زعفران

[پروانه سفید]

تاریخچه زعفران

زعفران با نام علمی كركوس ساتیوس Crocus Sativus از خانواده زنبقیان Iridaceae می باشد. در برخی منابع، مثلا در دائره المــعارف آمریكا Americana Encyclopedia ذكر شده است كه این كلمه از كریكوس Corycus كه نام منطقه ای در سیلیسیا Cilicia واقع در شرق مدیترانه می باشد گرفته شده است. عده ای مبداء زعفران را ایالت قدیم ماد ایران می دانند، برخی از محققین نیز خاستگاه زعفران را در منطقه وسیعتری از كره زمین شامل یونان، تركیه، آسیای صغیر و ایران می دانند.

ایرانیان ضمن صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانیها، رومیها، چینیها و اقوام سامی از جمله عربها معرفی كردند و شیوه زراعت آن را در سده های اول تا چهارم هجری به امم اسلامی پیرامون مدیترانه آموختند. به این ترتیب كه نخستین زعفران كارها به وسیله ایرانیان تبعید شده توسط معاویه در نواحی شام دایر شدند، سپس كاشت زعفران در شمال افریقا و اندلس (اسپانیای اسلامی) وصقلیه (سیسیل) رواج یافت و اقوام ایرانی همچون رستمیان و بنوطبری در انتقال فرهنگ زعفرانكاری مؤثر بودند.

مستندات تاریخی بیانگر این واقعیت است كه ایرانیان از روزگاران كهن به زر و زعفران علاقه و توجهی بلیغ داشته اند به طوری كه در جشن ها و سرور ها و مجالس بزم و نشاط مانند عروسی ها و اعیاد، یا استقبال از بزرگان و زائران زر و زعفران نثار قدمها می كردند. در برپایی با شكوهتر این گونه آئین ها، ضمن آذین بندی و آینه بندان، سكه های زرین و سیمین را به همراه زعفران و گل و نقل بر سر عروس و داماد یا شخصیتهای مورد نظر، و گاهی همه حاضران در این گونه مراسم می ریختند. در برخی ازمراسم زعفران را به تنهایی، یا همراه با مشك وعنبر و عود دود می كردند و گلاب می پاشیدند.

درعصرهخامنشیان زعفران برای تزئین گرده های نان ومعطر كردن خوراكها به كار می رفته است. فردیناند یوستی ضمن شرح زندگانی داریوش نوشته است: ((شاه ایران تن خود را روغنی معطر می مالید كه عبارت بود از مخلوط روغن آفتاب گردان كه در پیه شیر پخته و با زعفران و شراب خرما تهیه میشد)). در دوره پارتها زعفران ایران به یونان و روم می رفت، بعدا چین هم از مشتریان زعفران ایران شد. در عصر ساسانیان كاشت زعفران در قم و بون نیز رایج گردید و مرغوبیت محصول آنها شهرت یافت. در همان روزگار زعفران در پرداخت كاغذهای گران قیمت كاربرد پیداكرد، اما پیشتر از آن محلول زعفران به عنوان مركب تحریراستفاده می شد،وتا قرنها بعددرتركیب مركبهای تحریر مرغوب به كار می رفته است. از انواع مركب زعفرانی كم رنگ و پر رنگ (از زرد كمرنگ تا قرمز خونین) برای نوشتن عنوان فرمانها و نامه های سلاطین و خلیفگان و امرا، و همچنین در تحریر عنوانها و سرفصلهای كتب و رسالات و نیز در تذهیب و تشعیر ، و در تصویر ها و نقوش حواشی و متن استفاده می شده است.

بیشتر منابع انگلیسی زعفران را از واژه الصفران و واژه‌ای عرب دانسته‌اند اما درستی این موضوع بعید به نظر می‌رسد چون کاربرد زعفران قدمتی بیشتر از ده هزار سال دارد و این گیاه بومی رشته کوههای البرز و آسیای میانه‌است. وزن این واژه نیز عربی نیست و اصولاً بیشتر نام‌هایی که در عربی به «ان» ختم می‌شوند ریشه فارسی دارند مانند مهرجان، جلجلان و... شاید زعفران در اصل زرپران بوده یعنی گلی که کلاله آن هم ارزش زر و طلا است و این واژه سپس به زعفران تبدیل شده. در زبان فارسی و ترکی زفرون (زفرو) و در عربی زعفران در انگلیسی saffron در اسپانی azafrán در فرانسه safrane در ایتالیایی zaferano به هندی zuffron تلفظ می‌شود

 

[پروانه سفید]

اندامهای مختلف گیاه زعفران
زعفران با نام علمی (.Crocus Sativus L) از خانواده زنبقیان (Iridaceae) گیاهی علفی، چند ساله، بدون ساقه و پیازدار است. پیاز زعفران از نوع توپر و تقریبا كروی شكل با قطر 3 تا 5 سانتی متر و پوششی قهوه ای رنگ می باشد كه در زیر خاك قرار می گیرد. هر پیاز 6تا 9 برگ باریك، نظیر برگ علفهای چمنی تولید می نماید.

ریشه های زعفران ازنوع افشان هستند كه از قــاعده پیازها و از روی دایــره محیطی آن می رویند. گل زعفران اولین اندامی است كه در اوایل پاییز ظاهر می شود. در سال اول كشت، به علت ضعف پیازهای زعفران و عدم استقرار كامل آنها در خاك و كشت عمقی، جوانه های گل زعفران توان كافی برای رویش ندارند و حتی برگها در سال اول دیرتر از معمول ظاهر می شوند.

پوشش گل زعفران از سه كاسبرگ و سه گلبرگ همرنگ بنفش تشكیل می شود، به طوریكه تشخیص كاسبرگها از گلبرگها مشكل می باشد. تعداد پرچمها سه و طول میله پرچم دو برابر بساك است. بساك زعفران زرد رنگ می باشد. مادگی در مركز گل زعفران قرار گرفته و دارای یك تخمدان است و از قسمت تخمدان خامه باریكی خارج می گردد. خامه طویل و كشیده بوده به رنگ زردكمرنگ است كه به یك كلاله شفاف قرمز نارنجی سه شاخه ای به طول3-2 سانتی متر ختم می شود. سه كلاله همراه با خامه پس از خشك كردن، زعفران تجارتی را تشكیل می دهند.

