نیشکر Saccharun ifficinarum L.

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
مبدا نیشکر

نیشکر یک نی شیرین است که توجه انسان های زیادی از جمله راهب تا پادشاه را به خود جلب کرده است. نیشکر جدید یک هیبرید مرکب از دو یا بیش از 5 گونه ی جنس ساخاروم است.
نیشکر در ابتدا در هندوستان مورد کشت قرار گرفته است و از آنجا به اسپانیا و اروپا و از اروپا به آمریکای جنوبی و شمالی راه یافته است که امروزه بیشترین سطح زیر کشت این محصول در آمریکای جنوبی دیده می شود. بر اساس مستندات دیگر برخی معتقدند که منشا گیاه نیشکر گینه ی نو می باشد.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
گیاه شناسی نیشکر
نیشکر گیاهی است بلند و چندساله و مخصوص آب و هوای گرم و مرطوب. این گیاه جهت تولید، ساقه های بدون انشعاب، با ارتفاع سه تا چهار متر و قطر حدود پنج سانتی متر که از ناحیه ی پایه پنجه هایی را ایجاد می نماید. در درون این ساقه ها عصاره ای وجود دارد که از این عصاره جهت تولید شکر استفاده می شود.
ساقه ی توپر و غیر منشعب این گیاه در برش عرضی، تقریبا استوانه ای یا بیضی شکل بوده و دارای بندهای مشخصی است که هر کدام شامل یک گره و میان گره می باشد. هر گره شامل یک جوانه ی جانبی ، یک نوار حاوی ریشه های اولیه و یک حلقه ی رشد می باشد.
میان گره ها در قسمت های بالایی نیشکر بدلیل رشد طولی ساقه کوتاهتر از میان گره های پایینی هستند که جهت تولید ریشه و پنجه مورد استفاده قرار می گیرند. تکثیر نیشکر در تولید تجاری توسط ساقه (قلمه یا قطعه های بذری) انجام می شود که هر کدام دارای دو جوانه یا بیشتر است. قند در درون ساقه ها(نی ها) ذخیره می گردد.
سختی ساقه ها بر اساس واریته ی نیشکر متفاوت است. ساقه ها دارای پوشش مومی هستند که از اتلاف آب به واسطه ی تعرق می کاهد.
برگ ها به صورت متناوب و در دو ردیف متقابل، در پایه ی گره ها به ساقه متصـل هستند. هر برگ شامل دو قسمـت غلاف و پهنک است. غلاف که لوله ای شکل بوده و در قسمت پایین، پهن تر از بالاست. غلاف اطراف ساقه را احاطه نموده و به وسیله ی یک زبانک و دو غبغب، از پهنک طویل و نوک تیزی که به تدریج باریک می شود مجزا می باشد.
مدت کوتاهی پس از کشت قلمه ی نیشکر، دو نوع ریشه به وجود می آید، ریشه هایی که از قلمه تولید می شوند نازک و منشعب هستند و ریشه هایی که از ناحیه ی تولید ریشه ی پنجه ها به وجود می آیند ضخیم و آبدار بوده و خیلی کمتر منشعب می شوند. هنگامی که گیاه رشد بیشتری می کند، شکل سیستم ریشه ای تحت تاثیر شرایط خاکی که نی در آن کشت شده قرار می گیرد. ریشه ها در هر جایی که شرایط از نظر تامین رطوبت و تهویه مناسب باشد رشد می نمایند. عمق شخم، نیم رخ خاک و رطوبت آن از اهمیت خاصی برخوردار است.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
محیط رشدی نیشکر (خاک وآب و هوا)
از نظر تجاری نیشکر در طیف وسیعی از اراضی و خاک ها کشت شده است. در زمین های مسطح تا خیلی شیب دار و در خاک های آبرفتی و انواع زمین های سنگلاخی به استثنای زمین های فوق قلیایی که ذاتا دارای مشکل مسمومیت ناشی از وجود فلزات سنگین هستند عمل کشت آن با موفقیت انجام می شود. به طور کلی در زمین های آتشفشانی نیز می توان براحتی کشت نیشکر را با موفقیت صورت داد، همچون مناطقی از کوبا، استرالیا، برزیل و ماریتیوس.
روش های کشت تا حدود زیادی به خصوصیات فیزیکی خاک بستگی دارد.
بهترین محیط رشد برای نیشکر احتمالا خاک لوم تا لومی رسی با عمق بیشتر از یک متر و ساختمان خوب و پایدار است. نیشکر قابلیت ریشه زایی عمیق(بیش از 5 متر) می باشد. نیشکر کشت شده در چنین خاک هایی به خوبی در مقابل خشکی مقاومت می نماید. این خاک می باید دارای خلل و فرج 50 درصد باشد تا در ظرفیت زراعی، حدود نیمی از آن با آب پر شود.
به طور کلی گیاه نیشکر در مقابل شوری مقاومت خوبی از خود نشان می دهد اما در برخی موارد به علت وجود شوری
بسیار زیاد گیاه رشد کافی نمی نماید و رنگ برگ، به سمت بی رنگی و زردی تمایل پیدا می کند.
از نظر آب و هوایی نیز به طور کلی گیاه نیشکر یک گیاه گرمسیری می باشد و در عرض 15 تا 30 درجه کشت نیشکر با موفقیت صورت می پذیرد. به صورت جزئی تر می توان این شرایط آب و هوایی را بدین گونه تشریح نمود: هوا در دوره ی رشد باید گرم و متوسط حرارت روزانه در حدود 30 درجه سانتی گراد باشد. رطوبت مورد نیاز باید تامین شود و میزان تابش آفتاب باید زیاد باشد. در زمان برداشت نیشکر، نیز می باید هوا خنک باشد و درجه حرارت در حدود 10 تا 20 درجه سانتی گراد و عاری از یخبندان باشد. در زمان برداشت توصیه می شود بدلیل ذخیره ی ساکارز و خشک شدن ساقه ها، آبیاری متوقف گردد و در اصطلاح به یک دوره ی خشک نیاز می باشد.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
عناصر و مواد مورد نیاز نیشکر
به طور کلی، نیشکر به دلیل تولید مواد قندی و هیدرات کربن این خصوصیت را دارا می باشد که اگر تمامی محصولات برداشت شده به خاک بازگردانده شوند، در مقدار مواد معدنی موجود در خاک تغییری حاصل نمی شود. به طور کلی نیاز نیشکر تنها به برخی از عناصر همچون ازت، پتاسیم و گاهی فسفر و منیزیم محدود می گردد.
ازت عنصری است که جهت افزایش رشد رویشی مورد استفاده قرار می گیرد و در صورت کمبود ازت، رشد گیاه کم شده و رنگ برگ ها، بی رنگ و زرد می گردد که بسیار شبیه به زمانی است که خاک بسیار شور است. جهت تامین ازت مورد نیاز در کشت های نیشکر از کود اوره استفاده می شود که بسیار معمول است.
فسفر ماده ی دیگری است که به صورت طبیعی از ترکیب P2O5 تامین می گردد. وجود این ماده باعث به وجود آمدن ریشه های شاداب در گیاه نیشکر می شود. به همین دلیل در خاک هایی که کمبود فسفر مشاهده می گردد گیاه از رشد کافی برخوردار نمی باشد.
پتاسیم عنصری است که در رشد و سلامتی و شادابی گیاه نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. علایم کمبود پتاسیم به صورت بروز لکه های قرمز متمایل به مشکی و سوختگی در انتهای برگ بروز می نماید. منبع تامین کننده ی پتاسیم، K2O می باشد.
کلسیم از دیگر عناصر مورد نیاز گیاه نیشکر است که وجود این عنصر در سلامتی و شادابی گیاه تاثیر گذار است. کمبود شدیده این عنصر و دیگر عناصر کم مصرف، به صورت لکه های رنگ پریده بروز می کند که البته پس از مرگ برگ ها، این نقاط به صورت قرمز رنگ در می آیند. CaO مهمترین منبع تامین کننده ی کلسیم مورد نیاز گیاه نیشکر می باشد.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
روش های آبیاری مزارع نیشکر
در زراعت نیشکر از تمامی روش های شناخته شده ی آبیاری استفاده می شود. آبیاری کرتی، آبیاری جویچه ای، آبیاری بارانی قابل حمل، آبیاری بارانی ثابت، آبیاری بارانی با محور مرکزی، آب پاش های تفنگی و آبیاری قطه ای. البته باید توجه گردد که در مورد نیشکر، بدلیل اینکه لوله های آبیاری قطره ای در حین برداشت محصول از بین می روند و صدمه می بینند، از این روش آبیاری زیاد بهره نمی گیرند.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
نحوه ی خاکورزی و ادوات مورد استفاده
در مورد نیشکر طرق مختلفی در تهیه ی زمین در مناطق مختلف جهان وجود دارد.
به عنوان مثال در جامائیکا در سال های گذشته نیشکر در درون گودال هایی کشت می شد که عملیات تهیه ی زمین بدلیل نبود ادوات مناسب به صورت سنتی صورت می پذیرفت، اما در حال حاضر این نوع کشت منسوخ گردیده است. روش دیگر کاشت نیشکر در مناطق بارانی، کشت بر روی پشته های قوسی شکل است که تهیه و آماده سازی زمین در این مناطق بدین شرح صورت می پذیرد.
ابتدا توسط گاوآهن و یا اسکنه بوته های قبلی را ریشه کن نموده و زمین را شخم می زنیم. پس از تقریبا 10 روز، از دندانه جهت ایجاد یک سطح صاف با دانه بندی مناسب بهره می گیرند و اگر به دانه بندی مطلوب دست نیافته شد، عمل دندانه زنی مجددا صورت می پذیرد. به کمک ادوات مختلف از جمله نهر کن ها و فاروئه ها در داخل مزرعه جوی هایی کوچک ایجاد می شود. به صورتی که در شکل زیر مشاهده می شود.



