مطمئنا بارها و بارها کلمه دیاگ را شنیده‌اید یا حتما برایتان پیش آماده که پس از مراجعه به تعمیرگاه یا مرکز خدمات، تعمیرکار از شما خواسته باشد که برای عیب‌یابی و تشخیص دقیق قطعه معیوب به سراغ دستگاه دیاگ بروید، اما سوالی که مطمئنا برای خیلی‌ها پیش آمده این است که دستگاه دیاگ واقعا چه کاری انجام می‌دهد؟ آیا می‌توان به نتایج این دستگاه اعتماد کرد؟ آیا دستگاه‌های دیاگ انواع مختلفی دارند؟ در ادامه با ما همراه باشید تا همه چیز را در مورد دیاگ به شما توضیح دهیم.
دستگاه دیاگ چیست؟
در گذشته تمامی خودروها برای مخلوط کردن سوخت و هوا از کاربراتور استفاده می‌کردند و به اصطلاح «کاربراتوری» بودند، اما با پیشرفت علم و تکنولوژی شرکت‌های خودروسازی تصمیم گرفتند برای کنترل احتراق در موتور خودرو و همینطور مدیریت دقیق سیستم‌های برقی محصولاتشان، از یک کامپیوتر مرکزی یا همان ECU استفاده کنند.
در این خودروهای مدرن وظایف کاربراتور و دلکو به طور کامل بر عهده ECU گذاشته شده بود و این قطعه پس از جمع‌آوری اطلاعات لازم از سنسورهای اکسیژن، دور موتور، دما و… مقدار پاشش انژکتورها و همچنین زمان مناسب جرقه زنی شمع‌ها را تنظیم می‌نماید. به همین دلیل خودروهای مجهز به ECU در مقایسه با خودروهای کاربراتوری از استهلاک، آلایندگی و مصرف سوخت کمتری برخوردار هستند.
همه این موارد گفته شد تا بتوانیم به طور دقیق عملکرد دستگاه دیاگ را به شما عزیزان توضیح دهیم؛ دیاگ از کلمه انگلیسی Diagnosis به معنی «تشخیص» گرفته شده است و دستگاه دیاگ خودرو (Car Diagnostic Tool) نیز یک دستگاه عیب یاب است که با کامپیوتر خودرو یا همان ECU ارتباط دیجیتالی برقرار کرده و پس از دریافت اطلاعات مورد نظر و تحلیل آن‌ها می‌تواند شما را از عیب‌های جزیی و کلی ماشینتان مطلع کند.
به همین دلیل زمانی که یکی از قطعات خودرو دچار خرابی شود، لازم نیست که تعمیرکار تک تک اجزا و قطعات موتور را از هم باز کرده و چک نماید تا بتواند متوجه مشکل شود؛ تنها با اتصال ECU به دستگاه دیاگ قطعه معیوب شناسایی شده و در کمترین زمان تعمیر یا تعویض می‌گردد.
انواع دستگاه دیاگ
در یک تقسیم‌بندی کلی دستگاه‌های دیاگ به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
1. دیاگ مولتی برند یا After Marketing
در یک تعریف کلی به دیاگ‌هایی که از آن‌ها می‌توان برای عیب‌یابی چندین برند مختلف استفاده کرد دیاگ مولتی برند گفته می‌شود؛ در واقع دیاگ‌های مولتی برند می‌توانند یک یا چند برند خودرویی را پشتیبانی کنند. البته بعضی از دیاگ‌های افترمارکت نیز وجود دارند که به صورت تخصصی برای عیب‌یابی یک برند ساخته شده‌اند، اما در کنار آن می‌توانند از چند برند خودرویی دیگر نیز پشتیبانی کنند.
2. دیاگ شرکتی یا OEM
دیاگ OEM یا دیاگ شرکتی نیز یکی از انواع دستگاه‌های دیاگ است که به صورت تخصصی تنها برای دیاگ یک برند خودرویی خاص طراحی و ساخته شده است. این نوع دیاگ‌‌ها معمولا در اختیار نمایندگی‌ها، کارخانه‌های خودروسازی یا نمایندگی‌های مجاز خدمات برندها قرار داده شده و بهترین دستگاه عیب یابی برای خودروهای تولیدی آن کارخانه محسوب می‌شوند.