 

[آیورودا]

زعفران و نحوه كاشت:

زعفران و نحوه كاشت:

زعفران ونحوه ی کاشت

---

آب و هواي مناسب زعفران:
زعفران گياهي است نيمه گرمسيري و در نقاطي که داراي زمستانهاي ملايم و تابستان گرم و خشک باشد بخوبي مي رويد. مقاومت زعفران در مقابل سرما زياد است و ليکن چون دوران رشد آن مصادف با پائيز و زمستان و اوايل بهار است طبعا در اين ايم به هواي مناسب و معتدلي نياز دارد. در دوره خواب يا استراحت گياه (تابستان) بارندگي يا آبياري براي آن مضر است بنابراين کشت و کار آن در مناطق گيلان و مازندران و مناطق گرم جنوب کشور معمول نيست. اراضي آفتاب گير و بدون درخت که ضمنا در معرض بادهاي سرد نيز نباشد براي رشد زعفران مناسب است. با اين وجود در برخي از روستاهاي بيرجند و قاين در زير سايه بوته هاي زرشک و درختان بادام که در تابستان کمتر آبياري مي شوند کاشته مي شود.
حداکثر دماي اين گياه بين 40 تا 35 درجه سانتي گراد و در ارتفاع بين 1300 تا 2300 متر از سطح دريا عملکرد خوبي را نشان داده است.
خاک مناسب پرورش زعفران:
از آنجاييکه پياز زعفران مدت نسبتا زيادي (7 - 5 سال) در زمين مي ماند. خاک زمين بايد سبک يا ترکيبي از شن و رس باشد که پياز بتواند در اين مدت علاوه بر تامين مواد غذايي، در مقابل شرايط خاص منطقه اي نيز مقاومت نمايد.
بنابراين جهت رشد و نمو مناسب گياه و توليد محصول مرغوب و مطلوب زمين هاي حاصلخيز و زهکشي شده بدون درخت با خاک(لومي، ليموني، رسي و شني) و آهک دار که ph آن بين 7-8 باشد بر زمين هاي شور، فقير و مرطوب، اسيدي ترجيح داد.
زعفران در زمين هائيکه داراي قلوه سنگ يا علف هاي هرز يا مواد آلي پوسيده نشده باشد محصول خوبي نمي دهد.
تهيه زمين:
در تهيه زمين به منظور کاشت زعفران لازم است توجه و دقت خاصي معمول شود ابتدا در فرصتهاي مناسب در پائيز يا زمستان زمين مورد نظر را شخم عميق مي زنند درصورتيکه شرايط مناسب نبوده يا دسترسي به تراکتور مقدور نباشد مي توان شخم را در پايان بهار يا اوايل تيرماه نيز انجام داد.
در تهيه زمين بطريق سنتي در اوايل بهار پس از قطع بارانهاي بهاره زمين را با گاوآهن ايراني شخم مي زنند بعد از 15 - 10 روز مجددا به شخم زمين اقدام مي کنند و اگر زمين داراي کلوخ باشد گاوآهن را باز کرده و کلوخ ها را با استفاده از ماله خرد مي کنند بعد از دو يا سه هفته مجددا زمين را دوبار در جهات عمود بر هم شخم مي زنند قبل از شخم سوم براي هر 100 متر مربع زمين 10 - 5 بار الاغ کود حيواني پوسيده پخش مي نمايند کشاورزان بخوبي دريافتند که شخم هاي مکرر صرفنظر از تهيه بستر مناسب کشت زمين را تا حدودي از وجود علف هاي هرز پاک مي سازند.
در اين طريق زمين کرت بندي شده و طول و عرض کرتها را نسبت به شيب زمين و قدرت آب تعيين مي کنند. معمولا عرض و طول کرتها در حد بين 4*10 تا 100*10 متر مي باشد در زراعت مکانيزه زعفران زمين را در پاييز سال قبل از کشت با گاوآهن شخم عميق مي زنند در بهار پس از قطع بارانهاي بهاري خاک را با انجام شخم متوسط ضمن سله شکني از وجود علفهاي هرز پاک مي کنند در مرداد يا شهريور پس از پخش 40 -80 تن کود حيواني و 200 کيلوگرم فسفات آمونيوم زمين را بصورت فارو در مياورند و براي کشت آماده مي کنند. (البته متخصصين تغذيه اي توصيه مي کنند که حدود 250 کيلوگرم سولفات پتاسيم نيز در اين مرحله با خاک مخلوط گردد)
انتخاب پياز و زمان کشت زعفران:
احداث مزارع جديد زعفران فقط بوسيله پياز آن مقدور و معمول است. بنابراين تهيه و انتخاب پياز مرغوب جهت کاشت در ايجاد و گسترش کشت حائز اهميت است. پياز زعفران را مي توان از خاک درآورد به انبار يا مزرعه ديگري منتقل نمود، با توجه به دوده خواب يا استراحت پياز که از اواخر ارديبهشت ماه تا اواخر مرداد ادامه دارد مي توان در اين فاصله نسبت به بيرون آوردن پياز اقدام کرد. بهتر است پيازها پس از بيرون آوردن از زمين کاشته شوند تا پيازها ضمن ادامه استراحت در زمين جديد مستقر شوند. از بيرون آوردن پيازها در اواخر مرداد به بعد بايد خودداري کرد چون در اين موقع بعضي از پيازها ممکن است براي ريشه دادن و جوانه زدن آماده باشند هر قدر فاصله بيرون آوردن پيازها تا کاشت کمتر باشد بهتر است با وجود اين پياز زعفران را براي مدت چندماه در محل سرد و خشک با ارتفاع 30 - 20 سانتي متر مي توان بصورت پخش شده نگهداري نمود ولي اين امر باعث عدم توسعه فيزيولوژيکي گلها شده و باردهي سال اول کشت را شديدا کاهش مي دهد.
