جانورشناسي مرغ و نگهداری

["Pejman"]

جانورشناسي مرغ

طبقه بندي زيست شناسي
ـــ‌ شاخه: طنابداران Chordatcv
ـــ رده: پرندگان Aves
ـــ زيررده: نومرغان يا پرندگان حقيقي Neornithes
ـــ راسته: ماكيان شكل Galliformes
ـــ زيرراسته: ماكيان Gally
ـــ خانواده: ميخك داران Phasiaridie
ـــ جنس: گالوس Gallus
ـــ گونه: دامستيكوس Domesticus

گفته مي شود كه همه نژادهاي مرغ ازچهارنوع وحشي زيرحاصل شده اند:

1) مرغ جنگلي قرمز( گالوس – گالوس) Gallus_Gallus
2) مرغ جنگلي سيلان( گالوس ــ لافايتي) Gallus_Lafaytte
3) مرغ جنگلي خاكستري( گالوس – سونراتي) Gallus_Sorenati
4) مرغ جنگلي جاوه(گالوس ــ واريوس) Gallus_Various
اصول طبقه بندي نژادي مرغ
طبقه بندي براساس تفاوتهاي ظاهري، صفات واعضاء بدن
1) رنگ:
درنژادهاي گوناگون متفاوت مي باشد:
ساده: تمام پرها داراي يك رنگ هستند وهيچگونه رنگ ديگري درپروبال ديده نمي شود. اين رنگهاعبارتنداز: سياه، سفيد، قهوه اي، قرمزوطلايي.
مخلوط: قسمتي ازپرداراي يك رنگ و قسمتي ديگرداراي رنگ ديگري است، مثل نژاد سو*** سفيد كه بدن سفيد واطراف گردن ودم سياه است.
مركب: درروي يك پر دويا چند رنگ ساده به اشكال مختلف كنار يكديگرقراردارند.
انواع مختلف آن عبارتنداز: حاشيه دار، گل باقلائي، خالدار، لك دار و پرتوي

2) تاج:
درنژادهاي مختلف اشكال متفاوتي دارد.
ـــ ساده: نژادهاي پليموت روك ، مينوركا و لگهورن
ـــ گلسرخي: نژادهاي ويندوت وهامبورگ
ـــ نخودي: نژاد براهما
ـــ هفت يا V شكل: نژاد هودان
ـــ توت فرنگي شكل: مالايا
ـــ بالشي شكل ، گل آلاله اي و…

3) ريش: اين زائده ممكن است دراز، پهن ويا باريك با لبه هاي گرد وتيزباشد.

4) سر: شكل عمومي سر، بويژه وضع قرارگرفتن تاج وريش ، بزرگي وكوچكي وشكل آن ونيزرنگ زايده گوش وسايرخصوصيات سرمي تواند سبب تفكيك نژادي باشد.

5) ساق پا: ساق پاممكن است پرداريا بي پر، بلند ويا كوتاه وازنظررنگ ممكن است زرد، سفيد، آبي ويا سياه باشد.

6) شكل عمومي بدن: هرنژادي داراي هيكل وشكل مخصوص بوده وپرها به شكل خاصي مي رويند به طوري كه دونژاد ممكن است تاج وشكل، صورت ورنگ مشابه باشند ولي از نظر شكل عمومي فرق داشته باشند.
طبقه بندي بر اساس محل جغرافيايي
1) دسته آمريكايي
از جفتگيري نژادهاي كوچك مديترانه اي ، نژادهاي بزرگ جثه آسيايي در آمريكا به وجود آمده اند. از نظر اندازه حد واسط نژادهاي مديترانه اي و آسيايي هستند، بلوغ جنسي در آنها سريعتر از نژادهاي سنگين است، بعد از بلوغ به سرعت چربي گرفته و چاق مي شوند. ساق پا بدون پر ،پوست بدن و رنگ ساق پا زرد است(به جز نژاد ژاوا و ژرسه كه پوست آن زرد ولي ساق پا سياه مي باشد) و تمام اين نژادها داراي لاله گوش قرمز رنگ هستند.
پوسته تخم مرغ در همه اين نژادها به جز لامونا قهوه اي است و بيشتر از نظر تيپ گوشتي مورد توجه هستند، نژادهاي مهمي كه در اين دسته قرار دارند به شرح زير مي باشند:

- نژاد پليموت راك
اصل اين نژاد از ايالت كنتيكوت و از آميخته گيري بين دو نژاد كوشين سياه و دومينيك به دست آمده است. اين نژاد داراي رنگهاي مختلف مانند سفيد ، باقلايي ، طلايي ، آبي ، خط دار ،نخودي و كبكي است ولي دورنگ سفيد و گل باقلايي بيشتر هستند.

- نژاد ويندوت
از تقاطع و جفتگيري بين براهماي سياه و هامبورك و كورنيش سفيد به دست آمده است. اين نژاد داراي بدن نسبتا گرد وجمع وجوروپايين افتاده است.پشت كوتاه وپرها پرپشت ورنگ پوست زرد مي باشد.داراي رنگهاي سفيد، نخودي، طلايي، كبكي ونقره اي است.نوع سفيد آن بيشترمورد توجه مي باشد.

- نژاد ردايلند
منشا آن ازتقاطع بين نژادهاي قرمزو شانگهاي قرمزمي باشد كه بعدا خون نژادهاي ديگري مثل لگهورن قهوه اي وكورنيش و ويندوت نيز واردآن شده است. داراي بدني كشيده وجمع وجورمي باشد وپشت مسطح ورشد سينه درجلونسبتا خوب است.رنگ پروبال دراين نژاد تيره يا قهوه اي قرمزو پرهاي اصلي دم تقريبا تيره و سياه است.سرعت رشد درجوجه ها زياد است ازاين روازنظر توليد گوشت نژاد خوبي محسوب مي شود.

- نيوهمشاير
ازنژاد ردايلند منشا گرفته ورنگ پر وبال بلوطي قرمزاست.رنگ ساق وپوست زرد، تاج ساده ، منقا ر زرد متمايل به قهوه اي است.تخم مرغ آن اغلب بزرگ وپوسته آن قهوه اي مي باشد.اين نژاد درهر دوزمينه گوشت وتخم مورد توجه قرارگرفته است.
ضمنا نژادهاي ديگري نظير دومينيک ، جانتكلر، ژرسه سياه و ژرسه سفيد هم جزء دسته مرغهاي آمريكايي هستند.

2) دسته آسيايي
مرغان اين دسته بدني بزرگ و استخوان بندي قوي دارند.يكي از ويژگيهاي اين دسته پر دار بودن پاهاست، پوست بدن همه آنها به جز لانگشان سياه زرد است ،لاله گوش همه قرمز بوده و تخم مرغهاي آنها قهوه اي مي باشد.از نظر توليد گوشت خوب هستند ولي سرعت رشد پايين دارند و بلوغ در آنها ديرتر انجام مي گيرد.مهمترين نژادهاي اين دسته عبارتند از :

- نژاد براهما
اصل اين نژاد از ناحيه براهما پوترا در هندوستان مي باشد،اين گرو ه داراي بدن جمع و جور و سنگين ، اندامي متناسب و تاج نخودي شكل مي باشد و داراي سه رنگ روشن ، تيره و نخودي هستند.



