sey
عضو جدید
[FONT="]بذریکی از نهاده های اساسی در تولید محصولات کشاورزی، باغی و جنگلی است ونیز یکی از ساختارهای ضروری جهت تولیدمثل و بقاء بسیاری از گونه های گیاهی است[/FONT][FONT="](Fenner and Thompson, 2005)[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]مراحل نموی یک بذر را می توان در 3 فاز خلاصه کرد:[/FONT][FONT="]1[/FONT][FONT="]-تمایز بافتی[/FONT][FONT="](histodifferentation)[/FONT][FONT="] که بوسیله تمایز سلولها و طویل شدن آنها مشخص می شود.2-توسعه، که دوره افزایش سریع میزان ماده خشک است که منجر به تولید و تجمع پروتئین های ذخیره ای، لیپیدها و کربوهیدراتها می شود و با رسیدگی فیزیولوژیکی به پایان می رسد. رسیدگی فیزیولوژیکی زمانی است که بذر بیشترین میزان ماده خشک را دارد و وجود آن در توسعه بذر بسیار ضروری است، زیرا این مرحله نشان دهنده مرحله ای است که بذر بالاترین میزان کیفیت را دارد(شکل 1)[/FONT][FONT="]([/FONT][FONT="]Tekrony andEgli, 1997; Black et al., 2006)[/FONT][FONT="].[/FONT][FONT="]3-رسیدگی بذر، که محتوای آب بذر کاهش می یابد[/FONT][FONT="](Bewley and Black, 1994)[/FONT][FONT="].[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]امروزه در بسیاری از کشورها، روشهای نوین کشاورزی به دنبال تولید بذور با کیفیت بالا و یک شکل با حداقل هزینه صرف شده هستند[/FONT][FONT="]Gary, 1983)[/FONT][FONT="]). [/FONT][FONT="]کیفیت بذر از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا لازمه داشتن گیاهچه های قوی و یکنواختی در رشد داشتن بذور باکیفیتاست که این پارامتر از اصول مهم برای رسیدن به عملکرد بالا و تولید مناسب است. کیفیت بذر توسط چندین پارامتر بیان می شودکه عبارتند از:حیات و قابلیت جوانه زنی، خواب بذر، ویگور بذر، خلوص فیزیکی، خلوص ژنتیکی، سلامت بذرو قابلیت ذخیره سازی.[/FONT] [FONT="]قابلیت جوانه زنی عبارت است از توانایی بذر یا توده بذری برای جوانه زنی در شرایط معین[/FONT][FONT="](Black, 2006)[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]در حالیکه خواب بذر عبارت است از فقدان قابلیت جوانه زنی بذور زنده در شرایط مختلف محیطی اعم از ایده آل یا غیر ایده آل برای رشد و نمو بذر[/FONT][FONT="](Hilhorst and Toorp, 1997)[/FONT][FONT="]. قابلیت اصلاح بذور و نیز کاربردهای بیوتکنولوزیکی آن سبب شده در دهه های اخیر ارزش تجاری بذر افزایش یابد[/FONT][FONT="](ISF, 2007)[/FONT][FONT="]، لذا تولید کننده های محصولات زراعی خواهان بالاترین درجه کیفیت در بذوری که خریداری می کنند، هستند. بر اساس تعریف انجمن آنالیز بذر[/FONT][FONT="](AOSA, 1983)[/FONT][FONT="]ویگور بذر عبارت است از آن دسته از ویژگی های بذر که تعیین کننده توانایی بذر برای جوانه زنی سریع و رشد و توسعه نرمال گیاهچه در یک دامنه وسیع از شرایط مزرعه ای. بنابراین وجود هر سطحی از خواب در توده بذر سبب ایجاد مشکل در کیفیت بذر و به تبع آن کاهش ارزش اقتصادی توده بذری میشود[/FONT][FONT="](Halmer, 2004)[/FONT][FONT="].[/FONT] [FONT="]خلوص فیزیکی، ژنتیکی و عاری بودن از هرگونه عامل بیماریزای بذری از جمله خصوصیات مهم در کیفیت بذر است که از طریق آنالیزهای ویژه ای مشخص می شود. این ویژگی متاثر از عوامل درون مزرعه ای و برون مزرعه ای می باشد[/FONT][FONT="](AVRDC, 1990)[/FONT][FONT="]. از دیگر خصوصیات مهم در کیفیت بذر، قابلیت ذخیره سازی یا توانایی بذر برای ذخیره شدن برای زمان نسبتا طولانی بدون تغییر در حیات آن، است. این خصوصیت نه تنها برای کمپانیهای تولید کننده بذر از لحاظ مدیریت انبارداری مهم است، بلکه در پروسه نگهداری گونه های نادر در بانک ژن نیز اهمیت دارد[/FONT][FONT="](Debeaujonet al., 2000)[/FONT][FONT="]. با توجه به اینکه خواب بذر یکی از استراتژی های بذر برای حفظ حیات و قدرت جوانه زنی در طول زمان است، لذا منطقی به نظر می رسد اگر فکر کنیم که بذوری که دارای خواب هستند، توان ذخیره شوندگی بالاتری دارند. زمانیکه خواب بذر ناشی از پوسته ضخیم آن باشد، توان ذخیره سازی بالا میرود[/FONT][FONT="](Flood, 1987; Longer and Degago, 1996; Leggese and Powell, 1996; Debeaujonet al., 2000)[/FONT][FONT="].