[FONT=arial,helvetica,sans-serif]شهرستان خرم آباد مرکز استان لرستان است که در فاصله 480 کیلو متری جنوب غرب تهران ، در دره ای خوش آب و هوا و سرسبز واقع شده است . خرم آباد دارای آب و هوایی مناسب با درختان انبوه و دریاچه های پر آب و چشمه های طبیعی و سراب های بسیاری است و به لحاظ طبیعت خاص خود دارای مناظر دیدنی و چشم اندازهای زیبا و تفرجگاه های طبیعی فراوانی است ، این مواهب خدادادی در این دره سبب سکونت انسان‌های اولیه در غارهای پنج‌گانه پیش از تاریخ و شکل‌گیری شهر قدیمی شاپورخواست در دوره ساسانی شده است که ایجاد آثار شاخص فرهنگی تاریخی در دوره‌های مختلف در این دره زیبا بنا شده است .
[/FONT]
خرم آباد از کهن ترین مناطق ایران است که تاریخ چندین هزار ساله دارد و یکی از شهر های قدیمی ایران به شمار می آید همچنین آثار باستانی شگرف و متعددی دارد که در طی تاریخ دستخوش تغییرات زیادی شده است . از آغاز پیدایش خود تاكنون ، تمدن‌های متعددی را از جمله كاسی‌ها ، بابلی‌ها ، ایلامی‌ها ، ساسانیان ، سلجوقیان ، خوارزمشاهیان و... را در خود جای داده است . نخستین آگاهی ما از شهر خرم‌آباد مربوط به دوره ساسانی است . « پل شاپور خواست » در جنوب قلعه فلك الافلاك در داخل شهر خرم آباد واقع شده است و « گرداب سنگی » در شمال باختری شهر خرم آباد ، از آثار باقی‌مانده این دوره است . سیمای خرم‌آباد در این دوره هم چون بیش‌تر شهرهای دوره ساسانی دایره‌ای شكل بوده است . از سقوط سلسله ساسانی تا ظهور صفویه از شهر خرم‌آباد تاریخ روشنی در دست نیست و در دوره صفویه شهر خرم آباد مورد توجه قرار گرفت و توسعه یافت . مسجد جامع ، كاروان‌سراها ، حمام‌ها ، باغ‌ها ، گردشگاه‌ها و آثار و بناهایی كه دراین دوره احداث شده و برخی از آن ها تاكنون نیز باقی است بر تاریخ و قدمت این منطقه گواهی می‌دهد .
سرزمین لرستان آثار تاریخی بسیاری دارد كه قدمت برخی از آنها به چندهزارسال می رسد وخرابه های تمدن خایدالو و شاپوری نیز هم اكنون به طور مشخص درجنوب خرم آباد فعلی به چشم می خورد.
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]لرستان مهد تمدن مفرغی بوده و یكی از اقوامی كه آثار مفرغی زیادی از آنها در این منطقه به دست آمده نیز قوم كاسیما بوده كه چند هزارسال پیش از میلاد هنگام عبور از كوههای زاگرس ، مدتی در لرستان حكومت داشته است . در این دوره كه آن را دوره طلایی هنر نیز می نامند ، مردمان ساكن این منطقه به تولید جنگ افزارها و قطعات زین و برگ و لوازم زینتی ، ظروف غذاخوری و حتی انواع پرندگان از قبیل مرغابی ، طاووس ، بز كوهی و اسب می پرداختند كه نمونه ای از این آثار در موزه های ایران و خارج از كشور نگهداری می شود .