کاربردهای دستگاه دیاگ
دستگاه‌های دیاگ از طریق پورت یا درگاه اتصال (OBD) به ای س یو خودرو متصل می‌شوند؛ این پورت ممکن است با توجه به نوع خودرو داخل کاپوت یا زیر داشبورد باشد. پس از برقراری ارتباط، دستگاه دیاگ شروع به اسکن اطلاعات موجود در کامپیوتر کرده و پس از تجزیه و تحلیل کدهای خطا موجود در ECU، آن‌ها را به اطلاع تعمیرکار می‌رساند. در صورتی که این خطاها به دلیل خرابی فیزیکی قطعه مورد نظر باشد، دستگاه دیاگ نمی‌تواند این خطاها را پاک نماید و بنا به تشخیص تعمیرکار قطعه معیوب باید تعویض گردد، اما در اغلب مواردی که قطعه ایراد فیزیکی نداشته باشد دستگاه دیاگ می‌تواند به راحتی خطاهای موجود را پاک نماید.
مطمئنا اگر خودرویی که به دستگاه دیاگ متصل می‌شود از ECU پیشرفته‌تری برخوردار باشد، دستگاه دیاگ می‌تواند اطلاعات بیشتری را به نمایش بگذارد و در مقابل هرچه تکنولوژی ساخت خودرو و کامپیوتر آن قدیمی‌تر باشد، مقدار اطلاعات یا داده‌ها محدودتر خواهند بود. به طور کلی در اغلب خودروها، دستگاه‌های دیاگ می‌توانند اطلاعات سیستم‌های برقی خودرو، سنسور کاتالیزور، سنسور ABS، سنسور اکسیژن، فشار روغن گیربکس و… را بررسی نمایند.
اما کاربردهای دستگاه دیاگ به همین‌جا ختم نمی‌شود، یکی از اصلی‌ترین نقش‌هایی که امروزه دستگاه‌های دیاگ در معاملات خودرویی ایفا می‌کنند، بررسی میزان واقعی کارکرد خودرو است و کارشناسان از طریق این دستگاه متوجه خواهند شد که آیا میزان به نمایش در آمده از مسافت پیموده شده، واقعی است یا با تکنیک‌های مختلف دستکاری شده است!
دستکاری کیلومتر خودرو
در بحث خرید و فروش خودروهای کارکرده علاوه‌بر سلامت فنی، ظاهری و کامل بودن مدارک، میزان کارکرد خودرو نیز می‌تواند تاثیر چشمگیری بر روی قیمت آن داشته باشد. به همین دلیل از گذشته تا کنون همواره دلالان و افراد سودجو به طرق مختلف سعی در کم کردن کیلومتر خودرو داشته‌اند تا بتوانند ماشین کارکرده خود را با قیمت بیشتری به فروش برسانند. البته ناگفته نماند بر اساس ماده 724 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی برای چنین افرادی مجازات سنگینی در نظر گرفته شده است.
در گذشته کیلومتر خودروها به صورت عقربه‌ای بود، به همین دلیل برای تغییر کارکرد خودرو تنها لازم بود بخش مربوط به کیلومترها از جای خارج شده و پس از تغییر به مقدار دلخواه آن را سر جای قبلی بازگردانند، اما خودروهای امروزی که از کیلومتر دیجیتال و سیستم ECU پیشرفته برخوردارند با استفاده از روش‌های مختلف می‌توان به راحتی و در کمترین زمان میزان کارکرد خودرو را دستکاری کرده و به مقدار مورد نظر تغییر داد. شاید در برخی موارد دستگاه‌های دیاگ بتوانند مقدار واقعی کارکرد را نشان دهند، اما روش‌های پیشرفته‌تری هم برای تغییر کارکرد وجود دارد که دستگاه دیاگ از تشخیص آن عاجز است.
