عروس گيلان در بهار
ماسوله آماده استقبال از نوروز
سفر به استان گیلان در همه ایام خاطرهانگیز است. شهر‌‌های گیلان با جاذبه‌‌های گردشگری همیشه مقصد سفردوستان داخل و خارج ایران بوده است
.
برای سفر به گردشگاه‌‌های مناطق شمالی کشورمان سلیقه‌‌های مختلفی در انتخاب مقصد سفر در بین خانواده‌‌ها وجود دارد. عدهای دریا و سواحل را میپسندند و عدهای هم ییلاقات و روستاهای اطراف شهر‌‌های شمالی و ارتفاعات را انتخاب میکنند تا در آرامش کامل و به دور از آلودگی صوتی دمی بیاسایند و خستگی کار را از تن به در کنند. اما اوصاف منطقهای تاریخی و زیبا را بخوانید که در فاصله 35 کیلومتری شهر فومن و در دامنه کوه و کناره رود واقع شده و آوازه‌اش علاوه بر ایرانیان به گوش گردشگران جهان هم رسیده است. جایی که هر گردشگر خارجی و داخلی و حتی تمام شهروندان شهر‌‌های اطرافش در نخستین فرصتی که برای گردش پيدا کنند، یکی از گزینه‌‌‌های انتخابی‌شان این شهر یا روستای تاریخی، سرسبز و زیبا است. این مکان رؤیایی که امروز میخواهیم شما را به دیدن آن دعوت کنیم ماسوله نام دارد. ماسوله‌ای که اگر به آن سفر نکرده باشید، حتماً‌وصفش را شنیده‌اید و عکس‌‌های زیادی از آن را تماشا کرده‌اید
.
ماسوله بیش از 1000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. لذا نداشتن رطوبت و واقع شدن در ارتفاعات باعث شده است که ماسوله دارای آب و هوایی دلچسب در فصل‌‌های گرم سال باشد. رفتن به این منطقه در همه فصل‌‌های سال توصیه میشود. چون در هر فصل زیبایی خاص خودش را دارد. ماسوله هم مانند بقیه مکان‌‌های دنیا به مرزبندی و محله‌‌هایی تقسیم شده است که اسامی بعضی از محلات آن؛ اسد محله، ریحانه‌بر، مسجدبر، کشه‌سر علیا، کشه‌سر سفلی و خانه‌بر است. این را گفتم تا بهانه‌ای شود برای معرفی این عروس شهر‌‌های گیلان، که در زیبایی زبانزد است
.
ماسوله را بیشتر به نام شهر پلکانی می‌شناسند. این نام بدان جهت به ماسوله نامیده شده که تمام خانههای این شهر به صورت پلکانی ساخته شده است، طوریکه پشتبام خانه جلویی حیاط خانه پشتی است. در اینجا لازم است یادآوری کنم، هنگامی‌که از پشتبام خانهها عبور میکنید مواظب کودکان و خردسالان خود باشید، چون که لبه‌‌های پشتبام‌‌هایی که به عنوان حیاط محسوب میشوند فاقد نرده و حفاظ است. در روی بعضی از بام خانهها که با کوچه همسطح است، کافه‌‌های سنتی جهت صرف چای وانواع نوشیدنی‌‌های مجاز تعبیه شده است که فرصتی به شما میدهد تا ضمن نوشیدن و استراحت کردن، چشمانداز زیبای ماسوله را هم تماشا کنید. ماسوله از پائین‌‌‌ترین خانه تا بالاترین خانه آن به ارتفاعی بیش از 110 متر می‌رسد
.
این شهر که دارای بیش از پانصد خانه پلکانی است، نقطه مشترک استان‌‌های گیلان، زنجان و اردبیل است. به همین خاطر در ماسوله میتوان از فرهنگ هر سه استان همجوار این منطقه را دید، اما لهجه و گویش اصلی مردم به گویش تالشی مربوط میشود. آب و هوای ماسوله در ایام گرم سال معتدل است و به دلیل واقع شدن در دامنه ارتفاعات زمستان‌‌های سرد و یخبندان دارد. درماسوله رودخانه پرآبی به نام رود ماسوله جریان دارد که از آب یخچال‌‌های طبیعی و چشمه‌‌‌های کوه‌‌های اطراف سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه در مسیر خود آبشار بسیار زیبايي را در ماسوله به وجود آورده که طبیعت‌گردان زیادی سالانه از آن بازدید میکنند
.