در ایران و در مناطق جنوبی کشور و علی الخصوص استان خوزستان، کشت نیشکر به صورت جوی و پشته ای صورت می پذیرد و کلیه ی عملیات خاکورزی شامل شخم و ایجاد جوی و پشته و از بین بردن کلوخه ها است که توسط ادواتی از قیبل گاوآهن های برگردان دار، دیسک ها و فاروئه ها و دندانه صورت می پذیرد و به صورت تفصیلی این عملیات بدین صورت انجام می گیرد.
1- ابتدا بوته های قدیمی باقی مانده در زمین به واسطه ی حرکت دیسک و گاوآهن های برگردان دار، ایپرها و ساب ـ سویلرها(زیرشکن) از بین می روند که البته این کار موجب به وجود آمدن کلوخه های بزرگ در سطح زمین می گردد.(لازم به توضیح است که گاوآهن های برگردان دار، 3 تا 5 خیش و سوار و نیمه سوار می باشند و توسط تراکتورهای سنگین کشیده می شوند)
2- سپس به کمک ادواتی چون دیسک ها و دندانه ها تمامی کلوخه های بزرگ موجود در سطح زمین از بین رفته یا کوچک می شوند. البته در صورت نیاز برای تسطیح زمین از ماله نیز بهره گرفته می شود.
3- سپس به کمک ادواتی چون فاروئه ها، جوی و پشته های مورد نیاز در سطح زمین به وجود می آیند.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
عملیات کاشت
پس از تهیه زمین، قلمه های آماده را به صورت های دستی یا ماشینی در داخل جویچه ها قرار می دهند.
قبل از استفاده از جویچه ها، روش رایج کشت دستی بدین صورت بود که قلمه هایی با دو یا سه چشم(جوانه) را با استفاده از وسیله ای شبیه به کلنگ در گودال هایی می کاشتند و یا آن ها را در فواصلی از یکدیگر در امتداد خطوطی با طرح های معمول کشت می کردند. هر قلمه یک بوته ی گیاه تولید می نمود. امروزه از این روش در مزارع کوچک(در مناطقی که عاری از نیشکر است) و یا در عمل واکاری استفاده می شود. در نقاطی که نیشکر به صورت دستی و با استفاده از جویچه کشت می شود، نی های کامل و قطعه نشده را در جویچه ها به صورتی که بخشی از آن ها بر روی یکدیگر قرار می گیرند، می گذارند. سپس این ساقه ها را در همان محل جویچه ها با شمشیر یا ساطور به قطعاتی با اندازه های مختلف(ترجیحا قلمه هایی با سه جوانه) تقسیم می کنند. دلیل تقسیم کردن ساقه ها این است که نیشکر تا حدودی از خود پدیده ی قالبیت نهایی را نشان می دهد. هنگامی که بالاترین جوانه ی ساقه رشد می کند، هورمون اُکسین موجب تحریک آن شده و همزمان، از رشد جوانه های پایین تر جلوگیری می کند(شدت تاثیر، از بالا به پایین نی به قدری افزایش می یابد که جوانه های کاملا پایین در حالت خواب باقی می مانند). بنابراین، چنانچه ساقه ها را به صورت کامل و قطعه نشده کشت نمایند، لکه های سبز نشده ی بزرگی بر روی ردیف های ساقه های جوان تولید شده از این ساقه ها مشاهده خواهد شد. این لکه ها را باید با هزینه ی فراوان واکاری و سبز نمود. به هر حال چنانچه قبل از پوشاندن ساقه ها توسط خاک، آن ها را به قلمه هایی سه جوانه ای تقسیم نمایند، تمام جوانه ها، سبز شده و ردیف هایی با رشد یکنواخت تولید می شود که غالبا نیازی به تامین قلمه های اضافی جهت واکاری نمی باشد. سپس با شکافتن دستی به وسیله ی کج بیل یا شکافتن ماشینی پشته ها، قلمه ها را با خاک می پوشانند.
در کشور های مختلف نوع کاشت ماشینی متفاوت می باشد. به عنوان مثال در برخی کشورها از ادواتی بهره می گیرند که توسط تراکتورهای چرخ دار کشیده می شوند و دارای مخزن قلمه و کود می باشند و پس از کاشت قلمه و کوددهی، به کمک یک دیسک که در پشت وسیله و تراکتور حرکت می کند خاک را برگردانده و روی قلمه ها را می پوشانند.
در ایران از وسیله ای بنام کارنده (Planter) بهره گرفته می شود که قلمه های به طول 20 سانتیمتر توسط این دستگاه به صورت مکانیزه در داخل خاک قرار می گیرد.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
مبارزه با علف هرز
یکی از مشکلاتی که در پرورش نیشکر وجود دارد وجود علف های هرز در مزرعه می باشد که اگر بدقت تحت کنترل قرار نگیرند می توانند مشکلات زیادی را برای کشاورز ایجاد نماید. در مزارع متروکه علف های هرز، ظرف مدت کوتاهی ساقه های نیشکر را فرا گرفته و به سرعت آن را از بین می برند. به طور کلی دو نوع مکانیکی و شیمیایی جهت مبارزه با علف های هرز موجود در مزارع نیشکر وجود دارد که البته روش های مکانیکی بدلیل آلودگی زیست محیطی کمتر و با توجه به زمان مناسب آن (توصیه می شود گیاهان هرز را در زمان جوانی از بین بُرد) بیشتر مورد استقبال قرار می گیرد.
در روش های مکانیکی سنتی، در برخی از مناطق که میزان کارگر در دسترس بسیار زیاد است و یا اینکه کشاورز از افراد خانواده ی خود بهره می گیرد توسط کج بیل های مخصوص این عملیات صورت می گیرد. اما امروزه با پیشرفت صنعت تجهیزات و ادوات کشاورزی، شاهد هستیم که در بسیاری از کشورها همچون استرالیا، از دیسک ها جهت مبارزه با علف هرز بهره می گیرند. روش کار بدین صورت است که در زمان خاک دهی به بوته های نیشکر در پشت تراکتور دیسک بسته می شود و با حرکت دیسک، ریشه ی گیاهان هرز از داخل خاک خارج می گردد. البته با وجود کارساز بودن این روش، مقداری از سیستم ریشه ی نیشکر کشت شده، قطع می شود و به این ترتیب رشد نیشکر با کندی صورت می پذیرد.
در روش های شیمیایی ، از مواد و سموم مختلف ، جهت مبارزه با علف های هـرز موجود در مزارع نیشکر استفـاده می شود. البته باید توجه داشت که نوع ماده ی مورد استفاده بر حسب دوره های مختلف رشدی علف هرز و گیاه نیشکر مختلف می باشد. پاشش این مواد بر روی زمین نیز در مزارع کوچک توسط پاشنده های دو قلوی تی جت صورت می گرفته است و در مزارع بزرگ تر این کار توسط سم پاش های پشت تراکتوری و همچنین هواپیماهای سم پاشی انجام می شود.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
بیماری و آفات
به طور کلی آفات مهم نیشکر عبارتند از: شب پره های حفار، زنجره های قورباغه ای، کرم های سفید و جوندگان . علاوه بر این آفات، آفات دیگری نیز وجود دارند که البته میزان خسارت آن ها محدود بوده و یا گهگاهی در مزرعه دیده می شوند و خسارت اندکی را وارد می کنند. برخی از حشرات به ویژه زنجره ها و شته ها ناقل بیماری های ویروسی به گیاه نیشکر می باشند.
به طور کلی جهت مبارزه با این آفات روش های زیست محیطی و طبیعی و استفاده از واریته های مقاوم به کار گرفته می شوند و مبارزه ی شیمیایی به عنوان آخرین راه حل مد نظر قرار می گیرد.
با بهره گیری از حشرات مختلف که در واقع دشمن لارو های آفات می باشند به طرز قابل ملاحظه ای کنترل میزان آفات در زمین های نیشکر دیده می شود. علاوه براین با سوزاندن باقی مانده ی محصولات زراعی و از بین بردن مکان هایی که جهت زمستان گذری آفات مورد استفاده قرار می گیرد می توان آفات نیشکر را تحت کنترل درآورد.
در مبارزه ی شیمیایی نیز با بهره گیری از حشره کش های مختلف تا حدی می توان از میزان خسارت وارده از هجوم آفات کاست اما این کنترل تنها محدود به یک بازه ی زمانی خاص می باشد. جهت پاشش این مواد در سطح مزرعه از سم پاش های دستی و پشت تراکتوری بهره می توان گرفت.
از مهمترین بیماری هایی که در مزارع نیشکر دیده می شود می توان بیماری های قارچی، بیماری آناناسی، پوکابونگ، پوسیدگی قرمز و ... را نام برد، که البته جهت مبارزه با این بیماری ها می باید در درجه اول بوته ی آلوده را از زمین خارج نموده و قلمه های موجود را ضدعفونی کرد. مهمترین راه حل مبارزه با بیماری های نیشکر بهره گیری از واریته های مقاوم می باشد.
جهت دستیابی به اطلاعات بیشتر در مورد بیماری های گیاه نیشکر به کتاب های مرتبط با کشت نیشکر مراجعه گردد.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
رسیدن نیشکر
به طور کلی در رسیدن نیشکر دو عامل میزان آب فراهم شده ی گیاه نیشکر و میزان درجه حرارت محیط کشت تاثیرگذار می باشند. به طور کلی اثبات گشته است که در خلال ماه های آوریل تا اکتبر در نیمکره شمالی بدلیل وجود شب های سرد، زمینه برای رسیدن گیاه نیشکر و ذخیره ی حداکثر میزان ساکارز فراهم می گردد. اما در کنار کاهش نسبی دما، قطع آبیاری عامل دیگری است که فرآیند رسیدن نیشکر را به همراه دارد. باید توجه نمود که اگر دما به نقطه ی انجماد نزدیک گردد گیاه به مرحله ی ذخیره سازی ساکارز و قند نزدیک نمی گردد و به رشد رویشی خود ادامه می دهد. به عنوان نمونه بر اساس تحقیقات انجام گرفته، در مزارع نیشکر خوزستان و علی الخصوص هفت تپه در شمال استان خوزستان، در خلال ماه های فروردین تا مهر بدلیل کاهش نسبی دما و توقف آبیاری رسیدن گیاه نیشکر صورت می پذیرد.
علاوه بر دو عامل فوق الذکر عواملی چون سن گیاه، نوع تغذیه و شرایط خاک در زمان رسیدن گیاه نیشکر مؤثر می باشد.
برای سنجش اینکه گیاه رسیده است یا خیر، از مزارع مختلف و از گیاهان مختلف به فاصله ی زمانی دو هفته یکبار نمونه گیری صورت می پذیرد و با اندازه گیری مقدار قند موجود در ساقه زمان رسیدن گیاه مشخص می گردد. برای سهولت در این کار از وسیله ای بنام رفراکتومتر دستی استفاده می شود که این وسیله عصاره ی ساقه و در نتیجه ساکارز موجود در ساقه را تخمین می زند.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
برداشت نیشکر
جهت برداشت محصول نیشکر، که همان ساقه است در ابتدا از کارگرهای مجهز به ساطور استفاده می شد که البته با گذشت زمان و با افزایش هزینه ی کارگری، تمایل به سمت برداشت مکانیزه افزایش یافت. در این زمان از ادوات برداشت محصول؛ که یکی از مهمترین آن ها Hrvester نیشکر است استفاده شد اما بدلیل وجود کاه و کلش فراوان بازده بسیار پایینی را به همراه داشتند. جهت رفع این مشکل کشاورزان از روش سوزاندن مزارع بهره گرفتند. بدین ترتیب که زمین مورد نظر جهت برداشت را 24 ساعت قبل از برداشت می سوزانند، سپس به کمک ماشین برداشت نیشکر، نی های باقی مانده بر روی سطح زمین را برداشت می نمایند. البته باید توجه شود که تنها زمین هایی سوزانده می شوند که حداکثر در طی 24 ساعت محصولاتشان برداشت می شوند، در غیر این صورت نه تنها این روش باعث افزایش بازده نمی شود بلکه به طور قابل ملاحظه ی مقدار ساکارز برداشت شده را کاهش می دهد.
همانطور که گفته شد بریدن ساقه ها به دو صورت مکانیکی و دستی صورت می گیرد. حال می خواهیم به برداشت نیشکر با دیدی وسیع تر بنگریم و ادوات مورد استفاده در برداشت نیشکر در برخی از نقاط مختلف جهان را بررسی نماییم.
در مناطقی که برداشت مکانیکی امکان پذیر نمی باشد و برداشت دستی صورت می گیرد ادواتی جهت جمع کردن نی ها و انتقال آن ها به کارخانه مورد استفاه قرار می گیرند. این ادوات عبارتند از:
1- تریلر بل: این وسیله در آفریقای جنوبی طراحی شد و مورد استفاده قرار گرفت. این وسیله دارای یک تیغه در قسمت انتهایی است که دارای شیبی در جهت مخالف زمین است و در پشت تراکتور قرار می گیرد و ساقه های ریخته شده بر روی سطح زمین را برداشت کرده و جهت انتقال به کارخانه آماده می کند.
2- سیستم ماسکن: در سیستم های بارگیری از عقب توسط تریلر های بل بدلیل اینکه یک تریلر در پشت تراکتور قرار می گیرد، مسافت طی شده بسیار زیاد خواهد بود که به صرفه نمی باشد. جهت رفع این مشکل از سیستم ماسکن که در کنیا، مالاوی، آفریقای جنوبی، تانزانیا و زامبیا به طور گسترده استفاده می شود، بهره می گیرند که شامل یک تراکتور است که در پشت آن تا 5 مخزن وجود دارد و از پهلو عمل جمع کردن نی ها را انجام می دهد. بار کردن توسط جرثقیل های مخصوص صورت می گیرد.
3- تریلر جاکوبیل: این تریلر نیز در آفریقای جنوبی طراحی شد. این وسیله همانند تریلر بل می باشد با این تفاوت که از سه سمت عمل بارگیری در آن امکان پذیر است. از جلو ، از سمت راست و از سمت چپ.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
ماشین برداشت مکانیکی
به طور کلی ماشین برداشت مکانیکی به دو دسته تقسیم می شوند:
1- دستگا های برداشت نی کامل و یک تکه(Whole-Stick harvester)
در برخی از ایالت های کشور آمریکا، برداشت نیِ نیشکر به صورت یک تکه و کامل صورت می پذیرد. در این روش، نی ها به هم جمع شده و از قسمت نزدیک به زمین به وسیله ی یک تیغه ی دوار، بریده و سرزنی می شوند و سپس از ته به داخل ماشین های پاک کننده وارد می شوند. سپس دسته بندی شده و به داخل تریلی هایی با ظرفیت 5 تن که به وسیله ی تراکتور کشیده می شوند انتقال داده می شوند. مشکل عمده ی این نوع از برداشت کننده های مکانیکی نیشکر، عدم قابلیت برداشت نی های خوابیده بر روی سطح زمین است و به همین دلیل، در اراضی‌ای که نی ها به صورت قائم ایستاده اند، از این ماشین ها استفاده می شود.
2- دستگاه ها برداشت برش و خردکن(‍Cut-Chop harvester)
به طور کلی در زمین هایی که مسطح نمی باشند و کشت در داخل جویچه ها صورت می پذیرد و علاوه براین مقدار زیادی از نی ها بر روی سطح زمین خوابیده اند نمی توان از ادوات برداشت کامل، بهره گرفت لذا طراحان ادوات کشاورزی بدنبال راه حل مناسب، توانستند دستگاه های برداشت برش و خردکن را طراحی کنند. از این وسایل به طور وسیع در کشور استرالیا استفاده می شود. این ماشین نی ها را از سطح زمین جمع آوری کرده و به داخل دستگاه منتقل می کند و سپس آن ها را به قطعاتی 35/0 متری تقسیم می کند و در انتها توسط غلتک هایی به داخل کامیون جهت انتقال به کارخانه ارسال می کند. این نوع از ماشین ها توسط شرکت های متعددی از قبیل کلاس آلمان، مسی فرگوسن و ... به تولید انبوه رسید و امروزه نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
در انتها لازم به توضیح است که شرکت های متعددی در سطح دنیا با ایجاد تغییرات مختلف اقدام به طراحی مدل های جدیدی از ماشین های برداشت کننده ی نیشکر نموده اند که از ذکر این موارد در این گزارش خودداری می گردد.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
منابع و مآخذ
کتاب نیشکر ـ ترجمه ی دکتر محمد رضا راهدار ـ انتشارات دانشگاه شهید چمران
زراعت نیشکر ـ ترجمه ی بهرام میرشکاری ـ انتشارات دانشگاه آزاد تبریز
سایت رسمی سازمان خوار و بار جهانی (FAO)
 

