گاز طبیعی چیست

فاطمه یاس

عضو جدید
کاربر ممتاز
گاز طبیعی شکلی از هیدروکربن طبیعی است . هیدروکربن ها مخلوط ارگانیکی از کربن و هیدروژن هستند که نفتخام ، گاز طبیعی و ذغال سنگ را شامل می شوند .


گاز طبیعی اولیه ( قبل از فرآورش ) دارای متان ، و احتمالا" شامل مقادیری اتان ، پروپان ، و پنتان اســـــت ( که عموما" به آن ها گاز طبیعی مایع NGL) ) گفته می شود ) . گاز طبیعی ممکن است دارای عناصر فاقد انرژی مانند نیتروژن ، اکسید کربن ، سولفید هیدروژن و آب باشد . قبل از آنکه گاز طبیعی به بازارهای مصرف فرستاده شود ، NGL ها و عناصر فاقد انرژی در جریان فرآورش از یکدیگر تفکیک می شوند . گاز طبیعی حاصل از ذغال سنگ ( NGC ) و متان حاصل از ذغال سنگ ( ( CBM نامیده می شوند . این گاز شکل خالص گاز طبیعی ( متان ) است که در معادن زیر زمینی ذغال سنگ یافت می شود . متان در لابلای معادن ذغال سنگ موجود است و از آنجا استخراج می شود . گاز طبیعی متعارف از از لابلای شن و ماسه و کربنات ها استخراج می شود . برخلاف گاز طبیعی اولیه که در مخازن متعارف زیرزمیــــنی یافت می شود ؛ CBM عموما" بصورت "گاز طبیعی شیرین " یافت می شود . یعنی NGL ها یا عناصر فاقد انرژی بسیار کم در آن دیده می شوند .

گاز طبیعی چگونه شکل می گیرد


گاز طبیعی یک سوخت فسیلی است که طی میلیون ها سال از پوسیدگی لاشه گیاهان و حیوانات مدفون در زیر لایه های رسوبی ایجاد شده است . گرما و فشار باعث می شود تا گیاهان و حیوانات بصورت هیدروکربن های جامد ، مایع یا گازی در آیند .
گاز طبیعی در خلل و فرج لایه های رسوبی در اعماق زیر زمین و اقیانوس ها دیده می شود . به آن بخش از لایه های رسوبی که دارای گاز طبیعی هستند ؛ مخازن ، میادین یا حوضچه های گازی گفته می شود . گاز طبیعی در سراسر کره زمین بصورت خالص یا همراه با نفتخام پیدا می شود . گاز طبیعی در لابلای انواع مختلف صخره های رسوبی ، از جمله شن و ماسه ها ، کربنات ها ، لایه های ذغال سنگ و شوره زارها به دام می افتد .

مخزن گاز طبیعی چگونه شناسائی و اندازه گیری می شود

مخزن گاز طبیعی به مقادیراز گاز در محفظه ای شناخته و حفاری شده گفته می شود که نزدیک بازارهای مصرف یا خطوط انتقال گاز قرار دارد و در زمان حاضر و در آینده با توجه به شرائط اقتصادی و تکنولوژی فعلی می توان گاز موجود در آن را استخراج نمود .
ذخائر کشف نشده بخشی از اطلاعات زمین شناسی در مورد گاز هستند که انتظار می رود با توجه به شرائط اقتصادی و تکنولوژی فعلی گاز موجود در آن ها را استخراج نمود ، اما هنوز کشف نشده اند . اینگونه ذخائر ممکن است به خطوط لوله دور یا نزدیک باشند .

گاز طبیعی چگونه کشف می شود

قبل از آنکه مخزن گاز طبیعی برای تولید حفاری شود زمین شناسان و متخصصین ژئوفیزیک مناطقی را که گاز طبیعی ممکن است در آن یافت شوند مشخص می کنند . زمین شناسان ابتدا با استفاده از نقشه های برون سطحی و نحوه ادامه و شکل گیری لایه ها در زیر زمین ، و با استفاده از نقشه های بدست آمده از اعماق زمین در فاصله بین چاه هائی که قبلا" حفر شده اند ، نقشه لایه های زیرزمینی را ترسیم می کنند . بررسی های لرزه نگاری نیز برای ترسیم نقشه های درون سطحی و تعیین مکان هائی که باید حفــــــــاری شوند ، بکار می روند .

پس از آن که نقطه حفاری مشخص شد ، یک چاه با استفاده از دکل حفاری در محلی که انتظار می رود دارای گاز طبیعی است حفر می شود . حفاری عمودی ( یا خط مستقیم ) به چاهی گفته می شود که مستقیما" تا زیر نقطه شروع ، حفر می شود . حفاری جهت دار ( یا مورب ) به حفر چاهی گفته می شود که انتهای آن در زیر نقطه شروع قرار ندارد . حفاری افقی به چاهی گفته می شود که ابتدا بصورت عمودی شروع می شود و سپس در عمق معینی انحناء یافته و بصورت افقی تا نفطه مشخصی ادامه می یابد .

