ميدان آزادگان؛ گذشته، حال و آينده
به نقل از پايگاه اطلاع رساني شركت ملي نفت ايران، اين مهم در قالب طرح توليد زودهنگام، با وجود مشكلات متعدد و برخي تنگناها با موفقيت به انجام رسيد؛ به اين منظور و اطلاع از وضعيت گذشته، حال و آينده ميدان آزادگان و اقداماتي كه تاكنون بر روي اين ميدان انجام شده است سميناري از سوي فرزاد حسيني اصل، احمد محمدي و سيد مهدي دبيري از كارشناسان ارشد اداره مهندسي عمليات مخازن شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب برگزار شد.
رضا جعفري زاده؛ رئيس اداره مهندسي عمليات مخازن شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب در مقدمه سمينار اظهار داشت: فعاليت بر روي ميدان آزادگان از سوي اين شركت از 3 سال پيش آغاز شد و جمع آوري اطلاعات ميدان در دستور كار قرار گرفت و در فرصتي كوتاه اطلاعات مورد نياز جمع آوري و دسته بندي شد.
وي افزود: پس از جمع آوري اطلاعات و بررسي ها انجام شده تنگناهاي طرح توسعه ميدان مشخص و طرح توليد زودهنگام ميدان آزادگان به شركت ملي نفت ايران ارائه شد كه در ميان طرحهايي كه ديگر شركت ها در اين باره ارائه داده بودند، مورد قبول شركت ملي نفت ايران واقع شد.
وي گفت: طرح توليد زودهنگام شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب اگرچه با مخالفت هايي همراه بود و برخي آن را غيرعملي مي دانستند، اما مطابق برنامه و با حداقل هزينه ممكن به اجرا در آمد و توليد از اين ميدان با ظرفيت توليد 20 هزار بشكه در سال 1386 آغاز شد و وعده هاي كارشناسان شركت مهندسي نفت را محقق كرد.
جعفري زاده افزود: پس از طرح توليد زودهنگام، طرح افزايش توليد ميدان به 50 هزار بشكه ارائه و پس از ابلاغ از سوي شركت ملي نفت ايران به اجرا گذاشته شد كه آن طرح نيز در ابتداي سال جاري با موفقيت پايان يافت.
رئيس اداره مهندسي عمليات مخازن شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب، اهميت ميدان آزادگان را بزرگي ميدان از نظر وسعت، وجود مخازن نفتي مختلف، ميزان نفت درجا و مجاورت آن با كشور عراق عنوان كرد و تاكيد كرد: احتمال اين كه ميدان آزادگان با ميدان مجنون عراق در بخش هايي مشترك باشند وجود دارد كه اثبات آن به بررسي دقيق و مطالعات ويژه اي نياز دارد.
وي، يادآور شد: در طرح توسعه ميدان آزادگان تمامي مديريت ها، ادارات و شركت هاي تابع شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب حضور داشته اند كه تلاش تمامي آنان قابل تقدير است.
پس از آن فرزاد حسيني اصل؛ سرپرست گروه ميادين كارون مهندسي مخازن، به بيان چگونگي مديريت مخزن از اكتشاف ميدان تاكنون پرداخت و رويدادهايي را كه در اين فاصله درباره ميدان به وقع پيوست تشريح كرد.
مهندس فرزاد حسيني اصل گفت: ميدان آزادگان از لحاظ موقعيتي يكي از ميدان هاي مرزي است كه در 70 كيلومتري جنوب غربي اهواز ، 30 كيلومتري غرب ميدان جفير و در مجاورت مرز عراق واقع شده و به دليل وجود هورالعظيم و مسايل زيست محيطي، ميدان به دو بخش آزادگان شمالي و جنوبي تقسيم بندي شده است.
وي افزود: ساختار اين ميدان در سال 1356 كشف و حفاري اولين چاه در سال 1357 آغاز شد كه با وقوع جنگ تحميلي در عمق 881 متري متروكه شد.
مهندس حسيني اصل اضافه كرد: در سال 1374 عمليات لرزه نگاري تكميلي انجام و چاه شماره يك آزادگان تا عمق 4 هزار و 643 متري حفاري و در سال 1377 وجود نفت در اين ميدان اثبات شد.
كارشناس مهندسي نفت شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب ادامه داد: اين ميدان بيش از 60 كيلومتر طول و بين 11 تا 20 كيلومتر عرض دارد و امتداد آن شمالي- جنوبي است.
