NAZANIN.IR
عضو جدید
مهدی سبحانی نیکو
دکترای روانشناسی
در باره ازدواج موقت دیدگاههای متفاوتی وجود دارد . از افراطی ترین مخالفان تا افراطی ترین موافقان .
تردید نیست که هر پدیده ای میتواند مورد سوء استفاده قرار گیرد و ازدواج موقت نیز از این قاعده جدا نیست.
آنچه در این نوشته می آید فقط اشاره ای کوتاه است و قصد تفصیل و تشریح نیست .
واقع بینانه باید قبول کنیم که بافت جمعیتی کشور به گونه ای است که تعداد دختران بسیار بالاست و
بویژه مساله وقتی قابل تامل می شود که تعداد قابل ملاحظه ای از این دختران ، بالای سی سال هستند و گاه بالاتر.
تنگناهای اقتصادی از یکسو و بالنسبه فراهم بودن امکان برقراری ارتباط با جنس مخالف ، باعث می شود که
گرایش به ازدواج دایم و درگیر شدن با مشکلات و پیچیدگیهای زندگی رسمی کمرنگ گردد و این موضوعی قابل
کتمان نیست .[FONT=arial,helvetica,sans-serif] هرکدام از ما به پیرامون خود نگاه کنیم . چه تعداد دخترانی را می بینیم که گاه با تحصیلات بالا و
حتی زیبایی قابل قبول ، تقریبا امید به ازدواج دایم را از دست داده اند ؟ درچنین وضعیتی چه باید کرد؟
آیا احساسات و غرایزی که بطور طبیعی و فیزیولوژیک در نهاد آدمی تعبیه شده باید سرکوب و نادیده گرفته شود؟
آیا فقط باید مردان و زنان جامعه دعوت به تقوا و خویشتن داری شوند؟
آیا با خود اندیشیده ایم در کشور ما بطور کاملا متفاوتی ، آمار زنا یا ارتباط نامشروع با محارم ، لواط و
حتی قتل های مرتبط با انگیزه های شهوانی چقدر بالاست؟
معمولا در مخالفت با ازدواج موقت ، استدلال مخالفان سطحی و شخصی است بدینگونه است که در صف اول
مخالفان ، زنان متاهل وجود دارند که صرفا از جهت هراس از خدشه دار شدن حریم شخصی خود ، با آن مخالفت میکنند
و جالب آن است که این زنان صد درصد متشرع و مذهبی حتی روایات و مسلمات این مساله را بکلی و متعصبانه انکار
میکنند . یا مثلا مخالفان در یک مغلطه ی عاری از منطق میگویند آیا معتقدان به ازدواج موقت حاضرند دختر یا خواهر خود
را به ازدواج موقت کسی در آورند؟
مخالفان اول توجه ندارند که خودخواهی آنان و چه بسا اوهام و احتمال و گمان آنها ، چشم بر مصلحتی کلی که
به صلاح و فساد جامعه وابسته است می بندد . در پاسخ مخالفان دوم هم باید گفت این مساله نباید در چنبره ی مغلطه ای بی منطق
گم شود چرا که اصل این مساله به توافق و اراده دو طرف وابسته است و توافق ، همیشه محترم است.
آیا هرگز اندیشیده ایم چرا نسل جوان ما در مقایسه با دیگر کشورها اینقدر مغموم و افسرده است؟ و از نشاط و سرزندگی بهره ای ندارد؟
آیا دخترانی که بر اساس القاها و باورهای غلط ، با متعه مخالفند با خود اندیشیده اند چرا همواره عصبی و بی حوصله اند؟
اگر وضعیت فرهنگی و بسترسازی های فقه آزاد و مصلحت گرا به گونه ای بود که مثلا دختران و پسران میتوانستند به راحتی در
پارکها با یکدیگر گفتگو کنند و حتی دست بدهند و دست هم را بگیرند و هراس از مراجعه مامور نداشته باشند ، مسلما از رهگذر
تخلیه ی روانی و احساسی معقول ، کار به یکباره به خانه های مخفی و بروز هزاران فاجعه نمی انجامید .
مخلص کلام آنکه برای حل یک معضل ، ابلهانه ترین راه ، پاک کردن صورت مساله است ومع الاسف برخی چنین می کنند .
******
متاسفانه بسیاری از زنان متعصب ، اعم از مذهبی یا فمینیست ، ازدواج موقت را با فحشا یکی دانسته اند و این نشان دهنده
منتهای ناآگاهی و بد فهمی است .
