سوخو-34 Fullback، تانک پرنده روسي

​

در خلال آخرين سالهاي جنگ سرد، نيروي هوائي شوروي ترکيبي از جنگنده هاي بازدارنده و ضربتي را به خدمت گرفت که ميتوان به Sukhoi Su-24 Fencer نمونه ساخت شوروي و کوچکترF-111 و تکميل شده Su-17 Fitter که خود برگرفته از Su-7بود،‌ MiG-23BM و MiG-27 که هردو نمونه برگرفته از MiG-23 بودند اشاره کرد. دکترين شوروي در خلال اين سالها به شدت توسط جنگنده هاي پرشمار جديد و نوپاي آمريکا و ناتو خصوصا توسط اسکادرانهاي F-15 و F-16 به چالش کشيده شده بود . فقط در صورتيکه جنگنده هاي خط مقدم شوروي از قبيل MiG-29 و Su-27 پيروز نبردهاي هوائي ميشدند اين امکان به جنگنده هاي ضربتي با مانور کمتر مانند Su-24, Su-17, MiG-23BM و MiG-27 داده ميشد تا سالم از مهلکه عبور کرده و به اهداف خود حمله کنند. اين خود دليل آشکاري بود براي طراحان شوروي تا به فکر جايگزيني جنگنده هاي ضربتي خود با نسل جديدي که قابليت بقاء و توان عبور در هنگام روياروئي نزديک با F-16 و به ويژه با F-15 را داشته باشند بيفتند. طراحان شوروي از ايده به کارگرفته شده در طراحي کاکپيت Su-24 به صورت صندليهاي Side by Side بسيار راضي بودند. آنها معتقد بودند که اينگونه طراحي، فشار کاري زيادي را که در ماموريتهاي طولاني مدت ضربتي به خلبانان وارد ميشود را کاهش داده و باعث افزايش پايداري و کارائي در نقشهاي ضربتي ميگردد.

Istrebityel Bombardirovshchik - Fighter Bomber / Su-27IB

ايده طراحي Su-27IB به عنوان جايگزيني براي Su-24 در سال 1983 پديدار گشت و تغييرات در نظرگرفته شده شامل: کاکپيت side-by-side با محيط (به طور محسوس) بزرگتر و بيشتر شبيه به يک بمب افکن بزرگتر، تغيير شکل و طراحي مجدد در قسمت جلوئي بدنه هواپيما و بزرگ تر شدن اين قسمت بود. هدف اساسي از طراحي جديد، فراهم آوردن ارگونوميک بهتر براي پروازهاي طولاني، پايداري و دوام بالا، فراهم آوري امکانات رفاهي بيشتر براي خدمه پرواز ازقبيل: دستشوئي / آشپزخانه کوچک جهت فراهم ساختن غذاي گرم/ مکاني جهت استراحت خلبانان و صرفه جوئي در به کارگيري از سيستمهاي نمايشگر پروازي در دو کابين مجزا (به صورت پشت سر هم) و در نتيجه پائين آوردن هزينه توليد. خدمه پرواز به راحتي ميتوانند براي رفع خستگي در کاکپيت بايستند، خستگي عضلات خود را رفع کنند، در فضاي وسيع کاکپيت دراز کشيده و استراحت کنند و در صورت نياز از آشپزخانه جهت گرم کردن غذا استفاده کنند. همچنين براي رفاه بيشتر خلبانان در پروازهاي طولاني دستشوئي در کاکپيت نصب گرديده است. از نکات جالب توجه در طراحي جديد، به کارگيري کابين (به طور کامل) تحت فشار بود که اين امر باعث عدم به کارگيري ماسک در حين پرواز توسط خدمه ميشد ( مگر در شرايط اضطراري و مانورها). درست مشابه با Su-25 Frogfoot ، کاکپيت Su-34 مجهز به پوشش حفاظتي با ضخامت 17 ميليمتر است تا خدمه پروازي و سيستمهاي آويونيک را در برابر ترکش موشکها و گلوله ها محافظت نمايد.