پياز زعفران را از موقع خزان بوته (اوايل خرداد تا اواسط مهرماه مي توان کشت نمود ولي بهتر است از کاشت پياز در اواخر تير و اوايل مرداد خودداري شود زيرا در اين موقع هوا و زمين بسيار گرم است و بيم آن مي رود که رطوبت پياز موقع جابجاي از بين رفته و به آن صدمه وارد شود. بر اساس تحقيقات انجام شده توسط مرکز پژوهشهاي صنعتي خراسان بهترين زمان کشت خرداد ماه مي باشد.
نوع و مقدار کشت پياز زعفران:
بطوريکه گفته شد زعفران بوسيله غده ساقه که عبارت از پيازهاي تو پر (بنه) مي باشد ازدياد مي شود و اندازه آن از يک فندق تا يک گردو متفاوت است. پيازهاي انتخابي بايد درشت تر، سالم تر و بدون زخم و خراشيدگي و عاري از هر نوع بيماري باشد.
پيازها بهتر است قبل از کاشت با سموم قارچ کش از قبيل سرزان، سري تيزان و گرامنيون و غيره به نسبت 500 - 300 گرم سم براي يکصد کيلو پياز بر عليه بيماريهاي قارچي ضد عفوني شوند. در موقع کاشت بهتر است پولک يا لايه خشک کف پياز به همراه مقداري از پوسته آزاد روي پياز جدا شوند تا جذب آب بوسيله پياز آسانتر و جوانه زدن آن سريعتر انجام شود. مقدار کاشت پياز بسته به ريزي و درشتي از 10 - 3 تن در هکتار فرق مي کند. فواصل کاشت معمولا 30 - 25 سانتي متر از هر طرف مي باشد.
تعداد پياز انتخابي جهت کاشت در هر چاله 3 پياز است با وزن متوسط 6 گرم براي هر پياز مي باشد در صورتيکه پيازها رديفي در فارو کاشته شوند بصورت منفرد و با فاصله 8 - 6 سانتي متر از يکديگر به مقدار 3 تن و در صورتيکه بصورت سنتي و در هر چاله 5 عدد مصرف کنند ميزان کاشت پياز به 5 تن بالغ خواهد شد. گفتني است که در تحقيقات انجام شده بهترين پيازها، پيازهايي با اندازه بيشتر از 8 گرم بود.
عمليات کاشت پياز زعفران:
براي کاشتن پياز زعفران ابتدا چاله هاي يک رديف را با بيل در مي آورند و در داخل هر چاله بطوريکه گفته شد از 3 - 15 پياز قرار مي دهند. عمق کاشت پياز 20 - 15 سانتي متر در نظر گرفته و در موقع کاشت سر پيازها بايد رو به بالا قرار گيرد. پيازها در عمق 20 سانتي متري در زمستان از سرما و يخبندان و ساير تنش هاي محيطي و در تابستان از گرما زدگي مصون مي مانند.
براي کاشت زعفران 5 - 4 نفر شرکت مي کنند به اين ترتيب که يک نفر با بيل چاله ها را در مي آورند دو نفر پيازهاي قابل کشت را بصورت دسته هاي 3 تا 5 يا 15 تائي انتخاب مي کنند و نفر چهارم پيازها را در داخل چاله ها قرار مي دهند و بقيه نفرات کار خود را ادامه مي دهند تا تمام زمين کاشته شود. سرانجام سطح مزرعه را که نا مسطح شده با بيل يا ماله ايکه صاف و فشرده مي سازند تا پيازها به خاک بچسبد.
زمين کشت شده به همين صورت تا موقع آبياري پائيزه رها مي شود قبل از آبياري در حدود 20 - 10 تن کود حيواني کاملا پوسيده با بيل يا چهر شاخ در سطح زمين پخش مي نمايند.
در اسانيا کاشت زعفران به صورت ديم صورت مي گيرد پيازهاي زعفران بجاي کپه کاري در داخل رديف 4 بفاصله 5 تا 8 سانتي متر از همديگر کاشته مي شود. و رديف هاي کاشت از يکديگر 35 - 30 سانتي متر فاصله دارد. پس از انجام عمل کاشت روي شيارها را با ماله پوشانده و زراعت رديفي بنظر مي رسد.
آبياري:
پس از پايان کاشت پيازهاي زعفران که حداکثر تا آخر شهريورماه طول مي کشد حدود 15 تا 10 روز بعد از کاشت اقدام به آبياري مزرعه مي نمايند. در نقاط مختلف خراسان بسته به وضعيت آب و هوايي منطقه از اواسط مهر ماه تا دهه اول آبان آبياري زعفران شروع مي شود. با توجه که گل کردن زعفران تا حدودي تابع آب اوليه مي باشد لذا براي اينکه برداشت زعفران با مشکل مواجه نشود آب اول را در بين قطعات با فاصله چند روز تقسيم مي کنند تا بدين وسيله دوران اوج گلدهي قطعات با يکديگر همزمان نباشد.
آب اول زعفران خيلي مهم است و تمام نقاط زمين بايد بطور کافي و يکنواخت آب بخورد تا گلهاي يک قطعه با هم و هم زمان بيرون آيند بعد از گاورو شدن مزرعه براي سله شکني از کج بيل و چهار شاخ فلزي يا گاو آهن ايراني با عمق کم استفاده مي شود متعاقب آن زمين را ماله مي کشند. سله شکستن زمين باعث مي شود که جوانه هاي گل با سهولت بيشتري از خاک بيرون آمده و رشد قوي و مطلوبي داشته باشند.
