از ديرباز كه حرفه پزشكي به سبك امروزي وجود نداشت و امكاناتي چون ام.آر.آي و سي‌تي‌اسكن نبود ، بيماران روحي را به زنجير و بيماران تشنجي را به فلاخن مي‌بستند و در آب سرد رها مي‌كردند. تصور بر اين بود كه بيماران جن‌زده شده‌اند و با رمل و اسطرلاب و تاس و تشت هر بلايي كه بود سر آنها مي‌آوردند، حال آن كه دچار صرع بودند.
در حال حاضر پيشرفت علم همه چيز را روشن كرده و دلايل اين بيماري در انواع مختلف خود كه از دوران نوزادي تا كهنسالي مي‌تواند بيمار را گرفتار كند، بخوبي شناخته شده است.
بيماري صرع يا غش يا تشنج، يك نوع كاهش سطح هوشياري موقت است و اگر بموقع رسيدگي و درمان شود، قابل كنترل مي‌باشد. صرع در هر سني كه باشد، نياز به رسيدگي، بررسي و درمان دارد. بنابراين بي‌اهميت انگاشتن آن و درمان‌هاي خودسرانه، پاسخگو نيست.
نوعي از اين بيماري كه در نوزادان با پرش‌هاي شبانه ديده شده و بعضا خودبه‌خود مرتفع مي‌شود، مي‌تواند به لحاظ زردي دوران نوزادي يا مشكلات هنگام زايمان و دوران بارداري باشد و بعضي نيز مي‌تواند جنبه ژنتيك يا ارثي داشته باشد. از انواع ديگر كه در سنين خردسالي، بيمار را درگير مي‌كند، تب و تشنج است كه تا سنين مدرسه قابل كنترل است.
يكي از موارد نسبتا شايع ديگر در سنين خردسالي، پس از گريه زياد ايجاد مي‌شود و به طور عاميانه ريسه رفتن ناميده مي‌شود كه مي‌تواند نوعي تشنج باشد و بايد درمان شود. همچنين تعداد معدودي از كودكان با تب و تشنج در سال‌هاي آتي مبتلا به تشنج نوع بزرگسالي مي‌شوند.
نوع ديگري از تشنج كه تا دوران جواني ادامه دارد، صرع كوچك يا پتي‌مالpetimal نام دارد كه با وقفه‌هاي لحظه‌اي و جاانداختن لغت هنگام ديكته نوشتن يا قطع صحبت هنگام مكالمه خود را نشان مي‌دهد.
تشنج ممكن است در خواب ايجاد شود كه در اين موارد بيمار پس از بيدار شدن از خواب از طريق به هم ريختن رختخواب خود يا گزيدن لب و زبان يا به وسيله اطرافيان از وضعيت خود آگاه مي‌شود. در نوع ديگري از تشنج كه به صرع لب گيجگاهي معروف است، فرد با انجام حركات يا گفتن الفاظ نامتناسب باعث نگراني اطرافيان خود مي‌شود و اين حالت از چند ثانيه تا چند دقيقه طول مي‌كشد.
اعمال و رفتاري كه فرد انجام مي‌دهد، طوري است كه خود فرد متوجه آن نيست و كاملا غيرارادي و بيمارگونه است اگرچه به‌نظر هدفدار بيايد. او حتي ممكن است در حين اين رفتار خطرناك به خود و اطرافيان آسيب برساند. صرع اتونوم نيز صرعي است كه همراه با تعريق، گرگرفتگي و تپش قلب است. نوع كامل صرع يا تشنج كه مردم آن را به عنوان غش يا صرع مي‌شناسند، صرع بزرگ يا گراندمال است.
بيمار قبل از كاهش سطح هوشياري و بيهوشي ممكن است از شروع تشنج خود آگاه شود، مثلا دچار ضعف، گيجي، تهوع و استفراغ شود. در اين نوع تشنج فرد پس از بيهوشي دچار حركات غيرعادي دست‌ها و پاها و بي‌اختياري ادرار، كف كردن دهان و گاز گرفتن لب و زبان مي‌شوند. اين مراحل ممكن است از يك تا چند دقيقه طول بكشد و پس از آن فرد دچار ضعف و بي‌حالي شود و حالت گيجي و خواب‌آلودگي يك تا دو روز ادامه دارد.
در موارد نادر، اين صرع مي‌تواند پايدار بماند كه بسيار خطرناك است بنابراين در تمام انواع موارد گفته شده بايد به پزشك متخصص مراجعه و ضمن انجام آزمايش‌ها و بررسي‌هاي لازم از نظر مغز و اعصاب، درمان مناسب صورت‌گيرد و از انجام درمان‌هاي غيرعلمي و عاميانه خودداري شود.
دكتر بهروز نيكنام
متخصص مغز و اعصاب
متخصص مغز و اعصاب