Mahmuud

عضو جدید
سلام:w27:

اطلاعات عالی بود دست شما درد نکنه ........ من این دو کتاب رو دیدم و بعضی قسمتهاشونو خوندم ...... متاسفانه اکثر اطلاعاتش مال آنور آبی هاست و تقریبا با شرایط استانهای نیشکر خیز ایران (خوزستان) انطباقی نداره .............. اگه هر گونه شبه یا شکی یا سوالی کسی در مورد نیشکر داشته باشه تا حد توانم در خدمتم ...
:w16:
 

Taimi

عضو جدید
نیشکر Saccharun ifficinarum L.

اینم سمینارم درباره نیشکر :w40:
 

پیوست ها

  • نیشکر.doc
    100 کیلوبایت · بازدیدها: 0

Phyto

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
نیشکر

مقدمه
شکر مورد مصرف انسان عمدتاً از دو محصول زراعی چغندرقند و نیشکر به دست می آید. شرایط اکولوژیکی مطلوب برای چغندر قند آب و هوای معتدل تا نیمه معتدل است در حالی که نیشکر به عنوان یک گیاه با مسیر فتوسنتزی C4 از گیاهان زراعی مهم سازگار به شرایط آب و هوایی گرمسیر تا نیمه گرمسیر به شمار می آید.
مرکز اصلی نیشکر از گینه است. از انجا به هندوستان انتقال یافت و از طریق هند به چین، اندونزی و فیلیپین برده شد. از نظر تاریخی در حالی که چغندرقند یک گیاه زراعی جدید محسوب می شود، نیشکر سابقه کشت طولانی داشته و براساس شواهد تاریخی زراعت آن در نقاطی از هندوستان به بیش از 1500 سال قبل از میلاد می رسد.
کشت این گیاه در ایران سابقه بسیار طولانی دارد و در مناطق جنوبی از خوزستان تا سیستان و بلوچستان و در شمال در مازندران کشت میشده است. جلگه خوزستان با وسعتی حدود 5/6 میلیون هکتار با نزدیک به 3/2 میلیون هکتار اراضی قابل کشاورزی و حدود آبهای جاری کشور یکی از نقاط مستعد کشاورزی کشور است. سابقه کشت نیشکر در خوزستان براساس نظریات بسیاری از محققین به اواخر قرن پنجم یا اوایل قرن ششم قبل از میلاد باز میگردد. نیشکر برای اولین بار از هندوستان به ایران انتقال یافت. نام خوزستان به معنی نیشکرستان یا شکرستان (خوز به معنی شکراست) نیز به دلیل اهمیت کشت نیشکر و تولید شکر در اقتصاد این منطقه در ادوار گذشته بوده است. دلایل تاریخی نشان می دهد که استخراج شکر خام و تصفیه ا« در اولین بار توسط ایرانیان در قرن ششم پیش از میلاد صورت گرفته است. بطوریکه بر اساس نوشته مورخان شکر تمام ایران، عربستان، حجاز و حتی ترکستان در قرون اولیه حجری از منطقه خوزستان تأمین می گردید.
اگرچه بعد از فتح ایران توسط اعراب، کشت نیشکر در خوزستان رونق گذشته خود را از دست داد اما این منطقه همچنان به عنوان مرکز تولید شکر ایران محسوب می شده است.
سطح زیر کشت نیشکر در خوزستان در حال حاضر حدود 30000 هکتار است. و بطور کلی عملکرد قند نیشکر در ایران از 5 تا 10 تن و عملکرد ساقه آن 50 تا 100 تن در هکتار می باشد.
خصوصیات گیاهی :
نیشکر با نام علمی Saccharun ifficinarum L. گیاه غول پیکری از تیره غلات Gramineae است که به صورت چند ساله برای برداشت ساقه حاوی قند آن تولید می شود. با اینکه نیشکر از نظر تبدیل انرژی نورانی و گازکربنیک به قند از کلیه محصولات زراعی دیگر قویتر است اما طول دوره رشد لازم برای یکبار برداشت آن طولانی بوده و از 8 تا 24 ماه متغیر است. نیشکر به وسیله قلمه زیاد می شود و پس از آنکه در شرایط مساعد در خاک قرار گرفت دو نوع ریشه از آن ظاهر و خارج میگردد که عبارتند از :
ریشه قلمه :
پس از قرار گرفتن قلمه در محیط مساعد و مناسب ابتدا ریشه های بسیار نازک و سطحی که تا اندازه ای نیز منشعب می باشند از آن ظاهر می گردند. این ریشه ها در موقع ظهور سفید رنگ بوده و عمل آنها جذب آب و مواد غذایی برای نبات جوان یا قلمه تازه کشت شده می باشد. این ریشه ها پس از پیدایش ریشه های ساقه از بین می روند.
ریشه ساقه :
این ریشه ها در نیشکر بعد از ریشه های قلمه به وجود می آیند. که در ابتدا سفید رنگ بوده و پس از آنکه سن نبات زیاد شد به تدریج قهوه ای رنگ می گردند. این ریشه ها خیلی ضخیم و محکمتر از ریشه های قلمه بوده و انشعاب آنها نیز کمتر است. عمل ریشه های ساقه در خاک، جذب آب و نگهداری نبات است که ضمناً عمل جذب و مواد معدنی تارهای کشنده این ریشه ها انجام می شود.
در داخل خاک معمولاً سه نوع ریشه ساقه به وجود می آید که عبارتند از :
الف) ریشه های سطحی :
عمل ریشه های سطحی جذب آب و مواد معدنی است و دارای انشعابات زیادی می باشند. طول آنها با در نظر گرفتن رقم بین 50 تا 250 سانتیمتر و گاهی اوقات تا 4 متر می رسد. در عمق چند سانتیمتری خاک گسترش پیدا کرده و نسبت به سطح خاک بطور افقی قرار می گیرند.
ب) ریشه های میانی :
این ریشه ها که ریشه های پشتیبان نیز نامیده می شوند در عمق زیادتری نسبت به ریشه های سطحی قرار می گیرند و عمل آنها تثبیت و پابرجا نگهداشتن گیاه می باشد. سرعت رشد آنها بسیار زیاد و سفید رنگ است که در جذب آب و مواد غذایی نیز نقش دارند. طول آنها حدود 50 تا 150 سانتیمتر است و نسبت به سطح خاک نسبتاً مایل قرار دارند.
ج) ریشه های عمیق :
این ریشه ها معمولاً به طور عمودی داخل خاک شده و تا عمق 6 متر نفوذ می کند و در مناطق خشک در شرایطی که رطوبت خاک کم باشد به سرعت به اعماق زمین فرو می رود.
ساقه این گیاه همانند سایر غلات گره دار و بندبند است و قند در فاصله بین گره ها و در قسمت وسط ساقه تشکیل و ذخیره می شود. طول ساقه در انواع مختلف متفاوت بوده و حدود 5/1 تا 4 متر است که گاهی ارتفاع ساقه به 6 تا 9 متر میرسد. قطر ساقه نیز در قسمتهای مختلف متفاوت بوده و از 5/1 تا cm 6 تغییر کرده و گاهی در واریته های خیلی ضخیم به cm 8 میرسد ولی بطور متوسط قطر ساقه بین 5/2 تا 5/3 سانتیمتر است. رنگ ساقه در نژادهای مختلف متفاوت بوده و از سبز مایل به زرد تا بنفش مایل به قرمز تغییر می کند. در سطح خارجی ساقه بعضی از ارقام لایه ای مومی و سفید رنگ شبیه آردقرار دارد. هر ساقه تقریباً 10میانگره دارد که فاصله هرکدام از 5 تا cm 25 تغییر می کند.
فاصله میانگره ها در پای گیاه که نزدیک به سطح خاک می باشند کمتر و به تدریج فواصل زیادتر بوده و در انتها نیز مجدداً کوتاه خواهد شد. هر گره دارای یکبرگ و حداقل یک جوانه مولد ساقه و حلقه ای از جوانه های مولد ریشه نابجا است. این جوانه ها در خواب می باشند اما گره های نزدیک به خاک (زیر و روی خاک) دارای تعداد زیادی جوانه ساقه هستند بنابراین امکان تولید پنجه های زیادی در هر بوته وجود دارد. (5 تا 50 عدد).
ساقه نیشکر مانند دیگر غلات کاملاً توخالی نیست و دارای مغز است که قند در آن ذخیره میگردد. مقدار قند ذخیره شده در ساقه نیشکر در انواع مختلف حدود 14 تا 16 درصد است و گاهی اوقات به 18 درصد نیز میرسد. ذخیره ساکارز بیشتر در قسمتهای مرکزی و پایین ساقه انجام می شود. قسمت فوقانی ساقه از نظر فروکتوز و بخصوص گلوکز و نیز عناصر معدنی غنی می باشد. وجود عناصر معدنی در شربت قند بر کریستاله شدن قند اثر نامطلوب دارد.
برگها در نیشکر از محل گره ها خارج شده و مانند تمام گیاهان تیره غلات بطور یک درمیان و متناوب قراردارند. هربرگ شامل دو قسمت دمبرگ و پهنک است. پهنک برگ بزرگ و به طول cm 150- 60 و هر برگ cm 10-2 عرض دارد. به تدریج که نبات رشد می کند و سن آن زیاد می شود برگهای قسمت پایین که پیرتر می باشند خشک شده و میریزند. در روی هر ساقه معمولا 10 برگ به وجود می آید. رنگ برگها سبز و گاهی سبز مایل به بنفش است. نیام برگ یا سطح خارجی سبز و کرکدار و سطح داخلی صاف و سفید ساقه را پوشانده است. در محل هر گره که نیام و پهنک برگ تلاقی مینمایند زبانک و گوشوارک وجود دارد. نیشکر پس از حداقل 12 تا 24 ماه رشد رویشی و با قرار گرفتن در روزهای بسیار کوتاه تولید گل مینمایند. تحت این شرایط رشد رویشی متوقف میگردد. جوانه انتهایی به مریستم زایشی تبدیل میگردد. گل آذین نیشکر به صورت خوشه ای مرکب و پرانشعابی به طول 30 تا 60 سانتیمتر است. گلهای پایین عقیم و گلهای بالایی (انتهایی) بارور و دارای یک تخمدان می باشند که پس از تلقیح و رشد به میوه تبدیل میگردند. دانه یا بذر نیشکر شباهت زیادی به بذر گندم دارد بسیاری از ارقام زراعی عقیم بوده و تولید بذر نمی نمایند.
