بسیاری از تهرانی ها هرروز از کنار خیابان هایی می گذرند
که نام هر یک از آن ها با داستان یا سرنوشت یک شخص گره خورده است،
اما از آن اطلاع چندانی ندارند.
شاید شناخت این داستان ها یا به دیگر سخن وجه وجه تسمیه این محلات و حتی خیابان ها
به درک هر چه بهتر محیط زندگی کمک کند و راهگشایی برای پژوهش های تاریخ شهری باشد.
سید خندان:
سید خندان نام ایستگاه اتوبوسی در جاده قدیم شمیران بوده است.
"سید خندان" پیرمردی دانا بوده که پیشگویی های او زبانزد مردم در سی یا چهل سال پیش بوده است.
دلیل نامگذاری این منطقه نیز احترام به این پیر مرد بوده است.
فرمانیه:
در گذشته املاک زمین های این منطقه متعلق به کامران میرزا نایب السلطنه بوده است
و بعد از مرگ وی به عبداحسین "میرزا فرمانفرما" فروخته شده است.
فرحزاد:
این منطقه به دلیل آب و هوای فرح انگیزش به همین نام معروف شده است.
شهرک غرب:
دلیل اینکه این محله به نام شهرک غرب معروف شد ساخت مجتمع های مسکونی این منطقه با طراحی و معماری مهندسان آمریکایی و به مانند مجتمع های مسکونی آمریکایی بوده و در گذشته نیز محل اسکان بسیاری از خارجی ها بوده است.
آجودانیه:
آجودانیه در شرق نیاوران قرار دارد و تا اقدسیه ادامه پیدا می کند.
"آجودانیه" متعلق به رضا خان اقبال السلطنه وزیر قورخانه ناصرالدین شاه بوده، او ابتدا آجودان مخصوص شاه بوده است.
اقدسیه:
نام قبلی اقدسیه (تا قبل از 1290 قمری) حصار ملا بوده است.
ناصرالدین شاه زمین های آنجا را تبدیل به باغ نموده و برای یکی از همسران خود به نام امینه اقدس (اقدس الدوله)
کاخی ساخت و به همین دلیل این منطقه به اقدسیه معروف شد.
محله دربند از دهکده های قدیمی شمیران در شمال باغ سعد آباد و مناطق گردشگری شهر تهران است.
خیابان ولی عصر:
طولانی ترین خیابان شهر تهران و خاورمیانه خیابان ولیعصر است که در ابتدا به نام خیابان پهلوی نامگذاری شد،
و در سال های اول حکومت رضاشاه ساخته شد. طول آن 18/6 کیلومتر است
که از میدان راه آهن تهران شروع و به میدان تجریش در منطقه شمیرانات ختم می شود.
این خیابان دارای پیاده رو ، جوی بزرگ آب و حدود یازده هزار چنار در دو طرف خود است.
خیابان ولیعصر یکی از مراکز سنتی خرید تهران است و پارک های بزرگ چون پارک ملت و ساعی در حاشیه این خیابان قرار دارند.
میدان حسن آباد:
میدان حسن آباد از ابنیه دوره پهلوی اول است.تا قبل از طرح تووسعه تهران چهارراهی کوچک بود.
منطقه حسن آباد که ناحیه شمال غرب آن روزهای ظهران به شمار می آمد یکی از بزرگترین باغ های شهر بود.
این باغ متعلق به میرزا یوسف آشتیانی بود که استخر بزرگ آن محل کنونی فارت ایتالیاست.
مستوفی الممالک قبل از گسترش یافتن طهران و خراب خراب شدن حصار شاه طهماسبی به سال 1286 ه.ق
بیشتر زمین های بیرون حصار تا بهجت آباد و از آنجا تا یوسف آباد ونک و اوین را خریداری کرد.
پس از بزرگ شدن طهران باغ بزرگی احداث و آن را به نام پسرش حسن، "حسن آباد"
نامگذاری کرد. این وجه تسمیه حسن آباد است.
میدان قزوین:
پس از تخریب حصار ناصری در حوالی محل دروازه قزوین،بلدیه تهران در عصر پهلوی اول ، میدانی بنا نهاد که نام "میدان قزوین" به خود گرفت.
تهران در دو محل دو دروازه با نام قزوین داشته است.
یکی دروازه عتیق قزوین که در حصار صفوی و در میدان شاهپور (وحدت اسلامی) قرار داشت و دیگری همین درووازه که در حصار ناصری واقع بود.
میدان توپخانه:
میدان توپخانه،میدان سپه یا میدان امام خمینی نام میدانی تاریخی واقع در مرکز تهران است.
