه پيش از اين نيز گزارش شده است .
ثابت شده كه با افزايش سن ، پرندگان ترسو تر مي شوند . احتمالا پرندگان مسن تر در محيط هايي باشدت نور كم احساس ايمتي بيشتري مي كنند . همچنين از سوي ديگر محيط هاي نوري درخشان گرم تر مي باشند و اين تفاوت گرما به طرز معني داري نسبت محيط هاي كم نور بيشتر مي باشد.احتمالاً اين موضوع براي جوجه هاي جوان نسبت به طيور مسن اهميت بيشتري دارد . به هر حال دليل هر چه باشد مي توان تنيجه گرفت كه سيستم هاي فعلي نوردهي تضادي با تمايلات پرنده ندارد . البته شايد ثابت ماندن شدت نور با توجه به تغيير تمايل پرنده را با افزايش سن و رفتارهاي اشاره شده قابل توجه باشد .
در اينجا دو سوال ديگر مطرح مي شود . در وهله اول آن كه شدت هاي رايج نوردهي به چه ميزان بر وقوع يك رفتار خاص تاثير مي گذارند . ديگر اينكه قدرت اين تمايل پرندگان به محيط هاي نوري خاص تا چه ميزان مي باشد .
تمايل مصرف غذا در محيط روشن يا تاريك
واضح است كه ممانعت در ارضاي يك تمايل قوي در پرندگان موجب اختلال در رفاه آنها مي گردد . به همين سبب شدت ميل و تجريك پرندگان جهت صرف غذا در شدت هاي نوري متفاوت اندازه گيري شد . با به عاريه گرفتن روش كشش پذيري تقاضا از تئوري اقتصاد (ميزان كاهش مصرف يك محصول همگام با افزايش هزينه ) مصرف غذا در (شدت هاي متفاوت ) نور در پرندگان اندازه گيري شد . هزينه عبارت بود از تعداد نوك هايي كه بايد به يك صفحه زده مي شد تا دريچه اي به سمت مجوطه اي كه دان تحت 200 لوكس شدت نور در آن قرار داشت ، باز شود . با تغيير تعداد نوك هاي لازم ، ميزان هزينه نيز تغيير مي كرد .از سوي ديگر صفحه ديگري نيز وجود داشت كه تنها با يك بار نوك زدن ، پرنده مي توانست به محوطه اي ديگر وارد شود و تحت شدت نور كمتر از يك لوكس دان مصرف كند .نتايج حاصل از بررسي بر روي 8 پرنده در شكل 2 آمده است.
هنگامي كه هزينه دست يابي به دان در محيط هاي روشن و تاريك مشابه بود ( يك بار نوك زدن ) پرندگان به شدت به صرف دان در محيط روشن متمايل بودند . از اين يافته چنين بر مي آيد كه پرندگان در جستجوي محيطي روشن جهت صرف دان مي باشند ، نه اينكه شدت نور موجب تجريك بروز رفتار صرف غذا شود.هنگامي كه هزينه مصرف دان در محيط نوري روشن نسبت به محيط تاريك تا پنج برابر افرايش مي يافت ، شمار مواردي كه پرندگان تحت نور غذا صرف مي نموند ، كاهش يافت . با افزايش اين نسبت به ده برابر ميزان موارد صرف غذا تحت محيط روشن باز هم كاهش بيشتري يافت.
از آنجا كه پرندگان با افزايش هزينه ، همچنان متمايل به مصرف دان در محيط روشن بودند، چنين تقاضايي كشش ناپذير شناخته مي شود.زيرا تفاضا متناسب با سرعت افزايش هزينه كاهش نمي يابد. در اقتصاد تقاضاي كشش ناپذير به تقاضاي ضروري تعبير مي گردد و اين برخلاف تقاضاي ضروري تعبير مي گردد و اين برخلاف تقاضاي كشش پذير مي باشد كه از آن به عنوان تقاضاي لوكس (غير ضروري ) ياد مي شود . احتمالا تمايل پرندگان به صرف دان تحت شدت نور بالا آنقدر قوي مي باشد كه فراهم نياوردن چنين محيطي براي آنها به عنوان يك عامل مغاير با رفاه حيوانات شناخته شود. اين موضوع همچنين در مورد ساير رفتارهاي پرنده همچون استراحت كردن و يا آشاميدن ، هنگامي كه پرنده قادر به ارضاي آنها تحت شرايط نوري مطلوب نباشد ، مصداق دارد .