وي افزود: اين ميدان داراي مخازن نفتي مختلفي است كه علاوه بر مخازني كه توليد نفت از آنها شروع شده، سازندهاي گورپي، ايلام و لايه خليج در اين ميدان نيز داراي نفت هستند، اما تاكنون آزمايش هاي كاملي براي اثبات اقتصادي بودن توليد نفت بر روي آنها انجام نشده است (هر چند كه اطلاعات جديدي كه از اين ميدان به دست آورده ايم نشان مي دهد كه در بعضي از اين قمست ها هم نفت قابل استخراج وجود دارد)
حسيني اصل افزود: سازند سروك داراي نفت سنگين است و سازندهاي فهليان، كژدمي و گدوان داراي نفت سبك هستند.
وي اظهار داشت: از سال 1377 كه اين ميدان كشف شد اولين قرارداد با يك شركت ژاپني به نام اينپكس بسته شد تا ميدان آزادگان را توسعه دهد و از اين ميدان تا سال 1390 روزانه 260 هزار بشكه نفت توليد كند.
وي افزود: شركت اينپكس به دلايل مختلفي اين قرارداد را اجرا نكرد تا در سال 1385 از طرح توسعه ميدان آزادگان كنار گذاشته شد و شركت ملي نفت ايران از شركت هاي مختلف درخواست كرد تا برنامه توليد زودهنگام خود را در خصوص اين ميدان ارائه كند.
كارشناس مهندسي نفت شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب افزود: در برنامه اي كه از طرف مناطق نفت خيز جنوب ارائه شد، تعمير 6 حلقه چاه اكتشافي مدنظر بود كه در برنامه هاي قبلي بعضي از اين چاه ها را عملاً غير قابل تعمير اعلام كرده بودند.
وي افزود: با جمع بندي و همفكري كارشناسان مناطق نفت خيز جنوب برنامه زمانبندي 6 ماهه براي توليد زودهنگام به ميزان 20 هزار بشكه در روز ارائه و برنامه تعمير همه 6 حلقه چاه اكتشافي تهيه شد و با وجود تاكيد بر غيرقابل تعمير بودن بعضي از آنها از سوي شركت هاي رقيب همه با تجربه بالاي كارشناسان مهندسي مخازن آن چاهها تعمير و به مدار توليد آمدند.
وي گفت: اين برنامه در سال 1386 محقق شد و طي آن علاوه بر تعمير چاه ها دو واحد تفكيك نفت و گاز، حدود 100 كيلومتر خط لوله 10 اينچ انتقال نفت از واحدهاي تفكيك تا واحد بهره برداري شماره 3 اهواز و حدود 90 كيلومتر خطوط لوله جرياني چاهها احداث شد.
سرپرست گروه ميادين كارون مهندسي مخازن افزود: در طرح زودهنگام همچنين كسب اطلاعات جديد از مخازن و ميزان بهره دهي و توان توليد چاه ها مدنظر قرار گرفت كه در اين زمينه نيز اطلاعات جديدي از ميدان به دست آمد.
حسيني اصل با بيان اينكه اطلاعات جديد باعث مي شود كه ايده هاي افراد نيز تغيير پيدا كند، يادآور شد: ما براي كسب اطلاعات جديد ميدان آزادگان هدف گذاري كرده و با برنامه جلو رفته ايم و در اين كار هم موفق بوده ايم.
وي با بيان اينكه اين اطلاعات در طرح افزايش توليد ميدان به 50 هزار بشكه اي مورد استفاده قرار گرفت، اظهار داشت: اطلاعات جديد همچنين نشان داد طرح اوليه توسعه ميدان آزادگان(MDP) كه توسط شركت ژاپني اينپكس تهيه شده بود داراي خطاها و ابهامات بسيار زيادي است.
مهندس حسيني اصل توضيح داد: به عنوان مثال شركت اينپكس پيش بيني كرده بود در برخي نقاط ميدان در صورت حفاري چاه به لايه آب برخورد مي كنيم در صورتي كه ما در همان نقاط حفاري كرده و به نفت رسيديم.
طرح توليد 50 هزار بشكه اي ميدان آزادگان
سرپرست گروه ميادين كارون مهندسي مخازن در ادامه به تشريح چگونگي اجراي طرح افزايش توليد ميدان آزادگان به سقف 50 هزار بشكه در روز پرداخت.