پس از آبياري اول بفاصله 15 - 20 روز بعد از آن اولين گلهاي زعفران ظاهر مي شوند بديهي است که مزرعه زعفران در سال اول محصول قابل توجهي نمي دهد. از اوايل فروردين تا زمانيکه رنگ برگها به زردي مايل شود هر 12 - 6 روز يکبار آبياري انجام مي شود.
بايد توجه داشت که بعد از وجين يک نوبت آبياري به تاخير بيفتد تا علف هاي هرز از بين رفته و مجددا سبز نشوند. آب آخر در درشت شدن پياز موثر است.
سله شکني:
همان طور که اشاره شد بعد از آبياري اول به محض گاورو شدن زمين سطح مزرعه بايد سله شکني شود بنحوي که پيازها صدمه نبينند بهترين وسيله سله شکني کج بيل و بيل شيار دار و گاوآهن ايراني و کولتيواتر است.
سله شکني باعث مي شود که گلها بآساني از خاک بيرون آمده و کود حيواني با خاک مخلوط گردد. در مواقعي که زارع نتوانسته باشد بزمين خود کود دهد قبل از اجام آبياري مي توان کود لازم را در سطح خاک پخش نموده و با شخم سطحي با خاک مخلوط نمود و بعد از اين عمل که در واقع حکم سله شکني را دارد جهت هموار نمودن زمين و چسباندن خاک به پيازها زمين را ماله مي کشند.
وجين علف هاي هرز: علف هاي هرز از طريق رقابت با گياه زعفران از نظر آب و مواد غذايي و نور خورشيد سبب کاهش محصول مي شود علاوه بر اين ممکن است در مراحل کاشت و برداشت زعفران مزاحمت هاي ايجاد و ميزبان تعدادي از بيماريها و حشرات و بخصوص نماتد باشد. وجين مزرعه در هر موقع که علف هاي هرز رشد کردند ضروري است در مزارع زعفران اولين وجين بعد از آبياري دوم انجام و اين وجين باعث از بين رفتن علف هاي هرز مزرعه زعفران مي گردد.
بطور معمول اولين وجين زعفران بعد از برداشت گلها و دومين آن در صورت لزوم به فاصله در حدود يک ماه قبل از آب سوم انجام مي شود. در مورد مبارزه شيميايي با علف هاي مزرعه بايد توجه کرد که چون اثر اين علف کش ها بر روي گياه آزمايش نشده لذا بايد حتي الامکان به هنگام رشد بوته هاي زعغران از مصرف علف کش هاي شيميايي خودداري شود.
عمليات به زراعي زعفران:
با توجه به اينکه اصلاح نبات زعفران از طريق به نژادي امکان پذير نيست لذا براي بازدهي بيشتر محصول و ارتقاء کمي و کيفي آن بايد به عوامل زير متوصل شد:
1 - زمين اتخاب شده براي کاشت زعفران بايد حاصلخيز بوده و غني از مواد غذايي و آلي باشد.
2 - پيازهاي درشت و سالم عاري از هر گونه بيماري و آلودگي براي کشت مزرعه انتخاب شود.
3 - رديف کاري به جاي کپه کاري نتيجه بهتري مي دهد و عمليات ماشيني را در داخل مزرعه سهل و آسان مي کند.
4 - از پيازهاي خشکه کن و محافظت شده در شرايط خشک و خنک و تهويه شده استفاده شود.
5 - در هنگام استراحت تابستاني گياه زعفران از آبياري آن خودداري شود.
6 - در عمق کاشت پيازها دقت شود که در مناطق سردسير 20 - 15 سانتيمتر و در مناطق معتدل 15 - 10 سانتيمتر کمتر نباشد.
7 - حتي الامکان در موقع خواب تابستانه با علف هاي هرز مبارزه شود.
8 - چون هرساله پيازها به سطح خاک نزديک مي شوند افزودن لايه اي معادل 2 - 3 سانت متر از کود و خاک و خاکستر سبب حفاظت بيشتر پيازها از تنش هاي محيطي شده و در عين حال مواد مغذي بيشتري به گياه مي رسد.
9 - بهنگام تهيه زمين از اضافه کردن کودهاي حيواني بهمراه کودهاي شيميايي لازم که قبلا به مقدار و زمان مصرف آن اشاره شده مايقه اي نشود.
10 - پس از آبياري سله شکني زمين ضرورت کامل دارد تا گلها بآساني بتوانند از خاک بيرون آيند منتهي بايد دقت کرد که عمق سله شکني طوري نباشد که به پيازهاي زعفران آسيب برسد.
11 - مبارزه با جوندگان بخصوص انواع موش از اهميت زيادي برخوردار است هرگونه سهل انگاري در اين خصوص باعث از بين رفتن محصول و استقرار موشها در زمين مي گردد.
12 - برداشت گل در ساعات اول روز (4 - 9 صبح) موقعي که گلها بصورت غنچه باشند بايد انجام شود.
13 - در خشک کردن گلها بايد دقت شود تا رنگ و عطر دلپذير زعفران محفوظ بماند.
14 - بهترين روش خشک کردن زعفران روش توسينگ يا خشک کردن اسپانيايي است که بوسيله هيتر و الک نسوز انجام مي شود.
15 - بالاخره زعفران بايد در ظروف در بسته فلزي، چوبي قلع دار يا شيشه اي در دار دور از نور و رطوبت و حرارت نگهداري شود.