نور و رفتار جفت گيري :
در مقاله قبل اشاره كه اگر منبع نوري مورد استفاده در انتشار بعضي از طول موجها ناتوان باشد ، ممكن است در انتقال بعضي از علامت هاي ديداري (visual signals) كه به واسطه آن طول موج ها منتقل ميشوند ، اختلال ايجاد گردد . در يك تحقيق كه با پشتيباني يك توليدكننده بزرگ در انگلستان انجام شد ، مجققين به پژوهش در مورد نقش تابش فرابنفش (UVA 320<1<400nm) بر رفتار جفت گيري مادران گوشتي پرداختند . تابش UVA در اين تحقيق از دو حيث اهميت داشت . در وهله اول اينكه انسان نسبت به آن نابينا بوده و ديگر اينكه سيستم هاي نوردهي مصنوعي در سالن هاي پرورش طيور مقادير بسيار كمي از اين تابش را منتشر مي نمايند و يا اينكه اصولا فاقد آن مي باشند . در اين پژوهش تابش نور فرابنفش به ميزان مساوي با تابش آن در نور عادي روز ، موجب افزايش تعداد جفت گيري شد ، اما تاثيري بر تعداد تخم مرغ توليدي و تخم مرغ هاي نطفه دار نداشت . همچنين چنان نشان داده شد كه مرغ ها در نور فرابنفش مدت زمان بيشتري به خروس ها نگاه مي كنند عموما در صورتي كه خروس ها به ميزان مشابه با نور عادي روز با تابش فرابنفش نور داده شوند ، در مقايسه با زماني كه كمتر يا بيشتر از نور روز تحت تابش باشند ، بيشتر مورد توجه و پايش با پذيرش جفت گيري بيانگر نقش تابش UVA در انتخاب جفت مي باشد . اينكه آيا اين موضوع واجد اهميت اقتصادي در صنعت مي باشد يا نه هنوز موضوع بعضي از طرح هاي تحقيقاتي در مقياس تجاري مي باشد.
شناخت بينايي پرندگان
از اين دو مقاله نتايج زير عايد مي گردد:
· نحوه تغيير كارايي شدت هاي مختلف نور با تغيير سن پرنده
· تمايل پرنده به انجام رفتارهاي مختلف در شدت هاي نوري متفاوت
· تمايل پرنده به مصرف دان در شدت نور بالا و قدرت نسبتاً بالاي اين ميل
· نقش تابش UVA بر رفتار جفت گيري پرندگان مادر
در عين حال نكات بسيار زياد ديگري نيز وجود دارد كه هنوز شناخته نشده است . هدف تحقيقات بعدي محققين متوجه پژوهش بيشتر در زمينه نقش محيط نوري سالن ها و تاثير آن بر رفتار و رفاه پرندگان اهلي خواهد بود . در چند سال آينده محققين اطلاعات كافي جهت طراحي مجدد نوردهي سالن هاي طيور را خواهند داشت . بر اساس اين اطلاعات مي توان سيستم هاي جديد نوري را به نحوي توسعه داد كه علاوه بر حفظ ملاحظات تجاري ، نيازهاي رفتاري پرندگان را نيز تامين نمايد.محققين بر اين عقيده اند كه سيستم هاي نوردهي رايج كاملاً بر اساس ملاحظات و نيازهاي انساني (Anthropomorphic Requirment) و نه نياز پرندگان ايجاد شده اند . شاهد اين موضوع عدم وجود تابش UVA مي باشد . همچنين توانايي پرندگان در دريافت اطلاعات لازم از مجيط پرورش به دليل شدت هاي پائين نور و يا عدم تعادل رنگ نور استفاده شده دچار اختلال گشته است .
محققين اعتقاد دارند كه استفاده مستمر از شدت نور يكنواخت ، چه كم و چه زياد ، در سالن هاي پرورش طيور در واقع ناشي از فقدان دانش كافي در زمينه بينايي پرندگان مي باشد.
روش رايج پرورش طيور تحت شدت پائين نور موجب بالا گرفتن بحث هايي در زمينه مسائل مرتبط با رفاه حيوانات شده است . هرچند كه علت به كار بستن اين روش بسيار واضح مي باشد. افزايش شدت نور به منظور تامين رفاه حيوانات موجب افزايش ريسك وقوع نوك زني (كاني باليسم ) و هزينه هاي توليد مي گردد بر اين اساس روش فعلي كارآمد بوده ، اما اين قضاوت تنها تا هنگامي كه روش هاي جايگزين شناسايي نشده اند ، معتبر مي باشد.