قلعه فلك‌الافلاك ، قلعه منگره ، قلعه سرقلا ، قلعه ركی ، قلعه بهرام ، قلعه شهنشاه ، قلعه قلاجق ، قلعه چشمك ، قلعه رزه ، قلعه نصیر ، دژگریت دره پیرجید ، دره حوض موسی ، قلعه زاخه یا زاغه ، دره بابا عباس ، تپه های باباخانی و تخته چراغ ، تپه خانجان خانی، تپه سراب ( ناوه كش ) ، سنگ نبشته های دوره صفویه ، سنگ نبشته سراب چنگایی ، سنگ نبشته دوره سلجوقی ، پل شکسته ، نقاشی های غار دوشه ، نقوش دره میرملاس و همیان ، گرداب سنگی ، مناره آجری ، بازار میرزا سیدرضا ، معبد مهری ، گورستان روستای میراحمدی ، گورستان رازان ، گورستان هره باغ ، پل شاپوری ، مسجد جامع خرم آباد ، بقعه شاهزاده احمد (شاه چراغ ) ، مقبره میرسیدعلی ، مقبره فلك الدین ، مقبره باباطاهر ، مقبره زید بن علی ، مقبره پیرشمس الدین ، بقعه جابر ، بقعه امیرسیف ، مقبره جلاله ، دو برادران ، كتیبه ای به خط عبری، مقبره خضر و پل رودخانه کشکان رود از جمله مهم‌ترین مكان های تاریخی و دیدنی شهرستان خرم آباد به شمار می‌آیند .
پل شاپوری ( پل شکسته ) : این پل در زبان محلی به ( پیل اشكسه ) معروف است . رومشكان یكی از مناطق باستانی لرستان محسوب می‌شود كه در منطقه‌ی طرحان واقع در شمال غربی لرستان واقع است و وجه تسمیه نامگذاری آن را به این دلیل می‌دانند كه در دوره ساسانی لشكر روم در این منطقه از سپاه ایرانیان شكست خورد و بسیاری از نفرات لشكر روم اسیر شده و در این منطقه و سایر لرستان پراكنده شدند . پل شاپوری محل عبور لشکریان ایران و روم بوده و چند طاقه از این پل از سمت قبرستان شهر به خوبی عظمت و ابهت آن قابل مشاهده است .
این پل در دو كیلومتری جنوب باختری شهر خرم آباد و در باختر شهر قدیمی « شاپور خواست » یكی از شاهكاری های معماری باقی مانده از دوره ساسانی است . پل شکسته بیست و هشت تاق در جهت خاوری و باختری داشت كه امروزه تنها شش تاق آن باقی مانده است . سنگ های بسیار زیادی در پایه ها به كار رفته اند . تاق ها نیز با سنگ های حجاری شده ساخته شده اند . مصالح تمام بنا از سنگ و ملاط است و ملاط آن تركیبی است كه اكنون نیز جدا كردن آن از سنگ ها به سختی امكان پذیر است . شیوه معماری بنا نشان می دهد علاوه بر ارزش ارتباطی روگذر ، در توزیع آب نیز مورد بهره برداری قرار می گرفته است . امروزه در خرم‌آباد و اطراف آن خانواده‌هایی با نام فامیلی « رومیانی » زندگی می‌كنند كه به احتمال زیاد بازماندگان همان رومیان در استان لرستان می‌باشند . این اثر زیبنده در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
پل تاریخی کشکان : ای پل در زبان محلی به ( کشکو ) معروف است و در متون تاریخی از آن به عنوان کژکی یاد شده است . پل تاریخی كشكان از شاهكارهای معماری در دوره ساسانی می‌باشد ، این پل در مسیر راهی باستانی به فاصله 52 كیلومتری جنوب غربی خرم آباد ، در بخش چگنی ، بر روی رودخانه سركش كشكان بنا شده که امروزه آب این رودخانه خشک شده است . طول این پل شكوهمند تاریخی حدود 320 متر و عرض هر یك از دوچشمه شرقی آن به 20/23 متر است . از دروازه طاق پل تنها سه دهنه آن تخریب شده و بقیه هنوز سالم هستند . برخی از پایه های پل با سنگهای بزرگ و حجاری شده ساخته شده اند ، مواد و مصالح این بنای سترگ از سنگ ، گچ و آجر تشکیل شده است . در کنار این پل بقایای سه پل دیگر از دوره های گذشته وجود دارد که با مشخصات پل های ساسانی قابل مقایسه هستند . دره كشكان از دیر باز شاهد حضور و زندگی انسان‌ها بوده