در ماسوله بازار بسیار زیبایی در پیچ و خم کوچه‌‌‌های زیبایش قرار دارد که بسیار دیدنی‌است. رستوران‌‌ها و مغاره‌‌‌های نانوایی، میوهفروشی، کلوچهپزی و حتی آهنگری جلوه‌ای ويژه به این بازار سنتی داده است. انواع صنایع دستی ساخت منطقه در این مکان یافت میشود. فروش محصولات محلی و سنتی در این بازارچه به گردشگران منبع درآمد در ماسوله است. نمای خانههای ماسوله با اندود نوعی خاک که زرد کمرنگ است پوشانده شده است. این یکدستی در رنگ ظاهری ساختمان‌‌ها و نبود سر و صدای ماشین‌‌‌ها و همچنین هوای بسیار سالم در آن چنان آرامشی را در ماسوله برقرار کرده است که انگار در کنار یک تابلو بزرگی ایستادهاید و در خلوت خود آن را تماشا میکنید. این آرامش رؤیایی چنان مسحور‌کننده است که آدم فراموش میکند، در خواب است یا در بیداری. پنجرههای چوبی و ارسی‌‌‌های زیبا که در کنارشان گلدان‌‌های شمعدانی روحی تازه به آنها داده است و با رنگهای زیبا و با نشاط خود چوب و خاک اطرافشان را زنده کردهاند هر بیننده را در سر جایش میخکوب میکند. به هر کوچه از ماسوله بروید، باغچه‌‌هایی آویزان در مقابل چشمتان سبز میشود. باغچه‌‌هایی که پر از گل‌‌های شمعدانی است و از ستون‌‌های چوبی ایوان خانهها یا در کنار پنجره‌‌ها آويزان شده است. این مناظر را در کمتر شهر و روستایی میتوان یافت که با این همه زیبایی و شادابی به مهمانان این خانههای گرم و باصفا خوشآمد بگویند
.
توصیه می‌کنیم که اگر از مسیر فومن به ماسوله می‌روید، حتماً به اندازه مسافت 80کیلومتر بنزین در باک ماشینتان داشته باشید. حتی‌الامکان زمان سفرتان را در روزهای غیرتعطیلی انتخاب کنید که در این صورت بیشتر به شما خوش می‌گذرد، برای این که در روزهای تعطیل گردشگران زیادی به این منطقه مسافرت میکنند و این باعث میشود که ترافیک سنگینی داشته باشید و جای پارک گیرتان نیاید.
علاوه بر اینها به علت شلوغی و کمی جا نتوانید به نحو احسن همه نقاط ماسوله را بازدید کنید. باز توصیه اکید می‌کنیم که حتماً مواظب نظافت محیطزیست این منطقه بکر و زیبا باشید. تعداد مراجعان به ماسوله خیلی زیاد است، لذا تصور کنید در هر روز اگر هزارنفر گردشگر به تعداد هزار عدد ظرف خالی چیپس یا پفک نمکی را در کوچه‌‌‌های ماسوله بیندازند، چه صحنه اسفناکی را داخل این شهر زیبا به وجود می‌آورند.
ماسوله تنها است
از خود پرسیده‌اید وقتی هوا سرد شد، در روستاهایی که نامی دارند و گردشگرانی مشتاق، چه می‌گذرد؟ شاید ندانید که وقتی نخستین باد‌های سرد وزید و فصل گشتن به پایان رسید، روستاهای نامداری چون ماسوله، ابیانه، آلاشت، کندلوس، کندوان و... خالی و خلوت میشود. این اما واقعیت دارد. نگاه نکنيد به این همه آدمی که در روزهای گرم تابستان به اینجا هجوم آورده‌اند. ماسوله بهار و تابستان، شهر دیگران است؛ شهر آنهایی که می‌آیند تا بروند، نه آنهایی که مانده‌اند و می‌مانند. اینها می‌آیند، از فومن که می‌گذرند، از میان جنگل که رد میشوند، مه را که می‌بینند به شوق می‌آیند و وقتی به شهر- روستای «سقف‌‌ها و حیاط‌ها» می‌رسند، آن‌قدر شعف دارند که سقف‌‌های فروریخته خانهها را نمی‌بینند. دوربین‌شان را در دست می‌گیرند، در کوچه‌‌ها می‌چرخند، عکس می‌گیرند، عروسک‌‌‌ها و جوراب‌‌های کاموایی را می‌خرند و می‌خندند.
نمی‌دانند چه زمستانی دارد اینجا، نمی‌دانند برف سنگين سقف‌‌ها را پائین می‌آورد. نمی‌دانند پائیز که بیاید، باران که ببارد، برف که بیاید، ماسوله هم به خواب می‌رود؛ می‌رود تا بهار از راه برسد و شهر- روستا خمیازه‌کشان، بدن پیرش را کش و قوسی بدهد و منتظر بنشیند تا باز هم، رفتنی‌‌ها بیایند و رونقی چندماهه به سرزمین پیر‌ها بدهند؛ جوان‌‌ها سال‌هاست رفته‌اند. آنهایی که هنوز در این خانهها مانده‌اند شاید بهتر از ما درباره ماسوله داوری کنند: هم‌اکنون دیگر چیزی به معنای روستای تاریخی ماسوله چندان مفهومی ندارد. اینجا بیشتر یک پارک جنگلی است که گردشگران فرهنگی خود را از دست داده و در عوض گردشگران خوش‌نشین به سراغ آن می‌آیند.