يكي از مهمترين نكاتي كه هنگام بررسي و پژوهش تاثير ايجاد تغيير در يك عامل محيطي بر پرورش حيوانات بايد مورد نظر قرار گيرد ، گرايش پرنده نسبت به آن تغيير مي باشد . در يك تحقيق تمايل جوجه ها گوشتي و مرغان تخمگذار نسبت به شدت هاي متفاوت نور مورد بررسي قرار گرفت شكل 1 . با فراهم آوردن امكان انتخاب بين شدت هاي نور 6،20،60 و 200 لوكس هم جوجه هاي گوشتي و هم مرغان تخمگذار زمان بيشتري را در محوطه داراي شدت نور 200 لوكس گذراندند(حدود 31 درصد) با اين همه در شش هفتگي تمايل پرندگان تغيير واضحي نموده و مدت بيشتري را در شدت هاي نور پائين گذراندند (حدود 27 درصد ) با توجه به رفتار پرندگان در شدت هاي متفاوت نور ، مجققين دريافتند كه در هر دو سن در منطقه روشنايي با شدت 200 لوكس تمام رفتارهاي پرندگان قابل مشاهده مي باشد ، بجر رفتار استراحت كه در پرندگان بالغ ترجيحا در منطقه روشنايي 6 لوكس صورت مي گيرد . دليل اين تغيير در بروز رفتار استراحت بين پرندگان 2 و 6 هفته واضح نبوده ، هر چند كه پيش از اين نيز گزارش شده است .
ثابت شده كه با افزايش سن ، پرندگان ترسو تر مي شوند . احتمالا پرندگان مسن تر در محيط هايي باشدت نور كم احساس ايمتي بيشتري مي كنند . همچنين از سوي ديگر محيط هاي نوري درخشان گرم تر مي باشند و اين تفاوت گرما به طرز معني داري نسبت محيط هاي كم نور بيشتر مي باشد.احتمالاً اين موضوع براي جوجه هاي جوان نسبت به طيور مسن اهميت بيشتري دارد . به هر حال دليل هر چه باشد مي توان تنيجه گرفت كه سيستم هاي فعلي نوردهي تضادي با تمايلات پرنده ندارد . البته شايد ثابت ماندن شدت نور با توجه به تغيير تمايل پرنده را با افزايش سن و رفتارهاي اشاره شده قابل توجه باشد .
در اينجا دو سوال ديگر مطرح مي شود . در وهله اول آن كه شدت هاي رايج نوردهي به چه ميزان بر وقوع يك رفتار خاص تاثير مي گذارند . ديگر اينكه قدرت اين تمايل پرندگان به محيط هاي نوري خاص تا چه ميزان مي باشد .
تمايل مصرف غذا در محيط روشن يا تاريك
واضح است كه ممانعت در ارضاي يك تمايل قوي در پرندگان موجب اختلال در رفاه آنها مي گردد . به همين سبب شدت ميل و تجريك پرندگان جهت صرف غذا در شدت هاي نوري متفاوت اندازه گيري شد . با به عاريه گرفتن روش كشش پذيري تقاضا از تئوري اقتصاد (ميزان كاهش مصرف يك محصول همگام با افزايش هزينه ) مصرف غذا در (شدت هاي متفاوت ) نور در پرندگان اندازه گيري شد . هزينه عبارت بود از تعداد نوك هايي كه بايد به يك صفحه زده مي شد تا دريچه اي به سمت مجوطه اي كه دان تحت 200 لوكس شدت نور در آن قرار داشت ، باز شود . با تغيير تعداد نوك هاي لازم ، ميزان هزينه نيز تغيير مي كرد .از سوي ديگر صفحه ديگري نيز وجود داشت كه تنها با يك بار نوك زدن ، پرنده مي توانست به محوطه اي ديگر وارد شود و تحت شدت نور كمتر از يك لوكس دان مصرف كند .نتايج حاصل از بررسي بر روي 8 پرنده در شكل 2 آمده است.
هنگامي كه هزينه دست يابي به دان در محيط هاي روشن و تاريك مشابه بود ( يك بار نوك زدن ) پرندگان به شدت به صرف دان در محيط روشن متمايل بودند . از اين يافته چنين بر مي آيد كه پرندگان در جستجوي محيطي روشن جهت صرف دان مي باشند ، نه اينكه شدت نور موجب تجريك بروز رفتار صرف غذا شود.هنگامي كه هزينه مصرف دان در محيط نوري روشن نسبت به محيط تاريك تا پنج برابر افرايش مي يافت ، شمار مواردي كه پرندگان تحت نور غذا صرف مي نموند ، كاهش يافت . با افزايش اين نسبت به ده برابر ميزان موارد صرف غذا تحت محيط روشن باز هم كاهش بيشتري يافت.