گاز طبیعی چگونه تولید می شود .


پس از آنکه گاز طبیعی پیدا شد ، کیسینگ ♣( لوله فولادی ) را درون چاه قرار می دهند و اطراف آن را با پمپ از سیمان پر می کنند تا گاز از آن نشت نکند . سپس کیسینگ در محل خروجی سوراخ شده و لوله فولادی در درون آن قرار می گیرد . شیر و لوله های خروجی در سطح زمین به این نقطه وصل می شوند . پس از آن گاز طبیعی می تواند از محل لوله ای که در سطح زمین قرار دارد خارج شود . از آنجائیکه فشار گاز درون مخزن زیاد است ، و با آزاد شدن حجم آن افزایش می یابد ، بنا بر این گاز طبیعی با فشار زیاد از درون کیسینگ وارد لوله شده و بدون نیاز به کمپرسور یا پمپ به سطح زمین می آید . در این مرحله لازم است آب و نا خالصی های آن گرفته شوند .

پالایش گاز طبیعی چیست ؟


بخش عمده گازی که از چاه ها استخراج می شود متان است اما این گاز ممکن است شامل NGL ها و ناخالصی های دیگر باشد . NGL ها را می توان در پالایشگاه هائی نزدیک میدان گاز طبیعی و یا در کارخانه هائی که در مسیر خطوط لوله احداث شده اند ، از گاز طبیعی جدا نمود . این ناخالصی ها را می توان پس از جدا سازی به طرق دیگر مصرف نمود . مثلا" پروپان را می توان برای پخت و پز و یا ایجاد گرما به مصرف رسانید .

تولید گاز طبیعی متعارف و نا متعارف یعنی چه ؟


تولید گاز طبیعی متعارف به گازی گفته می شود که از شن و ماسه های بسیار متخلخل یا کربنات های شکل گرفته در اعماق زمین بدست می آید . تولید گاز طبیعی نامتعارف به گازی گفته می شود که از لایه های ذغال سنگ ( NGC یا CBM ) با درجه تخلخل پائین بدست می آید .

هیدرات های گاز طبیعی چیست ؟


گاز متان با درجه حرارت پائین و در فشار بالا ، توأم با اب بصورت ماده ای یخی در می آید که مولکول های گاز طبیعی در درون آن بصورت شبکه ای یخی و کریستال مانند در می آیند .

انتقال گاز طبیعی یعنی چه ؟


گاز طبیعی معمولا" با استفاده از شبکه گسترده ای از خطوط لوله فولادی با فشار بالا از محل استخراج انتقال داده می شود . گاز طبیعی پس از استخراج از طریق خطوط لوله به پالایشگاه منتقل می شود . گاز طبیعی پس از پالایش از طریق لوله های قطور و با فشار بالا به مراکز بزرگ صنعتی و یا مراکز توزیع برای مصــــــــرف ارسال می گردد . در مراکز توزیع ابتدا فشار گاز کاسته و رایحه ای جهت مشخص شدن در صورت نشت به آن اضافه می شود و سپس با استفاده از لوله هائی با قطرکم و فشار پائین جهت مصرف به خانه ها یا مراکز تجاری فرستاده می شود .

گاز طبیعی را همچنین می توان بصورت مایع به خارج از کشور حمل نمود . در صورتی که دمای گاز طبیعی در فشار آتمسفرتا 160- درجه سانتیگراد پائین برده شود به مایع تبدیل خواهد شد . گاز طبیعی مایع یا LNG ، حالت مایع گاز طبیعی است . حجم گاز طبیعی پس از مایع شدن به شش صدم کاهش می یابد . به این ترتیب می توان حجم زیادی از گاز طبیعی را با استفاده از تانکر های اقیانوس پیمائی که بهمین منظور طراحی شده اند به مناطق دور ارسال نمود . دمای LNG در مقصد مجددا" بالا برده می شود تا بصورت گاز درآمده و بوسیله لوله برای مصرف کنندگان نهائی فرستاده شود .

گاز طبیعی چگونه ذخیره می شود ؟


گاز طبیعی اغلب در زیر زمین و تحت فشار به سه شیوه نگهداری می شود :
1- در مخازن خالی شده نفتخام و/
2- یا گاز طبیعی ،
3- آبخوان ها یا غار های نمکی . آبخوان پدیده ای متخلخل و نفوذ پذیر است که دارای آب است و تحت فشار می باشد . غار نمکی به غاری گفته می شود که نمک درون آن استخراج و خالی شده باشد .