در ارقام بارور نیز هر گل آذین تعداد کمی دانه به وجود می آورد که دانه ها قدرت حیاتی کمی داشته و طی مدت کوتاهی بعد از رسیدگی قدرت حیاتی خود را از دست می دهند. رشد ساقه ای که به گل میرود متوقف میشود و مقدارقند آن شدیداً نقصان می یابد. در این حالت رشد ساقه های جانبی تحریک می شود ولی این ساقه ها نیز فیبر زیاد و قند کمی دارند. استفاده به موقع از علف کش پاراکوت و دی کوات از توسعه گل جلوگیری میکند. این مواد بگرهای جوان را خشک نموده و مریستم انتهایی ساقه از دریافت تحریک نوری لازم برای گلدهی محروم میسازند و یا از انتقال مواد محرک گلدهی از برگها به مریستم انتهایی جلوگیری می کنند.
انتخاب گیاهچه های بذری و مصرفی کلون های برتر نیشکر :
انتخاب کلونها در مراحل اولیه یکی از اجزای اصلی در تولید موفقیت آمیز ارقام تجاری نیشکر می باشد. اهداف اولیه اصلاح نیشکر در شرایط آب و هوایی خوزستان دستیابی به واریته هایی است که دارای عملکرد شکر و نیشکر بالا بوده و نسبت به آفات و بیماریهای مهمی چون کرم ساقه خوار و سیاهک نیشکر مقاوم باشند و همچنین لازم است ارقام جدید در مقابل تنش های محیطی مانند درجه حرارت بالا، شوری خاک، خشکی و بادهای گرم تابستان و سرمای زمستانه متحمل باشد. معیار انتخاب در مرحله گیاهچه ای به صورت مشاهده ای می باشد که این مرحله به عنوان کلونال اول نامیده می شود. معیار انتخاب در مرحله بعد مشابه با مرحله گیاهچه ای بوده و کلونهای انتخابی (کلونال دوم) در یکی از مزارع اصلی نیشکر به صورت دو ردیفه کشت میگردند و برای ارزیابی ژنوتیپ های انتخابی ارقام تجاری نیشکر به عنوان شاهد در بین ردیفهای کلونهای انتخابی کشت می شوند.
امروزه بهره برداری از صنایع عظیم نیشکر در جهان با استفاده از واریته های جدید پرمحصول نیشکر که از طریق علم اصلاح نباتات تولید ومعرفی میگردند گسترده شده است. با احیاء کشت نیشکر در خوزستان در چهل سال گذشته حدود 200 هیبرید جدید از مراکز مختلف تحقیقات جهانی نیشکر وارد گردیده است. واریته های جدید نیشکر علیرغم درصد قند و عملکرد بالا غالباً به تنش های محیطی حساس می باشند. گلدهی فراوان در پایه های مختلف انتخاب شده نیشکر جهت انجام تلاقیها ضروری است که به علت قرار گرفتن مناطق نیشکر کاری خوزستان در عرض جغرافیایی بالا، پایین بودن درجه حرارت در زمستان و گرمای زیاد و خشکی هوا در تابستان و همچنین عدم فراهم شدن طول دوره نوری مناسب، گلدهی نیشکر بطور طبیعی صورت نمی پذیرد. با تکمیل دوره گرده افشانی و رسیدگی بذور، خوشه های گل برداشته شده و پس از جداسازی بذر از محور سنبله ها و هوادهی نسبی، بذرحقیقی نیشکر جمع آوری و بسته بندی می شود.
شرایط اقلیمی :
دما (درجه حرارت) مهمترین عامل غیرقابل کنترل در رشد نیشکر محسوب می شود. حد اقل درجه حرارت برای جوانه زنی نیشکر 12 درجه سانتیگراد است. با افزایش دما از آستانه حداقل سرعت جوانه زنی به صورت خطی افزایش یافته و در دمای 30-33˚c به حداکثر میرسد. جوانه زنی در دماهای بالاتر از 40˚c متوقف میشود. دمای مناسب برای رشد و نمود و ساختن قند کافی در ساقه ها بین 30-34˚c است. سرما یک عامل محدود کننده کشت نیشکر است. مقاومت واریته های مختلف نیشکر به سرما متفاوت است اما بطور کلی واریته های گونه Saccharum Sinense یا ارقام با ژرم پلاسم اینگونه به سرما مقاومترند. بروز سرما به میزان 1-2˚c به مدت چند ساعت برگها و مریستم انتهایی نیشکر آسیب میرساند و با طولانی شدن مدت یا کاهش بیشتر درجه حرارت ممکن است زیان آور برای محصول باشد.
معمولاً اندامهای جوان ماننده برگها و جوانه هایی که تازه رشد نموده اند به سرما و یخ زدن حساس ترند. دمای مطلوب در پایان دوره رشد ساقه وقبل از برداشت محصول که دوره رسیدگی نامیده میشود پایین تر از دماهای مناسب مرحله رشد سریع نیشکر است. به نظر میرسد که دمای 20-24˚c مناسبترین دمای محیط برای تسریع دررسیدگی نیشکر است.
مقاومت نیشکر به خشکی در بعضی از ارقام زیاد است این گیاه به دلیل داشتن ریشه های عمیق و لوله شدن برگها تا حد زیادی میتواند کم آبی را تحمل نماید. اما اگر این وضعیت مدت زیادی ادامه یابد گیاه مشک می شود. در اثر کم شدن آب در اندامهای نیشکر فاصله بین گره هایی که در آن مرحله در حال رشد می باشند کم شده و در نتیجه ارتفاع کلی بوته ها و مقدار قند کمتر خواهد شد. زمانی که مقدار ساکارز در ساقه ها به حداکثر رسید رشد کامل نیشکر به یک دوره خشکی قبل از برداشت نیاز دارد.
شدت نور در مراحل مختلف رشد و رسیدگی محصول بر خصوصیات کمی و کیفی عملکرد تأثیر میگذارد. اثرات کم نوری برجوانه زنی نیشکر نامحسوس است وحتی مثبت ارزیابی شده است. در شرایط کم نوری با کاهش تعداد روزهای آفتابی بعد از جوانه زنی و استقرار گیاه، پنجه زنی به شدت کاهش می یابد. در دوره رشد سریع در شرایط فاوانی نور ساقه ها ضخیم تر و برگها پهن تر شده و در ریشه ها به خوبی گسترش می یابند. در حالی که تحت تأثیر شرایط کم نوری ساقه ها ضعیف و نرم می شوند. نیشکر به بافت و اسیدیته خاک چندان حساس نیست. خاکهای عمیق با بافت متوسط تا نیمه سنگین و غنی از مواد غذایی و آلی برای این گیاه مطلوب هستند. نیشکر را میتوان در خاکهای سنگین نیز گشت نمود. در PH برابر 4 تا 9 میتواند رشد نماید ولی بهترین PH برای رشد آن حدود 5 تا 2/5 است. این نبات به شوری خاک حساس است.
مراحل رشد :
در طی رشد نیشکر 4 مرحله از رشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است که عبارتند از :
جوانه زنی و سبز شدن :
تکثیر نیشکر از طریق قلمه صورت می گیرد. هر قلمه از 5-3 گره و فواصل میانگره ای مربوط میشود. با توجه به فعالیت بیوشیمیایی گره های بالایی، سرعت رشد جوانه هایی که از این بندها به وجود می آیند بیشتر از سرعت جوانه زنی قلمه های پایین ساقه است. از نظر بیوشیمیایی تندش (خروج ریشه از خاک) در شرایط مطلوب از نظر درجه حرارت و رطوبت در اثر تأمین انرژی به وسیله کاتابولیزم ترکیبات پیچیده به مواد ساده صورت میگیرد. مواد ذخیره ای در بندها پایین ساقه عمدتاً ساکارز است در حالی که بندهای فوقانی به دلیل جوانه و ادامه رشد تا مرحله قبل از برداشت حاوی ترکیبات ساده تر مانند گلوکز و فروکتوز هستند که در جریان تأمین انرژی جهت تندش جوانه ها از ترکیبات پیچیده تر کاراتر هستند. علاوه بر آن بندهای فوقانی از نظر محتویات آنزیمی و پروتئینی نیز غنی ترند. (ازت محلول در آنها زیادتراست). علاوه بر موارد فوق، تهیه قلمه از قسمت فوقانی ساقه سبب می شود که قند کمتری از هر هکتار در زمین زراعی خارج گردد. در شرایط معمول و مطلوب محیطی گیاهچه های نیکشر در حدود 6*4 هفته پس از کاشت ظاهر میشوند.
پنجه زنی و توسعه پوش گیاهی :
سرعت رشد نیشکر پس از مرحله جوانه زنی به سرعت توسعه و کارایی پوشش فتوسنتز کننده آن از طریق پنجه زنی و توسعه سطح برگ بستگی دارد. حداقل دما برای پنجه زنی و توسعه پوشش گیاهی 15-18˚c گزارش شده است. دمای مطلوب برای این مرحله 35˚c است. وجود نورکافی، پنجه زنی را تسریع میکند. در حالی که در شرایط کم نوری یا کاهش تعداد روزهای آفتابی سرعت پنجه زنی کاهش می یابد.
وجود رطوبت کافی در خاک، حرارت مطلوب و نیزمواد غذایی کافی در خاک سبب افزایش پنجه زنی میگردد. همچنین اگر عمق کاشت قلمه ها کمتر باشد تولید بیشتر صورت می گیرد. چون از حرارت و نور بیشتری در ابدای زندگی استفاده می کند. حداکثر تعداد ساقه 3 تا 5 ماه بعد از کاشت به وجود می آیند اما تا 50 درصد آنها طی رقابت از بین میروند.
رشد ساقه اصلی :
عملکرد نهایی نیشکر اگرچه تحت تأثیر در مرحله جوانه زنی و پنجه زنی و توسعه برگ است اما قسمت عمده تجمع ماده خشک گیاه در دوره رشد سریع ساقه ها صورت میگیرد. قبلاً نیز اشاره شد که ساقه نیشکر از مغز پر شده است. قسمت نرم و گوشتی ساقه شامل سلولهای پارنشیمی است که اطراف آن را دستجات آوندی احاطه کرده است. ساکارز در واکوئل سلولهای پارانشیمی بافت میانگره ها ذخیره می شود. رشد میانگره ها از قسمت تحتانی شروع میشود و در حالی که میانگره های بالایی در حال طویل شدن هستند میانگره های پائینی رشد کامل یافته اند در میانگره های بالایی در حال رشد نسبت قندهای احیاء بخصوص گلوکز و فروکتوز نسبت به ساکارز بیشتر از این نسبت در میانگره های رشد یافته است. با توقف رشد هر میانگره سرعت تجمع ساکارز در آن میانگره افزایش می یابد.
 