ماسوله از بین نرود
روستای تاریخی ماسوله از قطب‌های گردشگری کشور در سال‌های اخیر بوده است. در تعطیلات نوروز و تابستان، تعطیلات آخر هفته و ایام خاصی مانند تاسوعا و عاشورا که آئین خاصی در این مکان برگزار میشود شمار زیادی از گردشگران به ماسوله هجوم می‌آورند. در نگاه اول این امر مایه خوشحالی است. حضور گردشگران چرخ‌های اقتصادی منطقه را به گردش در می‌آورد و باعث توسعه میشود، اما واقعیت چیز دیگری است: رشد سامان نیافته گردشگری، به تخریب محیطزیست و بافت تاریخی این روستا انجامیده است. نخستین مشکل ساخت و ساز بی‌ضابطه در ماسوله است. ویلا‌های شخصی و چندین مهمانسرای متعلق به برخی سازمان‌ها و نهاد‌ها معماری سنتی روستا را مخدوش ساخته است. مشکل دیگر ساخت تله‌کابین و ایجاد پارکینگ طبقاتی است که باعث مخدوش شدن منظر فرهنگی این شهر تاریخی میشود و این موضوع از نظر ضوابط ملی و بین‌المللی تخلف است. از یاد نبریم که ماسوله زمستانی سرد دارد. در بقیه روزهای سال هم بیشتر روز‌ها هوا مه آلود است. با وجود این ساخت تله کابین چه سودی دارد؟ اگر با دقت به ماسوله نگاه کنید متوجه می‌شوید که با افزایش تعداد گردشگران، اهالی ماسوله به مشاغل واسطه‌ای وابسته به صنعت گردشگری روی آورده‌اند و بسیاری از هنر‌ها و صنایع بومی نظیر آهنگری، نجاری و چموش‌دوزی در شرف نابودی قرار گرفته‌اند. مغازه‌های ماسوله پر شده‌اند از اجناس چینی و پاکستانی و دیگر خبری از در و پنجرههای چوبی خراطی شده قدیمی نیست. جنگل‌های اطراف ماسوله هم این روز‌ها حال و روز خوبی ندارند. از یک طرف برای دسترسی آسان‌تر و ساخت جاده، جنگل را نابود کردهاند و از طرف دیگر زباله‌های ماسوله که بیشتر آنها توسط گردشگران تولید میشود در درون جنگل‌های اطراف سوزانده میشود. با این روند می‌ترسیم ماسوله از بین برود!
موزه ماسوله
در ورودی شهر ماسوله به‌موزهای بر می خورید که بر سردر آن تابلویی نصب است با عنوان «موزه مردمشناسی ماسوله». این موزه توسط فردی به نام فرهاد شرفی که علاقه زیادی به فرهنگ بومی و سنتی و تاریخی منطقه و مردم منطقه دارد و با مجوز میراث فرهنگی ساخته شده که در درون آن آثار فرهنگی دوره‌‌های مختلف از فرهنگ مردم منطقه به زیبايی جمعآوری و چیده شده است. این موزه به واسطه نام بانی آن به موزه شرفی هم معروف است. این اشیاء که از قدمت بسیاری برخوردارند به بیش از هزار سال سکونت انسان در این منطقه تاریخی را به نمایش گذاشته است که در تقسیم‌بندی خاصی مربوط به دوره‌‌های مختلف است. در این موزه وسایلی نظیر: تفنگ، ابزارآلات کشاورزی، نجاری، شکار، دامداری، طب سنتی، سفالینه‌‌های زیبا سنگ‌‌های گوناگون، آهن، مفرغ، وسایل چوبی، مسی، برنزی، چرم، لباس سنتی، وسایل ساختمانی و... جمع آوری شده است که در کنار هر کدام نام و مشخصاتشان نوشته شده است.
غذا‌‌ها و خوراکی‌‌های ماسوله
گیلان است و خوراکی‌‌ها و غذا‌‌های بسیار خوشمزه‌اش. میرزاقاسمی، مرغ ترش، کتهکباب و... را که در هر کجای دنیا ببینی یا بخورید
بی اختیار به یاد گیلان و مازندران و شهر‌‌های زیبایش و مردم مهربان و مهمان نوازش می‌افتید. اگر سر هر سفرهای این غذا‌‌ها را ببینی حتماً از صاحبخانه سؤال میکنی که شما اهل شمال هستید؟ به گیلان بروی و کته کباب نخوری از محالات است یا در رستورانهایش امکان ندارد زیتون پرورده و سیرترشی به همراه غذایت سفارش ندهی. ماسوله هم از این امر مستثني نیست و برای خود انواع غذا‌‌ها و خوردنی‌‌های محلی وسنتی خوشمزه سر سفرهاش دارد. خنشکوکو، قیسیپوننه، شامیماسوله، خورشت سیروشوید و..... از جمله غذا‌‌هایی است که فقط در ماسوله میتوانید بخورید. برای نمونه به درست کردن خورشت سیر و شوید اشاره میکنم که از موادی مثل: باقالای تازه، گوشت راسته بدون استخوان، سیر، زردچوبه، فلفل، نمک و تخممرغ درست میشود. پس یادتان باشد که با خوردن یکی از این غذا‌‌ها در زمان مسافرتتان در ماسوله لذت ببرید. شیرینی‌‌های اگردک، حلوای کنجدی، عسلحلوا، حلوای برنجی، کاکا و خرکاره دریج که نوعی کیک بسیار خوشمزه است و داخل ماهیتابه درست میشود که میتوانید به سوغات ببرید.
چموش دوزی در ماسوله
صنعت چموش‌دوزی از صنایع‌دستی فراموش شده در ماسوله است. ماسوله زمانی به این هنر شهره خاص و عام بود، اما امروزه در ماسوله که قدم می‌زنید تنها یک کارگاه چموش‌دوزی را مشاهده میکنید. چموش نوعی پای‌افزار بسیار قدیمی است که هزاران سال قدمت داشته و در انواع مختلف بدون پاشنه و از جنس چرم ساخته میشود.