است . به همین دلیل بیش از چهار پل بر روی این دره و به فاصله كمتر از پانصد متر ساخته شده كه خود گویای اهمیت این گذرگاه تاریخی است . این بنای وزین و حیرت انگیز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است . گرداب سنگی : این گرداب سنگی در زبان محلی به گردو بردینه معروف است . در دوره ی ساسانی در شمال غربی شهر خرم آباد و بر دامنه كوه كور ، چشمه آب زیبایی سر برآورده است که گرداگرد آن چشمه ، دیوار دایره ای شكلی به پهنای سه متر که از سنگ های سترگی ساخته شده است و دارای یک دریچه بزرگ است که در گذشته آب چشمه از این دریچه به وسیله نهرهایی به دره ای در جنوب غربی خرم آباد جاری می شده و مورد استفاده اهالی آن دره برای مصرف آب آشامیدنی و توزیع آن در سطح شهر شاپور خواست ، مشروب نمودن اراضی و بهره برداری از آسیابهای آبی قرار می گرفته است . این اثر تاریخی مربوط به دوره ساسانیان و از مصالح سنگ ، آهک و گچ ( ملات ساروج ) ساخته شده است که این مصالح در ساختمان پل شاپوری وخرابه های شهر شاپورخواست مشاهده شده است .
فاصله مبدأ تا مقصد این آب نزدیك به 12 كیلو متر است . در این محل ، آثار یك آسیاب در شهر قدیمی شاپور خواست بر جای مانده كه آب آن از گرداب سنگی تامین می شده است چشمه ای كه امروزه از نیمه دوم اسفند تا میانه تابستان پر آب است و در دیگر ماه های سال خشك و خاموش است . این اثر و ابنیه تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
سنگ نوشته : در مرکز شهر خرم آباد و در مسیر قدیمی شهر شاپور خواست به خوزستان سنگ نوشته ای به شکل مکعب که به صورت یکپارچه ، متصل به صخره ای طبیعی است واقع شده است . این کتیبه به خط کوفی و زبان فارسی دور تا دور ستون سنگی بطور برجسته حجاری شده است .
این سنگ نوشته مربوط به یكی از امرای سلطان محمود بن محمد بن ملكشاه سلجوقی به نام ابوسعید برسق كبیر است كه در سال 513 هجری قمری تحریر شده است که موضوع آن حکایت از دو فرمان را به تصویر می کشد ، منع مردم از پوشیدن لباس ابریشمی و ارتکاب برخی سنت های ناپسند و اجازه علف چرانی به دامداران که بخشش محدوده چرای دام برای اهالی منطقه است .این اثر در فهرست آثار ملی، ایران ثبت شده است .
مناره آجری : سلجوقیان 9 قرن پیش بنایی ساختند تا بر فراز آن دیده بانی كنند . مناره آجری خرم آباد ، روزگاری برای هدایت كاروانیانی كه از غرب و راه های دیگر به « شاپورخواست » می‌آمده‌اند ، مورد استفاده قرار می‌گرفت . ارتفاع آن حدود 30 متر و قطر سطح تحتانی آن 5/5 متر است . 29 پله دورانی حول ستونی آجری ، دسترسی به انتهایی ترین بخش مناره را ممكن می كند . بر بدنه مناره نقوشی از آجر لعابدار آبی رنگ وجود دارد و بر انتهایی ترین بخش آن ، پس از یك ردیف آجر لعابدار سه ردیف آجر ختایی به صورت دندانه ای كار شده است . مناره ازجمله آثار دوره اسلامی خرم آباد است . این بنای تاریخی بین بافت معماری باستانی قرارگرفته و شاید در گذشته در مركز شهر قدیمی « شاپورخواست » بنا شده است
این بنای تاریخی با قدمتی در حدود 900 سال در جنوب خرم آباد و در كنار شهر قدیمی شاپور خواست روی پایه سنگی بنا شده است . سلجوقیان با ساخت این مناره همچنین امكان دیده بانی از شهر را فراهم كرده اند که هم اکنون نیز از فراز آن می توان دورترین چشم اندازهای زیبای شهر را مشاهده کرد . مناره آجری خرم آباد كه تا امروز نیز پابرجاست ، سال 76 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید .
