[ابنیه سنتی ایران] آتشکده ها

[mpb]

آتشكده موشكان، سرابله

آتشكده موشكان، سرابله

آتشکده چهار طاقی سرابله مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان شیروان و چرداول، بخش مرکزی، روستای موشگان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۹۸۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اين بنا از ساروج و سنگ ساخته شده است. در طول ساليان اين بنا تخريب گشت ولي در سال 1382 توسط سازمان ميراث فرهنگي استان ايلام مرمت شد.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده گيلانكشه، طارم

آتشكده گيلانكشه، طارم

اين بنا در بخش جنوبي روستاي گيلانكشه و بر روي بلندي هاي مشرف بر رود خانه گيلانكشه واقع است. نقشه بنا شامل يك فضاي راستگوش گنبد دار است كه از سمت جنوب داراي يك ايوان كوچك طاقدار است. نقشه بنا از بيرون به استثناي ايوان، مربع و از داخل تقريبا چليپايي است. ورودي بنا از سمت جنوب و از طريق درگاهي كوچك است كه در ديوار انتهايي ايوان تعبيه شده است. در سمت شرق بنا و چسبيده به آن، در كنار ايوان ورودي بقاياي پلكاني موجود است كه احتمالا در گذشته از طريق آن به قسمت فوقاني ارتباط مي يافت. در اضلاع داخلي بنا طاق نماهايي با قوس جناغي كار شده است. اين عناصر نقشه فضاي داخلي را به چليپايي تبديل كرده است. در بالاي هريك از طاق نماها طاقچه هاي كوچك مثلثي تعبيه شده است. گنبد نيم كره اي بنا بوسيله چهار فيلپوش اجرا شده است. مصالح استفاده شده در بنا، قلوه سنگ و ملاط گچي – آهكي است.
بناي گيلانكشه از جنوب به دره رود خانه گيلانكشه، از شرق به خانه هاي روستا و از شمال و غرب به بخش درختكاري شده مجاور بنا منتهي است. مردم محلي معتقدند كه اين بنا آتشكده اي از دوران پيش از اسلام است. اما خصوصيات معماري بنا و جزئيات عناصر بكار رفته بيانگر آن است كه احتمالا بنا مربوط به دوران مياني اسلام است.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده كرمان

آتشكده كرمان

یکی دیگر از آتشکده های مهم و جدید کرمان که تا امروز نیز پابرجاست و مردم برای روزهای فرخنده به آنجا رفته و شمع و عود روشن می کنند٬ آتشکده واقع در کوچه دبیرستان ایرانشهر است. درب مهر نو کرمان به وسیله دهشمندان قنات غسانی (یکی از دهات اطراف کرمان) ساخته شده است و آتش ورجاوند درب مهر قنات غسان به درب مهر کنونی منتقل گشت. بخشی از هزینه درب مهر نو از دهش موبدزادگان سرور و شیرین٬ دو خواهر قنات غسانی به نامگانه پدرشان دستور رستم و دستور مرزبان بنا گردید. چون بنای درب مهر از دهش بهدینان قنات غسان بوده٬ آتش درب مهر قنات غسان به وسیله موبدان آنجا به نام موبد بهرام اسفندیار آریایی، موبد نوشیروان جهانگیر اشیدری و موبد گشتاسب بهمن پور جهانبخش به درب مهر کنونی منتقل گردید. امروزه این آتشکده شامل موزه ای است که به ثبت اداره میراث فرهنگی استان کرمان رسیده است و آثار و اسناد قدیمی خانواده های کرمانی و حتی نسخه های خطی قدیمی و اشیایی چون چرخ چاه٬ چرخ ریس٬ سماور برنجی، اتوهای ذغالی و… در آنجا وجود دارد. کتابخانه ای هم که از همکاری همکیشان عزیز٬ جهت خرید یا اهدای کتاب به وجود آمده است در گوشه ی دیگری از آتشکده قرار دارد.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده نير اعظم، اردبیل

آتشكده نير اعظم، اردبیل

شهر نير در غرب استان اردبيل در همسايگي سراب قرار دارد و در گذشته آتشكده اي داشته است. از محل واقعي آتشكده نير اعظم اطلاع خاصي در دسترس نيست. در برخي فرهنگها به آن اشاراتي شده است. آنچه در منابع نوشته شده آن است كه اين آتشكده پر نور بوده و از درخشندگي خاصي برخوردار بوده . در طول زمان به علت مبارزه با دين زرتشتي احتمالا تخريب شده است. اين احتمال ميرود كه مسجد جامع فعلي نير كه در زمان تيمور لنگ ساخته شده است بر روي آتشكده نير اعظم باشد. درباره نام تاريخي اين شهر مورخين اختلاف نظر دارند بعضي بر اين عقيده‌اند كه نرسي هفتمين پادشاه ساساني آن را آباد كرده و به همين خاطر نام نرسي به آن اطلاق شده و نام نير از نرسي گرفته شده است كه خود به معني واصل به حق آمده است( كه در ميان مردم منطقه هم به همين معني شهرت فراوان دارد). دسته‌اي نيز معتقدند نير در واقع به صورت نيّر تلفظ مي‌شده كه آتشكده نيّر اعظم (واقع در اطراف نير) موجب پيدايش اين نام گرديده و در بر گيرنده معني نور و درخشندگي است و عده‌اي نيز همان نام نير را قبول دارند و به معني پوشيده شده از ني‌هاي به هم پيچيده و به معناي ني‌ريز. به عقيده صاحبان آثاري چون معجم البلدان، تاريخ يعقوبي، مراصد و الاطلاع، مسالك و ممالك و برهان قاطع و همچنين به نظر علامه دهخدا كلمه نير برگرفته از كلمه نريز و به معناي قرارستاق (اردوگاه جنگجويان مغول كه در آن زمان در اين منطقه بوده) مي‌باشد.
منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده میر مظفر، سبزوار

آتشكده میر مظفر، سبزوار

کهن‌ترین اثر معماری بخش خوشاب بقایای بجا مانده از یک آتشکده در روستای «بابا لنگر» است که با توجه به شواهد معماری مربوط به پیش از اسلام می‌باشد. این آتشکده بر بالای کوهی مرتفع از رشته کوه اثقلان مشرف به دشت‌های اطراف آن واقع شده است. مصالح بنا از سنگ و ملات آن ساروج است. فاصله آن از شهر سلطان‌آباد ۳۵ کیلومتر و از شهر سبزوار ۷۵ کیلومتر می‌باشد. در ديوارهاي اين آتشكده فسيلهايي با قدمت 100 ميليون سال ديده ميشود. اين فسيلها در اطراف آتشكده بسيار ديده ميشوند. آتشكده به شكل چهار طاقي بر روي پشته اي سنگي با بلندي در حدود دويست متر قرار دارد و مصالح به كار رفته در آن لاشه سنگ است كه با ملات گچ بر روي هم استوار شده اند.
منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده نويس، قم

آتشكده نويس، قم

چهارطاقی نویس در 100 کیلومتری قم و در 2ونیم کیلومتری "روستای نویس" از توابع بخش خلجستان است. این چهارطاقی از نمونه های اولیه چهارطاقی های عصر ساسانی است که در ابعادی کوچک و محلی برپا شده و تا اوایل دوره اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است.
بنا از خارج به شکل توده ای مکعب می نماید که دارای چهار دهانه درگاهی است. قطعات بزرگ قلوه سنگ در بدنه و سقف با ملاط گچ به هم چسبیده اند و از جهت شکل و مقاومت به گونه ای کاملاً ماندگار و مستحکم برپا گردیده است.
آتشکده نویس متأسفانه در طول تاریخ دچار آسیب زیادی شده که به این دلیل میراث فرهنگی استان قم در سال 1380 ش به مرمت نمای جنوبی و طاق های آسیب دیده آن پرداخت.
این بنا در 20 خرداد ماه 1321 ش با شماره 344 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده گل سرخدان، کهگیلویه

آتشكده گل سرخدان، کهگیلویه

سه آتشكده گل سرخدان كهگيلويه هر يك به فاصله پنجاه متري از هم قرار دارند.مقدسي اين سه آتشكده را به نام كتيبه المجوس يا آتشكده آتش پرستان نام ميبرد و مردم محلي نيز اين محل را سه گنبدان مي نامند.اين بناها در پاي كوه تيزنگ قرار دارند و از گچبري براي تزيين آنها استفاده شده است. مرم محلي اين سه گنبد را سه گنبدان مي‏ نامند.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده كلم، ایلام