چموش‌دوزی در گیلان رونق داشت، اما اهالی ماسوله معروف‌ترین چموشدوزان گیلان بودند. در حال حاضر گیلانی‌ها دیگر از این کفش استفاده نمی‌کنند و اگر قرار باشد این صنعت دوباره رونق گیرد باید چموش‌هایی تهیه شود که رویه آن با رنگهای مختلف از نخ‌های ابریشمی و سیم گلابتون بافته و برای راه رفتن روی فرش مناسب باشد.
در گذشته اکثر روستاییان، دامداران و کشاورزان گیلانی از چموش استفاده می‌کردند که با رواج کفش‌‌های ماشینی و انواع پای‌افزار لاستیکی و پارچه‌ای، امروزه استفاده از چموش بسیار کم شده است. چموش را غالبا از چرم ساده و بدون رنگ تهیه می‌کردند، اما اگر می‌خواستند که چرم را رنگ کنند، از رنگ گیاهی همچون رنگ پوست انار استفاده می‌شده است. چموش اصیل را از چرم دباغی شده گاومیش برای مردان یا بز برای زنان می‌ساختند و به همین جهت در جا‌هایی که دوخت چموش متداول بود، تشکیلات دباغی و دباغخانه رو به راه و دباغخانه‌‌هایی در حوالی چموشدوزان وجود داشت. کارگاه‌‌های دباغی که خود نیز از مشاغل قدیمی این منطقه، بخصوص صنایع دباغی ماسوله را تشکیل میداد، کارش تبدیل پوست گاو و گوسفند به چرم بود.
قله شاه معلم
مسیری زیبا و دیدنی را به کوهنوردان عزیز توصیه می‌کنیم که به قول معروف هم فال است و هم تماشا. اگر از جاده ماسوله به سمت خلخال بروید، قلهای سترگ را میبینید که در بین همه قله‌‌های منطقه خودنمایی میکنـد و یــک ســر و گـردن از قله‌‌های اطرافش بلندتر نشان میدهد. این قله با بیش از 3000 متر ارتفاع در رشته کوه البرز در استان گیلان واقع شده است. نام این قله شاه معلم است. شاه معلم در نزدیکی شهر ماسوله است و مسیر صعود به این قله هم از ماسوله شروع میشود. از ماسوله برای صعود به این قله زیبا حدود پنج ساعت وقت نیاز است. پس از حرکت از ماسوله به مسیر لشگرگاه میرسید این مسیر که پوشیده از جنگل و سبزه است به قدری زیبا است که نمیتوان از آن دل کند و ادامه مسیر را پیمود، اما مقصد قله شاهمعلم است، پس مجبورید وقت خود را تنظیم کنید و لشگرگاه را که آخرین منطقه جنگلی است و بعد از آن به پوشش کوهستانی میرسید ، ترک کنید تا برای صعود وقت کم نیاورید. در ادامه مسیر به بقعه مبارک امامزادهای میرسید که در کنار آن چشمه آبی وجود دارد، ظرف آب خود را از آب گوارا و زلال این چشمه پر کنید تا در ادامه مسیر به بیآبی برنخورید ضمناً در این منطقه که به کهنه ماسوله هم معروف است ایستگاه هواشناسی هم جهت اطلاع از وضع آب و هوای منطقه وجود دارد، که شما را از آخرین وضعيت آب و هوا آگاه میکند. همین طور که مسیر را ادامه میدهید در ارتفاع به گردنه‌ای میرسید که جاده ماسوله به خلخال از آن رد میشود. شواهد نشان میداد که این جاده در ماه‌‌های پربرف و سرد سال نیمه بسته باشد و رفت و آمد در آن بندرت انجام میشود. اما در ماه‌‌های گرم سال خصوصاً بهار بسیار زیباست و منظره زیبایی دارد. در این فصل تمام مسیر پر از گل‌‌های خودرو بهاری میشود، انگار فرش هزار رنگی پهن کرده باشند. فضای زیبا و درختان تمشک، گوجه صحرایی و ازگیل شما را به خوردن میوه‌‌های خوشمزه دعوت میکنند، اما حواستان باشد که این میوه‌‌های خوشمزه شما را از گروه دور نکند. هنوز شما در منطقه کهنه ماسوله هستید و این منطقه برای شب ماندن هم مناسب است.
درمسیر به منطقه بند میرسید که چشمه معروفی به نام خارن در آن جاری است. با برداشتن آب از چشمه در ادامه مسیر به هفتخونی میرسید که از آنجا و در پائین یال شاهالبرز مرتعي دیده میشود که چوپان‌‌ها گوسفندان خود را در فصل‌‌های گرم سال به این منطقه می‌برند. پس از کمی استراحت و تماشای طبیعت زیبای مناطق دوردست و شکر به درگاه خداوند متعال که این همه نعمت را در اختیار ما انسان‌‌ها گذاشته است به مسیرتان ادامه دهید که به بالای قله میرسید. در این نقطه قله که بایستيد در سمت راست شما ماسال و مناطق بکر و طبیعت زیبایش را میتوانید ببیند، روبه‌رویتان خلخال و سمت چپ شما زنجان واقع شده است.