دسترسي خدمه به کابين به راحتي از طريق يک نبردبان مستقر در چرخ جلوئي امکان پذير و صندلي خدمه از نوع K-36DM با امکان عمل در شرايط صفر-صفر بود. همچنين سطوح آئروديناميکي تثبيت کننده پرواز نيز از زير بدنه حذف گرديدند. اولين پيش نمونه آزمايشي با نام T-10V-1 و با ماموريت ضربه زدن به عمق اهداف دشمن اولين پرواز خود را در 13 April 1990 به انجام رساند. در اين پرواز خلبانان آزمايشگر عبارت بودند از: ايگور وتينتسيف و يوگني رونوف. T-10V-1 از کاناردهاي Su-30/Su-33 "Flanker-D"/Su-35 "Flanker-F" به جهت افزايش مانور، کاهش نيروي پسا و بهبود شرايط پرواز در ارتفاع پائين بهره ميبرد. جنگنده جديد بسياري از ديگر قسمتهاي بدنه اش با خانواده بزرگ زير مجموعه Su-27 يکسان بود. از جمله بال،‌ دم و موتورها. حجم داخلي 30 درصد نسبت به Su-27 افزايش پيدا کرده بود. آيا اين همه نوآوري لازم بود؟ سيمونوف پاسخ ميدهد که بلي. پيش نمونه آزمايشي Su-27UB به فرماندهي نيکولاي سادونيکوف پرواز آزمايشي را از مسکو تا اخوتسک به صورت رفت و برگشت انجام داد. هواپيماي او 16 ساعت در پرواز بود و در اين مدت 4 بار سوخگيري هوائي با تانکرهاي نيروي هوائي داشت، تمام سيستمها بدون کوچکترين مشکلي کار ميکردند اما چهره به رنگ خاکستري درآمده خلبان آن هنگام پائين آمدن از کاکپيت تنگ مرکب خود گواه اين بود که او بسيار خسته است. آنها به نظر نميرسيدند که توانائي درگيري با دشمن را بعد از اين پرواز طولاني داشته باشند.

​

چرا تانک پرنده؟

بخش مرکزي داخلي جهت همسازي با حداکثر وزن 45 تن تقويت گرديد. چيزي در حدود 28 تن بيشتر نسبت به Su-27. ميخائيل سيمونف سرپرست پروژه Su-34: حداکثر وزن بارگيري شده Su-34 به رقم قابل توجه 45.1 تن بالغ ميشود که قابل مقايسه با تانکهاي T-90S و T-80U است! قابلت مانور و قدرت خوفناک Su-34 نام ديگري به غير از تانک پرنده را به ذهن خطور نميدهد. Su-34 داراي حداکثر سرعت 1.8 ماخ ميباشد که در حقيقت از Su-30 کمتر است. اين موضوع (شايد) حيرت انگيزي نيست زيرا Su-34 براي حمله به جنگنده هاي دشمن و ماموريتهاي بازدارندگي هوائي طراحي نشده است. در صنايع هوائي سرعت زياد و قيمت زياد همواره دست به دست ميشود. يک جنگنده با امکان سرعت زياد نياز به سوخت و تجهيزات اضافه دارد، از جمله تجهيزات سوختگيري هوائي. در نتيجه قيمت بيشتري را کارخانه سازنده و مشتري متحمل خواهند شد. Su-34 براي حمل مهمات زياد براي اهداف از قبل تعيين شده، نابودي دقيق اهداف و عمليات گريز موفقيت آميز و درامان ماندن از شکاريهاي رهگير دشمن طراحي گرديده. 2 دستگاه موتور پرتوان AL-31FM1 ساخته شده توسط شرکت معروف ساليوت با توان توليد کششي بالغ بر 13.5 تن قدرت بسيار مناسبي را به اين جنگنده نوظهور ميبخشند.همچنين از بنا به گفته يوري يليسيف، CEO شرکت ساليوت، طول عمر و زمان سرويس دوره اي موتورها به ميزان قابل توجهي افزايش پيدا کرده است. در نتيجه Su-34 به اندازه کافي سريع است که ماموريت خود را به انجام برساند. اين يک موفقيت قابل توجه براي هواپيماهائي در اين کلاس به حساب ميايد.