آتشكده كلم، ایلام

آتشکده کلم مربوط به اواخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان دره شهر، بخش بدره، روستای کلم واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۵۳۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آتشكده كلم در شمال روستاي كلم ايلام در منطقه اي باستاني به وسعت 22هزار متر مربع قرار دارد و از سنگ لاشه، سفال و ملات گچ ساخته شده است. باستان شناسان عقيده دارند اين آتشكده در دوره اسلامي ساخته شده است.
منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده نطنز

آتشكده نطنز

آتشکده ساسانی مربوط به دوره ساسانیان است و در نطنز، خیابان مالک اشتر، کوی مسجد جامع، محله قصبه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۱۱ با شمارهٔ ثبت ۱۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آتشکده نطنز از آتشکده های چهاتاقی است که قدمت آن را به دوران ساسانیان نسبت میدهند . این بنا در کوچه پشت مسجد جامع نطنز در باغی موسوم به باغ امام جمعه قرار دارد . در حال حاضر توسط خانه های خالی از سکنه اطراف احاطه شده و چون مسئولین مربوطه در آن را برای هر کسی باز نمی کنند ، راه رسیدن به آن دشوار و از داخل باغها است . البته از روی بام خانه ها میتوان فقط به قسمت بالایی آن نزدیک شد . از بالای بام مسجد جامع و همچنین از کنار مسجد به راحتی میتوان بقایای گنبد فرو ریخته آن را دید . بقایای بنای چهارتاقی بر روی سکویی به ارتفاع حدود 5/2 متر از زمین قرار گرفته است . در حال حاضر دو جرز شمالی بصورت منفرد و دو جرز جنوبی همراه با یک تاق قرار دارند . بخش جنوبی بنا به دیوار خانه های مجاور چسبیده است و در دیوار غربی آن هنوز آثار در یکی از منازل که به آن متصل بوده دیده می شود . بخش شمالی و غربی اما بصورت آزاد مانده و توسط باغ و زمین کشاورزی احاطه شده است . چهارتاقی محوطه ای در حدود 122 متر را اشغال کرده است . از چهارتاق ، چهار جرز آن بر روی دو سکو ، که یکی بر فراز دیگری ساخته شده دیده می شود . ارتفاع مجموع دو سکو 15/2 متر و ابعاد حرزها 67/2 در 78/2 می باشد که هر کدام پس نشستگی به ابعاد 67 سانتیمتر دارد و بر روی آن در قسمت ساقه گنبد ، گوشواره قرار گرفته است . سالم ترین قسمت بنا ضلع جنوبی آن است که در آنجا دو گوشواره از چهارتاق ، و یکی از تاقهای چهارگانه باقی مانده است . مصالح به کار رفته در این بنا از قلوه سنگ رودخانه ای و ملات گچ و خاک می باشد . برای کلاف کشی تاق ها الوار چوبی به کار رفته و از اندود گچ و کاهگل در پوشش بنا استفاده گردیده . آثار موریانه حاکی از حمله آنها به الوارها است که با از میان رفتن الوارها ، بر اثر تکان زلزله گنبد تخریب شده است . بر روی لایه نازکی از گچ آثار رنگ آمیزی وجود دارد . در زیر این لایه گچی اندود کلفتی از کاهگل وجود دارد و کاه درون اندود را موریانه خورده است . احتمالا این آثار رنگ آمیزی متعلق به دوره های بعدی بوده که آتشکده کاربرد اولیه خود را از دست داده بوده است . در واقع شاید بتوان گفت مربوط به زمانی است که مسجد دوره آل بویه در نزدیکی آن ساخته شد . نزدیک بودن آتشکده و مسجد حاکی از آن است که مسجد در اراضی آتشکده ساخته شده است . کهنسالان محل به نقل از پیشینیان اظهار داشته اند که در داخل محوطه آتشکده آثار قبوری وجود داشته که مالکین زمین های اطراف آنها را محو نموده اند . پس بعید نیست که از این مکان در دوران آل بویه به عنوان آرامگاه استفاده شده باشد . در سال 1320 هنگام نوسازی خانه شخصی به نام حاج جعفر مهربانی واقع در جنوب آتشکده ، چاهی در حیاط حفر شد . این چاه به کانال زیر زمینی که ابتدا و انتهایش نامعلوم بود برخورد کرد و در گود برداری حیاط نیز به گودالی با پوشش گچ مواجه گردیدند که مجددا آن را با خاک پر کردند

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشكده نیاسر

آتشكده نیاسر

این آتشكده توسط اردشیر بابكان ساخت شده است. طول و عرض آن ۱۴ متر در ۱۴ متر می باشد. این بنا پس از یورش تازیان (اعراب) ویران شد ولی سپس توسط مردم بازسازی گشته است و امروز تقریبا سالم می باشد. نیاسر در ۳۵ كیلومتری شمال غربی شهر كاشان قرار دارد و در منطقه ای كوهستانی در ارتفاعات كركس می باشد.

چشمه ای باستانی به نام چشمه اسكندر نیز در آنجا قرار دارد. در نیاسر غاری كه متعلق به دوره پارتیان بوده است نیز وجود دارد. به احتمال زیاد این غار معبد میترایی بوده است كه امروزه از مكانهای دیدنی این شهر می باشد یك استثنای مهم در مورد حالت ویرانی این چهار طاقهای كوچك آتشكده بسیار قدیمی ساسانی در نیاسر، احتمالا از سده دوم است كه عاقلانه حفظ شده است.
اندازه های متناسب اجزای آن افسون كننده است ولی خیلی مهمتر از آن نشانه های یك راه حل قدیمی برای انتقال از اطاق چهار گوش به گنبد گرد است. از بیرون از سه عنصر مشخص تشكیل شده: یك پی بزرگ چهار گوش با چهار پایه و طاق نمای ورودی متقارن، یك چهارگوش متحدالمركز كوچكتر بر بالای این پی و گنبدی بر روی این چارگوش واسطه در داخل، در هر گوشه چهارگوش كوچكتر یك طاق مخروطی كوچك، یعنی گوشواره، گنبد را به پایه ها متصل می كند. در واقع این گوشواره ها داخل چهارگوش كوچك را در قاعده به یك هشت گوش (البته با اضلاع نامساوی) و در راس به یك شلجمی تبدیل می كنند. اقسام سنگچینی از لاشه سنگهای بزرگ ناتراش تا قطعه سنگهای تراشیده چهار گوش بالایی طاقنمای درها بر حالت صمیمیت و سادگی بنا می افزاید. اين آتشكده مسلط بر دشت و روستاي نياسر كاشان است و سالم ترين آتشكده بازمانده از ايران باستان ميباشد كه ديوارهاي خسته آن با پهناي چهارده متر گنبد آنرا بر روي چهار وجه خود نگه داشته اند. بنا از سنگ ساخته شده است و سنگها با ملات گچ بر روي هم سوار شده اند و در گذشته طرحهايي از گچ آنرا تزيين كرده بود. گنبد اصلي بنا به شكل تخم مرغي بوده است كه پس از تخريب آنرا دوباره بازسازي كرده اند. در وسط كف بنا گودالي است كه آتش رادر آن قرار ميداده اند. بناي اين آتشكده را به اردشير بابكان نسبت ميدهند.
در كنار آتشكده غار نياسر مشهور به غار تالار قرار دارد. اين غار دست ساز به احتمال قوي متعلق به دوره اشكانيان است و معبد ميترا بوده و در آن آيين عبادي ميتراييسم را اجرا مي كردند . غار از مجموعه وسيعي از راهروها، اتاقها، چاهها، دالانها، و تونلهاي پيچ در پيچ ساخته شده است. طول راهروها 650 متر و تعداد چاهها 45 عدد ميباشد. درون غار هواي تازه وجود دارد و جريان هوا در نحوه طراحي آن در نظر گرفته شده است. در برخي نقاط غار دالانها آنقدر تنگ ميشوند كه براي عبور بايد در آنها خزيد .بلند ترين ارتفاع سقف غار 1.7 متر است. انتهاي غار به آبشاري ختم ميشود كه يك بنا از دوره قاجار در كنار آن قرار دارد.