منبع
روزنامه ایران 22 اسفند 1391 شماره 5321 صفحه 10
ماسوله آماده استقبال از نوروز
سفر به استان گیلان در همه ایام خاطرهانگیز است. شهر‌‌های گیلان با جاذبه‌‌های گردشگری همیشه مقصد سفردوستان داخل و خارج ایران بوده است
.
برای سفر به گردشگاه‌‌های مناطق شمالی کشورمان سلیقه‌‌های مختلفی در انتخاب مقصد سفر در بین خانواده‌‌ها وجود دارد. عدهای دریا و سواحل را میپسندند و عدهای هم ییلاقات و روستاهای اطراف شهر‌‌های شمالی و ارتفاعات را انتخاب میکنند تا در آرامش کامل و به دور از آلودگی صوتی دمی بیاسایند و خستگی کار را از تن به در کنند. اما اوصاف منطقهای تاریخی و زیبا را بخوانید که در فاصله 35 کیلومتری شهر فومن و در دامنه کوه و کناره رود واقع شده و آوازه‌اش علاوه بر ایرانیان به گوش گردشگران جهان هم رسیده است. جایی که هر گردشگر خارجی و داخلی و حتی تمام شهروندان شهر‌‌های اطرافش در نخستین فرصتی که برای گردش پيدا کنند، یکی از گزینه‌‌‌های انتخابی‌شان این شهر یا روستای تاریخی، سرسبز و زیبا است. این مکان رؤیایی که امروز میخواهیم شما را به دیدن آن دعوت کنیم ماسوله نام دارد. ماسوله‌ای که اگر به آن سفر نکرده باشید، حتماً‌وصفش را شنیده‌اید و عکس‌‌های زیادی از آن را تماشا کرده‌اید
.
ماسوله بیش از 1000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. لذا نداشتن رطوبت و واقع شدن در ارتفاعات باعث شده است که ماسوله دارای آب و هوایی دلچسب در فصل‌‌های گرم سال باشد. رفتن به این منطقه در همه فصل‌‌های سال توصیه میشود. چون در هر فصل زیبایی خاص خودش را دارد. ماسوله هم مانند بقیه مکان‌‌های دنیا به مرزبندی و محله‌‌هایی تقسیم شده است که اسامی بعضی از محلات آن؛ اسد محله، ریحانه‌بر، مسجدبر، کشه‌سر علیا، کشه‌سر سفلی و خانه‌بر است. این را گفتم تا بهانه‌ای شود برای معرفی این عروس شهر‌‌های گیلان، که در زیبایی زبانزد است
.
ماسوله را بیشتر به نام شهر پلکانی می‌شناسند. این نام بدان جهت به ماسوله نامیده شده که تمام خانههای این شهر به صورت پلکانی ساخته شده است، طوریکه پشتبام خانه جلویی حیاط خانه پشتی است. در اینجا لازم است یادآوری کنم، هنگامی‌که از پشتبام خانهها عبور میکنید مواظب کودکان و خردسالان خود باشید، چون که لبه‌‌های پشتبام‌‌هایی که به عنوان حیاط محسوب میشوند فاقد نرده و حفاظ است. در روی بعضی از بام خانهها که با کوچه همسطح است، کافه‌‌های سنتی جهت صرف چای وانواع نوشیدنی‌‌های مجاز تعبیه شده است که فرصتی به شما میدهد تا ضمن نوشیدن و استراحت کردن، چشمانداز زیبای ماسوله را هم تماشا کنید. ماسوله از پائین‌‌‌ترین خانه تا بالاترین خانه آن به ارتفاعی بیش از 110 متر می‌رسد
.
این شهر که دارای بیش از پانصد خانه پلکانی است، نقطه مشترک استان‌‌های گیلان، زنجان و اردبیل است. به همین خاطر در ماسوله میتوان از فرهنگ هر سه استان همجوار این منطقه را دید، اما لهجه و گویش اصلی مردم به گویش تالشی مربوط میشود. آب و هوای ماسوله در ایام گرم سال معتدل است و به دلیل واقع شدن در دامنه ارتفاعات زمستان‌‌های سرد و یخبندان دارد. درماسوله رودخانه پرآبی به نام رود ماسوله جریان دارد که از آب یخچال‌‌های طبیعی و چشمه‌‌‌های کوه‌‌های اطراف سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه در مسیر خود آبشار بسیار زیبايي را در ماسوله به وجود آورده که طبیعت‌گردان زیادی سالانه از آن بازدید میکنند
.