در اینجا به بارزترین ویژگیهای ازدواج موقت اشاره میکنم:
1-ازدواج موقت ، دوستی خیابانی و امری اتفاقی نیست بلکه غالبا بر مبنای شناخت از روحیات و عواطف و شخصیت و علایق دو طرف صورت می گیرد و مبتنی بر باورهای اعتقادی و وجدانی است[/FONT]
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]وگرنه به راحتی از طریق فحشاهای خیابانی قابل رفع و رجوع بود . .
2- ازدواج موقت ، بی چهارچوب و گذرا نیست و به نحوی ، هاله ای از اعتقاد و قداست بهمراه دارد چرا که
دو طرف خود را در چهارچوب قراردادی می بینند که خداوند ناظر آن است و تابع زمان و شرایط خاص
است . اساسا اگر در این قرارداد بعنوان گونه ای از عقود شرعی ، شرط زمان و شرایط و مهریه هرچند
ناچیز نشود ، عقد اساسا باطل است . بنابراین بی انصافی محض است که با فساد یکی دانسته شود.[/FONT]
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]3- محدوده ارتباط زن و مرد در ازدواج موقت به توافق طرفین است و می تواند به همصحبتی ، نپوشاندن موی سر و یا بوسیدن ... منحصر شود و یا از آن فراتر رود . اما اگر فرضا با توافق طرفین
نتیجه ازدواج موقت ، تولد فرزندی باشد ، مرد مسئولیت آن فرزند را می پذیرد و تمام حقوق آن فرزند را
تقبل می نماید . حتمی بودن تقبل این مسئولیت هم به ماهیت این عقد برمیگردد که مرد بر اساس اعتقاد شرعی به آن روی آورده پس ملزومات بعدی آن را هم با اطمینان می پذیرد و تخطی از آن را[/FONT]
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]گناه می داند . آیا با این وصف ، ازدواج موقت و فاحشگی یکی است؟!
4- ازدواج موقت ، اگر بنا نباشد که همبستری کامل صورت گیرد ، لا اقل منجر به نوعی تخلیه روحی و آسایش روانی
دو طرف شده ، از افتادن در ورطه های گناه و تباهی جلوگیری میکند و به فرض فراهم شدن امکان ازدواج دایم در مراحل بعدی ، تجربیات خوبی را به دست میدهد تا دو طرف با بهره گیری از آن تجربیات ، آن را درزندگی بعدی خود به کار گیرند .
سوال – آیا ازدواج موقت دختر باکره بدون اذن پدر درست است؟
دختر باکره بالغ و عاقل که در کوتاه مدت امکان ازدواج دایم به هر دلیل برایش فراهم نیست ،با
توجه به توضیحاتی که در بالا دادم لزوما در ازدواج موقت بکارت خود را از دست نمیدهد . میتواند خود ، حدود رابطه را تعیین کند . از طرفی چگونه دختر عاقل بالغ مثلا حق دارد اگر خانه ای و ملکی بنام خود داشته باشد راسا آن را بفروشد ولی حق ندارد در مورد رابطه عاطفی خود با کسی تصمیم بگیرد؟!!
اکثرا فقیهانی که اذن پدر را لازم دانسته اند متاثر از تفکری هستند که زنها را محجور و ناقص العقل و
محتاج قیم می دانند در حالیکه یک انسان بالغ نیاز به قیم ندارد . از طرف دیگر ، اگر چه در اقلیت اما فقیهانی وجود دارند که در ازدواج موقت دختر باکره ، اذن را لازم نمیدانند . از جمله علامه شیخ فضل الله مرجع بزرگ شیعیان لبنان و در بین مراجع ایرانی نیز چنین کسانی هستند .
* آیا لازم است ازدواج موقت در دفترخانه ای ثبت شود؟
از نظر شرعی ، برای صحت یک عقد ، وجود طرفین عقد کافی است . خداوند نیز شاهد این عقد است . ثبت ، تشریفاتی اداری است که حکومتها گذاشته اند نه خداوند و تاثیری در صحت عقد ندارد .
بعلاوه مگر در صدر اسلام برای برقراری ازدواج ، دفترخانه بوده است ؟
قدر مسلم آن است که اسلام دین سمحه و سهله است و بنا را بر سادگی و سهولت و توجه به فطرت
و مقتضیات طبیعی انسان گذاشته است . در همین مورد چنانکه گفته شد رضایت دو طرف ، تعیین شروط و تفهیم این شرایط به یکدیگر حتی در قالب کلمات فارسی برای صحت این عقد کافی است.
