استان فارس در یک نگاه ( تصویری)

[P O U R I A]

1- موقعیت جغرافیایی و مشخصات عمومی :
استان فارس به مركزیت شهر شیراز با وسعتی حدود 124 هزار كیلومتر مربع . 1/8 درصد كل مساحت كشور را به خود اختصاص داده است . این استان از شمال به استانهای اصفهان و یزد . از جنوب به استان هرمزگان . از غرب به استانهای بوشهر و كهگیلویه و بویراحمد و از شرق به استان كرمان محدود می شود .

​

تقسیمات كشوری استان فارس در سال 1381 :
تعدادشهرستان:24
تعداد بخش:67
تعداددهستان:188
تعدادشهر:63
4016 روستا
50هزار خانوار روستایی و 28 هزار خانوار عشایری

2- گذشته تاریخی و جاذبه های فارس :

خطه فارس از دیرباز محل اسكان قوم پارس و یكی از مهدهای تمدن و شكوفایی فرهنگ و علم ایران زمین بوده است . دروازه صدور و نفوذ فرهنگی و تمدن ایرانی چه در پیش از اسلام و چه پس از اسلام سرزمین و یا به عبارت دیگر اقلیم فارس بوده است . در این خطه ستاره گان درخشان علم و ادب و فلسفه بسیاری برخاسته اند كه هریك به نوبه خویش در اعتلای تمدن و آوازه ایران اسلامی نقش بسزایی داشته اند . همچنین فارس به دلیل موقعیت استراتژیك خود در ارتباط با دریای عمان و خلیج فارس جولانگاه كلیه اقوام تمدنهای جهان در تاریخ طولانی خود بوده است . درجای جای این استان آثار و نشانه های فرهنگی و تاریخی قوم ایرانی وجود داشته و به حق می توان این استان را موزه یكپارچه گذشته پر افتخار ایران دانست .پایتختی پادشاهان هخامنشی ، ساسانی ، صفاریان ، آل بویه ، آل مظفر و خاندان زند به همراه مركزیت حكومت و كنترل بخش جنوبی ایران زمین فارس را جزو پهنه های استثنایی و مهم كشور قرار داده است . نماد حضور تمدن ایران زمین در این خطه آثار باستانی و تمدن بشری همچون : تخت جمشید ، پاسارگاد ، نقش رستم ، غارشاپور ، شهر بیشابور ، شهر گور ، بازار قیصریه ، بازار وكیل ، ارك كریم خانی و … می باشند . تعهد عملی ساكنان این خطه به علوم و فنون مختلف همچون شعر ، فلسفه ، اخلاق ، علوم اسلامی ، خوش نویسی ، و … سبب شده است تا از این استان به عنوان مهد علم و دانش یاد شود .

امامزادگان بزرگواری همچون : حضرت سید احمد بن موسی الرضا (ع) ، حضرت سید علاء الدین حسین (ع) ، حضرت سید میرمحمد بن موسی (ع) ، حضرت علی ابن حمزه (ع) امامزاده ابراهیم در خنجشت (از توابع اقلید) امامزاده عبرالرحمن و امامزاده سید محمد در کافتر (از توابع اقلید) و شمار دیگری از نوادگان خاندان امامت و رسالت در این استان مدفون بوده و فیوضات معنوی و الهی آنان سبب رشد و اعتلای شخصیتهای برجسته ای همچون : سعدی ، حافظ ، قاآنی ، مهدی سهیلی (قرن حاضر) و مكتب فلسفه شیراز و ستاره درخشان آن صدرالمتآلهین (ملاصدرا) ، شیخ روزبهان و آیت ا… شیرازی (رهبر نهضت تنباكو) و … شده است .