Phyto

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
ذخیره ساکارز و رسیدگی محصول :
رسیدگی Ripening و بلوغ (Maturity) در نیشکر الزاماً مترادف یکدیگر نیستند. میزان رسیدگی در نیشکر از طریق سنجش مقدار ساکارز در میانگره های ساقه ارزیابی میشود و رسیدگی کامل با حداکثر تجمع ساکارز مقارن است. بنابراین رسیدگی در نیشکر فرایندی کمی است در حالی که بلوغ یک فرآیند کیفی محسوب میشود. بلوغ فیزیولوژیکی مرحله ای از رشد و نمو نیشکر است که طی آن گیاه تحت تأثیر عوامل محیطی و شرایط رشد، اندامهای زاینده تولید کرده و به گل رفته و دانه تولید میکند که البته به جای بلوغ فیزیولوژیکی میتوان از اصطلاح رسیدگی فیزیولوژیکی نیز استفاده نمود که در این صورت در مقابل آن رسیدگی تکنولوژیکی قرار دارد که در واقع مرحله ای است که حداکثر تجمع ساکارز در ساقه صورت گرفته است.
استراتژی تولید محصول در زراعت نیشکر براساس مقدار ساکارز استحصالی از واحد سطح استوار است و ارقام متعلق به saccharum officinarum میزان ساکارز در پایان مرحله رسیدگی گیاه حتی به بیش از 70 درصد ماده خشک ساقه نیز میرسد.
میزان ساکارز استحصالی تحت تأثیر دو جزء عملکرد یعنی وزن ساقه و درصد ساکارز آن قرار دارد. شرایط مناسب رشد در دوره رشد سریع نیشکر، عملکرد ساقه را افزایش میدهد در حالی که ایجاد شرایطی که ذخیره ساکارز در دوره کوتاه مدت قبل از برداشت تسریع کند اهمیت دارد.
درجریان رشد نیشکر مواد حاصل از فتوسنتز برای تأمین انرژی مورد نیاز جهت رشد به صورت قندهای ساده که عمدتاً گلوکز و نیز فروکتور هستند مصرف میشوند در حالی که در شرایط توقف یا کاهش رشد مواد تثبیت شده در فرایند فتوسنتز به صورت ساکارز که یک دی ساکارید ذخیره ای است در واکوئل سلولهای پارانشیمی ساقه تجمع می یابد.
بنابراین در طول دوره رسیدگی مدیریت باید بر اساس توقف یا کاهش رشد با حفظ سطوح فتوسنتزی صورت گیرد که در نتیجه با انتقال ساکارز به بافتهای ذخیره ای ساقه کیفیت محصول افزایش یابد در این دوره شرایط محیطی ـ زراعی مناسب رشد نظری مقادیر کافی آب و نیتروژن و دماهای بالا از طریق تشدید رشد مقدار ساکارز استحصالی از واحد سطح را کاهش می دهند. در حالی که محدویت عوامل محیطی ـ زراعی فوق با افزایش نسبت ساکارز به کل ماده خشک، کیفیت محصول را بهبود بخشیده و رسیدگی تکنولوژیکی را تسریع می کند.
اعمال مدیریت های زراعی مبتنی بر کاهش یا توقف رشد با هدف تسریع در رسیدگی معمولاً در طول دوره ثبات نسبی عملکرد ساقه یعنی 2 تا 3 ماه قبل از برداشت صورت میگیرد. در این دوره تغییرات وزن تر ساقه چندان قابل ملاحظه نیست درحالیکه درصد ساکارز آن به بیش از 4-3 برابر مقدار آن در دوره رشد سریع ساقه میرسد.
نیشکر ممکن است چند ماه پس از جوانه زدن به دلیل محدودیت عوامل رشد به مرحله رسیدگی برسد. اما این به معنی حصول حداکثر ساکارز از واحد سطح نیست زیرا مقدار ساکارز استحصالی از واحد سطح مزرعه یا براساس ماده خشک ساقه، نه فقط تحت تأثیر درصد ساکارز بلکه با وزن ساقه نیز به شدت همبستگی نشان می دهد. انتخاب روش های زراعی و زمان اعمال این روشها برای تسریع در رسیدگی نباید تنها براساس مقدار ساکارز یا درصد آن نسبت به وزن ساقه صورت گیرد زیرا در چنین شرایطی ممکن است با محدودیت رشد تا هنگام کاهش وزن ساقه، حتی با ثبات ماندن مقدار ساکارز، درصد آن افزایش یابد.
در نیشکر علاوه بربلوغ گیاه که منجر به گلدهی میگردد بلوغ میانگره ای (Inter nodal maturity) نیز وجود دارد. بلوغ میانگره ها مقارن با زمانی است که هر میانگره به مرحله ای از رشد و تجمع مواد رسیده باشد که در صورت جداسازی از گیاه مادر کشت در شرایط مناسب محیطی قادر به تولید گیاه جدید باشد. در زمان بلوغ میانگره ها تجمع قند هنوز ادامه دارد بنابراین پتانسیل ذخیره قند در مرحله بلوغ میانگره ها الزاماً تحقق نمی یابد.
آماده کردن زمین :
نیشکر به علت آنکه دارای ریشه های توسعه یافته خیلی فعال و عمیق است احتیاج به خاکی دارد که عمق آن کافی و تهویه در آن به خوبی صورت گیرد و از طرف دیگر از نظر مواد غذایی غنی و دارای ساختمان خوب و نفوپذیر به آب باشد. از طرف دیگر چون نیشکر چند سال در یک زمین باقی میماند و این مدت از 4 تا 6 سال و گاهی 10 سال تغییر می کند لازم است نسبت به تهیه زمین کاملاً توجه شود. عمق شخم در این گیاه نباید کمتر از 60 تا 70 سانتیمتر باشد که این شخم به وسیله گاوآهن های خیلی سنگین و تراکتورهای خیلی قوی انجام می شود. معمولاً روی زمین نیشکر دوبار شخم انجام می شود که شخم دوم گیاه پس از شخم اول و عمود برآن انجام می گیرد. در صورتی که خاک تحت الارض در اثر شخم باز نشده باشد باید با استفاده از زیرشکن خاک را تا عمق 100 cm نرم نموده پس از شخم برای خرد کردن و اخلاط کامل خاک از دیسک سنگین استفاده می کنند و بعد تسطیح به عمل می آید.
کود شیمیایی :
نیشکر در تمام خاکها نسبت به نیتروژن واکنش نشان می دهد. مدیریت کاربرد نیتروژن برای تسریع در رسیدگی نیشکر باید بر این اساس متمرکز شود که در دوره رشد سریع ساقه ها مقدار نیتروژن کافی بوده و با گذشت زمان کاهش یابد به نحوی که در دوره کوتاه مدت 3-2 ماه قبل از برداشت یعنی در دوره رسیدگی نیشکر، مقدار نیتروژن قابل دسترسی گیاه به حداقل مقدار خود برسد. مقادیر بالای نیتروژن قابل دسترسی در زمان با مقادیر کم تجمع ساکارز در ساقه همراه بوده است به همین دلیل توصیه می شود مدیریت نیتروژن در زراعت نیشکر بر پایه کاربرد آن در زمان کاشت برای مزارع تازه کاشت و در مزارع راتون (بازرو) بلافاصله بعد از برداشت محصول استوار گردد. معمولاً مقدار 75-150 kg نیتروژن در هر هکتار برای هر برداشت مناسب است. معمولاً عکس العمل چین های بعدی نیشکر به کود نیتروژنه بیش از چین اول بعد از کاشت است و اگر سرک دومی از کود N ضروری باشد معمولاً با شروع پنجه زنی داده میشود.
وجود فسفر در فتوسنتز و رشد نهایی نبات، تولید ساقه های زیادتر و توسعه ریشه بسیار ضروری است. فسفر در تولید عصاره داخل آنها نقش بسیار اساسی دارد. این ماده در مزارع تازه کشت شده نسبت به مزارع راتون اهمیت بیشتری دارد. معمولا 500 – 400 کیلوگرم اکسید فسفر قبل از کاشت به خاک می دهند. واکنش نیشکر به کود فسفر و پتاسیم نیز به نوع خاک بستگی دارد.
استفاده ازکود پتاسیم در نواحی جنوبی ایران ضروری به نظر نمیرسد بخصوص اینکه با سوزاندن برگها درجریان برداشت مقداری از پتاسیم مصرف به خاک برگردانده میشود. ولی اگر نیاز باشد سالانه حدود 100-200 kg اکسید پتاسیم در هکتار همراه کود نیتروژن به خاک می دهند. کمبود پتاسیم باعث پیدایش ساقه های لاغر و نرم میشود و درصد قند هم کاهش می یابد.
در مزارع نیشکر کود فسفره به سطح خاک کف فارو اضافه می شود. سپس قلمه نیشکر روی کود فسفر گذاشته میشود. با توجه به حرکت کند فسفر در خاک و اینکه کود فسفر بطور عمقی به خاک داده میشود.
لرزاده و همکاران (1379) به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف تراکم خاک بر روی عملکرد کیفی و میزان قند نیشکر و خصوصیات فیزیولوژیکی رشد این نبات واریته CP 48-103 در استان خوزستان آزمایشی را انجام دادند که نتایج این مطالعه نشان داد که با افزایش تراکم خاک تا یک مقاومت فروسنجی 3250 کیلوپاسکال هیچگونه کاهش معنی داری بر روی عملکرد کیفی نیشکر ملاحظه نگردید. سطوح مختلف تراکم خاک بر روی عملکرد ساکارز اثر معنی داری نداشت. اگرچه یک روند کاهش در عملکرد ساکارز با افزایش تراکم خاک ملاحظه گردید درصد ساکارز و خلوص شربت نیز با افزایش تراکم خاک یک روند کاهشی را نشان داد هرچند این روند از لحاظ آماری معنی دار نبود.