- نژاد كوشين
اصل اين نژاد از چين و از ناحيه شانگهاي مي باشد ، به همين دليل به آن شانگهاي نيز گفته مي شود. اين نژاد داراي بدني سنگين بوده و در ساق پا پرهاي فراواني دارد ، رشد سينه كم و به طرف پايين كشيده و پرها بلند و دور از يكديگر هستند. توليد تخم مرغ در اين نژاد به دليل تعداد زياد كرچي كم است و داراي جورهاي سياه ، سفيد ، نخودي و كبكي مي باشند.



- نژاد لانگشان
اصل اين نژاد از ناحيه لانگشان چين است. بدن اين نژاد كوتاهتر و عميق تر از دو نژاد ديگر است، پاها طويل تر و دم بلند تر است. تاج آنهاساده ، ساق پا داراي پر است و داراي جورهاي سفيد و سياه مي باشند.

3) دسته مديترانه اي
ازسايرنژادها كوچكترند، داراي بدني كشيده، عرض وارتفاع كم، سينه برجسته وتيزوگردن باريك هستند. پاها بدون پر،لاله گوش سفيد يا كرم رنگ، تاج نسبتا بزرگ، دم خروسها داسي شكل ودرمرغها باد بزني مي باشد، بلوغ درآنها سريع است وديركرچ مي شوند.تخم مرغ آنها داراي پوسته سفيد است وازنظرتوليد تخم مرغ حائزاهميت هستند ومقدارمصرف غذا براي توليد تخم مرغ كمترازسايردسته ها است.
اين دسته داراي 6گروه مي باشد:

- نژاد لگهورن
يكي ازمعروفترين نژادهاي اين دسته است كه اصل آن ازكشورايتاليا بوده وداراي جثه كوچك، بدني كشيده، پشت نسبتا طويل وسينه تنگ وساق پاي كشيده مي باشد.رنگ پوست ومنقاروساق پا و پنجه دراين نژاد زرد رنگ است، تخم مرغ نسبتا درشت وسفيد رنگ دارند.13جورمختلف ازاين نژاد استاندارد شده كه جور سفيد وخرمايي آن بيشترمورد توجه قرارگرفته است و درنقاط سرد سيربهترپرورش مي يابند.امروزه ازتلاقي واريته ها ي مختلف اين نژاد، مرغهاي تجاري تخمگذاربدست مي آيد.
اين نژاد را مي توان به دو دسته يكي با تاج ساده و ديگري با تاج گل سرخي تقسيم كرد.گروه داراي تاج ساده شامل جورهاي لگهورن سفيد،قهوه اي روشن، قهوهاي تيره، نخودي، نقره اي، قرمزوقرمزدم سياه مي شود و گروه داراي تاج گل سرخي شامل جورهاي سفيد ، قهوه اي و نخودي مي شود. لگهورن از نظر تخمگذاري بهترين نژاد دنيا محسوب مي شود.

- نژاد مينوركا
اصل اين نژاد از مينوركا در ايتاليا است و بزرگترين نژاد دسته مذكورمي باشد.داراي بدني طويل و كشيده ، تاج بزرگ و ريش طويل است..در اين نژاد زائده گوش سفيد و پوست بدن سفيد و سينه برجسته و گرد مي باشد و داراي دو جور تاج ساده و گل سرخي مي باشد، از نظر رنگ به جورهاي سياه ، سفيد و خرمايي تقسيم مي شوند.

 

["Pejman"]

- نژاد آنكونا
اصل اين نژاد نيز از ايتاليا بوده است. داراي جورهايي با تاج گل سرخي و ساده مي باشد ، رنگ پر آن سياه و در انتهاي آن نوارهاي سفيدي وجود دارد.ساق پا و انگشتان زرد يا زرد متمايل به سياه است.

- نژاد باتركاپ
اصل آن از جزيره سيسيل مي باشد.

- نژاد آبي اندولسي
اصل آن از ناحيه اندولس اسپانيا است.

- نژاد اسپانيايي سياه صورت سفيد
اصل آن از اسپانيا بوده است.

4)دسته انگليسي
مبدا آن از بريتانياست.رنگ پوست در تمامي نژادها به جز كورنيش سفيد و لاله گوش قرمز است. در اين دسته همه نژادها به جز دوركينگ و ردكاپ تخم مرغهايي با پوسته سفيد توليد مي كنند، رشد سينه در اين نژاد بسيار خوب است و از نژادهاي خوب گوشتي محسوب مي شوند.
6 نژاد مهم در اين دسته قرار دارند :

- نژاد سا***
داراي بدني كشيده ، شانه اي پهن و سينه عميق هستند.تاج آن ساده ، رنگ منقار شاخي و پنجه ها و ساق پا رنگ روشن شاخي است ، رنگ پوست آن سفيد بوده و اين مساله از ضعفهاي اين نژاد مي باشد. از جهت توليد گوشت و تخم مرغ هر دو مورد توجه مي باشد.

- نژاد ارپينگتون
از ارپينگتون انگلستان منشا گرفته است.داراي بدني كشيده وعميق ، دست و پا كوتاه واستخوانها درشت مي باشد ، از نظر بدن جمع و جورتر از نژادهاي آمريكايي است. شكل تاج در اين نژاد ساده، رنگ پر خرمايي ، سياه ، سفيد و آبي است.

- نژاد كورنيش
كورنيش از اختلاط نژادهاي آسل ، مالاي ونژاد جنگي انگليسي و كورنيش جنگي هندوستان به وجود آمده است. داراي شانه پهن ، اندام نسبتا بلند ، سينه وسيع و برجسته و دست وپاي بلند مي باشد. اين نژاد از نظر رنگ سه نوع دارد:سفيد ، سياه و قرمز

- نژاد دوركينگ
بدني پهن و عميق دارد.. داراي دو گروه تاج ساده و گل سرخي و رنگهاي مختلف مانند سفيد ، نقره اي و رنگارنگ مي باشند ، منقار تيره ساق پا و انگشتان سفيد ، لاله گوش به رنگ قرمز و رنگ پوسته تخم مرغ سفيد است.

- نژاد استرالوپ
اصل آن از استراليا مي باشد كه از ارپينگتون سياه به وجود آمده است. پشت طويل و بدن از جلو به طرف دم داراي شيب مي باشد ، عمق بدن خوب و پرها متراكم هستند ، تاج ساده ، منقار و پنجه ها سياه مي باشد. اين نژاد نيز دومنظوره يعني تخمي ـ گوشتي مي باشد.