مهندس حسيني اصل گفت: كليات اين طرح مانند طرح توليد زودهنگام است با اين تفاوت كه براي انتقال نفت نمكي يك خط لوله 12 اينچي به طول 100 كيلومتر تا واحد بهره برداري شماره 3 اهواز احداث شد.
وي افزود: در اين طرح علاوه بر خط لوله، محوطه سازي و حفاري 15 حلقه چاه جديد برنامه ريزي و حفاري آنها به طور كامل انجام شد.
وي با بيان اينكه در طرح اوليه توسعه ميدان آزادگان (MDP) كه از سوي شركت ژاپني اينپكس تهيه شده بود، تعداد 35 موقعيت چاه جديد مشخص و محوطه سازي شده بود، گفت: بعد از بررسي هاي كارشناسي، موقعيت هايي را انتخاب كرديم تا بتوانيم با حفاري آنها حداكثر اطلاعات را از مخزن كسب كنيم.
مهندس حسيني اصل افزود: در اين زمينه حتي موقعيت برخي چاه ها را تغيير داده ايم تا علاوه بر تحقق توليد 50 هزار بشكه نفت، اطلاعات لازم براي طرح هاي آينده به دست آوريم.
وي تاكيد كرد: اگر حفاري چاه ها در موقعيت هاي از پيش تعيين شده مطابق با طرح MDP انجام مي شد عملاً خيلي از اين اطلاعات كسب شده از مخزن به دست نمي آمد.
ويژگي هاي طرح توليد زودهنگام ميدان آزادگان و نتايج حاصل از آن
مهندس حسيني اصل درباره ويژگي هاي طرح توليد زودهنگام گفت: از ويژگي هاي اين طرح انجام آن در كوتاه ترين زمان ممكن بود كه اين كار به دليل تشكيل كميته ويژه اي متشكل از تمامي مديريت ها، ادارات و شركت هاي درگير بوده كه به انجام كارها سرعت مي بخشيد.
وي افزود: تشكيل اين كميته يكي از راهكارهاي اجراي پروژه هايي است كه زمان در آن پروژه ها نقش بسيار مهمي ايفا مي كند.
وي اضافه كرد: با اجراي اين طرح عملكرد واقعي مخازن سروك، كژدمي ، گدوان و فهليان ميدان آزادگان به طور واقعي مشخص شد و نشان داد كه چه عملكردي دارند و چگونه مي توان آنها را توسعه داد.
وي افزود: ما توان واقعي چاه ها را براي گستره مخزن به دست آورده ايم و مشخص شد كه سطوح تماس آب و نفت در بعضي نقاط با پيش بيني هاي اوليه در طرح MDP بين 25 تا 75 متر اختلاف دارد. در نتيجه سطوح تماس آب و نفت اصلاح شد كه مي تواند تاثير زيادي بر روي ميزان ذخاير ميدان داشته باشد.
مهندس حسيني اصل تصريح كرد: با اجراي طرح توليد زوهنگام مشخص شد خواص سيالات مخزن با پيشبينيهاي قبلي تفاوت دارد و در برخي مخازن مشكل تشكيل آسفالت وجود دارد.
ستون هيدروكربور در خيلي از چاه ها تغيير كرد و اين دقيقاً در عملكرد توسعه ميدان تاثير زيادي خواهد داشت.
سرپرست گروه ميادين كارون مهندسي مخازن بيان كرد: در طرح اوليه توسعه ميدان آزادگان (MDP) كه از سوي شركت ژاپني اينپكس تهيه شده بود ضريب بازيافت ميدان سروك فقط 5 درصد در نظر گرفته شده بود كه با حفاري چاه در نقاط مختلف ميدان و انجام آزمايشات مختلف و بررسي عملكرد مخزن ثابت شد كه اين ضريب بازيافت نياز به بازنگري دارد.
وي افزود: در طرح اوليه، ابعاد مخزن و ارتباط آن با ميادين مجاور به درستي مشخص نشده بود و در طراحي چاهها توليد و تخليه نواحي نزديك مرز ايران و عراق لحاظ نشده بود.
س حسيني اصل تاكيد كرد: توليد زودهنگام از ميدان آزادگان نشان داد با توجه به فشار موجود چاهها اگر طرح اوليه توسعه ميدان آزادگان (MDP) كه توسط شركت ژاپني اينپكس تهيه شده بود اجرا مي شد بايد طراحي تمام خطوط لوله و تسهيلات فرآورشي تغيير عمده اي مي كرد.
