درباره تایخ
اسلام اباد غرب
اسلام آبادغرب دارای تاریخی بسیار کهن میباشد که اسناد و منابع بسیاری این قدمت را ثابت میکنند. که یکی از این ادله نام
ئاروینیاوا میباشد که به اشتباه «هارون آباد» خوانده میشود. طبق نوشتههای عمادالدین دولتشاهی در «کوههای ناشناخته اوستا» این نام زمانی بر این شهر نهاده شده که سرداری به نام «سولوسونو» در این شهر زندانی بوده و پس از رهایی از زندان دست به عمران این شهر زده و نام او به افتخار خدماتش بر این شهر میماند. دولتشاهی اشاره دارد لقب این سردار «
ئاروینیا» بوده. همچنین منبع دیگری که به این مطلب اشاره دارد و بسیار از نظر محققان و تاریخدانان حائز اهمیت است کتیبههای آشوری است. که در آنها به نقل از کتاب تاریخ ماد اشاره به شهری دارد به همین نام«ئاروینایاوا» که محل آن را جنوب شهر تاریخی
الی پی (حوالی
کرماشان کنونی در شرق کردستان) خبر داده و به اهمیتش در آن زمان اشاره میکند.
همانگونه که در بالا نیز اشاره شد قدمت نام این شهر در الواح و سنگ نوشتههای آشوری آمده اما دلایل زیاد دیگری برای اثبات این قدمت نیز وجود دارد مثلا «تپه چقاگاوانه» در مرکز این شهر که به گفته باستان شناسان و طبق اعلام میراث فرهنگی قدمت لایههای مکشوفه آن به حداقل هشت هزار سال پیش بر میگردد. از مهم ترین آثاری که از این تپه بدست آمده لوحههای گلی این تپه باستانی میباشد. الواح گلی طی کاوشهای شادروان محمود کردوانی در تپه باستانی چغاگاوانه در سال ۱۳۴۹ خورشیدی کشف و به موزه ملی ایران منتقل شد. این مجموعه چهار هزار ساله به تازگی توسط کامیار عبدی بازنگری و مطالعه شده و نتایج آن به همراه ترجمه الواح توسط گری بکمن، متخصص زبانهای باستانی منتشر شدهاست. طبق اظهار باستانشناسان این مجموعه شامل ۵۶ لوح گلی نسبتا سالم و ۲۸ قطعه شکستهاست که به (خط میخی) نوشته شده و مربوط به دوره بابل قدیم (حدود ۳۸۰۰سال پیش) است. این مجموعه ارزشمند پس از ۳۰سال فراموشی، در جریان کاوشهای جدید در منطقه چغاگاوانه در سالهای ۷۶تا ۷۹مجددا مورد بازنگری و مطالعه قرار گرفت. موضوع بیشتر این نامهها مرتبط با کشاورزی و دامداری از جمله ارسال یا دریافت محمولههایی چون جو، روغن و پارچه محاسبه کار انجام شده توسط کارگزاران و حیوانات بارکش است. همچنین در این گل نبشتهها نام اشخاص زیادی دیده میشود که بسیاری از آنان زنانی هستند که در کارگاههای پارچه بافی مشغول فعالیت بودهاند. علاوه بر گل نبشتهها، به همراه این بایگانی یک مهر استوانهای با نقش یک نیایشگر در مقابل رب النوعی دیده میشود که بر تخت نشسته و عصای سلطنتی به شکل دو رعد در دست گرفتهاست. متن میخی روی این مهر اطلاعات مهمی را در زمینه نقوش آن در اختیار باستان شناسان قرار میدهد که از جمله آنها میتوان به شمی توم، دختر نوری ری، خدمتگزار خدای رعداشاره کرد. تپه باستانی چغاگاوانه حاوی بقایای سکونت انسان از حدود هشت هزار سال پیش تاکنون است.
در دوران پس از اسلام میتوان به ورود کریم خان به اسلام آباد و پیشواز علی خان ایوانی خان وقت کلهر و ازدواج دخترش شاه پسند(قدم خیر)با کریم خان اشاره کرد که نشان از از اهمیت استراتژیک اسلام آباد دارد.که این مکان هنوز با نام چشمه شاهپسند (تیهنی شاپسن)در نزدیکی اسلام آباد قرار دارد.