-نژاد ردكاپ
به علت تا ج گل سرخي و قرمز رنگ به آن ردكاپ يا سرخ كلاه مي گويند. اندازه آن متوسط ، بدن كشيده ، سينه برجسته و رنگ تخم مرغ آن سفيد رنگ مي باشد.
طبقه بندي بر اساس نوع بهره وري
1) سبك يا تخمگذار
قابليت توليد بيشتري تخم مرغ را دارند و اندازه تخم آنها خوب است .از نظر گوشت زياد مورد توجه نيستند، لگهورن سفيد بهترين نمونه است و از تلاقي سويه هاي مختلف لگهورن مرغهاي تخمگذار به دست مي آيد.

2) سنگين يا گوشتي
داراي سرعت رشد و افزايش وزن زيادي است، استخوان بندي و قالب بدن آنها بزرگتر از ساير دسته ها است و در ازاي خوردن غذاي كمتر رشد بيشتري دارند ، بهترين نمونه اين دسته كورنيش و وايت راك مي باشد.

3) دو منظوره
اين گروه داراي هر دو قابليت توليد تخم مرغ وگوشت هستند، در آغاز تخمگذاري توليد تخم خوب و در پايان تخمگذاري وزن آنها مناسب مي باشد.بهترين نمونه ها نژادهاي ردايلند و نيوهمشاير هستند.
1
4) زينتي
نژادهاي اين دسته از نظر اقتصادي حائز اهميت نيستند ، بلكه از لحاظ زيبايي و شكل ظاهري مورد توجه قرار گرفته اند. كه شامل دو گروه بازي يا جنگي وزينتي مي شوند.معروفترين آنها نژادهاي لهستاني ، هودان و سيلكي مي باشند.

علاوه بر طبقه بندي فوق نژادهاي ديگري نيز، در دنيا وجود دارد كه استاندارد نشده اند و شامل موارد زير مي شوند :

- لهستاني
- هامبورگ
- فرانسوي
- شرقي
- جنگي
- زينتي
- نيمه خون
نژادهاي بومي مرغ در ايران
1) گردن لخت مازندران
2) زرد كرك مازندران
3) مرندي آذربايجان شرقي
از نژادهاي تخمگذار ايراني است و داراي منقار سياه يا خاكستري ، لاله گوش كوچك و سفيد، ريش قرمزاست،ا ندازه متوسط ، جثه عميق و پنجه ها بدون پر مي باشد.تخم مرغ اين نژاد قهوه اي روشن است و نطفه داري در اين نژاد مناسب است.
4) لاري در شمال ، شمال شرقي وجنوب
بدن بلند و كشيده ، سينه پهن و عميق و تاج به شكل توت فرنگي مي باشد. جورهاي متفاوتي از اين نژاد در ايران وجود دارد كه به شرح زير مي باشد:
ــ لاري قرمز
ــ لاري قهوه اي
ــ لاري باقلايي و سفيد
5) دشتستاني بوشهر و فارس
6) نژادهاي عمومي ايران

 

["Pejman"]

حوه آغاز يک پروژه مرغداری
اولويت استانها
از نظر آب و هوا و جهت تعيين يك اقليم مناسب براي پرورش مرغ بايد گفت كه با توجه به بسته بودن سيستم پرورش و قابل كنترل بودن آن پرورش اين حيوان تقريباً‌ در تمامي نقاط امكان‌پذير مي باشد و به بيان ديگر در هر ناحيه‌اي كه امکانات زيربنائي مناسب از قبيل: آب، برق، سيستمهاي ارتباطي و ... وجود دارد، پرورش مرغ امكان‌پذير است.
همچنين تاثيرات آب و هوايي و تغييرات دمايي در يك منطقه را مي‌توان با بكارگيري تمهيدات ويژه و امكانات مناسب كنترل نموده و از تاثيرات سوء‌ آنها بر روي نتيجه قابل انتظار جلوگيري كرد.
انتخاب زمين
جهت انتخاب زمين مناسب براي اجرا بايستي مواردي از قبيل: در دسترس بودن امکانات رفاهي مانند جاده هاي ارتباطي مناسب، نزديکي برق، آب و ... را مد نظر قرار داد و حتي الامکان سعي نمود تا زمين مورد نظر به گونه اي انتخاب گردد که سرمايه گذار جهت آماده سازي آن و تهيه امکانات کمترين هزينه را متحمل گردد.ضمن اينکه مکان مورد نظر بايستي داراي حداقل ضوابط جهاد کشاورزي جهت اجراي پروژه باشد که برخي از اين ضوابط عبارت اند از:

الف) داشتن حداقل فاصله يک کيلومتر با مراکز نگهداري دام و ماکيان گوشتي
ب) داشتن حداقل فاصله دو کيلومتر با مراکز نگهداري دام و ماکيان داشتي
ج) داشتن حداقل فاصله دو الي سه کيلومتري با مناطق مسکوني و مواردي از اين قبيل که جهت احراز استعلام مثبت و صدور اجازه فعاليت از سوي سازمانهاي ذيربط لازم مي باشد.
نحوه گرفتن مجوزهاي قانوني
مراحل گوناگون جهت اخذ مجوز صنعتي پرورش مرغ مادر، تخمگذار و گوشتي کاملاٌ شبيه ديگر رشته ها و به صورت زير است:

1- تهيه طرح توجيهي فني با رعايت کليه ضوابط فني و قانوني
2- تهيه نقشه جانمائي ساختمانها و تاسيسات
3- مراجعه به واحد امور دام شهرستان و ارائه درخواست به همراه مدارک فوق و تشکيل پرونده
4- ادامه باقي مراحل طبق دستور و نظر واحد امور دام جهاد کشاورزي شهرستان
طراحي ساختمانها
جهت نگهداري و پرورش مرغ عموماٌ سالنهاي بسته اي در نظر گرفته مي شوند که در طراحي آنها مي توان شيوه هاي گوناگوني را به کار گرفت. هم اکنون يکي از رايج ترين مدلهاي طراحي وساخت سالنهاي مرغداري، سالنهاي بدون پنجره يا اصطلاحا window less مي باشند که در اين نوع ساختمان کمترين ميزان پنجره بکار رفته و معمولا هواکشهاي بسيار بزرگ به همراه پدهائي که در ديواره هاي جانبي قرار مي گيرند وظيفه تامين هواي مورد نياز را بعهده دارند.
از لحاظ بهداشتي و کنترلهاي ديگر نيز اين نوع ساختمانها قابل کنترل تر مي باشند. به هر حال صرفنظر از نوع طراحي هاي انجام گرفته موارد ديگري نيز در نوع ساخت و سازها دخالت دارند که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره داشت:

1- نوع مصالح در دسترس
2- نوع اقليم و آب و هواي منطقه
3- طول مدت فصل گرما و سرما
4- ميزان رطوبت

و مواردي از اين قبيل که هرکدام به نوبه خود تاثير به سزائي را در نوع طراحي و ساخت بناها خواهند داشت.