 

[MehD1979]

زراعت زعفران و کشت آن

زراعت زعفران و کشت آن

زعفران چیست؟شاید در سراسر ایران کسی نباشد که تاکنون طعم زعفران را در غذاها و شیرینیجات ایرانی نچشیده باشد، اما شاید افرادی باشند که ندانند زعفران چیست و چگونه و با چه زحمت طاقت فرسایی تولید میشود. زعفران که گرانقیمت ترین ادویه جهان است، درواقع کلاله گل زعفران کراکوس، از خانواده زنبقیان است. این گیاه در پاییز گل میدهد و در طی ماههای تابستان در حالت استراحت قرار میگیرد. دلیل اینکه زعفران بسیار گرانقیمت بوده و به طلای سرخ شهرت دارد، این است که از هر ۱۵۰گل ، یک گرم زعفران و از حدود ۱۴۷هزار گل تازه ، یک کیلو زعفران خشک به دست می آید و به علت داشتن طعم، رنگ و عطر عالی ، کاربردهای فراوانی در تولید فرآورده های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد. گل زعفران معمولا به رنگ بنفش کمرنگ و ارغوانی است اما گذشته از فرم گل و رنگ زیبای آن، آنچه در این گیاه متمایز است، سه کلاله قرمز درخشان به طول ۲۵ تا ۳۰ میلیمتر است که از میان گلبرگها به بیرون آویخته است. ایران با متوسط تولید ۱۰۰تن در سال ، در زمینه تولید زعفران مقام اول را دارد. اسپانیا با تولید متوسط ۲۵ تن ، مقام دوم و کشورهای هندوستان ، جزایر اسپرون روسیه، سنگاپور، مالزی، ژاپن، تایوان، چین، فرانسه، ایتالیا، آلمان، استرالیا و یونان با تولید متوسط ۲۵ تن ، مجموعا مقام سوم را به خود اختصاص می دهند. مرکز اصلی پرورش این گیاه ، مناطق کویری و کم آب جنوب خراسان و سابقه زعفران کاری در این منطقه ، به ۷۰۰ سال پیش بازمی گردد. زعفران از معدود گیاهانی است که در شرایط سخت زیستی پرورش می یابد. در سال به دو مرتبه آبیاری نیاز دارد و آب حاصل از بارش باران و برف برایش کافی است. ● مبداء و پیدایش ایران و کشمیر از جمله مناطقی هستند که زعفران برای اولین بار در آن کاشته شده است. بنا به نظر مورخین و متخصصین، ترویج زراعت زعفران از این مناطق به سراسر دنیا، نتیجه جنگها و استیلای کشورهای پیروز بوده است، چنانچه در اسپانیا، آشنایی مردم با زعفران و زراعت آن پس از فتح کشور توسط اعراب و حکومت مسلمین در این سرزمین به وجود آمد. در غرب، قدیمیترین اشاره به زعفران در یک کتاب دستورالعملهای درمانی انگلیسی یاleechbook و متعلق به قرن دهم است اما پس از آن و تا زمان معرفی مجدد آن توسط جنگجویان صلیبی، دیگر در اروپای غربی از آن یادی نشده است. این نظریه وجود دارد که زعفران از طریق مهاجمین مغولی که پیاز آنرا از ایران همراه آورده بودند، به چین رسیده است، که البته این گفته در کتاب طبی چینی متعلق به سالهای ۱۵۵۲-۷۸ نیز تایید شده است. ● زعفران ایران این گیاه که به خاطر رنگ زیبا، کلاله های پر عطر و طعم استثنایی آن گرامی داشته میشود، یک محصول زراعی ویژه ایران است که شیوه کشت، برداشت و نگهداری آن تا سالها از اسرار کشاورزان ایرانی بود که میخواستند از این طریق حق امتیاز کشت و تولید این ادویه را در انحصار خود داشته باشند. نواحی اصلی کشت زعفران در ایران، مناطق شرقی کشور هستند. سالیان متمادی است که استان خراسان توانسته است زعفرانی با بهترین کیفیت تهیه و صادر کند، به طوری که اکنون زعفران کشور، محصول خراسان بوده و زعفران قائنات این استان از شهرت فراوانی برخوردار است. زعفران ایران به خاطر تجربه فراوان کشاورزان و انتقال سینه به سینه روشهای کشت و برداشت آن در طی نسلها، توانسته است همچنان در مقایسه با محصول کشورهای دیگر جهان، کیفیت برتر خود را حفظ کند و همچنان به خاطر عطر، طعم و رنگ بی نظیر خود، در سراسر جهان مشهور است. بخش اعظم زعفران تولید شده در کشور، به اسپانیا صادر میشود، در آنجا این زعفران همراه با محصول اسپانیایی به نقاط دیگر جهان صادر میشود- که در این بخش، سود اصلی فروش زعفران با اسپانیا و کشورهایی است که زعفران فله را در بسته بندیهای کوچک و با قیمت گزاف به فروش میرسانند. در حال حاضر تولید زعفران در اسپانیا رو به کاهش است زیرا نه تنها دستمزد کارگران افزایش یافته است، بلکه جوانان نیز هیچ علاقه ای به کار در این بخش نشان نمیدهند. البته مدتی است که اسپانیا از تولید کنندگان اصلی زعفران جهان نیست و محصول آن نیز به هیچ وجه از جمله زعفرانهای مرغوب نبوده است. ● برداشت محصول برداشت محصول زعفران با چیدن گلها در اولین ساعات صبحگاه آغاز میشود. سپس کلاله های سرخ رنگ با دست از گلها جدا میشود. کار برداشت باید قبل از طلوع خورشید انجام شود و کلاله های جدا شده به مدت ۵ تا ۷ روز در مکانی سایه دار، گرم و خشک قرار داده میشوند تا خشک شوند. گاهی خشک کردن زعفران با شیوه های خاص حرارت دهی انجام میگیرد. مرحله بعد پس از خشک شدن کلاله ها، جدا کردن و بسته بندی محصول است. برداشت محصول و جدا سازی کلاله ها کاری بسیار وقت گیر و مشکل است. یک زمان گیری در کشتزار زعفرانی در اوتاگوی مرکزی نشان داده است که به طور متوسط برای چیدن ۱۰۰۰ عدد گل ۵۵-۴۵ دقیقه زمان لازم است و جدا کردن کلاله این تعداد گل، ۱۳۰-۱۰۰ دقیقه زمان میبرد. به این ترتیب برای تهیه یک کیلوگرم زعفران خشک، ۴۷۰-۳۷۰ ساعت زمان نیاز داریم. کیفیت زعفران به اندازه هر کلاله و مقدار محصول مرغوب هر گل بستگی دارد.در نتیجه بسته به کیفیت گل، برای تهیه یک کیلوگرم رشته های زعفران خشک، به ۷۰ هزار تا ۲۰۰ هزار عدد گل نیاز هست. ● انواع محصولات زعفران ▪ زعفران نگین سرگل: این زعفران، خالص، نشکسته و شامل کلاله بدون خامه (قسمت زرد و سفید ) است. تفاوت آن با نوع سرگل معمولی در بلندتر و ضخیمتر بودن کلاله هاست. رنگ دهی آن بسیار بالا و بیش از ۲۵۰ USP است. ▪ زعفران سرگل درجه یک: این نوع زعفران کاملا خالص بوده و شامل کلاله کامل و نشکسته بدون خامه است. قدرت رنگ دهی این زعفران بسیار زیاد –بیش از ۲۵۰ USP- است. ▪ زعفران سرگل درجه دو: این زعفران از نظر مشخصات کلی مانند نوع اول است اما قدرت رنگ دهی کمتری- حدود ۲۲۰ تا ۲۵۰ USP- دارد. ▪ زعفران پوشال درجه یک: این نوع محصول شامل کلاله همراه با دو-سه میلیمتر از خامه است. قدرت رنگ دهی آن حدود ۲۲۰ USP است. ▪ زعفران پوشال درجه دو: این نوع زعفران مانند نوع درجه یک اما با قدرت رنگ دهی زیر ۲۲۰ USP است. ▪ زعفران دسته درجه یک: این نوع زعفران شامل کل کلاله است، که قسمت سرخ آن بیشتر و قسمت سفید کمتری دارد. زعفران دسته درجه دو: این نوع زعفران نیز شامل کلاله کامل، اما با سرخی کمتر و سفیدی بیشتر است. ▪ خامه زعفران: شامل بخش سفید و زرد رشته زعفران است که رنگ چندانی نداشته اما مصارف دارویی فراوانی دارد.

 

["Pejman"]

