میدانهای مشترک نفت و گاز
بررسی تحلیل‌ها و پیش‌بینی های مراکز معتبر اقتصادی دنیا و تحلیل‌های ناظران داخل و خارج کشور از آینده میان مدت اقتصاد جهان و بررسی و تحلیل روند حرکتی شاخص های تولید و مصرف انرژی در کشورهای در حال توسعه همگی بیانگر این واقعیت است که جهان در سالهای پیش رو مانند گذشته محتاج انرژی‌های طبیعی تجدید ناپذیر باقی خواهند ماند و تنها در این روند به تدریج ترکیب نیازمندی از نفت به گاز طبیعی تغییر خواهد کرد. بر مبنای همین دیدگاه کشورهای بهره مند از منابع سوخت طبیعی در ساختار دنیای آینده از جایگاه ویژه ای بر خوردار خواهند بود و نقش تعیین کننده ای زا در کنش های جهان ایفا خواهند کرد و این مهم در صورتی میسر خواهد بود که این کشورها بتوانند با اتخاذ تدابیری منطقی و منطبق بر اصول توسعه ، سرنوشت منابع خود را در دست گیرند و بدور از هیاهو و تأثیر از سیاستهای اقتصادهای تشنه انرژی منابع خود را با همه کمبود ها و ضعف تکنولوژیکی مدیریت و بهره برداری کنند در غیر این صورت فرصت توسعه و پیشرفت را در گذر زمان از دست داده‌اند و این کشورهای تشنه انرژی خواهند بود که مدیرت مصرف منابع آن‌ها را در دست خواهند گرفت .
در این میان ایــــران به عنوان یکی از ۷ کشور برتر در ذخایر نفت درجا و دومین کشور دارنده منابع گاز طبیعی وموقعیت جغرافیای خاص خود ،جایگاه ویژه و منحصر به فردی را دارا می‌باشد که این برتری‌ها می‌تواند ایـــران را به یکی از مهم‌ترین نقش آفرینان آینده اقتصادی دنیا مبدل کند.
زمانی که در مبحث نفت و گاز صحبت از موقعیت جغرافیایی ایران می‌شود اول مقوله مهم جدای از مبحث ترانزیت انرژی ، میادین مشترک نفت و گاز ایران با همسایه های خود خواهد بود .وجود مرز مشترک آبی و خاکی در برخی حوزه های نفت و گاز ایران با کشورهای همسایه، باعث شده این مساله اهمیت زیادی در برنامه ریزی های کلان صنعت نفت داشته باشد؛ به طوری که کارشناسان مسائل سیاسی و اقتصادی از آن به عنوان خط مقدم صنعت نفت یاد می کنند. وجود این تعداد میدان مشترک نفتی و گازی در دریا و خشکی، موضوعی در خور توجه است که الزامات و ضرورت های خاص خود را می طلبد.
کشورهای همسایه با بهره گیری از سرمایه شرکت های بین المللی و انعطاف پذیری های سیاسی در گفتگوها در حال برداشت از این میادین هستند و ادامه این روند ضررهای جبران ناپذیری به ایران خواهد رساند.
برداشت بی ضابطه از میادین مشترک از سوی همسایگان همچنین می تواند پس از مدتی نفت و گاز این حوزه های مشترک را غیرقابل استحصال ساخته و توازن میادین به هم بریزد. این در حالی است که براساس توافق نامه هایی که میان ایران از یک سو و عربستان، قطر، امارات متحده عربی، عمان و بحرین از سوی دیگر بسته شده، همه فعالیت ها در حدود فلات قاره بر پایه خط نیمساز، مورد توافق دو طرف قرار گرفته است. از نگاه فنی برای عملیات حفاری و بهره برداری از یک مخزن نفتی یا گازی، شناسایی موقعیت کل مخزن و داشتن اطلاعات و محاسبه جزئیات ضروری است اما متاسفانه درباره مخازن نفت و گاز مشترک اطلاعات زیادی بین طرفین ردوبدل نمی شود و کشورهای صاحب مخزن برای به دست آوردن سود بیشتر، به گونه ای بی ضابطه و نادرست و خلاف اصول مهندسی و فنی صنعت نفت مشغول بهره برداری از حوزه های مشترک هستند که این موضوع در بلندمدت بر شاخصه های فنی مخزن آسیب جدی وارد می کند لذا برای جلوگیری از این آسیب بهترین روش، برداشت هماهنگ یا مدیریت واحد در مخازن مشترک است.
نخستین مانع پیش روی ایران در بهره برداری از منابع طبیعی انرژی خصوصا در بخش میادین مشترک نفت و گاز، کمبود منابع مالی برای تامین هزینه های هنگفت زیرساخت ها و صنایع استخراجی ـ تولیدی است.
بنابر محاسبات صورت گرفته و هدفگذاری های انجام شده در برنامه پنجم توسعه کشور، تحقق اهداف مورد نظر در بخش های نفت و گاز نیازمند ۲۵ تا ۳۱ میلیارد دلار سرمایه گذاری سالانه آن هم تنها در بخش بالادستی است. در حوزه گاز نیز باید ظرف ۴ تا ۵ سال آینده حدود ۴۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام شود. این حجم سرمایه گذاری تنها برای افزایش تولید گاز از حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب فعلی به ۹۰۰ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۳ برآورد شده است.