 

["Pejman"]

مديريت سالن در مرغداری

به طور کلي مديريت صحيح و کنترل شرايط محيطي موجود يکي از ارکان اصلي پرورش محسوب مي شود . در هر سالن پرورش بايد به طور روزانه و دقيق تمامي فاکتور هاي مديريتي را کنترل نمود . اگر شرايط محيطي پرورش پرنده ها تنش زا باشد يا مديريت پرورش آنها ضعيف باشد در اين صورت سويه هاي گوشتي بندرت پتانسيل ژنتيكي خود را بروز مي دهند . در اين بخش به طور خلاصه به اين فاکتور ها اشاره کرده و سعي ميکنيم هر کدام را مختصرا مورد بررسي قرار دهيم .
اين فاکتور ها به قرار زيرند:
1- اقدامات لازم قبل ورود جوجه
رمز موفقيت پرورش طيور گوشتي، اجراي يك برنامه مديريتي مشخص و مؤثر قبل از ورود جوجه‌ها به فارم و طي دوران پرورش است. از آنجا که اجراي برنامه هاي تغذيه اي و بهداشتي در فارمهاي چند سني مشکل است بهتر آن است که از روش يکباره پر و يکباره خالي استفاده شود. جهت دستيابي به نتايج بهتر رعايت مسائل زير پيش از ورود جوجه ها ضروري است:

1- به‌منظور حفاظت از گله‌ها در مقابل بيماريها از نظافت و ضد عفوني شدن صحيح و كافي تجهيزات سالن و محوطه اطراف سالنها مطمئن شويد.
2- بستر در محوطه مادرهاي مصنوعي بايد هم سطح و يكنواخت باشد. بستر ناهموار ايجاد درجه حرارت غير يكنواخت در كف سالن نموده و باعث مخفي شدن جوجه‌ها در بين پوشال بستر و يا در زير دانخوريها و آبخوريها و محروم شدن از آب و دان در مرحله رشد مي‌شود.
3- سعي كنيد كه هر سالن را با جوجه مربوط به يك گله مادر پر نمائيد، اگر اين كار عملي نيست حداقل هر سالن را با جوجه‌هاي مربوط به گله‌هاي مادر همسن پر نمائيد. اين امر رقابت بين طيور را كاهش مي‌دهد.
4- زمان رسيدن جوجه به فارم را مشخص نموده و براي دريافت جوجه آمادگي كامل داشته باشيد.
5- هيترها را كنترل و از صحت كار آنها مطمئن شويد و با توجه به وضعيت هواي محيط 24 تا 36 ساعت قبل از ورود جوجه آنها را روشن نمائيد. در اين صورت قبل از ورود جوجه بستر كاملا گرم و درجه حرارت هواي سالن مناسب پذيرش جوجه مي‌باشد.
6- ضمن جلوگيري از وزش هوا از وجود هواي كافي داخل سالن بخصوص زماني كه از حرارت مستقيم استفاده مي‌كنيد مطمئن شويد.
7- بازاء هر 1000 قطعه جوجه در محدوده مادرهاي مصنوعي 10ـ8 عدد آبخوري آويز ثابت و 6 عدد آبخوري كمكي كوچك كله قندي و يا پلاستيكي، يعني جمعاً 16ـ14 عدد آبخوري در نظر گرفته شود. اين آبخوريها قبل از جوجه‌ريزي بايستي با آب تميز پر شده و درجه حرارت آب آبخوريها بايد حدود 15ـ10 درجه سانتيگراد باشد. همچنين در سيستم آبخوري نيپل نيز بايستي از آبخوريهاي كمكي استفاده شود.
8- اضافه كردن مولتي ويتامين در چند روز اول به آب آشاميدني مفيد مي‌باشد. زيرا ممكن است ويتامين موجود در دان بعلت گرما كاهش يافته باشد.
9- ايجاد فضاي اضافي جهت تغذيه در چند روز اول لازم مي‌باشد. حداقل 20% از فضاي مادرهاي مصنوعي در روي بستر با صفحات مقوائي و يا كفي كارتن پوشانده شود و در آنها هميشه مقدار كمي دان تازه وجود داشته باشد. در اين صورت همواره طيور به دان دسترسي خواهند داشت. بلافاصله قبل از ورود جوجه به سالن دانخوريها را پر نمائيد.
10- شروع تغذيه بايستي با دان كرامبل با اندازه مناسب و بدون گرد و پودر دان باشد.
11- دانخوريها و آبخوريها را مستقيماً زير و يا خيلي نزديك به مادرهاي مصنوعي ندهيد تا طيور براحتي بتوانند در اطراف آنها حركت نمايند.
12- با استفاده از دماسنجي كه بتواند حداقل و حداكثر درجه حرارت را نشان دهد، درجه حرارت محوطه مادرهاي مصنوعي و درجه حرارت سالن را كنترل نمائيد.
13- قبل از جوجه‌ريزي، هيترها را از نظر صحت كار آنها، آبخوريها را از نظر پاكيزگي و عاري بودن از پوشال و درجه حرارت مناسب آب، دانخوريها را از نظر وجود دان كافي و در دسترس بودن آنها كنترل نمائيد.

2- تراكم جوجه‌ريزي
يكي از ضروريات اصلي رشد، حفظ سلامتي و كيفيت عمومي زيست و تامين فضاي كافي براي هر پرنده مي‌باشد. ميزان فضاي در نظر گرفته شده بستگي به مجموعه‌اي از فاكتورها نظير: وزن طيور در هنگام كشتار، نوع سالن (باز و بسته)، شرايط آب و هوائي منطقه و فصل دارد. بدين جهت براي محاسبه ظرفيت جوجه‌ريزي بايستي بطور دقيق از ابعاد داخلي سالن‌ها مطلع باشيم. بطور كلي تراكم جوجه‌ريزي توصيه شده بشرح زير مي‌باشد:
در سالنهاي بسته: در انگليس سازمان حمايت از رفاه طيور هيچگاه تحت هيچ شرايطي اجازه توليد بيش از 34 كيلوگرم گوشت در هر متر مربع سالن را نمي‌دهد. جدول زير با توجه به رفاه طيور و مديريت مناسب و حداكثر توليد 34 كيلوگرم گوشت در هر متر مربع، ميزان تراكم (تعداد جوجه در هر متر مربع سالن) را نشان مي‌دهد:


ميزان تراکم جوجه ريزي در واحد سطح وزن (کيلوگرم)
تراکم (قطعه در متر مربع)

1/25
2/27

5/1
7/22

75/1
4/29

2
17

25/2
1/15

5/2
6/13

75/2
4/12

3
3/11

5/3
7/9




در تابستان و بخصوص در واحدهايي كه امكان بروز مشكلات وجود دارد بايستي تراكم جوجه‌ريزي را كم نموده و در سالنهائي كه از تهويه مناسبي برخوردار نمي‌باشند بايستي دقت بيشتري نمود و تراكم جوجه‌ريزي در آنها را نيز كاهش داد.
سالنهاي باز: تراكم جوجه‌ريزي در سالنهاي باز براساس فصل و نوسانات درجه حرارت متفاوت بوده و بايستي در تابستان از تراكم جوجه‌ريزي در سالنهاي مذكور كاسته شود.