3- آب و هوا و اقلیم :

تنوع اقلیم و منابع خدا داد فارس به حدی گسترده است كه به حق آن را ایران كوچك خوانده اند . در این استان انواع محصولات سالانه و دائمی كشور كشت می شود . فارس بیش از 13 سال است كه مقام نخست را در تولید و فروش گندم مازاد به دولت در اختیار دارد . ذرت دانه ای و علوفه ای ، گیاهان علوفه ای ، مركبات ، خرما ، زعفران ، انجیر ، انواع انگور و سیب ، تولید انواع محصولات دامی و لبنی همچون گوشت قرمز ، شیر و فرآورده های آن ، چرم ، صنایع غذایی و … از دیگر محصولات و تولیدات استان می باشند كه به دلیل گوناگونی آب و هوا و درجه حرارت در این استان تولید می شوند .
مهمترین رودخانه استان رود كر است كه از ارتفاعات شمال غربی اقلید سرچشمه می گیرد و پس از پیوستن به رودخانه سیوند در انتهای دشت كربال به دریاچه بختگان می ریزد . در حال حاضر بر روی رودخانه كر سد درودزن وجود داشته است و برروی رودخانه سیوند نیز سدی به همین نام در حال احداث است . از دیگر رودهای مهم استان رود مند است كه از كوههای شرق دشت ارژن سرچشمه گرفته و پس از طی پهنه استان به خلیج فارس می ریزد . بر روی این رودخانه نیز سدهای سلمان فارسی و سد تنگاب در دست احداث است .

دریاچه های بختگان ، طشك ، مهارلو ، كافتر ، پریشان ، دشت ارژن ، هفت برم و دریاچه سد درود زن پهنه های آبی مهم استان هستند . از میان این دریاچه ها بختگان با وسعت 737 كیلومتر مربع و دریاچه مهارلو با 350 كیلومتر مربع بیشترین وسعت را داشته و دریاچه پریشان (فامور) نیز تنها دریاچه آب شیرین كشور است . فزون براین دریاچه های بختگان ، دشت ارژن و پریشان از نظر بین المللی نیز دارای اهمیت بوده و محل اقامت پرندگان مهاجر متنوع و تحت حفاظت ملی و بین المللی می باشند .
اقلیم فارس را می توان به ظور كلی به 3 دسته مناطق سردسیر ، مناطق معتدل و مناطق گرمسیر تقسیم كرد . حداقل درجه حرارت در دی ماه(سردترین ماه سال ) بین 7-2 درجه زیر صفر و حداكثر آن نیز در گرمترین ماه سال (مرداد ماه ) بین 40-35 درجه می باشد . از نظر میزان بارندگی نیز استان فارس به 3 منطقه مشخص شرقی (كمترین میزان با 250-140 میلیمتر ) ، مركزی و غربی (بیشترین میزان بارندگی با 800-400 میلی متر ) در سال تقسیم می شود .​

 

[P O U R I A]

4- جمعیت و نیروی انسانی :

جمعیت استان فارس در طی دهه 75-1365 با نرخ رشد 8/1 درصد افزایش یافته و از 3193769 نفر در سال 1365 ، به 3817036 نفر در سال 1375 رسیده است كه 4/6 درصد از جمعیت كشور در سال یاد شده است . برطبق اطلاعات برآوردی مندرج در جدول زیر ، در سال 1378 ، جمعیت این استان برابر 4039159 نفر بوده كه در 806219 خانوار شكل گرفته و متوسط بعد خانوار شهرستان برابر 1/5 نفر
می باشد . در این سال تعداد جمعیت شهرنشین برابر 2290203 نفر و نرخ شهرنشینی (سهم جمعیت شهری استان ) برابر 7/56 درصد است .
درسال 1378 ، تعداد 1137023 نفر از جمعیت استان را جمعیت فعال اقتصادی تشكیل می دادند . ازاین تعداد 638777 نفر در مناطق شهری و 498246 نفر در مناطق روستایی ساكن بوده اند . در این سال تعداد جمعیت شاغل و بیكار به ترتیب برابر997169 نفر و 141366 نفر بود . براین اساس در سال 1378 ، نرخ بیكاری استان 3/12 درصد ، و درمناطق شهری و روستایی به ترتیب برابر 9/13 درصد و 2/10 درصد بوده است .