با آنكه این ابنیه های تاربخی از جازبه های گردشگری خرم آباد محسوب می شود اما به دلیل برخی بی توجهی ها هم اكنون نیازمند رسیدگی و مرمت است .[/FONT]
خرم آباد از کهن ترین مناطق ایران است که تاریخ چندین هزار ساله دارد و یکی از شهر های قدیمی ایران به شمار می آید همچنین آثار باستانی شگرف و متعددی دارد که در طی تاریخ دستخوش تغییرات زیادی شده است . از آغاز پیدایش خود تاكنون ، تمدن‌های متعددی را از جمله كاسی‌ها ، بابلی‌ها ، ایلامی‌ها ، ساسانیان ، سلجوقیان ، خوارزمشاهیان و... را در خود جای داده است . نخستین آگاهی ما از شهر خرم‌آباد مربوط به دوره ساسانی است . « پل شاپور خواست » در جنوب قلعه فلك الافلاك در داخل شهر خرم آباد واقع شده است و « گرداب سنگی » در شمال باختری شهر خرم آباد ، از آثار باقی‌مانده این دوره است . سیمای خرم‌آباد در این دوره هم چون بیش‌تر شهرهای دوره ساسانی دایره‌ای شكل بوده است . از سقوط سلسله ساسانی تا ظهور صفویه از شهر خرم‌آباد تاریخ روشنی در دست نیست و در دوره صفویه شهر خرم آباد مورد توجه قرار گرفت و توسعه یافت . مسجد جامع ، كاروان‌سراها ، حمام‌ها ، باغ‌ها ، گردشگاه‌ها و آثار و بناهایی كه دراین دوره احداث شده و برخی از آن ها تاكنون نیز باقی است بر تاریخ و قدمت این منطقه گواهی می‌دهد .
سرزمین لرستان آثار تاریخی بسیاری دارد كه قدمت برخی از آنها به چندهزارسال می رسد وخرابه های تمدن خایدالو و شاپوری نیز هم اكنون به طور مشخص درجنوب خرم آباد فعلی به چشم می خورد.
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]لرستان مهد تمدن مفرغی بوده و یكی از اقوامی كه آثار مفرغی زیادی از آنها در این منطقه به دست آمده نیز قوم كاسیما بوده كه چند هزارسال پیش از میلاد هنگام عبور از كوههای زاگرس ، مدتی در لرستان حكومت داشته است . در این دوره كه آن را دوره طلایی هنر نیز می نامند ، مردمان ساكن این منطقه به تولید جنگ افزارها و قطعات زین و برگ و لوازم زینتی ، ظروف غذاخوری و حتی انواع پرندگان از قبیل مرغابی ، طاووس ، بز كوهی و اسب می پرداختند كه نمونه ای از این آثار در موزه های ایران و خارج از كشور نگهداری می شود .
قلعه فلك‌الافلاك ، قلعه منگره ، قلعه سرقلا ، قلعه ركی ، قلعه بهرام ، قلعه شهنشاه ، قلعه قلاجق ، قلعه چشمك ، قلعه رزه ، قلعه نصیر ، دژگریت دره پیرجید ، دره حوض موسی ، قلعه زاخه یا زاغه ، دره بابا عباس ، تپه های باباخانی و تخته چراغ ، تپه خانجان خانی، تپه سراب ( ناوه كش ) ، سنگ نبشته های دوره صفویه ، سنگ نبشته سراب چنگایی ، سنگ نبشته دوره سلجوقی ، پل شکسته ، نقاشی های غار دوشه ، نقوش دره میرملاس و همیان ، گرداب سنگی ، مناره آجری ، بازار میرزا سیدرضا ، معبد مهری ، گورستان روستای میراحمدی ، گورستان رازان ، گورستان هره باغ ، پل شاپوری ، مسجد جامع خرم آباد ، بقعه شاهزاده احمد (شاه چراغ ) ، مقبره میرسیدعلی ، مقبره فلك الدین ، مقبره باباطاهر ، مقبره زید بن علی ، مقبره پیرشمس الدین ، بقعه جابر ، بقعه امیرسیف ، مقبره جلاله ، دو برادران ، كتیبه ای به خط عبری، مقبره خضر و پل رودخانه کشکان رود از جمله مهم‌ترین مكان های تاریخی و دیدنی شهرستان خرم آباد به شمار می‌آیند .