جعفری و همکاران (1379) به منظور یافتن بهترین عمق گذاری کود فسفره (15،0 و 30 سانتیمتر سطح خاک کف فارو) و سه سطح کود فسفره شامل 0، 200 و 400 کیلوگرم در هکتار از منبع سوپر فسفات تریپل) روی خصوصیات کمی و کیفی نیشکر (رقم 1062 –CP69) آزمایشی را انجام دادند. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین تولید کمی (135 تن نی در هکتار) و کمی (2/14 تن شکر در هکتار) مربوط به تیمار 200 کیلوگرم کود فسفره با عمق گذاری در 15 سانتیمتر از کف فارو میباشد. شاید مصرف 400 کیلوگرم کود فسفره که در مزارع نیشکر معمول است بیش از حد نیاز گیاه در سال اول بوده و اثر کاهنده ای روی عملکرد گیاه داشته باشد.کاهش عملکرد گیاه با افزایش کود فسفره میتواند مربوط به کاهش جذب روی (رابطه آنتاگونیسمی این دو عنصر) توسط گیاه باشد. اگرچه تیمار عمق گذاری هیچگونه اختلاف معنی داری بر عملکرد نی ایجاد ننموده ولی زمانی که کود فسفره در عمق 15 سانتیمتر از سطح خاک (جوی) قرار داده شود.
تاریخ و نحوه کاشت :
در نواحی گرم در هر تاریخی میتوان نیشکر را کشت کرد. در ایران بهترین تاریخ کاشت مرداد تا مهر است و در مناطقی مثل خوزستان که زمستان ملایم دارند کشت را میتوان در پاییز یا بهار انجام داد. کشت پاییزه با تراکم کار برداشت مصادف است ولی محصول بیشترین عملکرد در سال اول خواهد داشت و در مجموع کشت پاییزه بهتر است.
برای کاشت نیشکر ازقلمه هایی استفاده میکنند که 3 تا 5 گره داشته باشد. قلمه ها را باید از نیشکرهای یکساله انتخاب کرد و طول آنها بین 30-60 cm باشد. در هر گره جوانه ای وجود دارد که میتواند تولید ساقه کند و هر ساقه نیز توانایی تولید پنجه های زیادی دارد. بطور کلی برای کاشت هر هکتار به 10- 5/2 تن قلمه نیاز داریم. قلمه ها را از انتهای ساقه تهیه می کنیم چون درصد قند کمتری دارند (بیشترین درصد قندر در پایین ساقه است و هرچه به طرف بالا میرویم کاهش می یابد).
قبل از کاشت قلمه ها، جوی پشته هایی به فواصل 120-180 cm و به عمق 35 – 40 cm ایجاد کرده و قلمه ها را در کف شیار قرار میدهند. برای تسریع کار، قلمه ها را در داخل کامیون یا تریلر ریخته و به وسیله کارگران ماهر آنها را در کف شیار طوری قرار میدهند که رأس یک قلمه در انتهای قلمه دیگر قرار گیرد. قلمه ها باید به طور افقی در زمین قرار داده شوند. وقتی کار قلمه گذاری به اتمام رسید به وسیله دیک های مخصوص روی قلمه ها را به ارتفاع 10-15 cm خاک داده و بلافاصله آبیاری می کنند.
در کشتهای مکانیزه از ماشینهای قلمه استفاده می شود که این ماشینها علاوه بر قراردادن قلمه در زمین و پوشاندن آن با خاک، قادر به ایجاد جوی پشته بوده و نیز کودهای شیمیایی را همزمان با کاشت قلمه در زمین پخش می کنند. بعضی از این ماشینها قلمه هایی را که قبلاً تهیه شده اند میتوانند کشت کنند و نوع دیگر از ساقه قلمه تهیه کرده و بعد کشت می کنند.
بعد از آنکه ساقه ها به اندازه کافی بالا آمد کود نیتروژنه را در جوی های طرفین بوته ها پاشیده با شیار سازهایی که روی پشته های موجود در حد فاصل دو ردیف کاشت عمل میکنند. خاک را در جوی های پایه بوته ها داده و به این طریق پشته بزرگی در ردیف کاشت به وجود می آید و جوی های آبیاری در طرفین ردیف کاشت قرار می گیرند.
در خوزستان از ایجاد پشته کامل در روی ردیف کاشت خودداری میکنند تا از تجمع نمک در محل ردیف کاشت جلوگیری کنند. خاک دادن پای بوته ها یکی از کارهای ضروری است که هم سبب گسترش گیاه میشود هم گیاه را در مقابل باد و آب گرم مقاومت میکند. تا زمانی که ارتفاع گیاه به یکمتر رسید خاک دادن را بعد از هر آبیاری ادامه می دهند که به تدریج در اثر این عمل پشته ها به جوی و جوی ها به پشته تبدیل شوند.
ارقام :
ارقام متعلق به گونه S . officinarum دارای قند زیاد و پرکیفیت بوده ولی به علت توسعه بیماریهای ویروسی دیگر مورد استفاده قرار نمیگیرند. امروزه از اینگونه برای بهبود ژنتیکی واریته های دیگر از نظر میزان و کیفیت قند استفاده میشود. ارقام تجارتی از تلاقی اینگونه با گونه های وحشی S.spontaneumS.barberi ، S.sinenese و S.roubstum به عنوان منبع مقاومت به بیماریها تولید میشوند.
آبیاری :
با اینکه نیشکر به خشکی مقاوم است ضرورت دارد برای حصول عملکردهای بالا مستلزم تأمین رطوبت کافی در خاک است. گیاه در مرحله رشد رویشی سریع و طویل شدن ساقه نسبت به کمبود رطوبت در خاک حساس تراز سایر مراحل رشد است. حصول حداکثر عملکرد مستلزم آن است که در هیچ مرحله ای از رشد اجازه داده نشود که رطوبت خاک از 5/0 ـ اتمسفر پائین تر رود. ولی 3-2 ماه قبل از برداشت آبیاری باید کمتر شود تا رشد رویشی محدود شده تجمع قند در ساقه امکان پذیر باشد.
اولین آبیاری بعد از کاشت تا زمان سبز شدن و استقرار بوته باید سبک (برعکس چغندرقند) انجام شود ولی آبیاریهای بعدی سنگین که تا عمق 2/1 متری خیس شود از به گل رفتن گیاه باید جلوگیری کرد زیرا با کاهش قند ذخیره شده همراه است. اگر رطوبت خاک بالاتر از نقطه پژمردگی نگاه داشته شود طویل شدن ساقه ها به میزان ثابتی ادامه خواهد یافت و با نزدیک شدن به نقطه پژمردگی، طویل شدن کند و در نقطه پژمردگی کاملاً متوقف میشود.
برای تشکیل ساکارز در برگها و انتقال آن به ساقه باید رطوبت زیاد در دسترس گیاه باشد. با وجودی که فتوسنتز تا مرحله پژمردگی ادامه پیدا کند، گیاهانی که آب کافی در دسترس دارند قند بیشتری تولید میکنند. قطع آبیاری در یک مرحله مشخص ممکن است از تشکیل گل جلوگیری کند. آبیاری بلافاصله پس از کاشت و در طول پنجه زدن از نظر یکنواخت سبز شدن و تولید پنجه های کافی مؤثر است و چون عملکرد نیشکر در طول مرحله رشد رویشی (120-60 روز پس از کاشت) به رطوبت بسیار حساس است. به خصوص در مناطق خشک که آفتاب زیاد است، رطوبت خاک نباید کمتر از رطوبت قابل استفاده در مرحله رشد فعال برسد. با مسن شدن گیاه نیاز به آب کمتر شده در اواخر باید کم شود تا رشد رویشی متوقف و درصد ساکارز افزایش یابد. آب عامل اصلی رشد و نمود این نبات است و یک بوته کاملاً رشد کرده به طور متوسط روزانه 4 لیتر آب تبخیر می کند. در ابتدای رشد نباید آب مصرفی زیاد باشد زیرا ریشه ها سطحی مانده مقاومت گیاه در مقابل باد کم می شود. مقدار آب مورد نیاز در یک دوره رشد 18-12 ماه 30 تا 50 هزار M3است. تعداد آبیاری در مزارع کشت سال اول 35 مرتبه و برای مزارع راتون (پس از برداشت سال اول) حدود 28 مرتبه است.
یخ زدگی بستگی به واریته و سیستم کشت و سن گیاه دارد یعنی یک بوته نیشکر مسن با ارتفاع زیادی و آبیاری مقاومت بیشتری در مقابل سرما دارد. سرما اگر همراه با بارندگی باشد خسارت شدیدتر و بیشتر است و در مواقع سرمای شدید باید از آبیاری خودداری کرد و بعد از یخ زدگی شدید بهتر است محصول برداشت شود.
نور در تولید جوانه تأثیری نداشته جوانه نیشکر در تاریکی بهتر سبز میشود. در مناطقی که بادهای شدیدی می وزد باید واریته هایی که برگ پهن و بزرگ که محیط را به زودی پر میکند و دارای ریشه های قوی هستند انتخاب شوند. رطوبت مناسب برای تولید جوانه در خاک 25% است.
دور آبیاری نیشکر به قرار زیر است : بهار هر 10 روز یکبار، تابستان هر 6-5 روز یکبار، پائیز هر 30-20 روز یکبار و زمستان 15 روز یکبار.
 

