تکثير و پرورش ماهي قزل آلا _ قسمت دوم : اختصاصات آب كانال پرورشي

وحید بلوچی

عضو جدید
همونطور كه همه ميدونيم قزل آلا از ماهيان سردآبي هست، پس درجه حرارت آب كانال تكثير و پرورش قزل آلا بايد بين 7 تا 15 درجه سانتيگراد باشه. دماي آب نبايد نوسانات ناگهاني داشته باشه، چرا كه تغييرات ناگهاني فاكتورهاي اصلي آب مثل حرارت، اكسيژن و اسيديته اثرات خيلي مخربي بر تغذيه و رشد ماهيان داره و اگه با هم همراه باشند باعث مرگ و مير بيشتر ميشه.
از اصلي ترين خواص آب كارگاه، مواد معدني آن هست كه تحت تاثير درجه حرارت، ميزان بارندگي، شيب زمين، جوامع گياهي منطقه و مواد معدني درون سنگ ها و بستر زمين مي باشد . اگه تبخير آب بالا باشه، مقدار مواد معدني افزايش پيدا ميكنه و برعكس اگه بارندگي زياد باشه مواد معدني كم ميشه و يا اصلا در آب ديده نميشه. آبي كه از نواحي آهكي عبور ميكنه از طرفي براي استخوان بندي ماهيان مفيد هست و از طرفي هم اسيديته آب رو متعادل ميكنه.
اگه كانال ما در منطقه اي باشه كه جريان آب زياد نيست و يا از آب چشمه استفاده ميكنيم يا آب كانال كمي گل آلود هست، پس مشكل كمبود اكسيژن رو حتما خواهيم داشت. راه حل اين مشكل هم هوادهي علمي و مناسب هست. انواع هواده ها براي كانال هاي قزل آلا طراحي شده اند كه ميشه به هواده هاي فواره اي، آبشاري، تيوبي و پمپي اشاره كرد.
اكسيژن محلول در آب يكي ديگه از فاكتورهاي تعيين كننده در پرورش قزل آلا هست. در آبهباي طبيعي، اكسيژن محلول آب، بين 4 تا 12 قسمت در ميليون (p.p.m) هست. اين مقدار در استخرهاي قزل آلا به خاطر تنفس ماهيان پايين تر هست و در 84 درصد كانال ها، بين 5 تا 9 پي پي ام هست. اگه مقدار اكسيژن محلول كمتر از 5 ميلي گرم در ليتر بشه، ناراحتي هاي تنفسي شروع ميشه و اگه كمتر از 3 پي پي ام بشه، در فصل گرما شاهد تلفات خواهيم بود. در حقيقت حداقل اكسيژن مورد نياز قزل آلا در كانال پرورشي، 5 ميلي گرم در ليتر و اپتيمم آن 7 ميلي گرم در ليتر هست. بهترين روش اندازه گيري اكسيژن محلول آب، روش وينكلر (Winkler) هست كه به دليل مفصل بودن اون ترجيح ميدم بحث رو خسته كننده نكنم و در يه پست ديگه بهش بپردازيم.
اسيديته يا پي اچ، فاكتور بعدي هست كه بايد مد نظر قرار داد. پي اچ آب بين 0 تا 14 درجه متغير هست كه هرچه از 7 به صفر نزديكتر بشيم خاصيت اسيدي آب بيشتر ميشه و هر چه از 7 به 14 نزديكتر بشيم خاصيت بازي آب افزايش پيدا ميكنه. بنابراين نقطه 7، نشان دهنده پي اچ خنثي هست. بهترين رنج اسيديته براي قزل آلا بين 7/6 تا 2/8 هست. البته اگه آب كمي قليايي باشه بهتر از اين هست كه كمي اسيدي باشه. براي اندازه گيري پي اچ آب دو روش داريم، روش الكترومتريك و روش رنگ سنجي (كالري متريك). روش اول دقت خيلي بالايي داره كه در اون بايستي از بعضي معرف هاي شيميايي استفاده كرد. ولي روش دوم ساده تر هست و فكر ميكنم همگي در دوران دبيرستان اين روش رو تجربه كرده باشيم و اون استفاده از كاغذ پي اچ سنج هست.