پیاز زعفران در مـاههای تابســـتان بصـــــورت غیرفـــعال در زمین باقی می مــــاند و رشد دوبـــاره خو در اواخر فــــــصلتابــستان آغازمی کند.دوره رشد این گیاه ازمهرماه تا اواخراردیبــهشت ســال بعد است و از این زمان به بعد گیاه رشد فعالی نشان نمی دهد.- سطح زیرکشت2-1-سطح زیرکشت درایرانزعفران یکی ازمحصولاتی است که درایران کشت میشود واطـــلاعاتـــی درمورد آن ازدیگر کشورها موجود نیست.براساس آخرین اطــلاعات موجــود،سطح زیرکشت زعفران برابر30376هکتــــاربوده است که مــــیانگیــن درصـدســـال زراعی گذشته 8/19درصــــد نسبت به ســــال پــــایه(68-1367)،5/151درصد افزایش داشته است.2-2- سطح زیرکشت درنطنزبراساس آخرین اطلاعات موجود،درسال 85- 84 سطح زیرکشت زعفران 70 هکتاربوده است که بطور متوسط ازهرهکتار9تا10کیلو زعفران خالص(خشک)برداشت نموده اند.3-تولید3-1- تولید زعفران درایرانتولید زعفران در سا ل زراعی 81-82 درکشورحدود 175تن بوده اســت کـه بالاترین رقم تولید در ده سال مورد بررسی می باشد .این مقدار تــــولــیـد نسبت به سال گذشته از رشدی برابر 8/19 درصد برخــوردار بــوده اســـت که نسبت به سال پایه دوره مورد نظر 5/151 درصد افزایش نشان می دهد .3-2 تولید زعفران در نطنز تولید زعفران با توجه به اینــکه کــشاورزان در هر هکتار 7 الی 15 کــیلو برداشت نموده اند بنابر این متــوسط تولید در این شهرسـتان 10 الی 11 کیلو بوده است که مقدار تولید شهرستان حدود 700 کیلو می باشد.
فر آیند تولیدکشت و تولید زعفران امروزه در ایران بر همـــان شیوه سنتـــی و قدیمی استوار است . با این تـــفاوت که دربرخی ازنقاط زعفران خیز که کـــشاورزان از امکانات مادی بیشتری برخـــوردارند ازوسایل و ابزار جدیدکشاورزی مانندماشین آلات کشاورزی استفاده می نمایند .بنه زعفران پس از کاشت اولیه 7 سال متوالی محصول می دهـــد بنابر عــــملیات مرحله کاشت منحصرا در سال اول انجام می گیرد و سالهای بعد تنها عملیات مربوط به مرحله داشت و برداشت در مزارع زعفران انجام می شود در نتیجه مرحله کاشـت زعفران از اهمیت خاصی برخوردار است . تهیه زمین زعفران کاران عملیات تهیه زمین را که معمولا از اوایل بهار شروع می شــود به ترتیب زیر انجام می دهند . در بهار پس از قطع باران های بهاری و گاورو شدن زمین ، مزرعه را بـــه عمق 30 -25 سانتی متر شخم می زنند که این زیرو رو کردن زمین بــــرای مبارزه با علفهای هرز می باشد .2.زمین را تا اوایل تابستان به حال خود رها می کنند تا مدتی آیش بمانــد . در زمان کاشت زعفران حدود 30 -25 تن در هر هکتار کود گاوی کاملا خشک و پوسیده و عاری از بذر علف هرز را با شخم عمیق با خاک مخلوط کرده سپـس زمین را کاملاهموار و مسطح می کنند .
-پس از ردیف کشی باتوجه به شیب زمین ، کرتهــایی ایجاد می کـــنند و زمین مرز بندی می شود بزرگی و کوچـــکی کرت بــستگی به فاصـــــله منابع آبی از کرت و شیب زمیـن دارد و هر چه منـــبع آب نزدیـــکتر باشد. کرت را بزرگتر و هر چه منبع دورتر باشد کرت راکوچکتر تهیه می کنند .4-1-2انتخاب بنه تکثیر زعفران از طریق بنه که به اشتباه پیاز گفته می شود صورت میگیرد .بنه هایی که برای کاشت انتخاب می شود از فندق بزرگــتربوده و از گـــــردو کوچکتر و وزن آن 8گرم به بالا و دارای جوانه انتهایی سالم و بدون پوسیــدگی است ، هرچه بنه درشت تر باشد محصول بدست آمده مرغوب تر و عــملکـرد سالهای ابتدایی کشت بیشتر خواهد بود.بنه زعفــــران در سالهای بعد بنه های دیگری بوجود می آورد به طـوری که در سالهای هفتم تا دهم به صورت گروهی از بنه های ریز و درشت متـــراکم در می آیند. در هر صورت هنگامی که برگ ها کاملا خشک شدند ( از اواسط خرداد ماه ) بنه ها را از خاک در می آورند که معمولا به دو روش خشک کن و تر کن از روش ترکن زمانی استفاده می گردد که کاشت سریع و بلا فاصـله مورد نظر باشد زیرا انبار کردن پیازمرطوب نیاز به مراقبت های ویژه دارد.برای جلوگیری از آلودگی قارچ ( در انبار ) پیاز ها را با سموم قارچ کش منـــــاسـب ضد عفونی مـی کنند و به هنگام کاشت ،غلاف قهوه ای رنگی روی آن را جدامی کنند به طوری که فقط آخرین لایه روی پیاز باقی بماند .4-1-3 چگونگی کاشتبا توجه به این که گل های زعفران به سرما حساس هستند و ممکن است صــــدمه ببینندو برای آن که باز شدن گلها همزمان با سرما نباشند ، زودتر اقدام به کاشـــت پیازمی نمایند. کاشت زعفران به دو صورت انجام میگیرد .الف : کاشت دستی با بیل : در ردیفهایی با فاصله 20 سانتی متری ، چاله هایی به عمق 15 تا 25 سانتی متر نسبت به نوع خاک و و به فاصله 10 سانتی مــتر روی ردیف 3 تا 5 پیاز سالم را داخل آن طوری قرار می دهند که جوانه انتهایی آن بـه طرف بالا و روی آن به ارتفاع 15 تا 25 سانتی متر خاک ریخته وآن را می پوشانند. ب : کاشت با گاو آهن : در این روش پس از تهیه و تسطیح زمین ،شیار هایی مـوازی و به فاصله حدود 20 تا 25 سانتی متر و عمق 15 تا 25 سانتی متر با گاو آهن ایجاد کرده و سپس بنه ها را به فاصله 10 سانتی متر می کارند .مقداربنه مصرفی ،بستگی به وزن پیازها دارد.4-1-4 زمان کاشت پیاز بهترین زمان کاشت بنه زعفران معمولا از تیر ماه تا اواسط شهریور می باشــد و آنزمانی است که بنه کهنه تمام مواد خود را به بنه جدید داده و دیگر آ ثاری جــــز تیغه نازکی باقی نمانده است و تمام علف زعفران زرد و خشک شده تانیمه مهر ماه که جوانه های بنه به حدی رشد کرده که هنگام حمل و نقل نشکنند مناسب ترین زمان کاشت بنه است.4-2- مرحله داشت زعفران گیاهی است چند ساله که پس از کاشت 7 سال متوالی محصول اقـتصادی می دهد .