3- تخليه جوجه ها
طولاني شدن زمان تخليه جوجه باعث دهيدراته شدن جوجه‌ها و در نتيجه افزايش تلفات و كاهش پتانسيل رشد مي‌گردد.توجه به کليه نکات زير هنگام جوجه ريزي لازم و ضروري است:

ـ مطمئن شويد كه تحويل و توزيع جوجه‌ها در سالنها بطور صحيح انجام شده است. از انبار كردن جعبه‌هاي حاوي جوجه در منطقه مادر مصنوعي خودداري كنيد.
ـ جعبه‌ها را به آرامي نزديك به‌دان و آب در محدوده مادرهاي مصنوعي تخليه نمائيد.
ـ جعبه‌هاي خالي را در يك طرف سالن‌ها جمع نمائيد تا براحتي بتوانيد آنها را به خارج از سالن انتقال دهيد.
ـ جوجه‌ها بايد سرزنده و شاداب و بدون نقص ظاهري باشند.
ـ جوجه‌ها بايستي در محدوده مادرهاي مصنوعي قرار گيرند كه روشنائي آنها از مادرهاي مصنوعي و يا از لامپهاي سالن كه در بالاي مادرهاي مصنوعي هستند تامين مي‌گردد. در صورتي كه سالن داراي شرايط قابل كنترل باشد محصور كردن طيور در محدوده مادر مصنوعي ضرورتي ندارد ولي در صورتي كه تعداد جوجه‌ها كم باشد و همچنين در سالنهاي باز مفيد مي‌باشد.
1 الي 2 ساعت پس از استقرار، وضعيت توزيع جوجه‌ها در زير مادرهاي مصنوعي و ميزان دسترسي آنها را به آب و دان كنترل نمائيد.


4- كنترل رطوبت
رطوبت نسبي سالن بايد 70ـ50 درصد باشد، رطوبت سالن باعث حفظ كيفيت بستر شده و از خشك شدن زياد بستر و ايجاد گردوغبار جلوگيري مي‌نمايد. رطوبت بالاتر را بايد با افزايش تهويه كاهش داد. افزايش تهويه باعث از دست رفتن گرما و صرف هزينه اضافي است. وسائلي كه بسرعت و به درستي بتوانند رطوبت را اندازه‌گيري نمايند تا حدي غير معتبر مي‌باشند و احتياج به كاليبره كردن مكرر داشته و بدين جهت كنترل رطوبت را مشكل مي‌سازند. ايجاد رطوبت نسبي بالاتر براي جوجه يكروزه استرس جابجائي جوجه از جوجه‌كشي تا مزرعه را كاهش داده و رطوبت كمتر، شانس دهيدراته شدن جوجه را افزايش مي‌دهد.

5- مديريت آبخوري
توزيع آب تميز براي جلوگيري از دهيدراته شدن جوجه در طول دوران پرورش لازم مي‌باشد. مصرف آب و دان بطور مستقيم با يكديگر مرتبط بوده و بدون مصرف آب كافي، مصرف دان كاهش و نتيجتاً ميزان رشد نيز كاهش مي‌يابد. جهت افزايش ميزان رشد نياز مستمر به مدرنيزه كردن تجهيزات داريم.
بعنوان مثال يك پرنده در 10 سال پيش در 50 روزگي به وزني مي‌رسيد كه امروزه در 40 روزگي به آن وزن مي رسد (20% كاهش در سن كشتار) كه نشانگر لزوم افزايش توانائي تجهيزات موردنياز تا 20% مي‌باشد.
امروزه استفاده از آبخوريهاي نيپل مورد توجه قرار گرفته كه در اين صورت براي اطمينان از دسترسي طيور به آب بازاء هر 9 قطعه يك آبخوري نيپل با جريان آب كم و بدون فنجانك لازم است ولي در صورت استفاده از سيستم نيپل با جريان آب بيشتر تعداد پرنده بازاء هر نيپل افزايش مي‌يابد. ميزان موردنياز آبخوري آويز پلاستيكي به قطر 400 ميلي‌متر، براي هر 1000 پرنده 10ـ8 عدد مي‌رسد.




افزايش آبخوري براي جوجه يكروزه:
براي جوجه يكروزه بازاء هر 1000 قطعه جوجه 6 آبخوري كوچك كله قندي و يا سيني در نظر بگيريد. اين آبخوري‌ها هيچگاه نبايد خالي باشند و مرتباً بايد تميز و مجدداً با آب تميز و تازه پر شوند. بسيار مهم است كه روز اول ورود جوجه‌ها به سالن آب در آبخوريها به‌ميزان كافي وجود داشته باشد تا جوجه‌ها براحتي بتوانند به‌آب دسترسي پيدا كنند. سطح آب در آبخوريها با بزرگ شدن جوجه‌ها بايستي كاهش يابد تا از ريخت و پاش آب بوسيله جوجه‌ها جلوگيري شود.
تقريباً 48 ساعت پس از جوجه‌ريزي بايد آبخوريهاي كمكي جمع شوند. ارتفاع آبخوريهاي آويز بايد هم سطح پشت پرنده باشد. تنظيم آبخوريها مرتباً بايد كنترل شده تا ضمن توزيع آب به‌ميزان كافي از ريزش آب و هدر رفتن آن نيز جلوگيري شود.
صرفنظر از نوع سيستم آبخوري همواره بايد بازاء هر 3 متر عرض سالن يك رديف آبخوري در نظر گرفته شود. (توزيع يكنواخت آب در سالن)




مصرف آب (هواي معتدل

معمولا مصرف آب 1.8ـ1.6 برابر مصرف دان مي‌باشد. اين ضريب بايد بعنوان يك راهنما باشد نه بعنوان يك ضريب ثابت. زيرا كه تغييراتي در مصرف آب با توجه به كيفيت دان، درجه حرارت محيط و سلامتي گله ايجاد مي‌گردد كه بايد به آن توجه و تدبير مديريتي مناسب اتخاذ گردد. استفاده از كنتور آب كه ميزان مصرف آب را مشخص مي‌نمايد، از ابزارهاي مفيد مديريتي است. مشخص شدن مصرف آب و مطلع شدن از وضعيت سلامتي گله مي‌تواند ما را در مورد زمان واكسيناسيون و همچنين درمان گله راهنمايي نمايد. مصرف آب با افزايش درجه حرارت محيط افزايش مي يابد، لذا بايد در حرارت بيش از 30 درجه سانتيگراد آبخوري‌هاي كمكي مورد استفاده قرار گيرند.