Su-34 مجهز به سيستم سوختگيري هوائي و سيستم کارامد و به کارگرفته شده در Su-24 به نام Sakhalin UPAZ-1A است که امکان ايفاي نقش تانکر سوخت رسان را به جنگنده هاي ديگر فراهم ميسازد. بنا به اظهارات سيمونوف، يک هواپيماي جنگي در شرق دور روسيه گاها 7 روز طول ميکشد تا به تاجيکستان برسد! به خاطر اينکه فرودگاههاي بين راه بيشتر اوقات به خاطر شرايط بد جوي تعطيل ميشوند، سوخت به موقع تحويل نميشود و خلبانان زمان کافي براي استراحت ندارند، اما خدمه Su-34 هيچکدام از مشکلات نامبرده شده را ندارند.

ديگر امکانات Su-34 شامل رادار آفندي آرايه فازي multimode ، سيستم هدفيابي داخلي IRST/TV/laser نگاه به جلو، سيستم کنترل آتش و رادار هشدار دهنده انتهاي هواپيما و سيستم دفاعي داخلي jammer. طراحي رادار به عهده Leninetz و توسعه سيستمهاي الکترواپتيکي به عهده Ural و Geofyzika گذاشته شد. Su-27IB مجهز به سيستمهاي تسليحاتي ديجيتالي بسيار پيشرفته بود از جمله بکارگيري نمايشگرهاي شيشه اي در سطحي وسيع. اين گونه تقليد ، دو دهه قبل در F-111D هاي آمريکائي مشاهده شده بود. گستره وسيعي ازتسليحات شمال بمبهاي هدايت شونده و سقوط آزاد، راکتها و موشکهاي هوا به زمين و موشکهاي هدايت شونده هوا به هوا براي Su-34 پيش بيني شده از جمله: Kh-29 و S-25LD مشابه ماوريک، بمب هوشمند الکترواپتيکال KAB-500Kr ،‌ بمب هدايت ليزري KAB-500L ، بمب الکترواپتيکال/ ديتالينک KAB-1500TK مشابه GBU-15 ، موشکهاي دورايستاي Kh-59 مشابه AGM-142، موشکهاي ضد کشتي Kh-31 و Kh-35 و همچنين موشکهاي ضد رادار Kh-31R . غلافهاي راکت B-8M1 براي راکتهاي S-8 و غلافهاي راکت B-13L براي راکتهاي S-13 جهت ماموريتهاي پشتيباني نزديک استفاده ميشود. تسليحات دفاعي شامل توپ 30 ميليمتري GSh-301 ، موشکهاي هوا به هواي R-73 Archer WVR و موشکهاي هوا به هواي R-27 BVR ميباشد. Su-34 حداکثر توان حمل 8 تن مهمات را داراست و داراي 12 مقر حمل سلاح و تجهيزات ميباشد.

​

همانگونه که ذکر گرديد اولين پيش نمونه آزمايش با نام T-10V-1 در آوريل 1990 به پرواز درآمد و در طي ماههاي بعد به انجام تمرين سوختگيري هوائي دست زد . اين نمونه در سال 1992 براي اولين بار به معرض نمايش عمومي درآمد. دومين پيش نمونه آزمايشي با نام T-10V-2 در سال 1993 با به کارگيري بالهاي Su-35 همراه مقرهاي اضافه، مخازن سوخت داخلي وسيعتر و برامدگي انتهاي بدنه طويلتر و ارابه هاي دوگانه پشت سرهم ساخته شد. نمونه T-10V5 در اوايل سال 1994 پرواز کرد و به Su-34 تغيير نام داده شد. بازي با کلمات در جهت نشان دادن جانشيني براي Su-24. اين پيش نمونه آزمايش با رنگ استتار غير معمول سبز/ آبي و با نام "Su-32FN" در نمايشگاه هوائي 1995 پاريس با ماموريت جنگنده ضربتي و گشت دريائي به نمايش درآمد (F= Fighter , N= Navy). دو فروند Su-34 ديگر در سالهاي 1996 و 97 توليد شدند و در نمايشگاه هوائي 1997 پاريس با مجددا نام "Su-32FN" به نمايش درآمدند. در نمايشگاه هوائي ماکس 1999 نام اين جنگنده ها به Su-34MF تغيير پيدا کرد (MF for MnogoFunksionalniy, multi-function).
به دليل شباهت زياد قسمت دماغه Su-34 با پلاتي پوس، که به نوعي يادآور SR-71 ميباشد نام Platypus بر روي آن گذاشته شد در حاليکه ناتو نام Fullback را برگزيده بود. درحاليکه Su-32FN و Su-32MF/34 اساسا از لحاظ بدنه برگرفته از T-10V-5 ميباشند اما بنا به گزارش برخي منابع تفاوتهاي زيادي در نوع ماموريتها و آوينيک دارند و بايد به طور جداگانه مورد بررسي قرار گيرند.