گاز طبیعی را همچنین می توان در سطح زمین ( یا در زیر زمین ) درون مخازنی به شکل سیلندر بصورت LNG نگهداری نمود . مخازن LNG عموما" دو جداره می باشند . جداره داخلی این مخازن معمولا" از نیکل و فولاد و جداره بیرونی آن ها از فولاد و بتن تشکیل شده است .

چه کسانی مصرف کننده گاز طبیعی هستند ؟


گاز طبیعی بشکل گسترده ای در مناطق مسکونی ، تجاری ، صنعتی و نیروگاه ها مصرف می شود . گاز طبیعی بیش از همه در مناطق مسکونی و تجاری برای مصارف گرمایشی و پخت و پز بکار می رود . بخش صنعت از گاز طبیعی بعنوان یک منبع گرمایشی و سوخت برای ایجاد بخار و تولید مواد پتروشیمی و کود های شیمیائی استفاده می کند . نیروگاه های برق از گاز طبیعی برای تولید برق استفاده می کنند .


گاز طبیعی در صنعت حمل و نقل نیز یعنوان سوخت جایگزین بکار می رود . استفاده از گاز طبیعی در وسائط نقلیه که از سال های 1930 شروع شده ، رو به افزایش است . بسیاری از وسائط نقلیه گاز سوز از گاز طبیعی فشرده (CNG) یا LNG استفاده می کنند . CNG بیشتر برای وسائط نقلیه سبک و LNG برای وسائط نقلیه سنگین مانند اتوبوس یا لکوموتیو مناسب است .
گاز طبیعی در خود صنعت گاز طبیعی نیز مصرف می شود . مثلا" از گاز طبیعی در کمپرسورها برای انتقال گاز طبیعی در لوله ها و یا در فرآیند پالایش استفاده می شود .

چرا از گاز طبیعی استفاده می شود ؟

بخاطر ویژه گی های آن – تمیز می سوزد ، فراوان ، مطمئن ، ایمن ؛ قابل اطمینان و کارآمد است – بخاطر همین ویژه گی هاست که گاز طبیعی در مناطق مسکونی ، تجاری ، صنعتی و نیروگاه ها بصورت یک سوخت پرمصرف درآمده است .

کمیت گاز طبیعی چگونه محاسبه می شود ؟


گاز طبیعی را می توان با انرژی موجود در آن ، حجم و یا یا واحد های امپریال اندازه گیری کرد . انرژی موجود در گاز طبیعی با گیگا ژول (GJ) که یک واحد اندازه گیری متریک انرژی است اندازه گیری می شود . اندازه گیری امپریال یک میلیون واحد اندازه گیری انگلیسی (بی تی یو ، MMBtu ) است . ارزش حرارتی یک گیگا ژول حدود 948/.0 بی تی یو است . انرژی موجود در یک گیگا ژول گاز طبیعی برابر است با انرژی 27 لیتر نفتخام ، 39 لیتر پروپان ، 26 لیتر بنزین یا 277 کیلووات ساعت برق .

در کانادا ظرفیت مخازن ، تولید ، و مصرف گاز طبیعی را با تریلیون فوت مکعب ( Tcf) که یک واحد امپریال است اندازه گیری می کنند . در اینجا یک Tcf برابر است با 1،000،000،000،000 فوت مکعب (cf) . با اینحال واحد اندازه گیری حجم گاز طبیعی در کانادا متر مکعب است که یک واحد متریک حجمی است . قبض های گاز مصرفی نیز با همین واحد محاسبه و صادر می شوند . یک متر مکعب برابر است با 038/0 گیگا ژول . این واحد از روی فضای یک آشپزخانه استاندارد محاسبه شده است .

فاکتورهای تبدیل گاز طبیعی کدامند ؟


تبدل واحد های گاز طبیعی

واحد گرمائی انگلیسی (BTU )فوت مکعب ( cf)گیگا ژول ( GJ)1،000 متر مکعب
1 میلیون (1 MMBtu)948/0 میلیون353 میلیون1،000 (1Mcf)948/0 35،315055/113/37028/0027/0 1

مثلا" برا ی تبدیل 1 میلیون بی تی یو به گیگاژول باید آن را در 055/1 ضرب کرد . بالعکس برای تبدیل 1 گیگاژول به میلیون بی تی یو باید آن را در 948/0 ضرب کرد . یا مثالی دیگر ، برای تبدیل یک میلیون فوت مکعب به 1000 متر مکعب باید آن را در 028/0 ضرب کرد . یا بالعکس برای تبدیل 1000 متر مکعب به میلیون فوت مکعب باید آن را در 35،315 ضرب نمود .

چقدر گاز طبیعی برای گرم کردن یک خانه معمولی مورد نیاز است ؟


محاسبه تقزیبی نشان می دهد که برای گرم کردن یک خانه معمولی در کانادا طی یک سال 100 گیگا ژول انرژی – یا 2،700 مترمکعب یا 94،800 فوت مکعب گاز طبیعی _ لازم است .
 

Similar threads

بالا