در ماسوله بازار بسیار زیبایی در پیچ و خم کوچه‌‌‌های زیبایش قرار دارد که بسیار دیدنی‌است. رستوران‌‌ها و مغاره‌‌‌های نانوایی، میوهفروشی، کلوچهپزی و حتی آهنگری جلوه‌ای ويژه به این بازار سنتی داده است. انواع صنایع دستی ساخت منطقه در این مکان یافت میشود. فروش محصولات محلی و سنتی در این بازارچه به گردشگران منبع درآمد در ماسوله است. نمای خانههای ماسوله با اندود نوعی خاک که زرد کمرنگ است پوشانده شده است. این یکدستی در رنگ ظاهری ساختمان‌‌ها و نبود سر و صدای ماشین‌‌‌ها و همچنین هوای بسیار سالم در آن چنان آرامشی را در ماسوله برقرار کرده است که انگار در کنار یک تابلو بزرگی ایستادهاید و در خلوت خود آن را تماشا میکنید. این آرامش رؤیایی چنان مسحور‌کننده است که آدم فراموش میکند، در خواب است یا در بیداری. پنجرههای چوبی و ارسی‌‌‌های زیبا که در کنارشان گلدان‌‌های شمعدانی روحی تازه به آنها داده است و با رنگهای زیبا و با نشاط خود چوب و خاک اطرافشان را زنده کردهاند هر بیننده را در سر جایش میخکوب میکند. به هر کوچه از ماسوله بروید، باغچه‌‌هایی آویزان در مقابل چشمتان سبز میشود. باغچه‌‌هایی که پر از گل‌‌های شمعدانی است و از ستون‌‌های چوبی ایوان خانهها یا در کنار پنجره‌‌ها آويزان شده است. این مناظر را در کمتر شهر و روستایی میتوان یافت که با این همه زیبایی و شادابی به مهمانان این خانههای گرم و باصفا خوشآمد بگویند
.
توصیه می‌کنیم که اگر از مسیر فومن به ماسوله می‌روید، حتماً به اندازه مسافت 80کیلومتر بنزین در باک ماشینتان داشته باشید. حتی‌الامکان زمان سفرتان را در روزهای غیرتعطیلی انتخاب کنید که در این صورت بیشتر به شما خوش می‌گذرد، برای این که در روزهای تعطیل گردشگران زیادی به این منطقه مسافرت میکنند و این باعث میشود که ترافیک سنگینی داشته باشید و جای پارک گیرتان نیاید.
علاوه بر اینها به علت شلوغی و کمی جا نتوانید به نحو احسن همه نقاط ماسوله را بازدید کنید. باز توصیه اکید می‌کنیم که حتماً مواظب نظافت محیطزیست این منطقه بکر و زیبا باشید. تعداد مراجعان به ماسوله خیلی زیاد است، لذا تصور کنید در هر روز اگر هزارنفر گردشگر به تعداد هزار عدد ظرف خالی چیپس یا پفک نمکی را در کوچه‌‌‌های ماسوله بیندازند، چه صحنه اسفناکی را داخل این شهر زیبا به وجود می‌آورند.
ماسوله تنها است
از خود پرسیده‌اید وقتی هوا سرد شد، در روستاهایی که نامی دارند و گردشگرانی مشتاق، چه می‌گذرد؟ شاید ندانید که وقتی نخستین باد‌های سرد وزید و فصل گشتن به پایان رسید، روستاهای نامداری چون ماسوله، ابیانه، آلاشت، کندلوس، کندوان و... خالی و خلوت میشود. این اما واقعیت دارد. نگاه نکنيد به این همه آدمی که در روزهای گرم تابستان به اینجا هجوم آورده‌اند. ماسوله بهار و تابستان، شهر دیگران است؛ شهر آنهایی که می‌آیند تا بروند، نه آنهایی که مانده‌اند و می‌مانند. اینها می‌آیند، از فومن که می‌گذرند، از میان جنگل که رد میشوند، مه را که می‌بینند به شوق می‌آیند و وقتی به شهر- روستای «سقف‌‌ها و حیاط‌ها» می‌رسند، آن‌قدر شعف دارند که سقف‌‌های فروریخته خانهها را نمی‌بینند. دوربین‌شان را در دست می‌گیرند، در کوچه‌‌ها می‌چرخند، عکس می‌گیرند، عروسک‌‌‌ها و جوراب‌‌های کاموایی را می‌خرند و می‌خندند.
نمی‌دانند چه زمستانی دارد اینجا، نمی‌دانند برف سنگين سقف‌‌ها را پائین می‌آورد. نمی‌دانند پائیز که بیاید، باران که ببارد، برف که بیاید، ماسوله هم به خواب می‌رود؛ می‌رود تا بهار از راه برسد و شهر- روستا خمیازه‌کشان، بدن پیرش را کش و قوسی بدهد و منتظر بنشیند تا باز هم، رفتنی‌‌ها بیایند و رونقی چندماهه به سرزمین پیر‌ها بدهند؛ جوان‌‌ها سال‌هاست رفته‌اند. آنهایی که هنوز در این خانهها مانده‌اند شاید بهتر از ما درباره ماسوله داوری کنند: هم‌اکنون دیگر چیزی به معنای روستای تاریخی ماسوله چندان مفهومی ندارد. اینجا بیشتر یک پارک جنگلی است که گردشگران فرهنگی خود را از دست داده و در عوض گردشگران خوش‌نشین به سراغ آن می‌آیند.