محل بنا

محل: صخره‌های ارتفاعات غربی مشرف به شهر نیاسر، ۳۰ کیلومتری غرب کاشان، ۲۵۰ کیلومتری جنوب تهران، استان اصفهان. (تصویر ۱٫۱)

مختصات جغرافیایی چارتاقی: ۳۳ درجه و ۵۸٫۲۸ دقیقه شمالی، ۵۱ درجه و ۰۸٫۵۳ دقیقه شرقی (دقت اندازه‌گیری ۰٫۰۱± دقیقه). ارتفاع از سطح دریا ۱۷۶۰ متر (دقت اندازه‌گیری ارتفاع‌ها ۵± متر)، ارتفاع از سطح دشت مجاور ۳۸۰ متر (نقطه منتخب برای شاخص دشت مجاور: تقاطع جاده نیاسر با جاده کاشان- دلیجان با ارتفاع ۱۳۸۰ متر).

اطلاعات بنا

شکل بنا: متقارن چهار وجهی با قاعده مربع، چهار پایه با چهار تاق به سبک کلیل پارتی بر روی آنها و گنبدی به واسطه چهار فیلپوش بر روی بنا. چهار روزن به سوی چهار جبهه در بالای بنا و شانزده روزن کوچکتر با فاصله نامساوی در پاکار گنبد (اکنون پُر شده). چهار سوی بنا چشم‌انداز باز بدون هیچگونه دیوار، در یا پنجره. محور بنا: ۱۱ درجه میل شرقی (دقت اندازه‌گیری ۰٫۵± درجه) نسبت به شمال جغرافیایی/ ستاره قطبی. (نقشه ۲)

اندازه‌های بنا: مساحت ۱۴۲ متر مربع، ارتفاع کلی ۱۰٫۵۰ متر، طول کلی هر ضلع ۱۱٫۹۰ متر (دقت اندازه‌گیری طول‌ها ۲± سانتیمتر)، طول بیرونی پایه‌ها در سطح زمین ۴٫۲۰ متر، فاصله میان پایه‌ها ۳٫۵۰ متر، طول بیرونی پایه‌ها در ارتفاع یک متری از سطح زمین ۳٫۳۵ متر، فاصله میان پایه‌ها ۴٫۳۰ متر، طول بنا در این ارتفاع ۱۱ متر. جنس سازه: سنگ‌های رسوبی و متخلل محلی با جرم حجمی ۲٫۱٫ سنگ‌های تراش‌خوردهٔ مکعب مستطیل شکل از ارتفاع ۳ متری به بالا، لاشه‌سنگ‌های بی‌شکل از کف تا ارتفاع ۳ متری. ملات گچ با آمیختهٔ ماسه برای جرز سنگ‌ها و نیز برای اندود نمای بیرونی پایه‌ها تا ارتفاع ۳ متر و نمای داخلی پایه‌ها تا ارتفاع ۴ متر.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشکده (چهار طاقی) سنگبر، مشهد

آتشکده (چهار طاقی) سنگبر، مشهد

چهار طاقی سنگبر مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان مشهد، بخش مرکزی، روستای سنگبر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۰۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنای به نام چهار طاقی سنگور نیز شناخته میشود و در بخش رضویه و در ۱۸ کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد قرار دارد. معماری بنا مشتمل بر اطاقی است چهار ضلعی که هر ضلع آن بیش از 6 متر طول داشته و گنبدی نسبتاً کم خیز و مدور بر فراز آن قرار گرفته است. ساختار بنا در نمای بیرونی شامل چهار درگاهی به صورت طاق دار بوده که بدلیل وضعیت فعلی تشخیص ورودی اصلی ممکن نیست شالوده و بنیان چهارطاقی بر روی سنگ ایجاد گردیده است. بقایای نوعی آجر چینی جناغی در نمای بیرونی و شواهد معماری بر جای مانده نشان دهنده سبک و سیاق معماری دوران تیموری است.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشکده آذرجو، داراب

آتشکده آذرجو، داراب

اين آتشكده در ده كيلومتري غرب داراب قرار دارد و به سبك چهار تاقي با گنبد ساخته شده است. آوار ديوارهاي اين آتشكده را تا نصف گرفته است و گنبد آن ريخته است. كنار آتشكده كوه سنگي حفره سياه قرار دارد و چشمه بزرگي نيز در كنار آن است. بنا به روايت مروج الذهب مسعودي اين آتشكده به دستور اشو زرتشت بنا شده است. زرتشت به يستاف شاه دستور داد تا آتش مقدس جمشيد را بيابد و يستاف شاه آنرا در خوارزم يافت و به دارابگرد آورد و در آنجا آتشكده اي بنا نمود و آتش مقدس را در آن نگه داري نمود. سپس شهر خرم دارابگرد را بنا نمود.از سال 332 هجري قمري نام آن به آتشكده آذرجو تغيير كرد. همانند همهٔ چهارتاقی‌های روزگار ساسانی دارای پلانی مربعی است. این سازهٔ تاریخی خاموش از لاشه‌سنگ با ملاط گچ دست‌کوب ساخته‌شده‌است. بدنه داخل اثر، گچ‌اندود بوده که پهنای لایه‌های گچی آن ۵ سانتیمتر است. گفتنی است چهارتاقی‌ها سازه‌هایی بوده‌اند که بیشتر کاربری مذهبی داشته‌اند. آتشکده، سازهٔ زادبومی ایرانی است که اگر به آن توجه شود ارزش آن نمودار خواهد شد. آتشکدهٔ آذرجو به شیوهٔ چهارتاقی با گنبدی گرد است که سقف اصلی آن ویران شده‌است. «مقدسی» یکی از رخدادنگاران، آذرجو را شهری از آتش معنا کرده است. در برابر این آتشکده، کوه بلندی به نام «حفر سیاه» و چشمه‌ای طبیعی و بزرگ به نام «اغلان‌قز» قرار دارد. این اثر که یک چهارتاقی به جامانده از روزگار ساسانی است همانند همهٔ چهارتاقی‌های روزگار ساسانی دارای پلانی مربعی است. این سازهٔ تاریخی خاموش از لاشه‌سنگ با ملاط گچ دست‌کوب ساخته‌شده‌است. بدنه داخل اثر، گچ‌اندود بوده که پهنای لایه‌های گچی آن ۵ سانتیمتر است. گفتنی است چهارتاقی‌ها سازه‌هایی بوده‌اند که بیشتر کاربری مذهبی داشته‌اند. آتشکده، سازهٔ زادبومی ایرانی است که اگر به آن توجه شود ارزش آن نمودار خواهد شد. هرگاه به ارزشمندی آتشکده‌ها پی برده شود، می‌توان امیدوار بود که آتشکده‌ها هم مانند ساختمان‌های دیگر بازسازی شوند و این بخش از معماری ایرانی برای آیندگان به یادگار بماند. درکنار ان دو حلقه چاه سنگی دردل کوه تراشیده اند که از انها به عنوان مخزن اب برای دو اسیاب که در زیر ان قرار دارد استقاده می شده است. واژهٔ «دار» به معنی پرورنده‌است و داراب یعنی پرورندهٔ آب. داراب به دلیل فراوانی چشمه‌های آب گوارا و رودخانه‌های بسیار به این نام خوانده‌شده‌است. این ایالت را دارابجرد که در اصل دارابگرد است نیز می‌گویند و در شاهنامه فردوسی نیز این‌گونه آمده‌است. این شهر را داراب کیانی پسر بهمن بساخت و گرد به معنی شهر باشد و جرد معرب آن است. برپایهٔ مستندات تاریخی ساختار شهر دارابگرد(داراب) از آن روزگار هخامنشیان است و این شهر را داراب بزرگ که در تاریخ ادبیات ایران از وی به نام داریوش بزرگ یاد می‌شود ساخته و پرداخته‌است. مشهور است که داراب بزرگ دوازده سال سلطنت کرد و شهر دارابگرد (داراب) از بناهای اوست.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشکده آتشدان سنگى، سميرم

آتشکده آتشدان سنگى، سميرم

اين آتشدان سنگي به دوره هخامنشيان و ساسانيان مربوط است و در سميرم به دست آمده است. دو سر ستون سنگي آن به دوره ساساني تعلق دارد و نقش خسرو پرويز بر روي آنها حک شده است: يکي از آنها سالم است و در موزه ايران باستان و ديگري که کمي شکستگي دارد، در کاخ چهل ستون اصفهان نگهداري مي شود. اين دو سر ستون در حدود سال 1330 شمسي در اصفهان کشف شده است.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشکده آتشکوه، محلات