این میدان در سال 1284 شمسی به دستور امیر کبیر احداث و ساختمان های اطراف آن بار ها تخریب و نوسازی شده اند.
میدان توپخانه از گذشته های دور مرکز حمل و نقل و ترافیک شهر تهران و همچنین محل تجمعات اعتراضی و اعدام برخی از محکومان معروف بوده است.
این مدان در حال حاضر نوعی مرکزیت اداری و تجاری دارد.
جوادیه(در جنوب تهران):
بسیاری از زمین های جوادیه متعلق به آقای فردانش بوده است که اهالی محل به او جواد آقا بزرگ لقب داده بودند.
مسجد جامعی نیز توسط جواد آقا بزرگ در این منطقه بنا نهاده شده که به نام مسجد فردانش هم معروف است.
داودیه(بین میرداماد و ظفر):
میرزا آقا خان نوری صدر اعظم اراضی این منطقه را برای پسرش، میرزا داود خان،
خرید و آن را توسعه داد. این منطقه در ابتدا ارغوانیه نام داشت و بعد ها به دلیل ذکر شده "داودیه" نام گرفت.
دزاشیب(در نزدیکی تجریش):
روایت شده است که قلعه بزرگی در این منطقه "آشب" وجود داشته است و در گذشته نیز به این منطقه دزآشوب و دزج سفلی و در لهجه محلی ددرشو می گفتند.
نیاوران:
نام قدیم این منطقه گردوی بوده است . برخی معتقدند در زمان ناصرالدین شاه نام این ده به نیاوران تغییر کرده است به این ترتیب که نیاوران مرکب از "نیا" (حد،عظمت و قدرت)؛"ور" (صاحب) و "ان" علامت نسبت است و در مجموع یعنی کاخ دارای عظمت.
پل چوبی:
قبل از اینکه شهر تهران به شکل امروزی خود درآید،
دور شهر دروازه هایی بنا شده بود تا دفاع از شهر ممکن باشد.
یکی از دروازه ها دروازه شمیران بود با خندق هایی پر از آب در اطرافش که برای عبور از آن ، از پلی چوبی استفاده می شد.
امروزه از این دروازه و آن خندق پر از آب اثری نیست،اما این محل همچنان به نام پل چوبی معروف است.
گیشا:
نام گیشا که در ابتدا کیشا بوده است برگرفته از نام دو بنیانگذار این منطقه (کینژاد و شاپوری ) می باشد.
که نام هر یک از آن ها با داستان یا سرنوشت یک شخص گره خورده است،
اما از آن اطلاع چندانی ندارند.
شاید شناخت این داستان ها یا به دیگر سخن وجه وجه تسمیه این محلات و حتی خیابان ها
به درک هر چه بهتر محیط زندگی کمک کند و راهگشایی برای پژوهش های تاریخ شهری باشد.
سید خندان:
سید خندان نام ایستگاه اتوبوسی در جاده قدیم شمیران بوده است.
"سید خندان" پیرمردی دانا بوده که پیشگویی های او زبانزد مردم در سی یا چهل سال پیش بوده است.
دلیل نامگذاری این منطقه نیز احترام به این پیر مرد بوده است.
فرمانیه:
در گذشته املاک زمین های این منطقه متعلق به کامران میرزا نایب السلطنه بوده است
و بعد از مرگ وی به عبداحسین "میرزا فرمانفرما" فروخته شده است.
فرحزاد:
این منطقه به دلیل آب و هوای فرح انگیزش به همین نام معروف شده است.
شهرک غرب:
دلیل اینکه این محله به نام شهرک غرب معروف شد ساخت مجتمع های مسکونی این منطقه با طراحی و معماری مهندسان آمریکایی و به مانند مجتمع های مسکونی آمریکایی بوده و در گذشته نیز محل اسکان بسیاری از خارجی ها بوده است.
آجودانیه:
آجودانیه در شرق نیاوران قرار دارد و تا اقدسیه ادامه پیدا می کند.
"آجودانیه" متعلق به رضا خان اقبال السلطنه وزیر قورخانه ناصرالدین شاه بوده، او ابتدا آجودان مخصوص شاه بوده است.
اقدسیه:
نام قبلی اقدسیه (تا قبل از 1290 قمری) حصار ملا بوده است.
ناصرالدین شاه زمین های آنجا را تبدیل به باغ نموده و برای یکی از همسران خود به نام امینه اقدس (اقدس الدوله)
کاخی ساخت و به همین دلیل این منطقه به اقدسیه معروف شد.
محله دربند از دهکده های قدیمی شمیران در شمال باغ سعد آباد و مناطق گردشگری شهر تهران است.