پل شاپوری ( پل شکسته ) : این پل در زبان محلی به ( پیل اشكسه ) معروف است . رومشكان یكی از مناطق باستانی لرستان محسوب می‌شود كه در منطقه‌ی طرحان واقع در شمال غربی لرستان واقع است و وجه تسمیه نامگذاری آن را به این دلیل می‌دانند كه در دوره ساسانی لشكر روم در این منطقه از سپاه ایرانیان شكست خورد و بسیاری از نفرات لشكر روم اسیر شده و در این منطقه و سایر لرستان پراكنده شدند . پل شاپوری محل عبور لشکریان ایران و روم بوده و چند طاقه از این پل از سمت قبرستان شهر به خوبی عظمت و ابهت آن قابل مشاهده است .
این پل در دو كیلومتری جنوب باختری شهر خرم آباد و در باختر شهر قدیمی « شاپور خواست » یكی از شاهكاری های معماری باقی مانده از دوره ساسانی است . پل شکسته بیست و هشت تاق در جهت خاوری و باختری داشت كه امروزه تنها شش تاق آن باقی مانده است . سنگ های بسیار زیادی در پایه ها به كار رفته اند . تاق ها نیز با سنگ های حجاری شده ساخته شده اند . مصالح تمام بنا از سنگ و ملاط است و ملاط آن تركیبی است كه اكنون نیز جدا كردن آن از سنگ ها به سختی امكان پذیر است . شیوه معماری بنا نشان می دهد علاوه بر ارزش ارتباطی روگذر ، در توزیع آب نیز مورد بهره برداری قرار می گرفته است . امروزه در خرم‌آباد و اطراف آن خانواده‌هایی با نام فامیلی « رومیانی » زندگی می‌كنند كه به احتمال زیاد بازماندگان همان رومیان در استان لرستان می‌باشند . این اثر زیبنده در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
پل تاریخی کشکان : ای پل در زبان محلی به ( کشکو ) معروف است و در متون تاریخی از آن به عنوان کژکی یاد شده است . پل تاریخی كشكان از شاهكارهای معماری در دوره ساسانی می‌باشد ، این پل در مسیر راهی باستانی به فاصله 52 كیلومتری جنوب غربی خرم آباد ، در بخش چگنی ، بر روی رودخانه سركش كشكان بنا شده که امروزه آب این رودخانه خشک شده است . طول این پل شكوهمند تاریخی حدود 320 متر و عرض هر یك از دوچشمه شرقی آن به 20/23 متر است . از دروازه طاق پل تنها سه دهنه آن تخریب شده و بقیه هنوز سالم هستند . برخی از پایه های پل با سنگهای بزرگ و حجاری شده ساخته شده اند ، مواد و مصالح این بنای سترگ از سنگ ، گچ و آجر تشکیل شده است . در کنار این پل بقایای سه پل دیگر از دوره های گذشته وجود دارد که با مشخصات پل های ساسانی قابل مقایسه هستند . دره كشكان از دیر باز شاهد حضور و زندگی انسان‌ها بوده است . به همین دلیل بیش از چهار پل بر روی این دره و به فاصله كمتر از پانصد متر ساخته شده كه خود گویای اهمیت این گذرگاه تاریخی است . این بنای وزین و حیرت انگیز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است . گرداب سنگی : این گرداب سنگی در زبان محلی به گردو بردینه معروف است . در دوره ی ساسانی در شمال غربی شهر خرم آباد و بر دامنه كوه كور ، چشمه آب زیبایی سر برآورده است که گرداگرد آن چشمه ، دیوار دایره ای شكلی به پهنای سه متر که از سنگ های سترگی ساخته شده است و دارای یک دریچه بزرگ است که در گذشته آب چشمه از این دریچه به وسیله نهرهایی به دره ای در جنوب غربی خرم آباد جاری می شده و مورد استفاده اهالی آن دره برای مصرف آب آشامیدنی و توزیع آن در سطح شهر شاپور خواست ، مشروب نمودن اراضی و بهره برداری از آسیابهای آبی قرار می گرفته است . این اثر تاریخی مربوط به دوره ساسانیان و از مصالح سنگ ، آهک و گچ ( ملات ساروج ) ساخته شده است که این مصالح در ساختمان پل شاپوری وخرابه های شهر شاپورخواست مشاهده شده است .