ماسوله از بین نرود
روستای تاریخی ماسوله از قطب‌های گردشگری کشور در سال‌های اخیر بوده است. در تعطیلات نوروز و تابستان، تعطیلات آخر هفته و ایام خاصی مانند تاسوعا و عاشورا که آئین خاصی در این مکان برگزار میشود شمار زیادی از گردشگران به ماسوله هجوم می‌آورند. در نگاه اول این امر مایه خوشحالی است. حضور گردشگران چرخ‌های اقتصادی منطقه را به گردش در می‌آورد و باعث توسعه میشود، اما واقعیت چیز دیگری است: رشد سامان نیافته گردشگری، به تخریب محیطزیست و بافت تاریخی این روستا انجامیده است. نخستین مشکل ساخت و ساز بی‌ضابطه در ماسوله است. ویلا‌های شخصی و چندین مهمانسرای متعلق به برخی سازمان‌ها و نهاد‌ها معماری سنتی روستا را مخدوش ساخته است. مشکل دیگر ساخت تله‌کابین و ایجاد پارکینگ طبقاتی است که باعث مخدوش شدن منظر فرهنگی این شهر تاریخی میشود و این موضوع از نظر ضوابط ملی و بین‌المللی تخلف است. از یاد نبریم که ماسوله زمستانی سرد دارد. در بقیه روزهای سال هم بیشتر روز‌ها هوا مه آلود است. با وجود این ساخت تله کابین چه سودی دارد؟ اگر با دقت به ماسوله نگاه کنید متوجه می‌شوید که با افزایش تعداد گردشگران، اهالی ماسوله به مشاغل واسطه‌ای وابسته به صنعت گردشگری روی آورده‌اند و بسیاری از هنر‌ها و صنایع بومی نظیر آهنگری، نجاری و چموش‌دوزی در شرف نابودی قرار گرفته‌اند. مغازه‌های ماسوله پر شده‌اند از اجناس چینی و پاکستانی و دیگر خبری از در و پنجرههای چوبی خراطی شده قدیمی نیست. جنگل‌های اطراف ماسوله هم این روز‌ها حال و روز خوبی ندارند. از یک طرف برای دسترسی آسان‌تر و ساخت جاده، جنگل را نابود کردهاند و از طرف دیگر زباله‌های ماسوله که بیشتر آنها توسط گردشگران تولید میشود در درون جنگل‌های اطراف سوزانده میشود. با این روند می‌ترسیم ماسوله از بین برود!
موزه ماسوله
در ورودی شهر ماسوله به‌موزهای بر می خورید که بر سردر آن تابلویی نصب است با عنوان «موزه مردمشناسی ماسوله». این موزه توسط فردی به نام فرهاد شرفی که علاقه زیادی به فرهنگ بومی و سنتی و تاریخی منطقه و مردم منطقه دارد و با مجوز میراث فرهنگی ساخته شده که در درون آن آثار فرهنگی دوره‌‌های مختلف از فرهنگ مردم منطقه به زیبايی جمعآوری و چیده شده است. این موزه به واسطه نام بانی آن به موزه شرفی هم معروف است. این اشیاء که از قدمت بسیاری برخوردارند به بیش از هزار سال سکونت انسان در این منطقه تاریخی را به نمایش گذاشته است که در تقسیم‌بندی خاصی مربوط به دوره‌‌های مختلف است. در این موزه وسایلی نظیر: تفنگ، ابزارآلات کشاورزی، نجاری، شکار، دامداری، طب سنتی، سفالینه‌‌های زیبا سنگ‌‌های گوناگون، آهن، مفرغ، وسایل چوبی، مسی، برنزی، چرم، لباس سنتی، وسایل ساختمانی و... جمع آوری شده است که در کنار هر کدام نام و مشخصاتشان نوشته شده است.
غذا‌‌ها و خوراکی‌‌های ماسوله
گیلان است و خوراکی‌‌ها و غذا‌‌های بسیار خوشمزه‌اش. میرزاقاسمی، مرغ ترش، کتهکباب و... را که در هر کجای دنیا ببینی یا بخورید
بی اختیار به یاد گیلان و مازندران و شهر‌‌های زیبایش و مردم مهربان و مهمان نوازش می‌افتید. اگر سر هر سفرهای این غذا‌‌ها را ببینی حتماً از صاحبخانه سؤال میکنی که شما اهل شمال هستید؟ به گیلان بروی و کته کباب نخوری از محالات است یا در رستورانهایش امکان ندارد زیتون پرورده و سیرترشی به همراه غذایت سفارش ندهی. ماسوله هم از این امر مستثني نیست و برای خود انواع غذا‌‌ها و خوردنی‌‌های محلی وسنتی خوشمزه سر سفرهاش دارد. خنشکوکو، قیسیپوننه، شامیماسوله، خورشت سیروشوید و..... از جمله غذا‌‌هایی است که فقط در ماسوله میتوانید بخورید. برای نمونه به درست کردن خورشت سیر و شوید اشاره میکنم که از موادی مثل: باقالای تازه، گوشت راسته بدون استخوان، سیر، زردچوبه، فلفل، نمک و تخممرغ درست میشود. پس یادتان باشد که با خوردن یکی از این غذا‌‌ها در زمان مسافرتتان در ماسوله لذت ببرید. شیرینی‌‌های اگردک، حلوای کنجدی، عسلحلوا، حلوای برنجی، کاکا و خرکاره دریج که نوعی کیک بسیار خوشمزه است و داخل ماهیتابه درست میشود که میتوانید به سوغات ببرید.
چموش دوزی در ماسوله
صنعت چموش‌دوزی از صنایع‌دستی فراموش شده در ماسوله است. ماسوله زمانی به این هنر شهره خاص و عام بود، اما امروزه در ماسوله که قدم می‌زنید تنها یک کارگاه چموش‌دوزی را مشاهده میکنید. چموش نوعی پای‌افزار بسیار قدیمی است که هزاران سال قدمت داشته و در انواع مختلف بدون پاشنه و از جنس چرم ساخته میشود.