[/FONT]
دکترای روانشناسی
در باره ازدواج موقت دیدگاههای متفاوتی وجود دارد . از افراطی ترین مخالفان تا افراطی ترین موافقان .
تردید نیست که هر پدیده ای میتواند مورد سوء استفاده قرار گیرد و ازدواج موقت نیز از این قاعده جدا نیست.
آنچه در این نوشته می آید فقط اشاره ای کوتاه است و قصد تفصیل و تشریح نیست .
واقع بینانه باید قبول کنیم که بافت جمعیتی کشور به گونه ای است که تعداد دختران بسیار بالاست و
بویژه مساله وقتی قابل تامل می شود که تعداد قابل ملاحظه ای از این دختران ، بالای سی سال هستند و گاه بالاتر.
تنگناهای اقتصادی از یکسو و بالنسبه فراهم بودن امکان برقراری ارتباط با جنس مخالف ، باعث می شود که
گرایش به ازدواج دایم و درگیر شدن با مشکلات و پیچیدگیهای زندگی رسمی کمرنگ گردد و این موضوعی قابل
کتمان نیست .[FONT=arial,helvetica,sans-serif] هرکدام از ما به پیرامون خود نگاه کنیم . چه تعداد دخترانی را می بینیم که گاه با تحصیلات بالا و
حتی زیبایی قابل قبول ، تقریبا امید به ازدواج دایم را از دست داده اند ؟ درچنین وضعیتی چه باید کرد؟
آیا احساسات و غرایزی که بطور طبیعی و فیزیولوژیک در نهاد آدمی تعبیه شده باید سرکوب و نادیده گرفته شود؟
آیا فقط باید مردان و زنان جامعه دعوت به تقوا و خویشتن داری شوند؟
آیا با خود اندیشیده ایم در کشور ما بطور کاملا متفاوتی ، آمار زنا یا ارتباط نامشروع با محارم ، لواط و
حتی قتل های مرتبط با انگیزه های شهوانی چقدر بالاست؟
معمولا در مخالفت با ازدواج موقت ، استدلال مخالفان سطحی و شخصی است بدینگونه است که در صف اول
مخالفان ، زنان متاهل وجود دارند که صرفا از جهت هراس از خدشه دار شدن حریم شخصی خود ، با آن مخالفت میکنند
و جالب آن است که این زنان صد درصد متشرع و مذهبی حتی روایات و مسلمات این مساله را بکلی و متعصبانه انکار
میکنند . یا مثلا مخالفان در یک مغلطه ی عاری از منطق میگویند آیا معتقدان به ازدواج موقت حاضرند دختر یا خواهر خود
را به ازدواج موقت کسی در آورند؟
مخالفان اول توجه ندارند که خودخواهی آنان و چه بسا اوهام و احتمال و گمان آنها ، چشم بر مصلحتی کلی که
به صلاح و فساد جامعه وابسته است می بندد . در پاسخ مخالفان دوم هم باید گفت این مساله نباید در چنبره ی مغلطه ای بی منطق
گم شود چرا که اصل این مساله به توافق و اراده دو طرف وابسته است و توافق ، همیشه محترم است.
آیا هرگز اندیشیده ایم چرا نسل جوان ما در مقایسه با دیگر کشورها اینقدر مغموم و افسرده است؟ و از نشاط و سرزندگی بهره ای ندارد؟
آیا دخترانی که بر اساس القاها و باورهای غلط ، با متعه مخالفند با خود اندیشیده اند چرا همواره عصبی و بی حوصله اند؟
اگر وضعیت فرهنگی و بسترسازی های فقه آزاد و مصلحت گرا به گونه ای بود که مثلا دختران و پسران میتوانستند به راحتی در
پارکها با یکدیگر گفتگو کنند و حتی دست بدهند و دست هم را بگیرند و هراس از مراجعه مامور نداشته باشند ، مسلما از رهگذر
تخلیه ی روانی و احساسی معقول ، کار به یکباره به خانه های مخفی و بروز هزاران فاجعه نمی انجامید .
مخلص کلام آنکه برای حل یک معضل ، ابلهانه ترین راه ، پاک کردن صورت مساله است ومع الاسف برخی چنین می کنند .
******
متاسفانه بسیاری از زنان متعصب ، اعم از مذهبی یا فمینیست ، ازدواج موقت را با فحشا یکی دانسته اند و این نشان دهنده
منتهای ناآگاهی و بد فهمی است .