6- آموزش عالی :
درسال 1378 ، تعداد 70119 دانشجو در دانشگاههای شیراز ، علوم پزشكی شیراز ، علوم پزشكی فسا ، علوم پزشكی جهرم ، علوم پزشكی داراب ، علوم پزشكی لار ، آزاد اسلامی و پیام نور مشغول به تحصیل بوده اند . نسبت دانشجو به ازاء هر نفر 10000 نفر جمعیت در این استان برابر 1738 نفر و نسبت دانشجو به اعضاء هیئت علمی 9/24 نفر بوده است .
7- تربیت بدنی :
درسال 1378 ، تعداد 59 استادیوم ورزشی ، 108 سالن ورزشی و زورخانه ، 184 باب سایر تآسیسات ورزشی در استان فارس وجود داشت كه محل فعالیت 336 گروه ورزشی و برگزاری تمرینات و مسابقات برای 123556 نفر ورزشكار مرد و 46069 نفر ورزشكار زن بوده اند . این استان در زمینه ورزش بانوان فعالیت چشمگیری داشته و مقامهای مختلفی را در ورزشهای گوناگون دركشور به دست آورده است . همچنین در ورزش مردان در رشته های فوتبال ، بسكتبال ، وزنه برداری ، كشتی و دوچرخه سواری ورزش فارس فعالیت چشمگیری داشته است .

8- كتاب و كتابخانه :
درسال 1378 ، در استان فارس جمعا “ 146 باب كتابخانه عمومی با 1450388 جلد كتاب و بیش از 155 هزار نفر عضو تحت پوشش اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی ، كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان ، دانشگاه شیراز ،‌دانشگاه علوم پزشكی و آموزž8; و پرورش استان فعالیت داشتند . علاوه بر این ، تعداد 234 باب كتابخانه روستایی نیز با 262122 جلد كتاب و 61331 نفر عضو توسط سازمان جهاد سازندگی استان فعال بوده اند .
9- ویژگیهای مهم استان در بخشهای فعالیت :
با توجه به قابلیتهای متنوع و زیاد استان در زمینه های كشاورزی ، خدمات برتر علمی – فرهنگی ، وجود زمینه های فعالیت در صنایع شیمیایی ، الكترونیك ، صنایع دستی و صدور كالاها و مواد غذایی و … نقش حساس و بسزایی این استان می تواند در تقسیم كارملی و آزمایش كشور داشته باشد . از ویژگیهای مناسب فارس وجود ضریب بالای سیاسی امنیتی آن است كه تضمین مطمئنی برای هرگونه سرمایه گذاری بلند مدت ومیان مدت عمومی و خصوصی می باشد . همچنین وجود نیروهای ماهر و تحصیل كرده در تمام زمینه ها ، آب و هوای مناسب و فرهنگ اجتماعی بالای ساكنین استان بستر مناسب و موفقیت آمیز هرگونه اقدام عملی را فراهم می آورد .

10- اقدامات عمده انجام شده در 20 سال گذشته :
گازرسانی به شهرهای آباده ، اقلید ، ارسنجان ، سپیدان ، فسا ، فیروزآباد ، قائمیه ، كازرون ، مرودشت ، میمند ، احداث كارخانه های سیمان آباده ، استهبان ، و نی ریز ، احداث بیمارستانهای 96 و 128 تختخوابی شهرهای نی ریز ، لامرد ، اشكنان‌ ، كازرون ، فیروزآباد ، سپیدان ، لار و … و الحاقی
بیمارستان های نمازی و شهید فقیهی شیراز ، احداث سیلوهای 120 هزارتنی شیراز و 30 هزار تنی آباده ، آغاز عملیات اجرایی سدهای مخزنی سلمان فارسی ، سیوند ، ایزدخواست و تنگاب ، احداث بندهای خاكی گیخ و چروم ، تكمیل و بهره برداری از شبكه آبیاری سد درودزن ، احداث نیروگاههای سیكل تركیبی كازرون و نیروگاه بزرگ شیراز ، احداث فرودگاههای بین المللی لار و لامرد و احداث سالن حجاج و ترمینال پروازهای داخلی فرودگاه شهید دستغیب شیراز ، تكمیل و راه اندازی مجتمع پتروشیمی شیراز ، احداث پالایشگاه گاز آغار و دالان ، چهار باند كردن بیش از 90 درصد راه شیراز – اصفهان ، احداث ساختمان دانشكده های پزشكی فسا ، جهرم ، داراب ، داندانپزشكی شیراز و پرستاری شیراز ، احداث مجموعه جدید دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز ، احداث خوابگاههای دانشجویی در دانشگاههای شیراز و علوم پزشكی ، راه اندازی دانشگاه پیام نور در شهرهای نورآباد ، لامرد ، كازرون ، داراب ، استهبان ، بوانات و … ، احداث مراكز مخابراتی شهرستانهای ممسنی نی ریز ، ارسنجان و … افزایش پوشش تلفنی مناطق روستایی استان ، راه اندازی تلفن همراه در شهرهای شیراز ، آباده ، استهبان ، اقلید ، جهرم ، فسا ، كازرون ، لامرد ، لارو نی ریز ، احداث كشتارگاه صنعتی اقلید ، احداث تالار فرهنگی – هنری حافظ در شیراز ، احداث استخر سرپوشیده انقلاب در شیراز ، احداث زیرگذر خیابان زند شیراز و روگذر شیراز – زرقان .