آتشکده آتشکوه، محلات

بدون شک یکی از مهمترین آثار بجا مانده از دوران باستان در سرزمین کهن ایران، بقایای آتشکده آتشکوه نیم ور در استان مرکزی است. آتشكده آتشكوه نيمور محلات در 12 كيلومتري غرب دليجان در استان مركزي قرار دارد و متعلق به دوره ساساني است. عظمت بنا به حدي است كه جزء برترين آتشكده‌هاي زردتشتيان جهان به شمار مي‌رود. این آتشکده در پنج کیلومتر جاده نیمور به دلیجان، بسوی‌معدن سنگ آتشکوه، روستای آتشکوه، ضلع شرقی جاده به فاصله ‪ سیصد متری بنای آتشکده در دامنه‌کوه نمایان است. مجموع آتشكده از سه بخش تالار اصلي (شرقي)، تالار غربي و راهرو تشكيل شده است. تالار اصلی یا شرقی آتشکده محل آتشدان و نیایش بوده و شامل تالاری مربع شکل که هر ضلع آن از بیرون ‪ ۱۲/۶۰متر طول دارد. این تالار دارای چهارستون مستحکم به ابعاد‪ ۲/۷۰ در۲/۷۰ متر و به ارتفاع شش متر تا پای طاق بوده که از سنگ و ساروج ساخته‌شده و گنبد و طاق این‌بنای عظیم بر روی این چهار ستون استوار است. دو سوی ستونها به طرف داخل تالار بصورت نیم‌دایره و دوسوی دیگر آنهابصورت مستقیم و دارای زاویه بوده و روی ستونها سردرهایی هلالی و گنبدی شکل وجود داشته که بخش عمده آن فرو ریخته است. با توجه به اینکه در پاطاقها آجر پخته بکار رفته، این احتمال وجود دارد که تمام سقف هم از آجر پخته سقف زده شده باشد. ظرافت بکار رفته در استفاده از سنگهای پاستون‌ها و ستونها به حدی است که هیچگاه دو بند سنگ بر روی هم قرار نگرفته است تالارغربی ساختمان تالاری بطول‪۱۰/۳۰ در ‪۵/۶ متر بناشده که از طریق راهرویی به تالار اصلی متصل می‌شود. دیوارهای شمالی و جنوبی این تالار از سنگ و ساروج ساخته و حدود‪ ۱/۴۰متر عرض و ورودی اصلی به تالار شرقی به پهنای۵/۶۰ متر قرار گرفته‌است. در دو طرف ورودی اصلی، دو ستون به قطر ۳/۴۰و دیگری۴/۴۰ متر با نمای بیرونی به شکل نیمدایره بصورت برج دیده‌بانی ساخته شده و در اطراف دو ستون اصلی، دوستون دیگر در جوانب آنها به طول ‪ ۳/۲۰در‪۲/۲۰متر وجود دارد. از ضلع غربی که به آتشکده می‌نگریم، چهار ستون بزرگ نمایان است که شامل ورودی اصلی و دو ورودی فرعی دراطراف بوده که به احتمال زیاد این ورودی ها دارای سردر و سقف و طاق آجری بوده که فرو ریخته است راهروی اصلی که تالار مربع شکلی در ضلع شرقی مجموعه ساختمان آتشکده قرار است توسط راهرو اصلی به تالار غربی مستطیل شکل ارتباط می‌یابد. این راهرو هفت متر طول و‪ ۲/۸۰متر عرض دارد و احتمالا به دلیل بالا بودن سطح تالار اصلی از تالار غربی، چند پله استفاده می‌شده است. این راهرو علاوه بر اینکه ارتباطدهنده دو تالار بوده به مجموعه‌های شمالی و جنوبی هم ارتباط داشته است راه‌هاي دسترسي آتشكده آتشكوه، 5 كيلومتري جاده نيمور به دليجان، به سوي معدن سنگ آتشكوه، روستاي آتشكوه، ضلع شرقي جاده به فاصله 300 متري بناي آتشكده تا جاده مزرعه كشاورزي، چشمه آب و رودخانه كوچكي است. آتشكده آتشكوه به شماره 311 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشکده آغمیون، سراب

آتشکده آغمیون، سراب

در 9 كيلومتري شمال شرق سراب سمت راست جاده طاران به آغميون در فاصله سيصد متري يك چهار تاقي ساساني قرار دارد.اين چهار تاقي به صورت بقعه در آمده و تماما از قلوه سنگ بنا شده است.ابتدا اين بنا آتشكده بوده و در گذر زمان به امامزاده تبديل شده است.درون آن يك گور قرار دارد و در بين اهالي محل به امامزاده حسن مشهور است.چهار تاقي به شكل مربع با اضلاع بيروني 4 متر است و ارتفاع گنبد آن بالغ بر 4 متر است.
منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشکده آناهیتا (قلعه دختر)، کرمان

آتشکده آناهیتا (قلعه دختر)، کرمان

قلعه دختر یا آتشکده آناهیتا (ناهید) که به قلعه کهنه نیز مشهور است، بر فراز تپه‌های مرتفع شرقی شهر کرمان قرار دارد و از دوران پیش از ورود اسلام به ایران به یادگار مانده‌است. مصالح بکار رفته در این قلعه تنها خشت خام و گل رس است. بقایای قلعه دختر دورنمای گذشته دراز این شهر و نام آن (آتشکده آناهیتا) یادآور پرستش آناهیتای باستانی، ایزدبانوی آب و باروری است. قلعه دختر میانه در 2 کیلومتری جنوب پل دختر روی صخره سنگی که به جاده کاروان رو مشرف است ، ساخته شده است .در دیوار قلعه 2 مدخل ساخته شده که هرکدام 3 متر بلندی دارد و در بالای یکی از این مدخل‌ ها کتیبه‌ ای روی سنگ نوشته شده است .این قلعه از وسایل ایمنی و آب انبار برخوردار است و در آن کلیه تدابیر لازم برای زندگی طولانی در داخل این آن فراهم بوده است . بعضی از مورخین ساختمان آن را به اردشیر درازدست نسبت می ‌دهند .
قلعه دختر به یکی از سرداران معروف بابک خرم دین به نام ساسان متعلق بود و روزگاری به نام قلعه ساسان معروف بوده است . از بین قلعه ‌های دختر زیبای ایران ، تنها قلعه دختر میانه غریب افتاده است و هیچ کس در صدد صیانت از آن نیست .

قلعه دختر یا آتشکده آناهیت ( ناهید ) که به قلعه کهنه نیز مشهور است ، بر فراز تپه ‌های مرتفع شرقی شهر کرمان قرار دارد و از دوران پیش از ورود اسلام به ایران به یادگار مانده‌است . مصالح بکار رفته در این قلعه تنها خشت خام و گل رس است . بقایای قلعه دختر دورنمای گذشته دراز این شهر و نام آن ( آتشکده آناهیتا ) یادآور پرستش آناهیتای باستانی ، ایزدبانوی آب و باروری است . قلعه اردشیر دیگر قلعه باستانی این شهر است . این قلعه بنا به گمانه زنی های مورخان 220 سال پیس از میلاد مسیح ساخته شده است و شهری آباد و مرکز ولایت کرمان با نام گواشیر و یا کارمانیا بوده است و حداقل زمان اردشیر بابکان را درک کرده است. کیخسرو کرمان و مکران را به رستم بخشید همچنین نشانی‌هایی از فرمانروایی بهمن بر این خطه می‌دهند در زمان هخامنشیان کوروش آن را تبعید گاه نبونید قرار داد سپس حکومت اشکانیان را شکست داد و فرزند خود را که او هم اردشیر نام داشت به حکومت کرمان گماشت گویند کرمان آخرین پناهگاه یزدگرد سوم پادشاه ساسانی بوده‌است

بنا به گفته یکی از کتب تاریخی کرمان "در روایات اساطیری آمده‌است که کیخسرو کرمان و مکران را به رستم بخشید همچنین نشانی‌هایی از فرمانروایی بهمن بر این خطه می‌دهند آنگاه روایت تاریخی این سرزمین آغاز می‌شود. اینکه در زمان هخامنشیان کوروش آن را تبعید گاه نبونید (پادشاه مغلوب شده بابِل) قرار داد سپس حکومت اشکانیان را شکست داد و فرزند خود را که او هم اردشیر نام داشت به حکومت کرمان گماشت گویند کرمان آخرین پناهگاه یزدگرد سوم پادشاه ساسانی بوده‌است". ساختمانهای این قلعه روی هم به دو قسمت مجزا تقسیم می شود قسمتی که بر فراز قلعه نسبتا مرتفع جنوب شرقی قرار دارد و سابقا قلعه کوه نامیده می شده کاملا به علت وضعیت طبیعی از قلعه مجزاست قسمت دوم بر تپه کوتاهتری قرار دارد و به قلعه دختر موسوم است . قسمتی از این قلاع به نام قلعه اردشیر شهرت دارد قلعه اردشیر در بالای تپه مرتفعی واقع شده که با سطح جلگه، قریب پانصد فوت ارتفاع دارد دیوارهای قلعه از خشتهای بسیار ضخیم ساخته شده است در قلاع دختر کرمان با این که جست و جوهای زیاد به عمل آمده آثار تاریخی مهمی به دست نیامده است.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشکده آناهیتا (معبد آناهیتا)