چموش‌دوزی در گیلان رونق داشت، اما اهالی ماسوله معروف‌ترین چموشدوزان گیلان بودند. در حال حاضر گیلانی‌ها دیگر از این کفش استفاده نمی‌کنند و اگر قرار باشد این صنعت دوباره رونق گیرد باید چموش‌هایی تهیه شود که رویه آن با رنگهای مختلف از نخ‌های ابریشمی و سیم گلابتون بافته و برای راه رفتن روی فرش مناسب باشد.
در گذشته اکثر روستاییان، دامداران و کشاورزان گیلانی از چموش استفاده می‌کردند که با رواج کفش‌‌های ماشینی و انواع پای‌افزار لاستیکی و پارچه‌ای، امروزه استفاده از چموش بسیار کم شده است. چموش را غالبا از چرم ساده و بدون رنگ تهیه می‌کردند، اما اگر می‌خواستند که چرم را رنگ کنند، از رنگ گیاهی همچون رنگ پوست انار استفاده می‌شده است. چموش اصیل را از چرم دباغی شده گاومیش برای مردان یا بز برای زنان می‌ساختند و به همین جهت در جا‌هایی که دوخت چموش متداول بود، تشکیلات دباغی و دباغخانه رو به راه و دباغخانه‌‌هایی در حوالی چموشدوزان وجود داشت. کارگاه‌‌های دباغی که خود نیز از مشاغل قدیمی این منطقه، بخصوص صنایع دباغی ماسوله را تشکیل میداد، کارش تبدیل پوست گاو و گوسفند به چرم بود.
قله شاه معلم
مسیری زیبا و دیدنی را به کوهنوردان عزیز توصیه می‌کنیم که به قول معروف هم فال است و هم تماشا. اگر از جاده ماسوله به سمت خلخال بروید، قلهای سترگ را میبینید که در بین همه قله‌‌های منطقه خودنمایی میکنـد و یــک ســر و گـردن از قله‌‌های اطرافش بلندتر نشان میدهد. این قله با بیش از 3000 متر ارتفاع در رشته کوه البرز در استان گیلان واقع شده است. نام این قله شاه معلم است. شاه معلم در نزدیکی شهر ماسوله است و مسیر صعود به این قله هم از ماسوله شروع میشود. از ماسوله برای صعود به این قله زیبا حدود پنج ساعت وقت نیاز است. پس از حرکت از ماسوله به مسیر لشگرگاه میرسید این مسیر که پوشیده از جنگل و سبزه است به قدری زیبا است که نمیتوان از آن دل کند و ادامه مسیر را پیمود، اما مقصد قله شاهمعلم است، پس مجبورید وقت خود را تنظیم کنید و لشگرگاه را که آخرین منطقه جنگلی است و بعد از آن به پوشش کوهستانی میرسید ، ترک کنید تا برای صعود وقت کم نیاورید. در ادامه مسیر به بقعه مبارک امامزادهای میرسید که در کنار آن چشمه آبی وجود دارد، ظرف آب خود را از آب گوارا و زلال این چشمه پر کنید تا در ادامه مسیر به بیآبی برنخورید ضمناً در این منطقه که به کهنه ماسوله هم معروف است ایستگاه هواشناسی هم جهت اطلاع از وضع آب و هوای منطقه وجود دارد، که شما را از آخرین وضعيت آب و هوا آگاه میکند. همین طور که مسیر را ادامه میدهید در ارتفاع به گردنه‌ای میرسید که جاده ماسوله به خلخال از آن رد میشود. شواهد نشان میداد که این جاده در ماه‌‌های پربرف و سرد سال نیمه بسته باشد و رفت و آمد در آن بندرت انجام میشود. اما در ماه‌‌های گرم سال خصوصاً بهار بسیار زیباست و منظره زیبایی دارد. در این فصل تمام مسیر پر از گل‌‌های خودرو بهاری میشود، انگار فرش هزار رنگی پهن کرده باشند. فضای زیبا و درختان تمشک، گوجه صحرایی و ازگیل شما را به خوردن میوه‌‌های خوشمزه دعوت میکنند، اما حواستان باشد که این میوه‌‌های خوشمزه شما را از گروه دور نکند. هنوز شما در منطقه کهنه ماسوله هستید و این منطقه برای شب ماندن هم مناسب است.
درمسیر به منطقه بند میرسید که چشمه معروفی به نام خارن در آن جاری است. با برداشتن آب از چشمه در ادامه مسیر به هفتخونی میرسید که از آنجا و در پائین یال شاهالبرز مرتعي دیده میشود که چوپان‌‌ها گوسفندان خود را در فصل‌‌های گرم سال به این منطقه می‌برند. پس از کمی استراحت و تماشای طبیعت زیبای مناطق دوردست و شکر به درگاه خداوند متعال که این همه نعمت را در اختیار ما انسان‌‌ها گذاشته است به مسیرتان ادامه دهید که به بالای قله میرسید. در این نقطه قله که بایستيد در سمت راست شما ماسال و مناطق بکر و طبیعت زیبایش را میتوانید ببیند، روبه‌رویتان خلخال و سمت چپ شما زنجان واقع شده است.
منبع
روزنامه ایران 22 اسفند 1391 شماره 5321 صفحه 10
آخرین ویرایش:
منم ببرید ماسوله