 

["Pejman"]

نکات مهم در پرورش مرغ

برخي از مهمترين نکاتي که در بخشهاي گوناگون سايت آمده بودند جهت مروري دوباره در زير ذکر مي گردند:

1ـ تراكم جوجه‌ريزي: از نظر اقتصادي حدي براي تراكم وجود ندارد. ولي بخاطر داشته باشيد كه از نظر حفظ سلامتي و رفاه طيور تعداد جوجه‌ريزي محدود است.
2ـ فضاي دانخوري: مي‌تواند باعث محدوديت رشد و صدمه زدن به كيفيت محصول گردد.
3ـ فضاي آبخوري: بايد تعداد آبخوري كافي باشد 10ـ8 آبخوري گرد بازاء هر 1000 قطعه طيور و يا 1 آبخوري نيپل (بدون فنجانك با جريان كم) بازاء هر 9 قطعه طيور.
4ـ ضايعات دان: تعميرات لازم دانخوريها را انجام دهيد و از ميزان بودن ارتفاع دانخوريها و درستي سطح دان در دانخوريها مطمئن شويد.
5ـ حشرات: روش‌هاي مناسب كنترل حشرات را در كل فارم اعمال نمائيد.
6ـ تهويه: تهويه ضعيف ممكن است منجر به بروز آسيب و مشكلات تنفسي گردد.
7ـ كنترل درجه حرارت: درجه حرارت بالا در سالن باعث كاهش مصرف دان و نتيجتاً كاهش ميزان رشد مي‌گردد. همچنين جهت حفظ درجه حرارت بدن، در درجه حرارت پائين طيور دان بيشتري مصرف مي‌نمايند.
8ـ طيور تلف شده: طيور تلف شده باعث انتشار بيماريها مي‌گردند و بايد بلافاصله از محوطه خارج و سوزانده و يا دفن شوند.
9ـ حذف: طيور بيمار و همچنين طيور زخمي را از سالن خارج نمائيد.
10ـ گرفتن طيور: گرفتن طيور بايد به آرامي و با كمال دقت و با نظارت كامل انجام شود.
11ـ كنترل بيماريها: بمنظور پيشگيري از بروز بيماري در فاصله جوجه‌ريزي‌ها كل محوطه را با يك برنامه بهداشتي تائيد شده پاكسازي نمائيد.
12ـ طيور كم وزن: پرورش و مديريت خوب، تعداد اين نوع جوجه‌ها را بحداقل مي‌رساند.
13ـ لزوم ايجاد تغييرات مديريتي: به همراه پيشرفت در تكنولوژي و تغييرات ژنتيكي، ممكن است لازم باشد تغييراتي در برنامه‌هاي مديريتي ايجاد گردد.
14ـ تجربيات غيرضروري: از روي حدس و گمان تغييراتي در برنامه‌هاي مديريتي ايجاد ننمائيد. از انجام چندين آزمايش همزمان در گله خودداري نمائيد.

 

["Pejman"]

هداشت و بيماريهای مرغ

بهداشت
مهمترين فاكتور در سلامتي گله، حفظ بهداشت مي‌باشد. به‌عبارتي شما با حفظ بهداشت سلامتي گله خود را بيمه مي‌نمائيد. گله مادر سالم و جوجه‌كشي بهداشتي، در توزيع جوجه سالم سهم بسزائي دارند. اگر در فارم مسائل بهداشتي در حد استاندارد رعايت شود و برنامه واكسيناسيون و درمان مناسبي اجرا شو مي‌توانيم به رشد مورد انتظار دست يابيم. بهداشت فقط انتخاب صحيح مواد ضد عفوني كننده نمي‌باشد. بلكه شامل انجام مواردي است كه به حفظ بهداشت و نظافت در بالاترين سطح استاندارد در توليدات طيور اختصاص داده شده است.
موارد اصلي كه به حفظ بهداشت كمك مي‌كند عبارتست از:

1- به چگونگي حذف تلفات با توجه به شرائط محلي توجه شود. كوره لاشه سوز بهترين روش براي حذف تلفات مي‌باشد. ولي استفاده از آن بخصوص در واحدهاي بزرگ هميشه اقتصادي نمي‌باشد. دفن تلفات و يا ايجاد يك محلي كه بتوان لاشه‌ها را كمپوست نمود مي‌تواند بعنوان يك روش جايگزين مورد استفاده قرار گيرد.
2- در پايان هر دوره، منطقه را كاملا از طيور تخليه نمائيد.
3- اگر سوسكهاي ريز و يا حشرات در سالن وجود دارد بلافاصله پس از تخليه سالن از يك ماده حشره كش استفاده نموده و سپس سالن را ضد عفوني نمائيد.
4- كود خارج شده از هر سالن را به خارج از منقطه منتقل نمائيد.
5- سالن را از كثافات و مواد زائد كاملا پاك كنيد و به نقاطي كه كمتر آشكار هستند مانند ورودي‌هاي هوا و فن‌ها توجه مخصوص شود.
6- اگر تجهيزاتي مانند مادرهاي مصنوعي، آبخوريها و دانخوريها قابل جابجا شدن مي‌باشند، آنها را در يك محل مناسب جهت شستشو و ضدعفوني قرار دهيد.
7- سطوح داخلي سالن، تجهيزات ثابت و يا متحرك و محوطه خارجي اطراف سالن‌ها را با يك ماده پاك كننده معمولي با آب پر فشار بشوئيد. توجه مخصوص به پنجره‌ها و فن‌ها و غيره مبذول شود.
8- كف و ديواره‌هاي داخلي سالن تا ارتفاع 1 متري را با ماده ضد عفوني كننده تائيد شده وسيع الطيف آغشته نمائيد تا عوامل بيماريزا نابود گردند.
9- تمام تجهيزات سالن را نيز با مواد پاك كننده ضدعفوني كننده تميز كنيد.
10- پس از خشك شدن سالن، كف آن را با پوشال پوشانده و وسائل را نصب نمائيد. سپس سالن را گرم و به 21 درجه سانتيگراد رسانده و سپس سالن و وسايل را با گاز فرمالدئيد دود دهيد. بعد از 24 ساعت، گاز را خنثي و سپس سالن را تهويه نمائيد.
11- به مخازن نگهداري دان توجه مخصوص شود، باقيمانده دان را از مخازن خارج كرده در گوني قرار دهيد سپس مخازن را تميز كرده دود دهيد. اگر در نظر داريد دان باقيمانده را به فارم ديگر انتقال دهيد، از سلامتي آن مطمئن شويد.
آب داخل لوله‌ها و مخازن آب و آبخوريها را خارج و تمام سيستم را با آب تميز شستشو و پس از ضد عفوني آبكشي كنيد. و مطمئن شويد كه تمام مواد شيميايي از سيستم خارج شده‌اند.
12- سياست مبارزه با جوندگان را بطور جدي اعمال نمائيد. همچنين طيور وحشي و حيوانات اهلي دست‌آموز را بخصوص در مواقعي كه سالن‌ها خالي هستند خارج نمائيد.
13- محوطه اطراف سالن‌ها را از رستني‌ها خالي كنيد و از تعمير تجهيزات كهنه در داخل و خارج از انبار دان خودداري كنيد.
14-بازديد كنندگان را به حداقل برسانيد. لباس و چكمه تميز براي بازديد كنندگان در نظر گرفته شود و همه بازديد‌ها را ثبت نمائيد.