از آنجا كه پرندگان با افزايش هزينه ، همچنان متمايل به مصرف دان در محيط روشن بودند، چنين تقاضايي كشش ناپذير شناخته مي شود.زيرا تفاضا متناسب با سرعت افزايش هزينه كاهش نمي يابد. در اقتصاد تقاضاي كشش ناپذير به تقاضاي ضروري تعبير مي گردد و اين برخلاف تقاضاي ضروري تعبير مي گردد و اين برخلاف تقاضاي كشش پذير مي باشد كه از آن به عنوان تقاضاي لوكس (غير ضروري ) ياد مي شود . احتمالا تمايل پرندگان به صرف دان تحت شدت نور بالا آنقدر قوي مي باشد كه فراهم نياوردن چنين محيطي براي آنها به عنوان يك عامل مغاير با رفاه حيوانات شناخته شود. اين موضوع همچنين در مورد ساير رفتارهاي پرنده همچون استراحت كردن و يا آشاميدن ، هنگامي كه پرنده قادر به ارضاي آنها تحت شرايط نوري مطلوب نباشد ، مصداق دارد .
نور و رفتار جفت گيري :
در مقاله قبل اشاره كه اگر منبع نوري مورد استفاده در انتشار بعضي از طول موجها ناتوان باشد ، ممكن است در انتقال بعضي از علامت هاي ديداري (visual signals) كه به واسطه آن طول موج ها منتقل ميشوند ، اختلال ايجاد گردد . در يك تحقيق كه با پشتيباني يك توليدكننده بزرگ در انگلستان انجام شد ، مجققين به پژوهش در مورد نقش تابش فرابنفش (UVA 320<1<400nm) بر رفتار جفت گيري مادران گوشتي پرداختند . تابش UVA در اين تحقيق از دو حيث اهميت داشت . در وهله اول اينكه انسان نسبت به آن نابينا بوده و ديگر اينكه سيستم هاي نوردهي مصنوعي در سالن هاي پرورش طيور مقادير بسيار كمي از اين تابش را منتشر مي نمايند و يا اينكه اصولا فاقد آن مي باشند . در اين پژوهش تابش نور فرابنفش به ميزان مساوي با تابش آن در نور عادي روز ، موجب افزايش تعداد جفت گيري شد ، اما تاثيري بر تعداد تخم مرغ توليدي و تخم مرغ هاي نطفه دار نداشت . همچنين چنان نشان داده شد كه مرغ ها در نور فرابنفش مدت زمان بيشتري به خروس ها نگاه مي كنند عموما در صورتي كه خروس ها به ميزان مشابه با نور عادي روز با تابش فرابنفش نور داده شوند ، در مقايسه با زماني كه كمتر يا بيشتر از نور روز تحت تابش باشند ، بيشتر مورد توجه و پايش با پذيرش جفت گيري بيانگر نقش تابش UVA در انتخاب جفت مي باشد . اينكه آيا اين موضوع واجد اهميت اقتصادي در صنعت مي باشد يا نه هنوز موضوع بعضي از طرح هاي تحقيقاتي در مقياس تجاري مي باشد.
شناخت بينايي پرندگان
از اين دو مقاله نتايج زير عايد مي گردد:
· نحوه تغيير كارايي شدت هاي مختلف نور با تغيير سن پرنده
· تمايل پرنده به انجام رفتارهاي مختلف در شدت هاي نوري متفاوت
· تمايل پرنده به مصرف دان در شدت نور بالا و قدرت نسبتاً بالاي اين ميل
· نقش تابش UVA بر رفتار جفت گيري پرندگان مادر
در عين حال نكات بسيار زياد ديگري نيز وجود دارد كه هنوز شناخته نشده است . هدف تحقيقات بعدي محققين متوجه پژوهش بيشتر در زمينه نقش محيط نوري سالن ها و تاثير آن بر رفتار و رفاه پرندگان اهلي خواهد بود . در چند سال آينده محققين اطلاعات كافي جهت طراحي مجدد نوردهي سالن هاي طيور را خواهند داشت . بر اساس اين اطلاعات مي توان سيستم هاي جديد نوري را به نحوي توسعه داد كه علاوه بر حفظ ملاحظات تجاري ، نيازهاي رفتاري پرندگان را نيز تامين نمايد.محققين بر اين عقيده اند كه سيستم هاي نوردهي رايج كاملاً بر اساس ملاحظات و نيازهاي انساني (Anthropomorphic Requirment) و نه نياز پرندگان ايجاد شده اند . شاهد اين موضوع عدم وجود تابش UVA مي باشد . همچنين توانايي پرندگان در دريافت اطلاعات لازم از مجيط پرورش به دليل شدت هاي پائين نور و يا عدم تعادل رنگ نور استفاده شده دچار اختلال گشته است .
محققين اعتقاد دارند كه استفاده مستمر از شدت نور يكنواخت ، چه كم و چه زياد ، در سالن هاي پرورش طيور در واقع ناشي از فقدان دانش كافي در زمينه بينايي پرندگان مي باشد.