بررسی تحلیل‌ها و پیش‌بینی های مراکز معتبر اقتصادی دنیا و تحلیل‌های ناظران داخل و خارج کشور از آینده میان مدت اقتصاد جهان و بررسی و تحلیل روند حرکتی شاخص های تولید و مصرف انرژی در کشورهای در حال توسعه همگی بیانگر این واقعیت است که جهان در سالهای پیش رو مانند گذشته محتاج انرژی‌های طبیعی تجدید ناپذیر باقی خواهند ماند و تنها در این روند به تدریج ترکیب نیازمندی از نفت به گاز طبیعی تغییر خواهد کرد. بر مبنای همین دیدگاه کشورهای بهره مند از منابع سوخت طبیعی در ساختار دنیای آینده از جایگاه ویژه ای بر خوردار خواهند بود و نقش تعیین کننده ای زا در کنش های جهان ایفا خواهند کرد و این مهم در صورتی میسر خواهد بود که این کشورها بتوانند با اتخاذ تدابیری منطقی و منطبق بر اصول توسعه ، سرنوشت منابع خود را در دست گیرند و بدور از هیاهو و تأثیر از سیاستهای اقتصادهای تشنه انرژی منابع خود را با همه کمبود ها و ضعف تکنولوژیکی مدیریت و بهره برداری کنند در غیر این صورت فرصت توسعه و پیشرفت را در گذر زمان از دست داده‌اند و این کشورهای تشنه انرژی خواهند بود که مدیرت مصرف منابع آن‌ها را در دست خواهند گرفت .
در این میان ایــــران به عنوان یکی از ۷ کشور برتر در ذخایر نفت درجا و دومین کشور دارنده منابع گاز طبیعی وموقعیت جغرافیای خاص خود ،جایگاه ویژه و منحصر به فردی را دارا می‌باشد که این برتری‌ها می‌تواند ایـــران را به یکی از مهم‌ترین نقش آفرینان آینده اقتصادی دنیا مبدل کند.
زمانی که در مبحث نفت و گاز صحبت از موقعیت جغرافیایی ایران می‌شود اول مقوله مهم جدای از مبحث ترانزیت انرژی ، میادین مشترک نفت و گاز ایران با همسایه های خود خواهد بود .وجود مرز مشترک آبی و خاکی در برخی حوزه های نفت و گاز ایران با کشورهای همسایه، باعث شده این مساله اهمیت زیادی در برنامه ریزی های کلان صنعت نفت داشته باشد؛ به طوری که کارشناسان مسائل سیاسی و اقتصادی از آن به عنوان خط مقدم صنعت نفت یاد می کنند. وجود این تعداد میدان مشترک نفتی و گازی در دریا و خشکی، موضوعی در خور توجه است که الزامات و ضرورت های خاص خود را می طلبد.
کشورهای همسایه با بهره گیری از سرمایه شرکت های بین المللی و انعطاف پذیری های سیاسی در گفتگوها در حال برداشت از این میادین هستند و ادامه این روند ضررهای جبران ناپذیری به ایران خواهد رساند.
برداشت بی ضابطه از میادین مشترک از سوی همسایگان همچنین می تواند پس از مدتی نفت و گاز این حوزه های مشترک را غیرقابل استحصال ساخته و توازن میادین به هم بریزد. این در حالی است که براساس توافق نامه هایی که میان ایران از یک سو و عربستان، قطر، امارات متحده عربی، عمان و بحرین از سوی دیگر بسته شده، همه فعالیت ها در حدود فلات قاره بر پایه خط نیمساز، مورد توافق دو طرف قرار گرفته است. از نگاه فنی برای عملیات حفاری و بهره برداری از یک مخزن نفتی یا گازی، شناسایی موقعیت کل مخزن و داشتن اطلاعات و محاسبه جزئیات ضروری است اما متاسفانه درباره مخازن نفت و گاز مشترک اطلاعات زیادی بین طرفین ردوبدل نمی شود و کشورهای صاحب مخزن برای به دست آوردن سود بیشتر، به گونه ای بی ضابطه و نادرست و خلاف اصول مهندسی و فنی صنعت نفت مشغول بهره برداری از حوزه های مشترک هستند که این موضوع در بلندمدت بر شاخصه های فنی مخزن آسیب جدی وارد می کند لذا برای جلوگیری از این آسیب بهترین روش، برداشت هماهنگ یا مدیریت واحد در مخازن مشترک است.
نخستین مانع پیش روی ایران در بهره برداری از منابع طبیعی انرژی خصوصا در بخش میادین مشترک نفت و گاز، کمبود منابع مالی برای تامین هزینه های هنگفت زیرساخت ها و صنایع استخراجی ـ تولیدی است.
بنابر محاسبات صورت گرفته و هدفگذاری های انجام شده در برنامه پنجم توسعه کشور، تحقق اهداف مورد نظر در بخش های نفت و گاز نیازمند ۲۵ تا ۳۱ میلیارد دلار سرمایه گذاری سالانه آن هم تنها در بخش بالادستی است. در حوزه گاز نیز باید ظرف ۴ تا ۵ سال آینده حدود ۴۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام شود. این حجم سرمایه گذاری تنها برای افزایش تولید گاز از حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب فعلی به ۹۰۰ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۳ برآورد شده است.