سلامتي
در 25 سال گذشته، در مورد كنترل بيماريهاي طيور پيشرفتهاي قابل توجهي ايجاد شده است و لازم است كه تاكيد شود پيشگيري مقدم بر درمان مي‌باشد. اگر طيور يك فارم مدرن و بزرگ بيمار شوند، متوقف كردن و يا محدود كردن زيانهاي اقتصادي و اقدام به موقع در مورد آن همواره ساده و امكان‌پذير نمي‌باشد. درمان گله پر خرج بوده و كل گله اعم از بيمار و سالم بايد درمان شوند. پس از وقوع بيماري هرچه سريعتر جهت درمان بايد چاره انديشي شود، مشاهدات دقيق روزانه مي‌تواند ما را به وجود مشكل در ابتداي امر راهنمائي نمايد.
روزانه موارد زير را كنترل كنيد:

1ـ وضعيت ظاهري و رفتار و حركات گله.
2ـ مصرف دان.
3ـ مصرف آب.
4ـ تلفات.

توصيه مي شود براي ايمني بيشتر نکات زير را نيز در نظر بگيريد :

1- مطمئن شويد كه توالت‌ها و دستشوئي‌ها براي كاركنان و بازديدكنندگان در دسترس است. همچنين در ورودي هر سالن حوضچه ضدعفوني تعبيه نمائيد.
2- امكانات ضدعفوني چرخ ماشين‌ها را از طريق اسپري و يا ورود در حوضچه ضدعفوني فراهم و فقط به وسائل نقليه ضروري اجازه ورود به مزرعه را بدهيد.
3- از نقطه نظر امنيتي و بهداشتي هميشه دربها را بسته نگهداريد.
4- توصيه مي‌شود كه با سواپ كشي و يا پليت‌گذاري در داخل و محوطه اطراف سالن و اندازه‌گيري ميزان كل اجرام ميكربي نحوه شستشو و ضدعفوني سالن‌ها و محوطه اطراف آن را مورد ارزيابي قرار دهيد.
5- بخاطر بسپاريد كه استريل كردن سالنها امكان‌پذير نمي‌باشد، ولي مي‌توان سطح اجرام بيماريزا را كاهش و به‌حد قابل قبول رساند.

يکي از بهترين راه ها جهت رسيدن به سطح بهداشت قابل قبول دود دادن است که معمولا بوسيله محلول فرمالين انجام مي گيرد اما بايد توجه داشت که بکار بردن اين روش نيازمند رعايت يکسري نکات مي باشد. استفاده از فرمالين به‌عنوان ضدعفوني كننده در صنعت طيور سالهاست كه به‌دلائل زير معمول مي‌باشد:

ـ مقرون به صرفه است.
ـ به وسائل و تجهيزات و سالن آسيب نمي‌رساند.
ـ پس از مصرف براحتي خنثي مي‌شود.

سالهاست كه فرمالدئيد بعنوان ضدعفوني كننده قوي در سطح وسيع مورد استفاده قرار گرفته است. حتي با حضور مواد آلي اغلب ميكروبها نسبت به گاز فرمالدئيد حساس مي‌باشند. گاز فرمالدئيد به شدت در آب محلول مي‌باشد، و از آنجائي‌كه كاملا در سطوح ناصاف نفوذ نمي‌كند، بلكه پس از سرد شدن بصورت لايه‌اي روي سطوح را مي‌پوشاند، لذا بايد توجه شود كه قبل از گاز دادن وسائل بايد شسته و از مواد زائد و كثافات پاك شوند. شرائط محيطي اثر زيادي در راندمان دود دادن دارد. بهترين راندمان دود دادن در رطوبت 70ـ80 درصد و حرارت 21 درجه سانتيگراد حاصل مي‌شود.عملا جهت استفاده از حداكثر توان گاز در ضدعفوني، بلافاصله پس از شستشوي داخل سالن و قبل از خشك شدن سالن را دود دهيد.
قبل از دود دادن گرماي سالن را به 21 درجه سانتيگراد برسانيد و پس از دود دادن، سالن بايد به مدت 24 ساعت بسته بماند در اين‌صورت گاز در تمام نقاط سالن بطور يكنواخت منتشر مي‌گردد.
روشهاي زير نيز جهت ايجاد گاز فرمالدئيد مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد:

1ـ گرم كردن پارافرمالدئيد جامد كه سهل‌ترين روش توليد گاز فرمالدئيد مي‌باشد. معمولا 1 ـ كيلو از پارافرمالدئيد جامد براي 300 متر مكعب فضا كفايت مي‌كند. اين روش مي‌تواند بصورت تمام اتوماتيك انجام شود.
2ـ بخار فرمالين ـ مخلوط فرمالين و آب به نسبت مساوي و اسپري آن روش مناسبي جهت ضد عفوني مي‌باشد 28 سانتيمتر مكعب فرمالين و 28 سانتيمتر مكعب آب بازاء 25 متر مكعب فضا و دستگاه مخصوص ائروسل موردنياز مي‌باشد. ممكن است براي هر سالن به بيش از يكدستگاه اسپري كننده‌نياز باشد. در اين صورت با ايجاد روش مناسب مي‌توان دستگاه را به‌بيرون از سالن منتقل و پر نمود و مجدداً مورد استفاده قرار داد.
احتياط: محلول فرمالين و گاز فرمالدئيد هر دو براي سلامتي انسان و دام خطرناك مي‌باشند و عاملين بايد از لباس مناسب، ماسك، عينك و دستكش استفاده نمايند.