در اینجا به بارزترین ویژگیهای ازدواج موقت اشاره میکنم:
1-ازدواج موقت ، دوستی خیابانی و امری اتفاقی نیست بلکه غالبا بر مبنای شناخت از روحیات و عواطف و شخصیت و علایق دو طرف صورت می گیرد و مبتنی بر باورهای اعتقادی و وجدانی است[/FONT]
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]وگرنه به راحتی از طریق فحشاهای خیابانی قابل رفع و رجوع بود . .
2- ازدواج موقت ، بی چهارچوب و گذرا نیست و به نحوی ، هاله ای از اعتقاد و قداست بهمراه دارد چرا که
دو طرف خود را در چهارچوب قراردادی می بینند که خداوند ناظر آن است و تابع زمان و شرایط خاص
است . اساسا اگر در این قرارداد بعنوان گونه ای از عقود شرعی ، شرط زمان و شرایط و مهریه هرچند
ناچیز نشود ، عقد اساسا باطل است . بنابراین بی انصافی محض است که با فساد یکی دانسته شود.[/FONT]
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]3- محدوده ارتباط زن و مرد در ازدواج موقت به توافق طرفین است و می تواند به همصحبتی ، نپوشاندن موی سر و یا بوسیدن ... منحصر شود و یا از آن فراتر رود . اما اگر فرضا با توافق طرفین
نتیجه ازدواج موقت ، تولد فرزندی باشد ، مرد مسئولیت آن فرزند را می پذیرد و تمام حقوق آن فرزند را
تقبل می نماید . حتمی بودن تقبل این مسئولیت هم به ماهیت این عقد برمیگردد که مرد بر اساس اعتقاد شرعی به آن روی آورده پس ملزومات بعدی آن را هم با اطمینان می پذیرد و تخطی از آن را[/FONT]
[FONT=arial,helvetica,sans-serif]گناه می داند . آیا با این وصف ، ازدواج موقت و فاحشگی یکی است؟!
4- ازدواج موقت ، اگر بنا نباشد که همبستری کامل صورت گیرد ، لا اقل منجر به نوعی تخلیه روحی و آسایش روانی
دو طرف شده ، از افتادن در ورطه های گناه و تباهی جلوگیری میکند و به فرض فراهم شدن امکان ازدواج دایم در مراحل بعدی ، تجربیات خوبی را به دست میدهد تا دو طرف با بهره گیری از آن تجربیات ، آن را درزندگی بعدی خود به کار گیرند .
سوال – آیا ازدواج موقت دختر باکره بدون اذن پدر درست است؟
دختر باکره بالغ و عاقل که در کوتاه مدت امکان ازدواج دایم به هر دلیل برایش فراهم نیست ،با
توجه به توضیحاتی که در بالا دادم لزوما در ازدواج موقت بکارت خود را از دست نمیدهد . میتواند خود ، حدود رابطه را تعیین کند . از طرفی چگونه دختر عاقل بالغ مثلا حق دارد اگر خانه ای و ملکی بنام خود داشته باشد راسا آن را بفروشد ولی حق ندارد در مورد رابطه عاطفی خود با کسی تصمیم بگیرد؟!!
اکثرا فقیهانی که اذن پدر را لازم دانسته اند متاثر از تفکری هستند که زنها را محجور و ناقص العقل و
محتاج قیم می دانند در حالیکه یک انسان بالغ نیاز به قیم ندارد . از طرف دیگر ، اگر چه در اقلیت اما فقیهانی وجود دارند که در ازدواج موقت دختر باکره ، اذن را لازم نمیدانند . از جمله علامه شیخ فضل الله مرجع بزرگ شیعیان لبنان و در بین مراجع ایرانی نیز چنین کسانی هستند .
* آیا لازم است ازدواج موقت در دفترخانه ای ثبت شود؟
از نظر شرعی ، برای صحت یک عقد ، وجود طرفین عقد کافی است . خداوند نیز شاهد این عقد است . ثبت ، تشریفاتی اداری است که حکومتها گذاشته اند نه خداوند و تاثیری در صحت عقد ندارد .
بعلاوه مگر در صدر اسلام برای برقراری ازدواج ، دفترخانه بوده است ؟
قدر مسلم آن است که اسلام دین سمحه و سهله است و بنا را بر سادگی و سهولت و توجه به فطرت
و مقتضیات طبیعی انسان گذاشته است . در همین مورد چنانکه گفته شد رضایت دو طرف ، تعیین شروط و تفهیم این شرایط به یکدیگر حتی در قالب کلمات فارسی برای صحت این عقد کافی است.
[/FONT]