آتشکده آناهیتا (معبد آناهیتا)

آتشکده آناهیتا یا معبد آناهیتا; آناهید یکی از چهار عنصر مقدس آب و آتش و هوا و خاک است.در معنی می توان گفت که پاک و با عفت و با تقوی است که ارمنیان درست آن را تلفظ میکنند . این زیارتگاه پس از آذرگشسب از بزرگ ترین مکانهای باستانی و مقدس ایران بوده است که از دوره شاهنشاهی اشکانی ( پارتیان ) باقی مانده است.نیایشگاه آناهیتا بنای تاریخی که امروزه در شهر کنگاور واقع شده‌است. کنگاور در میانه راه امروزی همدان کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفته‌است. این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخره‌ای و مشرف به دشت گنگاور ساخته شده‌است. آناهیتا فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بوده‌است. این بنا دارای ۲۲۰ متر درازا و ۲۱۰ متر پهنا و کلفتی دیوار محیطی آن به ۵/۱۸ متر می‌رسد.فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستون‌های سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون ۵۴/۲ متر است. وردی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبههٔ جنوبی تعبیه شده و در جبههٔ شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته‌است. معدن سنگ چهل مران در ۲ کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگ‌های نیمه تراش میان ستون و سنگ‌های نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده‌است. قدمت این بنا را به دورهٔ اشکانی و ساسانی نسبت داده، نشانه‌ها و واژه‌های دوره ساسانی بر روی سنگ‌ها حک گردیده‌است. نیایشگاه آناهیتا بنای تاریخی که امروزه در شهر کنگاور واقع شده‌است. کنگاور در میانه راه امروزی همدان کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفته‌است. این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخره‌ای و مشرف به دشت گنگاور ساخته شده‌است. آناهیتا فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بوده‌است. این بنا دارای ۲۲۰ متر درازا و ۲۱۰ متر پهنا و کلفتی دیوار محیطی آن به ۵/۱۸ متر می‌رسد.فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستون‌های سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون ۵۴/۲ متر است. وردی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبههٔ جنوبی تعبیه شده و در جبههٔ شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته‌است. معدن سنگ چهل مران در ۲ کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگ‌های نیمه تراش میان ستون و سنگ‌های نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده‌است. قدمت این بنا را به دورهٔ اشکانی و ساسانی نسبت داده، نشانه‌ها و واژه‌های دوره ساسانی بر روی سنگ‌ها حک گردیده‌است. سبک معماری بنا شیوه پارتی است. این بنا بر روی تپه طبیعی با حداکثر ارتفاع ۳۲ متر نسبت به زمین های اطراف ساخته شده است. در گوشه شمال غرب این بنا امامزاده و مسجدی برپاست.
نقشه بنای کنگاور به شکل چهار ضلعی و به ابعاد ۲۰۹*۲۲۴ متر است که هر ضلع آن به شکل دیواری به ضخامت ۱۸متر است که بر روی آن ردیفی از ستون های قطور قرار گرفته است. این دیوارها با لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده اند که نمای بیرونی آنها به وسیله قطعات سنگی تراشیده شده بصورت خشکه چین پوشش داده شده است در ضلع جنوبی بنا ، پلکان دو طرفه ای به درازای ۱۵۴متر ایجاد شده است. تعداد سنگ های پله در پلکان شرقی ۲۶ پله و در پلکان غربی ۲۱ پله می باشد. ولی با توجه به ارتفاع دیوار که ۸/۲۰متر از آن باقی مانده است. بطور یقین تعداد پله ها بیشتر از این بوده است ، در بخش شمال شرقی بنا نیز دو ردیف موازی سنگ ها تراشیده بکار رفته که بر وجود یک ورودی به عرض ۲متر در این بخش از بنا دلالت دارد.
در مرکز بنا صفه ای با جهت شرقی غربی ساخته شده است که ۹۴متر درازا و ۹/۳۰متر پهنا و بین ۳متر تا ۵متر ارتفاع دارد. این صفه از لاشه سنگ های بزرگ که حداقل یکی از سطوح آن صاف بوده ساخته شده است و نمای آن با ملات گچ پوشیده شده که برخی از سطوح پائین دیوار نشانی از آن باقی نمانده است.
بر روی دیوارهای این بنا به جز فاصله بین دو رشته پلکان جنوبی ، یک ردیف ستون قرار گرفته است این ستون ها کوتاه و قطورند. فاصله ستون ها از محور تا محور ۴۷۵سانتی متر است. بلندی هر ستون شامل پایه ، ساقه و سرستون می باشند ۳/۵۴متر و قطر هر یک از ساقه ستون ها که استوانه ای شکل می باشند ۱۴۴ سانتی متر است. گیلوئی زیر پایه ستون به بلندی ۶۰سانتیمتر است که احتمالاً گیلوئی چوبی روی سرستون هم که طی آتش سوزی سوخته و اثری از آن باقی نمانده است نیز ۶۰سانتیمتر داشته که مجموعاً با فریز زیرین و زبرین به ارتفاع ۴۷۵ سانتی متر می رسیده است.
نسبت قطر ستون و ارتفاع آن ۳ به ۴ و قطر و ارتفاع سرستون و پایه ۱ به ۳ است که این قاعده بر خلاف سنت و نسبت های ستون سازی یونان در عهود آرکائیک و کلاسیک است.
سبک دوریک در معماری یونان عهد آرکائیک که نمونه بارز معماری و حجاری آن معبد پوزئیدون بوده و دارای ستون های است که ارتفاع آنها چهار برابر قطرشان است. طرح اغلب ستون ها استوانه ای و گرد است و دارای پایه های مدور وارونه بر مکعبی است که اطلاق نام دوریک را بر سبک خود نپذیرفته اند.
اندازه یک واحد ستون در کنگاور متشکل از پایه + سر + میان ستون برابر ۳۵۵ سانتی متر است و این اندازه فاصله بین دو ستون و دو برابر قطر پایه ستون است.
ستون های آپادانا در مقایسه با ستون های کنگاور کشیده و بلند هستند و مزین به عناصر گل و برگ و خطوطی در حجم های هندسی و حیوانی اند.
در معبد آناهیتای کنگاور ستون بندی در یک ردیف است. ستون ها در این مکان بر خلاف آپادانای داریوش و پاسارگاد ساده و بدون تزئین اند و کوتاه و قطور ، چون غیر از یک ردیف گیلوئی(بالشتک) چوبی سقف دیگری را چون آپادانا تحمل نمی کنند به مثابه نرده ها و حفاظ تزئینی لبه ایوان از دو جنبه معماری – حجاری زینتی قابل بررسی و توجه اند.

منبع:irandeserts

 

[mpb]

آتشکده اردشیر (آناهیتا)

آتشکده اردشیر (آناهیتا)

آتشکده اردشیر در خرابه‌هاي شهر استخر استان فارس قرار دارد که نام دیگر آن آتشکده آناهیتا یا ناهید می‌باشد.چون اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی از خانواده موبدان بزرگ بود به همین دلیل این آتشکده را به شادمانی برقراری سلسله جدیدش در ایران ساخت.آتشکده اردشیر نخستین بنای طاق‌دار سبک ایرانی است که از دوران ساسانی به جا مانده و در فیروز آباد استان فارس قرار دارد.در تاریخ بلعمی و طبری آمده است که چون یزدگرد سوم نوه خسروپرویز بوده است پس بزرگان ایران او را به مقام پادشاهی رسانند و در آتشکده اردشیر استخر تاج شاهنشاهی را بر سر وی گذاشتند و سپس او را به پایتخت ایران در بغداد تیسپون فرستادند.اين بنا با طول 116 متر و عرض 55 متر يکي از کاخ‌هاي ييلاقي اردشير به شمار مي‌رود که از سنگ پاره و ملاط گچ ساخته شده و نماي آن از شمال به چشمه جوشان ورودي موسوم به برم پير (قمپ و خنب) که آب زلالي از آن مي‌جوشد و جاري مي‌شود و از جنوب به ديوار باره بلندي است که آتشکده اصلي در آن جهت و بيرون از کاخ ساخته شده است.از ورودي شمالي بعد از ايواني به طول 28 و عرض 14 متر با سقف گهواره‌اي به تالار مياني مربع شکل و گنبدواري به ابعاد 14×14 وارتفاع بين 25-21 متر وصل مي‌شود و از تالار مياني به دو تالار قرنيه در شرق و غرب اتصال دارد و هر تالار با راهروهاي جداگانه به بخش‌هاي ديگر کاخ راه دارند.راهرو تالار غربي به پلکان طبقه دوم کاخ منتهي مي‌شود. ايوان جنوبي بيشتر به اتاق‌هاي چهار جانب کاخ که به نظر جمعي از کارشناسان مهمانسراي کاخ بوده و به ورودي جـنـوبـي باز مي‌شود.گچ بري و تزئينات تالارها بسيار زيبا و با شکو شبيه کاخ تچر، تخت جمشيد مي‌باشد و زيربناي کاخ با چشمه جوشان 8500 متر مربع است.آتشکده اردشير بيرون از کاخ اردشير ساخته شده است.

منبع:irandeserts

 

[Seti.Star]

آشنایی با آتشکده کرکویه - سیستان و بلوچستان

آشنایی با آتشکده کرکویه - سیستان و بلوچستان

آتشکده کرکویه از جمله آثار تاریخی و قدیمی استان سیستان و بلوچستان است و در نزدیکی شهرستان زابل قرار دارد.

این آتشکده که به آتشکده کرکوشاه نیز شهرت دارد در غرب روستای خمک و 8 کیلومتری تپه منطقه شهرستان و در میان زمین‌های باتلاقی سیستان و نزدیک مرز ایران با افغانستان قرار دارد.
کلمه کار یا کر در زبان پارسی کهن به معنی مردم جنگاور و جنگجو است. بنابراین می‌توان گفت کرکویه به معنی کوی جنگاوران است.
کرکویه توسط نویسندگان دوران اسلامی در کتب قدیمی تشریح شده است. استخری کرکویه را نخستین راهی می‌‌داند که سیستان را به هرات متصل می‌‌کند و بنا به گفته وی، کرکویه در سه فرسنگی زرنج یا زرنک (سیستان) واقع شده است.
یاقوت حموی نیز در مورد آتشکده کرکویه نوشته: شهری از سیستان بوده و آتشکده‌‌ای که نزد زرتشتیان محترم شمرده می‌‌شد در آنجا قرا داشت.
قدمت آتشکده کرکویه را به زمان کیخسرو نسبت داده‌اند و بنا بر روایات کرکویه تا قرن هفتم هجری آبادان بوده است.
بر اساس توصیفات مورخان دوران اسلامی، این اثر تاریخی دارای دو قبه بزرگ و بر هر قبه شاخی چون شاخ گاوی بزرگ ساخته بودند و آتشگاه در زیر آن دو قبه قرار داشت.
این آتشکده تا قرن 17 هجری که قزوینی آن را وصف کرده است بسیار خرم و زیبا بوده است.
این بنا جزو چهار آتشکده مهم ایران بوده و موبدان آن نیز جایگاه خاص و ویژه‌ای را دارا بودند. به طوری‌که در تاریخ آمده فردوسی جهت نگارش شاهنامه و تحقیقات خود نزد موبد این آتشکده آمده است.
کرکوشاه یا کرکویه، عبارت است از بقایای یک آتشکده مربوط به دوران هخامنشی، که شامل یک دیوار خشتی - چینه‌‌ای از یک برج دفاعی شهر باستانی است. این آثار شامل تعدادی از بنا‌های بزرگ و کوچک است. این بخش دارای تالاری به طول ۱۱ متر و عرض ۸/۵ متر است.
از دیگر مشخصه‌های معماری آن آجرهای بزرگ دوره ساسانی‌ است. خانه‌های پیرامون آن مربوط به دوره قاجاریه است و زیباترین آنها اتاق گچبری‌ است.

http://www.hamshahrionline.ir/details/196206

 

[Ashkan-kamrani]

آتشکده آتشگاه اصفهان+عکس

آتشکده آتشگاه اصفهان+عکس

آتشکده آتشگاه در غرب شهر اصفهان و در مسیر اصفهان – نجف آباد در نزدیکی منارجنبان بر فراز تپه‌ای سنگی و کم ارتفاع قرار دارد.
آتشگاه اصفهان از بناهای تاریخی اصفهان و از یادگارهای ایران باستان است. این بنا نزدیک رودخانه زاینده رود است و ساخت آن را به دوران ساسانی یا پیش از آن نسبت داده‌اند.
آتشگاه اصفهان یکی از سه اثر قدیمی به جا مانده از دوران باستان و از نظر بزرگی سومین اثر موجود در شهر اصفهان است و یکی از ۷ آتشکده بزرگ ایران در زمان قباد ساسانی می‌باشد.
بنای آتشگاه آتشدانی بزرگ و مدور است با دریچه‌های متعدد. این ساختمان از خشت‌های گلی خام به طول و عرض ۴۰ سانتیمتر و قطر ۱۴ سانتیمتر ساخته شده و مصالح خشت‌ها، گل و سنگ ریزه و نی‌های ساحل زاینده رود است.
پایه‌های بزرگ و خشتی بنا تقریبا از میانه تپه آتشگاه آغاز می‌شوند و در بالا به ستون‌هایی محکم تبدیل می‌شدند که در گذشته اتاق‌هایی نیز روی آنها قرار داشته‌است.
در بالای تپه بنایی گرد وجود دارد و جز آن هیچ بنایی بلندتر ساخته نشده‌است. این بنا دارای ۸ گوشه‌است و در هر گوشه یک پنجره هم رو به بیرون دارد. گفته می‌شود موبدان زرتشتی، آتش مقدس را در درون این اتاق قرار می‌داده‌اند.
این مجموعه دارای اتاق‌ها و ساختمان‌هایی در ۴ جهت تپه بوده که تا زیر اتاقک آتشگاه ادامه می‌یافته‌اند. در بافت ساختمان‌های این بنا می‌توان سوراخ‌های زیادی را دید که به دست گنج‌یابان کنده شده‌است.
در اطراف این آتشدان در سطحی پایین‌تر اتاق‌های زیادی ساخته بودند که به علت خام بودن خشت‌ها در مجاورت باد و باران به مرور زمان از بین رفته‌اند. بقایای این اتاق‌ها در شمال و شمال شرقی بر جای مانده است.
این آتشدان دارای ۷ پنجره بزرگ قدی و یک در ورودی است که آتش درون آن از تمامی جهات قابل دید بوده است . ارتفاع ورودی آن به اندازه چند پله از سطوح اطراف است و بطور کامل بر تمامی مجموعه و کوه وقوف دارد . در داخل آن در بالای در و تمامی پنجره‌ها طاقچه‌هایی قرار دارند.
مجموعه آتشگاه اصفهان در طول تاریخ به عنوان یکی از جایگاه‌های آتش مقدس و در دوران‌های اخیر به دلیل موقعیت مذهبی و تفریحی همواره مورد توجه مردم اصفهان و اطراف بوده است.
آتشگاه اصفهان در سال ۱۳۳۰ و با شماره ۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
در سال‌های دهه ۵۰ مرمت اساسی شد و در اوایل دهه ۶۰ به جهت جلوگیری از ایجاد صدمات و تخریب، درهای ورودی ساختمان‌های آن بسته شد و بطور کامل استتار گردید.





لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/7405/آتشکده-آتشگاه-اصفهان/

 

[Ashkan-kamrani]

آتشکده تخت رستم تهران+عکس

آتشکده تخت رستم تهران+عکس

آتشکده تخت رستم در استان تهران، ۲۰ کیلومتری غرب شهریار در بخش جوفین در نزدیکی روستای قجر روی کوه تخت رستم قرار دارد.

این آتشکده در دوران ساسانی و برای انجام مراسم آتش؛ که فقط موبدان زرتشتی بدان راه داشته‌اند، ساخته شد. طی سال‌های گذشته نیز در دامنه شرقی تخت رستم یک محوطه باستانی در حدود ۱۰ هکتار شناسایی شده است.
آتشکده تخت رستم از دو صفه یا تخت‌گاه تشکیل شده که یکی از این صفه‌ها در قله صخره و دیگری در ارتفاع پایین تر قرار دارد.
صفه اول که در فضای آزاد قرار دارد محلی است که روی آن آتش می‌افروختند و روی صفه دوم مراسم مذهبی انجام می‌گرفته است. در فاصله ۱۵ متری از تخت گاه پایینی یک بنای گنبدی شکل قرار دارد که احتمالا آتش مقدس را در آن نگه می‌داشتند.
در قسمت پائین کوه یک سکو و یک بنای کوچک وجود دارد. این بنای کوچک که در ۱۵ متری سکو قرار دارد و تقریبا سالم مانده، سقف کوتاهی دارد؛ فاصله راس گنبد آن تا سطح زمین ۲۳۸ سانتیمتر بوده و دارای دو مدخل با طاق‌هایی به سبک معماری‌های پیش از اسلام است.
کوه تخت رستم، مخروطی شکلی و از جنس آندزیت و سنگ‌های آتشفشانی است. در دامنه و نوک قله این کوه آثار معماری به صورت تختگاه وجود دارد که با استفاده از مصالحی نظیر سنگ و ملات گچ سنتی ساخته شده است.
اثر باستانی آتشکده تخت رستم یکی از آتشکده‌های مهم منطقه شهریار استان تهران در دوران ساسانی است و در سال ۱۳۱۶ با شماره ۳۰۳ به ثبت ملی رسید.



لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/7418/آتشکده-تخت-رستم-تهران/

 

[Ashkan-kamrani]

آتشکده سرمسجد خوزستان+عکس

آتشکده سرمسجد خوزستان+عکس

آتشکده یا معبد سرمسجد یکی ازمهمترین مکان‌های تاریخی و باستانی استان خوزستان است که در شمال شرقی شهر مسجدسلیمان قرار دارد.

آتشکده جاویدان (صفه سرمسجد) واقع در مسجد سلیمان بنایی متعلق به قرن هفتم قبل از میلاد است که بنا بر نظر برخی کارشناسان، معماران برای ساخت تخت جمشید از آن الهام گرفته‌اند.
نوع معماری این بنا، آتشکده جاویدان اورارتویی است که مهمترین مشخصه آن استفاده نکردن از ملات و گذاشتن سنگ خشک روی سنگ خشک دیگر است.
بنا به نوشته‌های پروفسور گیرشمن، باستان‌شناس فرانسوی در کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» تخت جمشید نیز با استفاده از همین الگو ساخته شده است.
این معبد که در گذشته‌های دور همواره در آن آتشی افروخته بوده مشرف به سفه سرمسجد است که به گفته مورخان مقر حکومتی پارس‌ها بوده است.
آتشکده سرمسجد، به دستور یکی از پادشاهان بزرگ هخامنشی ساخته شده و هر کدام از سنگ‌های بزرگ معدنی به کار رفته در آن ۴ تا ۵ تن وزن دارد.
برای ساخت دیوارهای این معبد هیچ نوع ملاتی به کار نرفته و با توجه به زلزله‌های مکرر در مسجد سلیمان احتمال ریزش این سنگ‌های خشکه‌چین وجود دارد.
محراب آتشکده متعلق به قرن ۷- ۸ قبل از میلاد است که شامل یک سکو به اندازه‌های ۲۰ در ۲۵ پا می‌باشد. در بخش شرقی محراب قسمتی که اکنون آتشکده می‌باشد برای عبادت ایرانیان بنا شده بود.
سمت غرب ایران مقدس ویژه خدایان یونانی بوده و در سمت غربی آتشکده ۳ معبد برای ۳ تن از خدایان قدیم اختصاص داشت که ۲ تن از آنان هراکلیوس و آتنا می‌باشد.
یک پلکان به عرض ۲۵ متر مومنان را به روی صفه نزدیک محل مقدس هدایت می کرد و از آنجا که در پایان مراسم نیایش نبایستی از همان راه که آمده‌اند بازگردند یک پلکان دیگر در گوشه دیگر ضلع شرقی برای پایین رفتن ساخته بودند.
به عقیده پروفسور گیرشمن سابقه استقرار یکی از قبایل پارس در مسجدسلیمان به اواخر قرن هشتم قبل از میلاد می‌رسد.
ظروف سفالی، سکه‌های قدیمی، مجسمه‌های باستانی و آثار کهنی از این بنای تاریخی بدست آمده است که در موزه‌های داخل و خارج نگهداری می‌شوند.
همه ساله از سراسر ایران و حتی خارج از کشور جهانگردانی برای بازدید از این اثر ارزشمند باستانی به استان خوزستان سفر می کنند.
آتشکده سرمسجد در سال ۱۳۱۶ و با شماره ۳۰۰ به فهرست آثار تاریخی ملی و باستانی کشور به ثبت رسیده.



لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/7426/آتشکده-سرمسجد-خوزستان/

 

[Ashkan-kamrani]

آتشکده آذرخش فارس+عکس

آتشکده آذرخش فارس+عکس

آتشکده آذرخش یا مسجد سنگی داراب، در جنوب کوه پهنا و در ۶ کیلومتری شهرستان داراب، در ۱۱۱ کیلومتری جنوب شرقی فسا واقع شده و به صورت کامل در دل صخره کوه، کنده شده است.
محققان بر این عقیده‌اند که بنای اولیه مسجد سنگی معبدی مربوط به دوره ساسانیان بوده و در دوره اتابکان فارس، ۶۵۲ هجری قمری، با تعبیه محراب و تغییراتی، به مسجد تبدیل شده است.
بنای مسجد، عبارت از محوطه صلیبی شکلی است که در اطراف آن، دورتادور، رواقی با جرز، ستون و دهانه‌های طاقدار قرار گرفته است.
پوشش چهار بازوی محوطه صلیبی شکل، به صورت طاق گهواره‌ای ساخته شده اما پوشش بخش میانی به صورت مربع بریده و فضای روبازی در نظر گرفته‌اند و در زیر آن و وسط تالار، حوض ۴ گوش کم عمقی ساخته‌اند.
طولانی‌ترین قسمت بنا، طول شرقی غربی است که از در ورودی شروع می‌شود. ورودی‌های آن در سمت جنوب شرقی قرار دارد و فاصله آن از ابتدای درگاه ورودی تا انتهای شمال غربی تقریبا ۲۰ متر است.
طول دو سوی دیگر مسجد که یکی در راستای جنوب غربی و دیگری در امتداد شمال شرقی قرار دارد حدود ۱۸ متر است.
به نظر می‌رسد که کار احداث این بنا با کندن کوه از بالای نورگیر شروع شده و به صورت یک چاه با پلان مربع به پایین رفته است و سپس از ۴ سمت دیواره‌های چاه، ایوان‌های مسجد کنده شده‌اند که از نظر زمانی می‌تواند تاریخ اتمام آن را به یک چهارم کاهش دهد.
این مسجد با پلانی چهار سو (چلیپا)، بنایی اسلامی است، که در کوه پهنا قرار دارد و سیاحان مختلف دیده و تفسیرهای مختلفی درباره آن ارائه داده اند.
در قسمت ورودی، یک هشتی به ابعاد ۷۸/۲ و ۶۰/۹ متر وجود دارد، که البته با انحرافی که در این قسمت بوده، ابعاد آن اندکی متغیر است. دورتادور مسجد را رواقی به عرض ۱ تا ۱۰/۱ متر همراه با جرزهایی احاطه کرده است، که در سمت محراب مسدود می شوند.
سقف‌ها و جرزها، به جز در راهروهای گردشی اطراف، همگی قوس بیضی شکل نزدیک به جناغی دارند و در واقع همانند طاق آهنگ هستند. اغلب منابع و متون ایرانی که قدمت آنها از دوران قاجار تجاوز نمی کند، مسجد را یک بنای مربوط به دوره ساسانی می دانند که به مسجد تبدیل شده است.
درگاه بیرونی مسجد سنگی، دارای ۷۰/۴ متر ارتفاع و ۱۵/۲ متر عرض است. نمای بیرونی مسجد سنگی، سردرهای مساجد اسلامی را تداعی می کند، که به صورت ستونها و در دو طرف ورودی تراشیده شده و متصل به دیوار مسطح بیرونی است.
مسجد دارای قوس جناغی اسلامی است، که با قوسهای متداول دوره ساسانی و طاق‌های آهنگ داخل مسجد سنگی تفاوت آشکاری دارد.
نمای بیرونی و ظاهری مسجد سنگی، بیشتر اسلامی نشان می دهند تا ساسانی. اما، از وجود عناصر ساسانی نیز در اینجا نباید غافل بود. داشتن محراب مقرنسکاری با خطوط کوفی، بویژه قطع شدن راهروها در دو طرف محراب و قرار گرفتن آن در سمت قبله و کتیبه های کوفی، دلایل اسلامی بودن بناست.
کنار مسجد سنگی، یک اتاق با سقف طاقی شکل وجود دارد، که با ۳ پلکان وارد کف آن می‌شود. این اتاق ۸ متر طول، ۱۵/۳ متر عرض و ۹۵/۱ متر ارتفاع دارد.
این مسجد در دو قسمت کتیبه دارد، یکی کتیبه محراب و دیگری کتیبه‌ای است که در قسمت بالای ورودی داخلی جلوخان و ابتدای ایوان شرقی در بالای درگاه و جرزهای طرفین آن قرار دارند.
متن یکی از این کتیبه‌ها فرسوده و به مرور زمان دچار صدمه بسیاری شده و دیگری دارای متن کوتاهی است. کتیبه بالا ناخوانا است و کتیبه پایین تاریخ سال ۶۵۲ را نشان می‌دهد.
مسجد سنگی داراب با شماره ۲۲۹ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ثبت تاریخی رسیده است.




لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/7433/آتشکده-آذرخش-فارس/

 

[Ashkan-kamrani]

آتشکده کاریان فارس+عکس

آتشکده کاریان فارس+عکس

آتشکده کاریان در شهر فیروزآباد در ۱۲۰ کیلومتری شیراز قرار دارد.

این آتشکده در زمان اردشیر بابکان بنا شده و بعد از حمله تازیان آتش آن به عقداى یزد متقل شده و تا ۷۰۰ سال در آنجا از آن نگهدارى می‌شد.
پس از آن به اردکان یزد جا به جا می‌شود و سال ۱۳۱۸ شمسی به آتشکده شهر یزد برده می‌شود که هنوز نیز کماکان در آن محل افروخته می‌باشد.
مکان آن در شهر فیروز آباد یا اردشیر خره یا اردشیر خوره در ۱۲۰ کیلومتری جنوب شیراز است و کاخ بزرگ آن که توسط شاهنشاه اردشیر بابکان ساخته شده بود هم اکنون فرو ریخته است.
آتشکده کاریان یا آذرفرنبغ در روستای کاریان از توابع بخش جویم می‌باشد که سالیان بسیار قبل پس ازساخته شدن کاخ اردشیر به دستور اردشیر بزرگ پادشاه آن زمان باید آتشی مقدس در آن افروخته می‌شد وآنها این آتش را از آتشکده آذرفرنبغ واقع در روستای کاریان به آنجا بردن و از آن زمان به بعد کاخ اردشیر به آتشکده کاریان معروف شد.

نقشه اصلی این آتشکده به شکل ذوزنقه بوده که اضلاع جلویی آن در حدود ۵ متر عرض و ۷ متر ارتفاع دارند. در جلو این ضلع سکویی به ارتفاع ۵/۱ متر از سطح زمین واقع شده‌است.
برفراز این سکو در ارتفاع ۳متری روی دیواره حفره‌ای مثلثی شکل وجود دارد. مصالح به کار رفته در دیواره این آتشکده آجر و گل می‌باشد. روی صفهٔ آتشکده آثاری از راهرو و اتاق دیده می‌شود که به درون فرو ریخته‌است.
این آتشکده یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آتشکده‌های زمان ساسانیان بوده و یکی از مهم‌ترین آتش‌های سه گانه زردشتی که مختص موبدان بوده، در آن جا می‌سوخته‌است.
ساسان جد اردشیر بابکان تولیت این آتشکده را بر عهده داشته و ساسانیان همواره علاقه خاصی به این آتشکده داشته‌اند.
اردشیر به همین جهت نام شهر را ارتخشر خوره ( ارت خشتر) نامید که به معنی شهر شکوه و جلال اردشیر است.




لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/7445/آتشکده-کاریان-فارس/

 

[Ashkan-kamrani]

آتشکده بهرام تهران+عکس

آتشکده بهرام تهران+عکس

تپه میل که به نام‌های آتشکده بهرام و آتشکده ری نیز شناخته می‌شود از جمله آثار دوره ساسانیان است و در نزدیکی شهر ری تهران قرار دارد.

در حدود ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر ری به سوی ورامین بر بلندای تپه‌ای پهناور در ۲ کیلومتری جنوب قلعه‌نو بخش کهریزک شهرستان ری بر فراز تپه‌ای بلند در روستای قلعه‌نو قرار دارد. بقایای کاخ یا بهرام چون روی دو پایه بزرگ بنا شده و از دور شبیه به میل است، به تپه میل مشهور شده است.
جهت بنا به صورت شرقی و غربی است. در جبهه شرقی ایوانی با چهار ستون مدور بوده. بخشی از بنای آتشکده ری در زمان حمله اسکندر به ایران خراب شد و تنها قسمتی از بنای چهارطاقی و زیبای این آتشکده به صورت دو میل باقی ماند.
بیشتر قسمت‌های غربی بنا از بین رفته، در بخش زیرین مجموعه یک راهروی کم عرض وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می‌کند. مصالح به کار رفته در تپه میل عمدتا گل، خشت، لاشه سنگ و گچ است.
این بنا و سازه‌های پیرامون آن نخستین‌بار در سال ‪ ۱۹۱۳‬میلادی توسط ژاک دومورگان فرانسوی مرمت شد و در سال‪ ۱۹۳۳‬توسط اریک اشمیت؛ باستان‌شناس آمریکایی مورد کاوش و حفاری قرار گرفت.
نیزارهای اطراف تپه از وجود دریاچه‌ای حکایت دارد که در گذشته در این محل وجود داشته، ولی خشک شده‌است. بلندی تپه میل از سطح دشت اطراف ۱۸ متر است و حدود ۲۵ متر پهنا و ۲۰ متر درازا دارد. پیرامون این تپه بلند تپه‌های کم ارتفاع کوچکتر پراکنده شده که مشرف بر آنها قرار گرفته است.
این مجموعه منطقه‌ای به وسعت ۸۰۰ در ۹۰۰ متر را شامل می‌شود. بر بالای تپه، بنای اصلی آتشکده در راستای شرقی غربی برپاست، طرح کلی بنا، تالار ستون داری بوده با دو ردیف ستون چهارگوشه سه تایی که عملاً به ۳ بخش تقسیم شده است.

یک بخش مرکزی عریض‌تر و دو بخش جانبی کم‌عرض‌تر، ورودی اصلی تالار آتشکده در جبهه شرقی از طریق یک ایوان چهارستونی مدور که پایه‌های سر ستون‌های آنها در گوشه‌های شمال شرقی و جنوب به شرق ایوان برپاست.
طرح کلى بنا به صورت تالار ستوندارى است که یک قوس میانى و دو قوس در طرفین دارد که از یک سو به قوس میانى باز مى‌شوند و از سوى دیگر با ورودى‌هاى کم‌عرض‌تر به راهروى باریکى راه مى‌یابند که این راهرو حالت رواق را براى قسمت‌هاى اصلى دارد.
مهمترین ویژگى تزیینى بنا گچبرى‌هایى است که روى دیوارهاى تالار اصلى نقش بسته است و به سه دسته تقسیم مى‌شوند:

• طرح هاى هندسى که گاهى خود نیز نقش اصلى را در برمى‌گیرند و طرح‌هاى حاشیه‌اى شامل نقش‌هاى هندسى که این طرح‌ها بیشتر به عنوان قابسازى یا حاشیه براى نقش هاى اصلى به کار رفته است.
• طرح‌هاى گیاهى که با الهام از طبیعت روى گچ نقش بسته است. این طرح‌ها که به صورت انتزاعى نشان داده شده مبتنى بر عادات و عقاید دینى آن زمان است.
• حیوانات نیز از نظر طراح گچبرى‌ها دور نمانده‌اند . آنچه در حال حاضر باقى است نقش یک ماهى است که بسیار طبیعى به نظر مى‌رسد.

تپه میل (آتشکده بهرام) در سال ۱۳۳۴ توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ۴۰۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.



لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/4968/آتشکده-بهرام-تهران/