در يک مقايسه بين بدنه Su-32/34 با رقباي غربي،‌ Su-32/34 با 12 تن سوخت داخلي بين Boeing F-15E و F-111 از لحاظ شعاع رزمي و ميزان مهمات بارگيري شده قرار ميگيرد، همچنين ميزان چالاکي آن از F-15E کمتر اما از F-111 بيشتر و حداکثر سرعت آن از هر دو نمونه آمريکائي کمتر است اما مشابه هر دو نمونه آمريکائي داراي قابليتهاي فراوان جهت نفوذ در ارتفاع پست به مناطق حساس دشمن ( توسط رادار تعقيب عوارض زميني TFR) ميباشد. بر خلاف F-15E با غلاف LANTIRN TFR و F-111 با سيستم APQ-171 TFR، جنگنده Su-32/34 از يک رادار آرايه فازي با قابليت TFR استفاده ميبرد که اين ايده اولين بار فقط در رادار فازي APQ-164 در B-1B بکار گرفته شده بود. ماموريتهاي اصلي جنگنده چند منظوره Su-32MF/Su-34 نفوذ به عمق مراکز حساس دشمن (در فواصل دور) و بمباران دقيق اهداف ، ايفاي نقش بازدارندگي در ميدان نبرد، پشتيباني نزديک هوائي است که در حال حاضر اين ماموريتها را براي روسيه Su-24 و F-15E براي آمريکا و F-111براي استراليا انجام ميدهند. سيمونف در اين باره ميگويد: Su-34 قادر است با موشکهاي هدف ياب زير صوت و مافوق صوت و بمبهاي هدايت شونده، اهداف مستحکم و به خوبي استتار شده را تا فواصل 250 کيلومتر نابود سازد. کارخانه سازنده Su-34 مدعي شده است که Su-34 براي پيروزي در درگيريهاي هوائي با F-15, F/A-18 ، Eurofighter Typhoon طراحي شده است، به نظر ميرسد روسها در حال برطرف کردن ضعف بزرگ جنگنده هاي ضربتي خود که همانا نداشتن توان کافي و درماندن در نبردهاي هوائي است ميباشند ( Su-7/17/24، Mig-27). روسها ادعا ميکنند که رادار آرايه فازي Leninets V-004 آنها بسيار مشابه با رادار APQ-164 است و توان توليد 15 را داراست. همچنين Su-34 در برامدگي طويل انتهائي بدنه خود مجهز به رادار ديد- عقب V005 ميباشد که فضاي پشت سر هواپيما را بو خوبي پوشش ميدهد.