، بنابراین عملیات داشت در مزارع زعفران از اهمیت خاصی برخورداراست که عبارتند از سله شکنی و وجین علفهای هرز که با دقت زیادی انجام می گیردزیرا اهمیت زیادی در کیفیت تولید دارد از زمان کاشت بنه تا زمان گلدهی زعـــفران ، زمین را پس از هر آبیاری ، سله شکنی کرده و خاک مزرعه را کاملا نرم و علفهای هرز را از بین می برند .این عملیات در طول سال های بهره برداری از نیــمه اول شهریور ماه شروع شده و به وسیله شن کش اقدام به سله شکنی به عــمق 6 تا 8 سانتی متر می نمایند . سایر عملیات داشت عبارتند از: آبیاری ، کود دهی،دفع آفات و بیماریها.4-2-1 آبیاری اولین آبیاری از نظر رشد جوانه گل و علف پیاز اهمیت زیادی دارد . اولین آبیاری در مناطق سرد سیر از دهم مهر ماه و در مناطق گرمسیر از اوایل آبان شروع می شـود که باعث رشد گل خواهد شد در واقع به آن آب گل می گویند .اگر چنانچه پیش از مهر ماه آ بیاری صورت گیرد ابتدا برگها از خاک سر بیرون آورده و گـــل تولـــید نمی شود که بعد از برداشت گل اقدام به آبیاری دوم نموده که به آن زاج آب گویند .لازم به توضیح است که پیش از آبیاری اولیه در ماههای مرداد ، شهریور کود دامــی را در سطح زمین پخش کرده و سپس آبیاری می کنند که پس از گاو رو شدن زمین خراشهایی به عمق 5 تا 10 سانتی متر در خاک ایجاد می کنند که باعث رشد آسانتر جوانه هاشده و از طرفی کود با خاک مخلوط می شود .
تعداد دفعات آبیاری زعفران :
بستگی به بارش باران دارد و در هر صورت معمولا تا 5 بار زمین زعفران آبیـــاری می شود که از آب دوم با فاصله 20 روز تا یک ماه و گاهی بیشتر تا پایان اســفند و گاه فروردین انجام می گیرد یعنی تازمانی که رنگ برگ ها به زردی می رود آبیاری انجام می گیرد همچنین آبیاری بیش ازاندازه موجب پوشیده شدن پیازها می شود.آبیاری بیش ازاندازه موجب پوشیده شدن پیازها می شود. 5-2- کود دهی :کود حیوانی :سطح مزرعه زعفران از سال اول به بعد پیش از ولین آبیاری حدود 25 الی 30 کــود حیوانی کاملا پوسیده و بدون تخم علف هرز استفاده می کند که علاوه بر تامین مواد غذایی مورد نیاز پوشش گرمی برای بنه ها خواهد بود.کود شیمیایی : در صورت نیاز در سال بعد با توجه به نوع خاک پیش از اولین آبیاری کود اوره حدود 150 کیلوگرم فسفات 100 کیلوگرم پتاس 50 کیلوگرم در هکتار در زمــان شخــم سطحی که با خاک مخلوط می کنند .چرای زعفران : چنانچه هنگام فعالیت برگهای زعفران نسبت به چـرا یا برداشت برگها اقـــدام گردد مزرعه صدمه می بیند . زمانی می توان اقدام به برداشت برگها کاملا زرد شده و پیــاز به خواب رفته باشد .آفت های زعفران :آفت های زعفران عبارتند از :کرم ها ( لنگولیلول Lngoilol )( به سیب زمینی و سیر نیز حمله می کنند ) که به بنه زعفران حمله و پس از مدتی باعث باد کردن و فاسد شـدن آن می گردد و همچنین محیط مساعدی برای حمله امراض قارچی را فراهم می کند .برای مبارزه با این آفت از روش ضد عفونی کردن پیازها بوسیله یکی ازسموم حشره کش استفاده می گردد .کنه بنه زعفران : این کنه با فعالیت بر روی پیاز و دمبرگ باعث تضعــیف گـیاه می شود گیاهان آلوده در اواخربهار سریع ترخــزان می کنند ، که برای مبارزه از روش های زیر استفاده می شود .کشت عمیق تر پیازها در مناطق آلوده استفاده از سموم کنه کش جهت مبارزه در اواخر فصل بهار قبل از خــزان برگهای زعفران موش ها :که خسارت زیادی به بنه های زعفران وارد می کنند و در اثر زخمی کردن آنهـــا ، باعث فساد می شوند موش ها را باروش زیر از بین می برند. استفاده از طعمه مسموم کلرات - کشت نعناع درنزدیک مزرعه زعفران ، زیرا موش ها ازبوی نعناع متنفر هستند . استفاده از دانه گیاهی مورد علاقه موش به همراه سمومی مانند فسفر دوزنـگ که سوزشی در دهان موش ایجاد نمی کند ولی بسیار سمی است. خرگوش ها و جوجه تیغی :بازخمی کردن پیاز و خوردن برگها ، صدمه زیادی به گیاه وارد می کنند . بــرای ازبین بردن خرگوشها و جوجه تیغی از طعمه مسموم استفاده می شود. بیماری های زعفران :بنه زعفران ممکن است مورد حمله قارچ های متفاوتی به شکل زیر قرار گیرند .
بیماری زوال زعفران :این بیماری در اثر پیدایش قارچ ریزوکتونیا و ... در پیاز به وجود می آید ، به سطح پیاز حمله کرده بر روی آن لکه های ارزنی شکل سرخ رنگ ایجاد و به تــدریج به داخل بنه نفوذ می کنند . نفوذ این قارچ به داخل پیاز موجب بر آمــدگی هایی در سطح آن و پوسیدن و خشک شدن برگها می گردد. این قارچ محصولات دیــگری چون سیب زمینی ، چغندر و یونجه رانیز موردحمله قرار می دهد.کشاورزان با این بیماری به روش زیر مبارزه می کنند .
جمع آوری و سوزاندن پیازهای آلوده- ضدعفونی کردن زمین با یکی از سموم قارچ کش مانند زینب ومانـکوزب و ...توصیه می گردد.- نکاشتن بنه زعفران درزمین های آلوده برای مدت 6 تا 8 سـال به شرطی که دیگر گیاهان میزبان کشت نگردد .بیماری سیاهک زعفران : عامل این بیماری قارچی به نام فو ماگو است که این قارچ بر روی برگ هــای زعفـران ظاهر می شود وکم کم به پیاززعفران می رسد .به روش زیر مــبارزه می شود . جمع آوری وسوزاندن برگها و پیازهای آلوده بنه ها را پیش از کاشت با سموم قارچ کش از قبیل مانکوزب ، زیــــنب و کاربوکسین تیرام و .... در مقابل بیماریهای قـــــارچی و کنه ضــد عــفونـی می کنند .بیماری ورم بنه : این بیماری تولید( دمل– تاول ) شکل دردرسطح پیاز میکند ، دراین وضعیت بنه ها معمولا کوچکتر ازحدطبیعی شده و در ضمن ،خود بوتــه نیز کوتاه تر از حد طبیعی می شود که برای مبارزه مانند سایر بیـــماری ها از ســموم قارچ کش جهت ضد عفونی استفاده می شود.4-2-3- علفهای هرز زعفرانعلفهای هرز اغلب ازراههای مختلف ، تکثیر می شــوندو بذر آن از طریق باد، آب و انسان از نقطه ای به نقطه ای دیگر انتشـــار می یابد . برای از بــین بردن علف هرز شیوه های زیادی وجود دارداما معمولا از ترکیب دویــاچند روش نتیجه مـــــناســب تری به دست می آ ید در فصل داشـــت روش شیمیایی عملی می شـود که به صورت سبـــز کش و در اواخر فروردیــن و در فصل زمستان به وسیـــله یکی از سمومی که خــــسارت به گیاه وارد نکــــند مانند پـوماسوپر و نابــواس . در مرداد و شهـریور از ترفلان جهــت مبارزه با تخم علفهای هرز استفاده می گردد .