وي همچنين به هزينه هاي مالي اين طرح اشاره كرد و گفت: هزينه چاه هايي كه مناطق نفت خيز جنوب حفاري كرد نصف هزينه اي است كه شركت ژاپني اينپكس در طرح خود پيشنهاد داده بود.
وي گفت: شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب با حفاري تعداد چاه هاي كمتري نسبت به طرح اوليه توسعه ميدان آزادگان (MDP) به توليد مورد نظر دست يافته است و درآمد حاصل از توليد نفت در مدت كوتاهي تمام هزينه هاي انجام شده را جبران كرد.
تهيه طرح جديد توسعه ميدان آزادگان؛ فراموشي طرح هاي قبلي
وي با اشاره به واگذاري توسعه بخش شمالي و جنوبي آزادگان به يك شركت چيني كه اخيراً انجام شد، گفت: با بررسي قرارداد اين طرح كه با شركت چيني بسته شد متوجه شديم كه اين قرارداد از نظر فني داراي اشكالات فراواني است.
مهندس حسيني اصل افزود: از جمله اين اشكالات ناديده گرفتن اطلاعات به دست آمده در طرح توليد زودهنگام است كه مي تواند كليت طرح را تغيير دهد.
وي اضافه كرد: در اين قرارداد ساير سازند هايي كه هيدروكربوري هستند در نظر گرفته نشده و محدوده مخزن نيز به درستي مشخص نشده است كه به اين منظور پيشنهاد خود را براي اصلاح قرار داد به شركت ملي نفت ايران اعلام كرديم.
حسيني اصل افزود: با توجه به اين موارد پيشنهاد شد براي كاهش هزينه ها يك طرح جديد و جامع براي بخش هاي شمالي و جنوبي ميدان آزادگان از سوي شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب بر مبناي اطلاعات به دست آمده در طرح توليد زودهنگام تهيه شود.
وي گفت: براي اين طرح بحث هاي زيادي شد و قرار است طرح جديد بدون در نظر گرفتن طرح هاي قبلي تهيه شود. البته كارهاي اجرايي مانند جاده سازي و مين روبي همچنان ادامه پيدا كند تا طرح جديد آماده شود.
سرپرست گروه ميادين كارون مهندسي مخازن افزود: مطالعات لازم و جلسات تخصصي براي تهيه طرح جامع توسعه ميدان آزادگان 2 ماه است كه آغاز شده و شركت چيني نيز در آن مشاركت دارد.
ميدان آزادگان؛ عملكرد مخازن و چاه ها
در ادامه سمينار، احمد محمدي؛ يكي از كارشناسان ارشد اداره مهندسي عمليات مخازن شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب، درباره عملكرد ميدان آزادگان گفت: تاكنون 24 حلقه چاه در ميدان آزادگان حفاري شده است كه از اين تعداد 21 حلقه چاه توليدي هستند.
محمدي افزود: اين ميدان يك ساختار اصلي دارد كه در امتداد ستيغ مخزن است و 2 ساختار در دامنه هاي شرقي و غربي دارد. مخزن بنگستان اين ميدان 11 لايه، مخزن كژدمي 2 لايه، مخزن گدوان 8 لايه و مخزن فهليان 2 لايه دارد.
وي گفت: اين ميدان ساختاري پيچيده دارد و احتمالاً 5 تا 6 كيلومتر بالاتر از حد شمالي آن امتداد داشته باشد كه بايد بررسي ها لازم براي تعيين دقيق طول ميدان در آينده صورت گيرد.
محمدي درباره اطلاعات كسب شده از ميدان گفت: اين اطلاعات از آزمايشات ساق مته، جرياني، نمودارهاي پتروفيزيكي، لايه آزمايي مكرر،PVT و مغزه گيري از 6 حلقه چاه اكتشافي و چاههاي حفاري جديد به دست آمده است.
سيدمهدي دبيري، ديگر كارشناس اداره مهندسي عمليات مخازن شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب نيز در پيوند با اين مطلب توضيح داد: تاكنون 20 ميليون بشكه نفت از ميدان آزادگان برداشت شده است كه به دليل مجاورت با مرز و احتمال اشتراك با ميدان مجنون عراق بايد به برنامه توسعه آن توجه بيشتري كرد. در پايان سمينار به سؤالات كارشناسان بخش هاي مختلف مناطق نفت خيز پاسخ داده شد.