11- اقدامات عمده جاری در دست اجراء :
احداث وتجهیز فرودگاههای شمال فارس ، جهرم ، داراب و فسا ، احداث سدهای میرزای شیرازی ، سیوند ، سلمان فارسی ، و ایزدخواست ، گازرسانی به شهرهای جهرم ، فسا و داراب ، تكمیل و تجهیز بیمارستانهای فسا ، داراب ، اقلید ، سپیدان و مرودشت ، احداث شبكه فاضلاب و تصفیه خانه در شهرهای مرودشت ، جهرم ، استهبان ، شیراز ، سپیدان ، نورآباد و اقلید ، تكمیل و تحهیز ساختمان اداری دانشگاههای شیراز ، علوم پزشكی (شیراز ، جهرم و فسا ) احداث میدان بزرگ تره بار شیراز ، احداث كتابخانه شیراز ، احداث پایانه های مسافربری در شهرهای فسا ، استهبان و نی ریز ، احداث پالایشگاه گاز آغار و دالان ، اجرا خط دوم انتقال برق 66 كیلو ولت فیروزآباد ، آبرسانی به شهرهای لار و حاجی آباد ، برقی كردن چاههای كشاورزی ، احداث كارخانه های سیمان فیروزآباد و داراب ، تجهیز و آماده سازی اماكن تاریخی و طبیعی به منظور جذب و نگهداشت گردشگر در استان با توجه به جاذبه های فوق ، اجراو نظارت 2293 پروژه استانی و 366 پروژه ملی در سال 1378 ، اجرای 1486 پروژه عمرانی .

12- پروژه های پیشنهادی توسعه بلند مدت استان :

اجرای سلسله نظام سكونتگاهی استان و تقویت و تجهیز 6 شهر میانی و مراكز مجموعه روستایی پیشنهادی آن به منظور هدایت صحیح تر اعتبارات و پروژه های عمرانی و گام برداشتن در راستای تحقق هرچه بیشتر عدالت اجتماعی ، تقویت و حمایت از راه اندازی و سرمایه گذاری در منطقه ویژه اقتصادی شیراز ، احداث راه آهن شیراز – اصفهان – بوشهر ، اتصال استان به آبهای خلیج فارس ، آغاز عملیات اجرایی و احداث سد ماربر ، احداث سد سیوند ، احداث سد میرزای شیرازی ، احداث خط لوله آبرسانی شهرهای لار ، گراش و اوز از سد سلمان فارسی ، احداث استادیوم بزرگ ورزشی شیراز ، اجرای طرح توسعه پتروشیمی شیراز ، تكمیل كارخانه سیمان داراب ، احداث كارخانه سیمان فارس نو در فیروزآباد ، احداث سیلوی 100 هزار تنی داراب ، مطالعه و اجرای طرح جامع گردشگری استان فارس به منظور احیاء ارزشها و امكانات جهانگردی و ایرانگردی استان در زمینه های مختلف تاریخی ، فرهنگی و هنری و تجهیز جاذبه های طبیعی استان در راستای تقویت اكوتوریسم ، تجهیز دریاچه پریشان در زمینه گردشگری و حفظ ویژگیهای زیست محیطی آن ، ساماندهی دروازه ملل تا دروازه قرآن ، اجرای طرح جامع حافظیه ، سعدیه ، مجموعه زندیه و مدرسه خان كه مطالعات آنها انجام شده است ، ساماندهی سریعتر عشایر مایل به اسكان و كوچ در چارچوب اهداف توسعه فراگیر این قشر از جامعه استان ، تكمیل فرودگاه داراب ، احداث استخرهای سرپوشیده در شهرهای جهرم ، كازرون ، آباده ، و اقلید .​