وجین : با تـــوجه به اینکه بوته زعــــفران ضعیف ، کوتاه و ظــــریــف است وجین از اهمیت بسیاری برخوردار است . زیرا چنان که زمین کـشت از وجــود علفهای هرز پاک نشود پس از مدتی تمام مــــزرعه را پوشانده و نابـــــودی آ نها به سختی امکان پذیر است . بنــــابراین در پنج ماه بهار و تابســـــتان که پیاز زعفران دوره خواب زمــــستانی را می گذارننــــد ، کشـــــاورزان با استفاده از وسایل دستی و ماشینی ، براحتی علفهای هرز را از بین می برنــد . وجین زعفران پس ازبرداشت گلها ( گل پاک)در فصل تابستان انجام می شود . 4-3- مرحله برداشت گل مرحله برداشت محصول دشوارترین و پر زحمت ترین و در عین حـــال حساس ترین مرحله زراعت زعفران است که شامل چیدن گل و جدا کردن کلــاله از گل می باشد .این مرحله به شیوه سنتی صـــورت می گیرد که متکی بر نـــیروی انسانی بسیار زیاد و صرف هزینه فراوان است .برداشت گلها در منطقه گرمسیر از 15 آ بان تا 15 آذر ماه و در منــــطقه سرد سیر در طول مهر و آ بان ماه انجام می گیرد .مدت گل دهی زعفـــــــران 25 روز است که بیشترین گل با بهترین کیفیت در هفته اول شکفته می شود . چون عمل برداشت گل باید پیش از طـلوع آفتــاب صورت گیرد ، بنــابر این کشاورزان و خـــانواده آنها صبح خیلی زود گــل ها را می چینند و قســمت کلاله را از بقیه قسمتها جدا می شود که جهت جدا سازی کلاله از هر یـــک کیلو گرم گل حدود نیم الی یک ساعت وقت لازم است .
پاک کردن گلهای زعفران پاک کردن گلهای زعفران به دو روش انجام می گیرد : الف : روش تولید زعفران دسته در این روش قسمت زرد و قرمز ( خامه و کلاله ) را باهم از گل جــــدا و میان انگشتان قرار می دهند ، زمانی که به اندازه کافی جمع شد ، آن را بـــــا نخ بسته و دسته های تهیه شده را روی پارچه های سفید ابریشمی در ســــایه و محلی با درجه حرارت حدود 45-50 درجه سانتی گراد قرار می دهند تا در اثر خشک شدن سریع ، کیفیت خود را از دست ندهد .ب: روش تولید زعفران ممتاز این روش مانند روش تولید دسته ای است با این تفاوت که قسمت کلاله را از خامه جدا می کنند و کلاله ها را از الک عبور داده و برای به دســــت آوردن کلاله خالص چندین بار این عمل انجام می گیرد .4-2-3- روش خشک کردن اساسی ترین و آسانترین کار برای بالا رفتن کیفیت ورنگ زعفران خشــــک کردن سریع آن است که به صورت های زیر می توان خـــشک نمود . استـــــفاده از هوای آزاد ، به این صــــورت که زعفران را در ســـایه و حرارت 50 درجه سانتی گراد قرار می دهند تا خشک شود .
استفاده از منبع حرارتی در این روش 500 گرم زعفران را روی پارچه ابریشمی داخل الک گذاشته و به فاصله 30 -50 سانتی متری از منبع حرارتـــی بدون دود و بو ( برقی یا گازی ) حدود 60 تا 70 درجه قرار می دهند تا خشک شود .که بهترین و مکانیزه ترین روش خشک کردن زعفران می باشد.- روش سوم استفاده از دستـــگاه هایی است که رطوبت محل را کـــــنترل می کنند .زعفران خشک شده در این روش بهترین کــــیفیت را خـــــــواهد داشت . در این وضــــــعیت پیش از خشــــک کردن به مدت 24 ســــاعت زعفران راداخل ظرف در بســــته ای در محیط سرد 1-5 درجه سانتــی گراد قرار داده و سپس آن را مانند روش قبل خشک می کنند .4-3-3 بسته بندی زعفرانبا وجود اینکه ایران از نظر تولید زعفران در جهان مقام اول را داراست ولی کشور ایران از نظر صادارت زعفران در جهان مــطرح می باشد . زیرا بخش اعظـــمی از تولیدات ایران به دست تاجران اسپانیایی و با بسته بندی های بـــازار پـسند عرضه می گردد.4-3-4-چگونگی تشخیص زعفران به علت گرانی این محصول در بازار ، سود جویان در پی عرضه زعـــفران تقلبی هستند . یعنی از طریق ریشه های رنگ کرده پیاز معمولی ، پرچم های گلرنگ و ریشک های ذرت برای شناخت زعفران از روش های زیر استفاده می کنند . در اثر سوزاندن زعفــران نباید بیش از 5-7 درصد خاکســــتر باقی بماند تجزیه شیمیایی زعفران با قرار دادن زعفران بین کاغذ صــــافی و فشار دادن آن نباید لــــکه های چربی بر روی کاغذ باقی بماند هنگام فشردن با دست ، زعفران باید کاملا خشک و شکننده باشد . زعفران خالص به رنگ نارنجــــی تیره و طعم آن تلخ و دارای بــــوی تندو عطـری
مـــخصوص و مـــحرکی است که آب دهان را به رنگ زرد طــــلایی در می آورد. اگر کمی از زعفران را با 10 میلی لیتر بنزین مخلوط کنیم نباید ترکیب آن زرد رنگ بشود. 4-3-5 استفاده از زعفران زعفران به دلیل داشتن اسانس و رنگدانه ، دارای رنگـی زیبا ، عطری ســـحر انگیز و طعم مطبوعی است که از این دو خاصیت زعفران در غذاهای ایـــرانی به عنوان چاشنی مخصوص و تزئین پلو های ایرانـــی استفاده می شود . در رنگ ســازی نیز برای تهیه رنگ ثابت از زعفران استفاده می شود . در طب سنتی ، دم کــردن زعفران مقوی معده ، مسکن سرفه و دندان درد ، درمان سنـــگ مثانه ، تقویــت بینایی ، رفع جوش و خراش و درمان سخت زایی مورد استفاده قرار می گیرد . خوردن زیاد زعفران باعث خنده زیاد می شود و به طــوری که شخص بیـــهوش می شود حتی باعث مرگ می گردد. تحقیقات اخیرنشان می دهدترکیبات زعفران ازجمله کروسین (رنگدانه زعفران )سافرانال (ماده معطر زعفران )پیکروکروســین (طعم دهنده زعفران )ســلول های سرطانی را مهار می کند . زعفران از تشکیل سلول های سرطانی جـلوگیری می کند و باعث کوچک شدنو از بین رفتن تومور های موجود می شود همچنین باعث افزایش
اثــر و کاهش عوارض داروهای شیمی درمانی سرطان می شود .