واكسيناسيون
اغلب گله‌هاي مادر گوشتي بر عليه بيماريهاي مهم واكسينه شده‌اند و نتيجتاً ميزان آنتي‌بادي مادري در جوجه‌هاي گوشتي در حدي است كه مي‌تواند آنها را در مقابل بيماريها حفاظت نمايد. تدوين برنامه واكسيناسيون در طيور گوشتي بستگي به وضعيت بيماريها در محل داشته و بهتر است قبل از جوجه‌ريزي در اين خصوص با مشاور دامپزشكي خود مشورت نمائيد.
مديريت صحيح واكسن داراي منافع زير مي‌باشد:
ـ ايجاد امنيت كامل مي‌نمايد.
ـ عوارض جانبي و باقيمانده واكسن در لاشه را به حداقل مي‌رساند.
ـ پوشش بيماري در سطح وسيع مقدور مي‌گردد.
ـ درمان گله در مورد بيماريهاي ميكروبي مؤثرتر و راحت‌تر است تا بيماري ويروسي. اصول و روشهاي پيشگيري از بيماريها در مرغداري

روشهاي مختلف واكسيناسيون

1) تمام گله بايد در يك زمان واكسينه شوند ، همچنين گله مذكور بايد كاملا سالم باشد.
2) چنانچه در گله برونشيت عفوني وجود دارد تا سه هفته پس از بهبود كامل نبايد هيچگونه واكسيناسيوني بر عليه نيو كاسل انجام شود.
3) طيوري كه نشانه هاي بيماري تنفسي مانند (c.r.d) و ريزي چشم را دارند ، نبايد قبل از در مان واكسينه شوند.
4) در هواي گرم واكسيناسيون بايد در ساعات صبحگاهي كه هوا خنك است انجام گيرد.
5) در زمستان واكسيتاسيون در عصر يا غروب انجام مي شود ، براي كاهش استرس مي توان از نور آبي استفاده كرد.
6) براي جلوگيري از واكنش طيور در مقابل واكسن مي توان براي 24ساعت به آب آشاميدني آنتي بيوتيك اضافه كرد و يا از ويتامين جهت كاهش استرس اتفاده نمود.
7) ميان دو مرحله واكسيناسيون بايد حداقل يك هفته فاصله باشد تا استرس ناشي از مرحله قبل برطرف گردد.



ـــ آشاميدني
ابتدا بايد به ازاي هر يك ليتر آب 100 سي سي شير چربي گرفته به آب اضافه كرد و خوب مخلوط نمود اين عمل به منظور طولاني كردن حيات ويروس زنده و در عين حال ترسيب مواد معدني زائد در چاههاي عميق توصيه مي شود.سپس با توجه به سن طيور ، واكسن را در آب مخلوط با شير مخلوط كرد.

زمان انجام واكسيناسيون بايد نكات زير را رعايت نمود:
ــ ظروف آبخوري بايد تميز و عاري از هر گونه آلودگي با مواد ضدعفوني كننده باشد.
ــ براي رقيق نمودن واكسن نبايد از آب لوله كشي كه حاوي مواد ضدعفوني كننده است استفاده نمود.
ــ تعداد آبخوري ها را بايد به دو برابر مواقع معمولي رساند.
ــ ظروف آبخوري محتوي واكسن نبايد در معرض نور مستقيم آفناب قرار گيرد.
ــ جوجه ها يا مرغها را تا چند ساعت قبل از دادن واكسن آشاميدني تشنه نگه مي دارند.
ــ واكسن بايد كاملا تازه باشد و براي حمل آن از يخدانهاي حاوي يخ استفاده شود. واكسن را نبايد بيش از 3-2روز نگهداري كرد.
واكسن را بايد در محوطه يخ ساز يخچال كه حرارت زير صفر دارد ، نگهداري كرد.

مزايا :
ــ احتياج به گرفتن طيور نيست به همين جهت استرس براي گله به وجود نمي آيد.
ــ نياز به كارگر و كار خيلي كم است.
ــ واكنش واكسن در جوجه ها ملايم است و خطر واكنش شديد وجود ندارد.

معايب:
نمي توان اطمينان داشت كه همه جوجه هاي موجود در گله از آب آشاميدني واكسن دار به اندازه معين استفاده كرده باشند و در نتيجه ميزان ايمني در بدن جوجه ها متغير است.ايمني در اين روش پايينتر از روشهاي ديگر است.

ــ قطره چشمي يا بيني
واكسن را بايد طوري رقيق كرد كه در هر قطره يك دز واكسن وجود داشته باشد.

مزايا :
ايمني در جوجه يكنواخت است و ايمني در بدن بالاتر از روشهاي ديگر است.

معايب:
ــ گرفتن جوجه ها سبب به وجود آمدن استرس در آنها مي گردد.
ــ احتياج به وقت و كارگر بيشتر است .
واكسن به طور عميق در دستگاه تنفسي نفوذ نمي كند.
ــ در سنين بالا استفاده از اين روش مشكل است.

ــ اسپري
براي واكسينه كردن 1000قطعه طيوربايد 70 سي سي محلول 20درصد گليسيرين را آماده ساخت وسپس 1000 دز واكسن را در30 سي سي آب حل نموده به مايع قبلي اضافه نمود ، بطوريكه حجم مجموع به100 سي سي برسد، سپس اين 100سي سي رابراي 1000 قطعه طيورطوري مصرف نمود كه درعرض 3 دقيقه بر روي آنها درهوا پاشيده شود.
ــ قبل ازاسپري كردن مرغداري بايد در و پنجره هاي سالن را بسته و تهويه و پنكه را خاموش نمود.
ــ واكسن بايد درارتفاع يك متري بالاي سرطيوردرهوا پاشيده شود.
ــ ماشين اسپري بايد به آرامي حركت داده شود تا واكسن به طوريكنواخت روي جوجه ها پاشيده شود.
ــ مدت 15دقيقه بعد ازپاشيدن واكسن درهوا بايد درها وپنجره هاي مرغداري بسته بماند.

مزايا :
ــ صرفه جويي از نظر كارگر
ــ كاهش استرس در گله به علت عدم نياز به گرفتن طيور كه اغلب منجر به ناراحتي آنها مي شود.
ــ صرفه جويي در زمان و سرعت عمل و آسان بودن كار
ــ از آنجايي كه واكسن به طور مستقيم بر روي دستگاه تنفسي پاشيده مي شود ، ايمني آن بيشتر است.

معايب :
ايمني يكنواخت نيست.
براي اولين بار در واكسيناسيون نيوكاسل نبايد از روش اسپري استفاده كرد و چكاندن واكسن در چشم يا روش تزريقي بهتر است ولي براي دوره هاي بعدي مي توان از روش اسپري به خوبي استفاده كرد.
اين روش منحصرا بر عليه نيوكاسل و برونشيت به كار مي رود.

ــ روش گرد پاشي
در اين روش واكسن را به صورت گرد در آورده و با دستگاههاي مخصوص به صورت گرد و غبار در لانه و بر روي مرغها مي پاشند.

مزايا :
ــ طيور دستكاري نمي شوند در نتيجه استرس به وجود نمي آيد.
ــ به علت قابليت نفوذ، ايمني بافتي در اين روش زياد است.

معايب :
ايمني يكنواخت نمي باشد زيرا برخي از طيور به اندازه كافي واكسن دريافت نمي كنند. اين روش در ايران متداول نيست.

به طور كلي با توجه به محل ، موقعيت و امكانات مرغداري يكي از روشهاي مذكور به كار برده مي شوند ، كه در هر صورت نكات زير را بايد رعايت نمود: