اکثر مفسران قرآن کریم با استفاده به آیات و روایات زیاد معتقدند که حیوانات مانند انسا در قیامت محشور می شوند. یکی از آیات این است:
"هیچ جنبنده ای در زمین و هیچ پرنده ای که با دو بال خود پرواز می کند، نیست، مگر این که امت هایی همانند شما هستند. ما هیچ چیز را در این کتاب فروگزار نکردیم سپس همگی به سوی پروردگارشان محشور می گردند".[24]
مرحوم علامه طباطبایی دربارة محشور شدن حیوانات می فرماید:"آیات در این باره بسیار و روایات از حد شمار بیرون است. آیا حشر حیوانات شبیه حشر انسان است و آن ها هم برانگیخته شده و اعمالشان حاضر گشته، طبق آن پاداش یا کیفر می بینند؟پاسخ:آری معنای محشور شدن همین است".[25]
آیت الله مصباح یزدی می نویسد:"آیات قرآن دلالت دارد بر این که حیوانات حشر دارند،[26] از جمله:"و اذالوحوش حشرت؛ و در آن هنگامی که حیوانات وحشی محشور می شوند".[27]
از ابوذر نقل شده:خومت پیامبر(ص) بودیم که دو بُز به یکدیگر شاخ زدند، حضرت فرمود:می دانید چرا این ها به یکدیگر شاخ زدند؟عرض کردند:نه، فرمود:ولی خدا می داند چرا و به زودی میان آن ها داوری خواهد کرد.[28]
امام صادق(ع) فرمود:"شتری که سه بار (در خبر دیگر هفت بار) با او به حج رفته باشند از چارپایان بهشت می شود".[29]
امام زین العابدین(ع) به پسرش امام باقر(ع) وصیت کرد:"من با شترم بیست بار به حج رفته ام. وقتی مُرد دفنش کن تا طعمة درندگان نشود، زیرا رسول خدا(ص) فرمود:شتری که هفت مرتبه با او به عرفات رفته باشند، خدا آن را از چهار پایان بهشت قرار می دهد".[30]
نتیجه:حیوانات در قیامت محشور می شوند و طبق اعمالشان پاداش و کیفر می بینند.
[24] انعام(6) آیة 38.
[25] تفسیر المیزان (ترجمه) ج 7، ص 118.
[26] محمد تقی مصباح یزدی، معارف قرآن، ص 380.
[27] تکویر (81) آیة 5.
[28] تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 715، حدیث 69.
[29] همان، حدیث 68.
[30] همان، حدیث 70.
[h=1]نظر شما چیست؟[/h]
"هیچ جنبنده ای در زمین و هیچ پرنده ای که با دو بال خود پرواز می کند، نیست، مگر این که امت هایی همانند شما هستند. ما هیچ چیز را در این کتاب فروگزار نکردیم سپس همگی به سوی پروردگارشان محشور می گردند".[24]
مرحوم علامه طباطبایی دربارة محشور شدن حیوانات می فرماید:"آیات در این باره بسیار و روایات از حد شمار بیرون است. آیا حشر حیوانات شبیه حشر انسان است و آن ها هم برانگیخته شده و اعمالشان حاضر گشته، طبق آن پاداش یا کیفر می بینند؟پاسخ:آری معنای محشور شدن همین است".[25]
آیت الله مصباح یزدی می نویسد:"آیات قرآن دلالت دارد بر این که حیوانات حشر دارند،[26] از جمله:"و اذالوحوش حشرت؛ و در آن هنگامی که حیوانات وحشی محشور می شوند".[27]
از ابوذر نقل شده:خومت پیامبر(ص) بودیم که دو بُز به یکدیگر شاخ زدند، حضرت فرمود:می دانید چرا این ها به یکدیگر شاخ زدند؟عرض کردند:نه، فرمود:ولی خدا می داند چرا و به زودی میان آن ها داوری خواهد کرد.[28]
امام صادق(ع) فرمود:"شتری که سه بار (در خبر دیگر هفت بار) با او به حج رفته باشند از چارپایان بهشت می شود".[29]
امام زین العابدین(ع) به پسرش امام باقر(ع) وصیت کرد:"من با شترم بیست بار به حج رفته ام. وقتی مُرد دفنش کن تا طعمة درندگان نشود، زیرا رسول خدا(ص) فرمود:شتری که هفت مرتبه با او به عرفات رفته باشند، خدا آن را از چهار پایان بهشت قرار می دهد".[30]
نتیجه:حیوانات در قیامت محشور می شوند و طبق اعمالشان پاداش و کیفر می بینند.
[24] انعام(6) آیة 38.
[25] تفسیر المیزان (ترجمه) ج 7، ص 118.
[26] محمد تقی مصباح یزدی، معارف قرآن، ص 380.
[27] تکویر (81) آیة 5.
[28] تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 715، حدیث 69.
[29] همان، حدیث 68.
[30] همان، حدیث 70.
اقوال در باب حشر حیوانات به چند دسته تقسیم می شوند:
1.عده ای به طور کلی حشر حیوانات را قبول ندارند. دلیلشان هم این است که حشر را فرع تکلیف می دانند و تکلیف را هم فرع عقل و اختیار. و چون حیوانات را فاقد عقل و اختیار می دانند قائل به حشر حیوانات نیستند.
2. عده ای حشر حیوانات را قبول ندارند اما اجمالا حشر بعضی حیوانات را به دلیل وجود برخی از روایات قبول می کنند مانند سگ اصحاب کهف...
3. عده ای هم حشر حیوانات را قبول دارند
توجیه دلیل منکرین حشر حیوانات:
تكليف مراحلى دارد و هر مرحله، ادراك و عقلى متناسب با خود مىخواهد. مرحله ساده و پايينترى از تكليف تصور مىشود كه اندكى فهم و شعور، براى آن كافى است. ما نمىتوانيم چنان فهم و شعور و تكاليفى را به طور كلى، درباره حيوانات انكار كنيم. چنانچه درباره كودكان و ديوانگانى كه پارهاى از مسائل را مىفهمند، انكار همه تكاليف مشكل است.همچنین نفی هرگونه اختیاری با توجه به افعال مدبرانه فوق غریزه ای بعضی حیوانات مانند مورچه و زنبور عسل مشکل است.
لذا از لحاظ عقلی محذوری برای حشر حیوانات وجود ندارد.1.عده ای به طور کلی حشر حیوانات را قبول ندارند. دلیلشان هم این است که حشر را فرع تکلیف می دانند و تکلیف را هم فرع عقل و اختیار. و چون حیوانات را فاقد عقل و اختیار می دانند قائل به حشر حیوانات نیستند.
2. عده ای حشر حیوانات را قبول ندارند اما اجمالا حشر بعضی حیوانات را به دلیل وجود برخی از روایات قبول می کنند مانند سگ اصحاب کهف...
3. عده ای هم حشر حیوانات را قبول دارند
توجیه دلیل منکرین حشر حیوانات:
تكليف مراحلى دارد و هر مرحله، ادراك و عقلى متناسب با خود مىخواهد. مرحله ساده و پايينترى از تكليف تصور مىشود كه اندكى فهم و شعور، براى آن كافى است. ما نمىتوانيم چنان فهم و شعور و تكاليفى را به طور كلى، درباره حيوانات انكار كنيم. چنانچه درباره كودكان و ديوانگانى كه پارهاى از مسائل را مىفهمند، انكار همه تكاليف مشكل است.همچنین نفی هرگونه اختیاری با توجه به افعال مدبرانه فوق غریزه ای بعضی حیوانات مانند مورچه و زنبور عسل مشکل است.
دلیل عقلی : با توجه به مطالب فوق و با توجه به اینکه اجمالًا بعضى از آنها را مىبينيم كه در عمل خود ظلم مىكنند و برخى ديگر را مشاهده مىكنيم كه احسان را رعايت مىكنند بايد بگوييم كه حيوانات نيز حشر دارند.
دلیل نقلی قرآنی: از آیاتی چون آیه 38 سوره مبارکه انعام (ما مِنْ دَابَّةٍ فِى الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِى الْكِتابِ مِنْ شَىْءٍ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ) و آیه 5 سوره مبارکه تکویر (و اذا الوحوش حشرت) بعضی چنین استفاده کردند
دلیل نقلی روائی: در روايات اسلامى نيز احاديث متعددى در زمينه رستاخيز حيوانات ديده مىشود، از جمله: از ابوذر نقل شده كه مىگويد: ما خدمت پيامبر (ص) بوديم كه در پيش روى ما دو بز به يكديگر شاخ زدند، پيغمبر (ص) فرمود، مىدانيد چرا اينها به يكديگر شاخ زدند؟ حاضران عرض كردند: نه، پيامبر (ص) فرمود ولى خدا مىداند چرا؟ و به زودى در ميان آنها داورى خواهد كرد،(1). و در روايتى از طرق اهل تسنن از پيامبر نقل شده که فرمود: «ان الله يحشر هذه الامم يوم القيامة و يقتص من بعضها لبعض حتى يقتص للجماء من القرناء خداوند تمام اين جنبندگان را روز قيامت بر مىانگيزاند و قصاص بعضى را از بعضى مىگيرد، حتى قصاص حيوانى كه شاخ نداشته و ديگرى بىجهت به او شاخ زده است را از او خواهد گرفت،(2)
(1) تفسير مجمع البيان و نور الثقلين
(2)تفسير المنار دلیل نقلی قرآنی: از آیاتی چون آیه 38 سوره مبارکه انعام (ما مِنْ دَابَّةٍ فِى الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِى الْكِتابِ مِنْ شَىْءٍ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ) و آیه 5 سوره مبارکه تکویر (و اذا الوحوش حشرت) بعضی چنین استفاده کردند
دلیل نقلی روائی: در روايات اسلامى نيز احاديث متعددى در زمينه رستاخيز حيوانات ديده مىشود، از جمله: از ابوذر نقل شده كه مىگويد: ما خدمت پيامبر (ص) بوديم كه در پيش روى ما دو بز به يكديگر شاخ زدند، پيغمبر (ص) فرمود، مىدانيد چرا اينها به يكديگر شاخ زدند؟ حاضران عرض كردند: نه، پيامبر (ص) فرمود ولى خدا مىداند چرا؟ و به زودى در ميان آنها داورى خواهد كرد،(1). و در روايتى از طرق اهل تسنن از پيامبر نقل شده که فرمود: «ان الله يحشر هذه الامم يوم القيامة و يقتص من بعضها لبعض حتى يقتص للجماء من القرناء خداوند تمام اين جنبندگان را روز قيامت بر مىانگيزاند و قصاص بعضى را از بعضى مىگيرد، حتى قصاص حيوانى كه شاخ نداشته و ديگرى بىجهت به او شاخ زده است را از او خواهد گرفت،(2)
(1) تفسير مجمع البيان و نور الثقلين
[h=1]نظر شما چیست؟[/h]