[/FONT][FONT="]به طور کلی کیفیت یذر تحت تاثیر عوامل مختلفی است که از مرحله کاشت تا ذخیره سازی، بذر در معرض آنها قرار می گیرد.[/FONT][FONT="] این عوامل شامل عوامل مزرعه ای(تمام شرایطی که مراحل مختلف رشد و نمو گیاه مادری را تحت تاثیر قرار میدهد) و غیر مزرعه ای(برداشت، خشک کردن و ذخیره سازی) هستند. در این مقاله تاثیر عوامل مزرعه ای بر روی کیفیت بذر مورد بررسی قرار گرفته است.[/FONT] [FONT="]اثر شرایط محیطی حاکم بر رشد گیاه مادری [/FONT] [FONT="]تحقیقات زیادی تاثیر شرایط محیطی در طول دوره رشد گیاه مادری بر روی کیفیت بذر از جمله قدرت جوانه زنی، خواب بذر، اندازه بذر و ترکیبات شیمیایی بذر را مورد بررسی قرار داده اند. این شرایط محیطی عبارت بوده اند از: درجه حرارت، آب در دسترس، نور(کیفیت نور و فتوپریود)، عرض جغرافیایی و مواد غذایی[/FONT][FONT="](Gutterman, 2000; Baskin and baskin, 1998)[/FONT][FONT="].[/FONT][FONT="]درجه حرارت بالا، خشکی و روزهای کوتاه در طی مراحل نموی بذر سبب افزایش جوانه زنی و کاهش خواب می شود[/FONT][FONT="](Fenner, 1991, Fenner and Thompson, 2005)[/FONT][FONT="].[/FONT] [FONT="]بطور کلی می توان گفت که شرایط محیطی که در طول دوره رشد گیاه مادری حاکم است در هنگام شکل گیری و بلوغ بذر به ویژه هنگامی که خصوصیات بذر از جمله قدرت جوانه زنی و مقاومت نسبت به از دست دادن آب و رابطه آنها با تغییرات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی در حال شکل گیری است، تاثیر می گذارند وجوانه زنی را در طول دوره رشد و نمو بذر تحت تاثیر قرار می دهد و اثرات بعدی آن بر روی تولید سال آینده بویژه در شرایط تنش خواهد بود[/FONT][FONT="](Zakaria, 2009)[/FONT][FONT="].[/FONT]دما:بازدارندگی دمایی(حساسیت نسبت به دمای بالا) و خواب نوری(عدم جوانه زنی در تاریکی) دو خصوصیتی هستند که به وفور در جوانه زنی بذرهای کاهو دیده می شود و سرعت جوانه زنی و یکنواختی رشد گیاهچه ها را در این گیاه تحت تاثیر قرار می دهد و یکی از مشکلاتی است که در سر راه استقرار موفق و مناسب این محصول قرار دارد. تحقیقات نشان داده است که تولید بذور کاهو در مای بالا( 30 درجه سانتیگراد در روز و 20 درجه در شب یا 20 درجه در شب و 20 درجه در روز) سبب کاهش خواب دمایی می شود(Drew and Brocklehurst, 1990; Sung et al., 1998; Kozarewaet al., 2006).هرچند با افزایش دما، وزن بذرها کاهش یافت(Gary et al., 1988; Sung et al., 1998) و در اثر این کاهش وزن، ویگور بذر کاهش یافت(Gary, 1988). برخی تحقیقات نشان دادند که اگر گیاه مادری تحت تنش دمای بالا رشد کند، منجر به اختلال فیزیولوژیکی در بذر همراه با تاخیر در جوانه زنی در سال آینده، کاهش رشد گیاهچه و کاهش عملکرد در سال آینده خواهد شد(Matthews and Powel, 1987).افزایش درجه حرارت سبب کاهش خواب در بذور یولاف وحشی(Sawhenyet al., 1985) و کاهو(Drew and Brocklehurst, 1990) می شود که این کاهش از طریق کاهش سنتز ترکیبات بازدارنده مثل آبسیزیک اسید و یا افزایش سنتز هورمونهای محرک رشد مثل جیبرلین صورت می گیرد(Hoekstra et al., 2001). در برخی از گونه ها، افزایش درجه حرارت سبب افزایش خواب در بذر می شود، در سویا، افزایش دما سبب افزایش ضخامت پوسته بذر و در نتیجه افزایش خواب در بذر می شود(Keigley and Mullen, 1986).
[FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]شکل 1:در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک، بذر بالاترین میزان کیفیت را دارد(دایره خط چین نقطه رسیدگی فیزیولوژیک را نشان می دهد).[/FONT]
[FONT="][/FONT]