فاصله مبدأ تا مقصد این آب نزدیك به 12 كیلو متر است . در این محل ، آثار یك آسیاب در شهر قدیمی شاپور خواست بر جای مانده كه آب آن از گرداب سنگی تامین می شده است چشمه ای كه امروزه از نیمه دوم اسفند تا میانه تابستان پر آب است و در دیگر ماه های سال خشك و خاموش است . این اثر و ابنیه تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
سنگ نوشته : در مرکز شهر خرم آباد و در مسیر قدیمی شهر شاپور خواست به خوزستان سنگ نوشته ای به شکل مکعب که به صورت یکپارچه ، متصل به صخره ای طبیعی است واقع شده است . این کتیبه به خط کوفی و زبان فارسی دور تا دور ستون سنگی بطور برجسته حجاری شده است .
این سنگ نوشته مربوط به یكی از امرای سلطان محمود بن محمد بن ملكشاه سلجوقی به نام ابوسعید برسق كبیر است كه در سال 513 هجری قمری تحریر شده است که موضوع آن حکایت از دو فرمان را به تصویر می کشد ، منع مردم از پوشیدن لباس ابریشمی و ارتکاب برخی سنت های ناپسند و اجازه علف چرانی به دامداران که بخشش محدوده چرای دام برای اهالی منطقه است .این اثر در فهرست آثار ملی، ایران ثبت شده است .
مناره آجری : سلجوقیان 9 قرن پیش بنایی ساختند تا بر فراز آن دیده بانی كنند . مناره آجری خرم آباد ، روزگاری برای هدایت كاروانیانی كه از غرب و راه های دیگر به « شاپورخواست » می‌آمده‌اند ، مورد استفاده قرار می‌گرفت . ارتفاع آن حدود 30 متر و قطر سطح تحتانی آن 5/5 متر است . 29 پله دورانی حول ستونی آجری ، دسترسی به انتهایی ترین بخش مناره را ممكن می كند . بر بدنه مناره نقوشی از آجر لعابدار آبی رنگ وجود دارد و بر انتهایی ترین بخش آن ، پس از یك ردیف آجر لعابدار سه ردیف آجر ختایی به صورت دندانه ای كار شده است . مناره ازجمله آثار دوره اسلامی خرم آباد است . این بنای تاریخی بین بافت معماری باستانی قرارگرفته و شاید در گذشته در مركز شهر قدیمی « شاپورخواست » بنا شده است
این بنای تاریخی با قدمتی در حدود 900 سال در جنوب خرم آباد و در كنار شهر قدیمی شاپور خواست روی پایه سنگی بنا شده است . سلجوقیان با ساخت این مناره همچنین امكان دیده بانی از شهر را فراهم كرده اند که هم اکنون نیز از فراز آن می توان دورترین چشم اندازهای زیبای شهر را مشاهده کرد . مناره آجری خرم آباد كه تا امروز نیز پابرجاست ، سال 76 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید .
با آنكه این ابنیه های تاربخی از جازبه های گردشگری خرم آباد محسوب می شود اما به دلیل برخی بی توجهی ها هم اكنون نیازمند رسیدگی و مرمت است .[/FONT]