خیابان ولی عصر:
طولانی ترین خیابان شهر تهران و خاورمیانه خیابان ولیعصر است که در ابتدا به نام خیابان پهلوی نامگذاری شد،
و در سال های اول حکومت رضاشاه ساخته شد. طول آن 18/6 کیلومتر است
که از میدان راه آهن تهران شروع و به میدان تجریش در منطقه شمیرانات ختم می شود.
این خیابان دارای پیاده رو ، جوی بزرگ آب و حدود یازده هزار چنار در دو طرف خود است.
خیابان ولیعصر یکی از مراکز سنتی خرید تهران است و پارک های بزرگ چون پارک ملت و ساعی در حاشیه این خیابان قرار دارند.
میدان حسن آباد:
میدان حسن آباد از ابنیه دوره پهلوی اول است.تا قبل از طرح تووسعه تهران چهارراهی کوچک بود.
منطقه حسن آباد که ناحیه شمال غرب آن روزهای ظهران به شمار می آمد یکی از بزرگترین باغ های شهر بود.
این باغ متعلق به میرزا یوسف آشتیانی بود که استخر بزرگ آن محل کنونی فارت ایتالیاست.
مستوفی الممالک قبل از گسترش یافتن طهران و خراب خراب شدن حصار شاه طهماسبی به سال 1286 ه.ق
بیشتر زمین های بیرون حصار تا بهجت آباد و از آنجا تا یوسف آباد ونک و اوین را خریداری کرد.
پس از بزرگ شدن طهران باغ بزرگی احداث و آن را به نام پسرش حسن، "حسن آباد"
نامگذاری کرد. این وجه تسمیه حسن آباد است.
میدان قزوین:
پس از تخریب حصار ناصری در حوالی محل دروازه قزوین،بلدیه تهران در عصر پهلوی اول ، میدانی بنا نهاد که نام "میدان قزوین" به خود گرفت.
تهران در دو محل دو دروازه با نام قزوین داشته است.
یکی دروازه عتیق قزوین که در حصار صفوی و در میدان شاهپور (وحدت اسلامی) قرار داشت و دیگری همین درووازه که در حصار ناصری واقع بود.
میدان توپخانه:
میدان توپخانه،میدان سپه یا میدان امام خمینی نام میدانی تاریخی واقع در مرکز تهران است.
این میدان در سال 1284 شمسی به دستور امیر کبیر احداث و ساختمان های اطراف آن بار ها تخریب و نوسازی شده اند.
میدان توپخانه از گذشته های دور مرکز حمل و نقل و ترافیک شهر تهران و همچنین محل تجمعات اعتراضی و اعدام برخی از محکومان معروف بوده است.
این مدان در حال حاضر نوعی مرکزیت اداری و تجاری دارد.
جوادیه(در جنوب تهران):
بسیاری از زمین های جوادیه متعلق به آقای فردانش بوده است که اهالی محل به او جواد آقا بزرگ لقب داده بودند.
مسجد جامعی نیز توسط جواد آقا بزرگ در این منطقه بنا نهاده شده که به نام مسجد فردانش هم معروف است.
داودیه(بین میرداماد و ظفر):
میرزا آقا خان نوری صدر اعظم اراضی این منطقه را برای پسرش، میرزا داود خان،
خرید و آن را توسعه داد. این منطقه در ابتدا ارغوانیه نام داشت و بعد ها به دلیل ذکر شده "داودیه" نام گرفت.
دزاشیب(در نزدیکی تجریش):
روایت شده است که قلعه بزرگی در این منطقه "آشب" وجود داشته است و در گذشته نیز به این منطقه دزآشوب و دزج سفلی و در لهجه محلی ددرشو می گفتند.
نیاوران:
نام قدیم این منطقه گردوی بوده است . برخی معتقدند در زمان ناصرالدین شاه نام این ده به نیاوران تغییر کرده است به این ترتیب که نیاوران مرکب از "نیا" (حد،عظمت و قدرت)؛"ور" (صاحب) و "ان" علامت نسبت است و در مجموع یعنی کاخ دارای عظمت.
پل چوبی:
قبل از اینکه شهر تهران به شکل امروزی خود درآید،
دور شهر دروازه هایی بنا شده بود تا دفاع از شهر ممکن باشد.
یکی از دروازه ها دروازه شمیران بود با خندق هایی پر از آب در اطرافش که برای عبور از آن ، از پلی چوبی استفاده می شد.
امروزه از این دروازه و آن خندق پر از آب اثری نیست،اما این محل همچنان به نام پل چوبی معروف است.
گیشا:
نام گیشا که در ابتدا کیشا بوده است برگرفته از نام دو بنیانگذار این منطقه (کینژاد و شاپوری ) می باشد.