Taimi

عضو جدید
کنترل علفهای هرز :
رقابت علفهای هرز در اوایل دوره رشد نیشکر اهمیت دارد. ولی با افزایش ارتفاع نیشکر از قدرت رقابت علفهای هرز کاسته میشود. بنابراین کشت در زمین عاری از علفهای هرز در اوایل دوره رشد ضرورت دارد.
علف کشهای قبل از سبز شدن مانند آترازین میتواند علفهای هرز را در 4 تا 12 هفته پس از کاشت بسته به شرایط کنترل نمایند. پس از هر برداشت نیز میتوان این علف کش را بین ردیف ها پاشید و توسط چنگک گردان با خاک سطحی مخلوط ساخت. پس از سبز شدن نیشکر میتوان از 2.4.D برای کنترل علفهای هرز استفاده نمود.
آفات و امراض :
کرم ساقه خوار نیشکر و سوسک نیشکر دو آفات مهم نیشکر در ایران به شمار میرود. خسارت کرم ساقه خوار نیشکر توسط کاروها انجام میشود که صورتی رنگ بوده و طول آنها به 30-35 mm میرسد. لاروها ابتدا از پارانشیم غلاف برگ تغذیه کرده و سپس به داخل ساقه نیشکر وارد شده و از بافت داخلی تغذیه می کند و به این طریق موجب خشکیدن جوانه انتهایی ساقه میگردد. سمپاشی ضرورتی ندارد. سوسک نیشکر یا سوسک ذرت یکی از آفات مهم و عمومی محصولات زراعی است که به نیشکر حمله میکند و به قلمه و اندامهای زیرزمینی نیشکر خسارت وارد میسازد.
بیماریهای سیاهک، موزائیک و بوته میری آوندی نیشکر بطور پراکنده و موضعی در روی بعضی از ارقام نیشکر در خوزستان مشاهده گرده اند. استفاده از ارقام مقاوم مهمترین راه مبارزه با این بیماری است.
برداشت :
دو عامل خشکی و کاهش درجه حرارت از طریق محدودیت رشد، فرآیند رسیدگی را تسریع مینمای. آزمایشات انجام شده نشان داده اند که اثر کاهش درجه حرارت محیط در رسیدگی نیشکر به مراتب بارزتر از تنش خشکی است.
نیشکر با خنک شدن هوا در اوایل پاییز شورع به رسیدن میکند و مقدار زیادی مواد قندی در آن ذخیره میشود. این رسیدن ادامه پیدا میکند تا سرمای زمستان باعث توقف رشد نیشکر گردد. بهترین زمان برای برداشت نیشکر در جنوب ایران از اوایل آبان تا اواخر دیماه است. گاهی اوقات برداشت تا اواخر فروردینماه نیز ادامه پیدا میکند.علائم رسیدن عبارت است از زرد شدن برگها و ساقه و عدم رشد ساقه گیاه. در ایران ابتدا مزرعه را آتش میزنند تا برگها بسوزد در صورتیکه برگها به خوبی نسوزد، میتوان ابتدا برگها را با علف کش گراماکسون خشکانید و 5 تا 9 روز بعد مزرعه را آتش زد. پس از سوزانیدن برگها نسبت به بریدن ساقه ها از نزدیک سطح خاک اقدام نموده و قسمت فوقانی ساقه را که قند کمی دارد قطع میکنند. ساقه ها را روی تریلر بار نموده و به کارخانه می برند. ساقه تازه نیشکر دارای 90% عصاره است که حاوی 17-12% ساکارز است.
در برداشت مکانیزه از ماشینهای برداشت استفاده میکنند. این ماشینها ساقه را از سطح زمین بریده و رأس ساقه را قطع کرده و سپس تمام ساقه را به قطعات 50-60 cm تقسیم نموده و محصول را بار میکنند. دستگاههای جدیدتر عمل برگ زنی را هم انجام میدهد.
مهمترین محصولات فرعی نیشکر :
باگاس
پس از آنکه قند یا عصاره موجود در ساقه نیشکر در کارخانه استخراج گردید مواد سلولزی ساقه باگاس یا تفاله نام دارد که یکی از فرآورده های فرعی و با اهمیت نیشکر است که از آن در کارخانجات مقواسازی، کاغذسازی، تهیه صابون و ... استفاده میکنند.
ملاس :
باقیمانده شربت غلیظ شده نیشکر را که امکان استخراج مواد قندی آن وجود ندارد ملاس می نامند که از ملاس برای تهیه الکل صنعتی، اسیداستیک، استن، کود و خوراک حیوانات و غیره استفاده میکنند.
راتون یا بازرو (Rattoing)
راتون احتمالاً از کلمه لاتین ratonsus منشاء گرفته که به مفهوم قطع کردن یا درو است. راتونینگ به عنوان زراعت حاصل از رشد مجدد گیاه پس از برداشت تعریف میشود منشاء رشد مجدد جوانه های واقع در پایه ساقه ها یا طوقه است که با قطع گیاه از ارتفاع معین و آبیاری و کود ازته تحریک به رشد میشوند. راتونینگ به کربوهیدراتهایی که پس از برداشت گیاه اصلی در ساقه ها و ریشه ها باقی میمانند بستگی دارد. عوامل عمده دیگر مؤثر بر توانایی راتونینگ علاوه بر توانایی وراثتی ارقام، نور، درجه حرارت، رطوبت خاک، حاصلخیزی و مدیریت است.
راتونینگ مزایای عمده زیر را دارد :
الف) هزینه کمتر تولید به علت صرفه جویی در آماده سازی زمین و مراقبت از گیاه در اثر اوایل دوره رشد.
ب) کارآیی بالای استفاده از رشد.
ج) عملکرد بیشتر در واحد سطح در زمان کمتر.
بهره برداری از مزارع نیشکر در ایران معمولاً تا R5 ادامه یافته و پس از 6 سال مزرعه را شخم زده و شروع به کشت می‏کنند.


