مسئله مهم بعدي، تهويه و بازچرخاني آب هست. هرچه تهويه استخرها و اكسيژن دهي آنها علمي تر باشه، منفعت آنها هم بيشتر ميشه. مثلا اگه ما 40 عدد كانال پرورشي داشته باشيم، اونها رو در 4 رديف قرار ميديم كه در هر رديف 10 عدد كانال وجود داره. قبل از اينكه آب وارد كانال اول بشه، اون رو از هواده عبور ميديم. اين باعث ميشه كه آب تا حداقل كانال پنجم، اكسيژن كافي داشته باشه. حالا بعد از اينكه آب از كانال پنجم خارج شد، يك هواده ديگه نصب ميكنيم و به اين ترتيب دوباره تا 5 كانال ديگه اكسيژن كافي داريم. كارگاه تكثير و پرورش قزل آلاي فيلمور (Filmor) در جنوب كاليفرنيا از اين روش استفاده كرده و هر كانال در هر سال حدود 7 تن ماهي توليد ميكنه !
با هوادهي آب، قسمت اعظم گازكربنيك خارج ميشه و اكسيژن گيري مناسبي انجام ميشه ولي هوادهي تاثير زيادي بر آمونيوم آب نداره و مسئله آمونيوم از خطرناكترين مسائل پرورش قزل آلا هست. بازسازي آب بايد طوري باشه كه علاوه بر دفع دي اكسيد كربن و تامين اكسيژن، ازت و آمونيوم مضر رو از آب بگيره تا حدي كه فقط لازم باشه 2 تا 10 درصد آب تازه رو وارد سيستم كرد. آمونيوم معظلي هست كه در اثر كاتابوليزم غذا در بدن ماهي بوجود مياد و مانع استفاده مجدد از آب ميشه. باكتري هاي نيتروزوموناس و نيتروكوكوس، آمونياك رو به اسيد نيترو تبديل ميكنند. اسيد نيتروبوسيله نيتروباكترها به اسيد نيتريك تبديل ميشه. بعد از اون اسيد نيتريك با تركيب با باز موجود در آب، ابتدا به نيتريت و سپس نيترات تبديل ميشه كه در بازچرخش آب، ماده اي بي ضرر هست.
به منظور كشت نيترو باكترها، ما نياز به بسترهاي *****ي داريم. اين بسترها شامل 120 سانتيمتر تكه سنگ ريز و 30 سانتيمتر پوسته صدف تازه دريايي خرد شده هست. اين لايه صدفي، مواد جامد موجود در آب رو ميگيره و از اين مواد جامد بعنوان ماده غذايي براي رشد و نمو باكتري هاي تجزيه كننده آمونيوم استفاده ميكنه. وسعت اين *****ها بر حسب مقدار آب ورودي مازاد هر واحد سطح اون محاسبه ميشه. يعني اينكه به ازاي هر 40 ليتر در دقيقه آب بازسازي، يك متر مربع بستر *****ي لازم هست.
*****ها بايد حداقل هفته اي 2 بار تميز شوند. نحوه تميز كردن *****ها به اين شكل هست كه ورودي آب به بستر *****ي رو ميبنديم و آب ***** رو تا عمق 30 سانتيمتر تخليه ميكنيم. بعد يه هواده رو به مدت 1 تا 2 ساعت روشن ميكنيم و هوا رو به ميزان 450 ليتر در دقيق طوري از بالا به پايين به بستر *****ي ميدميم كه لايه صدفي با لايه سنگي مخلوط نشه. 20 دقيقه آخر تميزسازي بايد شامل ريختن آب تميزبه درون *****ها و خروج آب از لوله خروجي باشه تا *****ها كاملا تميز شوند. نكته مهم اينكه اگه از دارو يا مواد شيميايي در كانال استفاده كرديم، نبايد اين آب وارد بسترهاي *****ي بشه چون خيلي از مواد شيميايي موجب كشته شدن باكتري هاي تجزيه كننده آمونيوم ميشه.
 

Similar threads

بالا