​

بنا به گفته روسها. برد رادار Su-34 براي اهداف بزرگ سطحي بين 200 تا 250 کيلومتر، امکانات نقشه برداري زميني 150 کيلومتر،‌براي اهداف هوائي 90 کيلومتر است. سيستم ناوبري داخلي بوسيله يک دريافت کننده GNSS (گلوناس) همراهي ميشود. Su-32/34 مجهز به يک پنل عايق بزرگ مدور در بالاي بدنه خود ميباشد که فقط از نظر مکان و ابعاد ميتواند يک آنتن ارتباطات ماهواره اي باشد است. Su-34 مجهز به سيستم ايمني فعال با عناصر هوشمند مصنوعي است. اين سيستم هواپيما را قادر ميسازد تا هر مانوري را در نبردهاي هوائي مديريت کند و بر بالاي "نوک درختان" و يا در ارتفاع پست با حداکثر سرعت 1400 کيلومتر بر ساعت پرواز نمايد. Su-34 همچنين قادر به پرواز در حالت TERCOM ( عبور از موانع غير مترقبه و از ميان مناطق پدافند ضدهوائي دشمن ميباشد). واحد آويونيک مشتمل بر کامپيوترهاي پيشرفته، بردهاي حافظه، نمايش دهنده هاي چند منظوره رنگياست. datalink ديجيتالي به کار گرفته شده قادر به به هنگام سازي مختصات اهداف در هنگام پرواز و يا توسط هواپيما- به هواپيما ميباشد. ميتوان مختصات و کليه برنامه هاي لازم براي يک عمليات را از لحظه پرواز تا فرود به 2 دستگاه کامپيوتر مرکزي بارگيري نمود. هواپيما به طور اتوماتيک در هر مختصات بارگيري شده يا زمان وارد اوردن ضربه به طور اتوماتيک سوئيچ ميشودو عمل مينمايد در نتيجه خلبان نيتواند دستانش آزاد باشد و يا خود را درگير ديگر مراحل عمليات نمايد. خلبان در سمت چپ و ناوبر/ اپراتور تسليحات در سمت راست مينشينند.
Datalink توسط فرمان هواپيما، ايستگاه زميني، کشتي هدايت ميشود و در صورتيکه ديد کم باشد با ارتباط ماهواره اي منطقه پوشش افزايش پيدا ميکند.

سيستم هاي محافظتي شامل يک دريافت کننده هشدار راداري، بسيار شبيه به دريافت کننده ديجيتال SPO-32 / L150 Pastel که در Su-27/30 بکار رفته،‌ سيستم هدشدار دهنده نزديک شدن موشک، غلاف KNIRTI SPS-171 / L005S Sorbtsiya-S جمر دفاعي باند H/I (بر طبق گزارشات) مستقر در نوک بالها است. اين سيستم نمونه تکامل يافته اي از jammer توسعه داده شده براي Backfire C است. برخلاف بيشتر غلافهاي jamming غربي، اين مدل به صورت دوگانه و نگاه به جلو و عقب براي حداکثر تاثيرگذاري jamming طراحي گرديده است. Su-32MF/34به خاط ميزان سوخت بيشتر، آويونيک بسيار پيشرفته، قابليتهاي تحسين برانگيز رادار تعقيب عوارض زميني، راحتي بيشتر خدمه پرواز و ميزان مهمات بيشتر قابليت نفوذ و ضربه زدن به اهداف دشمن را ميتواند بهتر از Su-30MKI و Su-30MKK/MK2 به انجام برساند. Su-34 با مخازن سوخت استاندارد ميتواند تا 3000 کيلومتر و با مخازن سوخت کمکي تا 4000 کيلومتر را طي کند. متخصصين روسي آناليز تمام نبردهاي کوچک، درگيريهاي هوائي Supersonic، سيستمهاي ECM، جستجوهاي راداري و حرارتي و ترکيب شده با موشکها را انجام داده اند. درسهاي گرفته شده از علل سقوط هاي هوائي نشاندهنده اين است سيستمهاي حفاظتي خدمه Su-34 ، چهارصد درصد موثرتر از ديگر هواپيماهاي جنگي مشابه هستند! اين جنگنده براي خدمت در 30 تا 40 سال آينده به تازگي وارد نيروي هوائي روسيه شده و بنا به گفته منابع روسي Su-34 در آينده به هيچ کشوري صادر نميشود.

مقدورات و قابليتها:

تعداد خدمه: 2
طول: 23.34 متر
فاصله دو نوک بال: 14.7 متر
ارتفاع: 6.09 متر

حداکثر مهمات قابل حمل: 8000 کيلوگرم
حداکثر سرعت در سطح دريا: 1,400 کيلومتر بر ساعت (بدون مهمات)
حداکثر سرعت در ارتفاع بالا: 1,900 کيلومتر بر ساعت (بدون مهمات)
سقف پرواز: 15000 متر (بدون مهمات و بار اضافه)
شعاع عملياتي: 100 کيلومتر
حداکثر برد (بدون سوخت گيري هوائي): 4000 کيلومتر
حداکثر زمان پرواز (بسته به خلبان): 10 ساعت
حد شتاب G (عملياتي): 9
نسبت کشش به وزن: 0.68

منابع:
Sukhoi
airware.ru
Air Power Australia
"??? ???????" مورخه هاي 06/09/01 و 06/12/19



​