گرد آورنده:
محمد تمیمی



منبع:زراعت گیاهان صنعتی
تالیف:مهندس احمد افکاری
ناشر:دانشگاه آزاد اسلامی واحد کلیبر​
 

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
///ای وای من///نكات طلايي نيشكر sugar cane

///ای وای من///نكات طلايي نيشكر sugar cane

:):):):)
- عملکرد آن 100 تا 120 تن در هکتار ساقه است .
- میانگره های پایین و بالا کوتاه و میانی ها بزرگترند.
- نیشکر روز کوتاه است. و 17%-12 قند دارد.
-باقيمانده مواد سلولزي ساقه نيشكر پس از عصاره گيري باگاس می باشد همچنین نیشكر ملاس هم دارد.
- اصطلاح ماخار در زراعت نیشکر یعنی آبیاری پس از شخم و کرت بندی .
- زمان برداشت از آبان تا اسفند می باشد.
 

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
Image View of Saccharum officinarum L. (sugarcane)

The image above will suffice
 

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]اکولوژی نیشکر [/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]نیشکر گیاه خاص مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیری است در نواحی که میانگین حرارت ماهیانه طی سال حدود 20 درجه سانتیگراد است کشت و کار ان امکان پذیر است. درجه حرارت متوسط برای رشد و نمو و ساختن قند کافی در ساقه ها لازم است بین 30 درجه تا 34 درجه می باشد. حرارت روی جذب آب توسط گیاه تاثیر زیادی دارد بطوریکه در حرارت 28 تا 30 درجه جذب اب حداکثر است و در حرارت 10 درجه جذب آب به شدت کاهش می یابد جذب عناصر غذایی هم تابع درجه حرارت است بطوریکه در حرارت زیر 19 درجه جذب ازت انجام نمی شود حرارت روی جوانه زنی قلمه ها نیز تاثیر دارد بطوریکه بهترین حد جوانه زنی در درجه حرارت 34 درجه است. حداقل حرارت برای جوانه زنی قلمه ها 12 درجه می باشد نیشکر در حرارت کمتر از 20 درجه پنجه نمی زند ولی با افزایش حرارت پنجه زنی افزایش می یابد. حرارت پنجه زنی بعضی از ارقام حدود 32 درجه است و تنها عامل محدود کننده ی رشد نیشکر سرما و خشکی است بطریکه اگر حرارت به صفر یا زیر صفر برسد در مدت 24 ساعت جوانه های انتهایی آسیب می بینند و اگر یک هفته ادامه داشته باشد تمام اندام های هوایی از بین می روند. نیشکر برای رشد و نمو خود نیاز به رطوبت فراوان دارد یک بوته کامل نیشکر روزانه حدود 4 لیتر آب تبخیر می کند. جذب عناصر غذایی تابع میزان رطوبت خاک است نیشکر در 6 ماه اول رشد و نمو به حرارت و رطوبت مناسب نیاز دارد. البته رطوبت بیش از اندازه مضر است. نیشکر برای رشد و نمو به 30 تا 50 هزار متر مکعب آب نیاز دارد ضریب تبخیر و تعرق نیشکر حدود 150 تا 200 لیتر آب است. در سال اول معمولا حدود 30 مرتبه آبیاری نیاز دارد و در هر مرتبه 100 تا 200 میلیمتر آب نیاز دارد فواصل آبیاری در ماه های تیر و مرداد هر هفت روز یکبار و در شهریور ماه به بعد فواصل دور آبیاری 20 تا 25 روز خواهد بود. خاک های عمیق با بافت متوسط تا نیمه سنگین برای نیشکر مفید است. نور یکی دیگر از عوامل محیطی است که روی پنجه زدن و رشد و نمو نیشکر مفید است. در روز های خیلی کوتاه نیشکر به گل می رود . هوای ابری به مدت طولانی باعث نرمی ساقه های نیشکر می شود. یکی دیگر از عوامل محیطی که روی رشد و نمو در نیشکر و کلا در نباتات تاثیر دارد باد است. بطوریکه باد شدید در مزارع نیشکر باعث شکستگی و ورس نیشکر می شود.[/FONT][FONT=arial, helvetica, sans-serif] [/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]مورفولوژی نیشکر [/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]ریشه: ازدیاد نیشکر بصورت قلمه میباشد. پس از آنکه قلمه در شرایط مناسب محیطی قرار گرفت ریشه های نازک و یکنواخت سفید رنگ از ان خارج می شود پس از آنکه ساقه رشد کرد ریشه های ساقه بوجود می آید این ریشه ها خیلی محکم تر از ریشه های قلمه ای میباشند در داخل خاک معمولا سه نوع ریشه بوجود می آید.
الف- ریشه های سطحی: که دارای انشعابات زیادی میباشند طول آنها وابسته به رقم و بین 50 تا 250 سانتیمتر است.
ب- ریشه های میانی: این ریشه ها را ریشه های پشتیبان نیز میگویند و نقش آن تثبیت گیاه میباشد. رنگ آنها سفید و دارای سرعت رشد زیادی میباشند و عمیق تر از ریشه های سطحی هستند.
ج- ریشه های عمیق: این ریشه ها بطور مستقیم در خاک فرو میروند و ممکن است تا عمق چند متری نفوذ کنند در مناطق حاره در صورتی که رطوبت کم باشد این ریشه ها بسرعت در زمین فرو میروند. بعضی از ارقام نیشکر دارای قدرت تولید ریشه های زیاد بوده و عواملی مانند واریته و حرارت و رطوبت و جنس خاک و... روی وضع پخش و نمو ریشه تاثیر دارد
.
ساقه: ساقه نیشکر به شکل استوانه ای و دارای مغز است که ذخایر ساکارز بیشتر در قسمت های مرکزی و پایینی آن میباشد. قسمت فوقانی ساقه همانند قسمت فوقانی چغندر غنی از عناصر معدنی و فروکتوز و کلوکز است. ساقه از گره ها و میان گره ها تشکیل شده است. معمولا قسمتی از ساقه زیر خاک است. طول ساقه در انواع مختلف متاوت است وحدود 2 و حداکثر تا 6 متر به قطر 2تا6 سانتیمتر میباشد. در هر گره حداقل یه جوانه مولد ساقه و حلقه ای از جوانه های مولد ریشه های نابجا وجود دارد. جوانه های گره های سطح خاک و زیر خاک فاقد خواب بوده و توانایی تولید پنجه های زیادی دارند. در بعضی از مزارع نیشکر از گره های نزدیک سطح خاک ریشه هایی خارج می شود. علت این امر مربوط به رطوبت زیاد در سطح زمین است. در قسمت پایین جوانه های جانبی یک برآمدگی وجود دارد که محل اتصال غلاف به ساقه است. کار غلاف محافظت از جوانه های جانبی می باشد.

برگ: برگ ها بصورت متناوب روی ساقه از محل گره ها خارج می شوند. هر برگ از پهنک و غلاف تشکیل شده است. طول برگ ها مکن است به یک متر حتی بیشتر نیز برسد. رنگ برگ ها در قسمت بالایی سبز تیره و در محل غلاف سبز روشن می باشد. البته رنگ برگ ها از سبز مایل به زرد تا سبز تیره در ارقام مختلف متفاوت است. پهنک دارای یک رگبرگ اصلی است برگ نیشکر دارای زبانک و گوشوارک می باشد.

گل: نیشکر بعد از 12 تا 24 ماه رشد رویشی چنانچه تحت شرایط روزهای بسیار کوتاه قرار بگیرد تولید گل میکند گل آذین نیشکر بصورت خوشه ای مرکب و دارای انشعاب زیاد به طول 30 تا 100 سانتی متر و از انتهای ساقه بوجود می آید گل دارای 3 پرچم و مادگی می باشد بسیاری از ارقام زراعی نر عقیم بوده و بذر تولید نمی کنند گل های انتهایی بارور و گل های پایین تر عقیم هستند بذر نیشکر شبیه دانه گندم است دانه قدرت حیاتی کمی داشته و بعد از رسیدن پس از مدت کوتاهی از بین می رود. هنگام گل کردن مقدار قند ساقه ها کاهش می یابد. در مزارع برای جلوگیری از به گل رفتن نیشکر می توانیم با پاشیدن علف کش دای کوات مانع به گل روی نیشکر شویم. بعد از گلدهی رشد طولی ساقه متوقف می شود.
[/FONT][FONT=arial, helvetica, sans-serif] [/FONT]


[FONT=arial, helvetica, sans-serif]تاریخچه کشت نیشکر در ایران و جهان [/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]نیشکر از گیاهان مهم قندی است که کشت و کار آن سابقه طولانی دارد. ساقه نیشکر دارای 14 تا 17 درصد ساکارز بوده از ساقه نیشکر در تهیه کاغذ و مقوای ساختمانی و همچنین بعد از استخراج قند ملاس ملاس و تفاله ان به عنوان محصول جانبی که که از آنها به ترتیب در تهیه الکل و تغذیه دام استفاده میشود. سابقه کشت این گیاه حدود 600 سال قبل از میلاد در گینه و اندونزی و هند گزارش شده است. اسکندر در بازگشت از هندوستان آن را به اروپا برد. امکان این است که قبل از اسلام نیشکر در عربستان و ایران و مصر کشت میشده است. حکومت های اسلامی در نیشکر کاری و شکر گیری از نیشکر در ممالک تحت تصرف خود سهم بسزایی داشته اند. به هر حال در اکثر کتابهای تاریخی ایرانیان را اولین مردمی میدانند که از نیشکر شکر استخراج کرده اند. کشت نیشکر در خوزستان 700 تا 800 سال قبل از میلاد رواج داشته و کلمه خوزستان به معنی شکرستان میباشد. کشت نیشکر در خوزتستان آنقدر زیاد بوده که خلفای عباسی روزانه هزار دینار به عنوان مالیات از نیشکر کاران عاید داشته اند. آغاز فعالییت برای کشت نیشکردر خوزستان در سال 1316 الی 1318 بوده ولی شروع جنگ جهانی و کارشکنی شرکت نفتی سابق ایران و انگلیس باعث عدم رسیدگی به این فعالییت شد. با همکاری FAO در سال 1330 برنامه کشت نیشکر در خوزستان پایه گذاری شد و تا امروز ادامه داشته بطوریکه در حال حاضر برنامه توسعه نیشکر یکی از بزرگترین طرح های ملی ایران است. سطح زیر کشت این محصول در سال 1365 به مقدار 28000 هکتار با متوسط عملکرد 83 تن ساقه در هکتار بوده. [/FONT]
 
Similar threads
Thread starter عنوان تالار پاسخ ها تاریخ
afsoon6282 نیشکر زراعت 0
MehD1979 زراعت نیشکر زراعت 1

Similar threads

بالا