معيار تشخيص چاقي بر چه مبنايي است
همه چيز در مورد چاقی
-
براي تشخيص چاقي از اندازه گيري بي ام آي (BMI=body mass index) استفاده مي شود كه از تقسيم وزن (كيلوگرم) بر قد (متر) به دست مي آيد. البته عوامل ديگري هم در تقسيم بندي چاقي از نظر شدت موثر است كه از جمله مي توان به توزيع چربي در قسمت هاي مختلف بدن، دور كمر، دور مچ دست و ميزان جثه افراد اشاره كرد. معيار BMI براي سنجش چاقي در بزرگسالان است و در كودكان بسته به سنين مختلف فرمولاسيون هاي متفاوت ارائه شده است.
علل چاقي چيست؟
همانطور كه در ابتداي بحث اشاره شد عوامل بسيار زيادي در بروز چاقي موثر هستند اما به طور عمده علت هاي شناخته شده به قرار زير است.
الف - علل ژنتيكي: بين ۷۰ - ۲۵ درصد از تغييرات غيرطبيعي در وزن بدن ناشي از مسائل مربوط به ژن است. علت بالا بودن طيف حداقل و حداكثر ذكر شده تفاوت منابع علمي و كتب مرجع چاقي است ولي در كل بايستي اذعان داشت كه نقش عوامل ژنتيكي در چاقي ثابت شده است و با توجه به مطالعات خانوادگي كه هم خواني BMI را در منسوبين درجه اول نشان داده است، اين موضوع به اثبات رسيده است كه نقش اختلالات ژنتيكي چيزي غيرقابل انكار است. طبق تحقيقات انجام گرفته مشخص شده است كه عواملي چون سوخت وساز پايين در حال استراحت، اثر حرارتي كم مواد غذايي و يا عدم سوخت وساز كامل چربي به همراه تمايل زياد بدن بر اثر استفاده از كربوهيدرات ها (مواد قندي) به عنوان سوخت مي توانند زمينه ژنتيكي چاقي را نشان دهند.
ب- عوامل محيطي: اختراعات و ابداعات مختلف در جهت راحتي انسان به طور غيرمستقيم سبب افزايش چشمگير چاقي در دنيا شده است. اتومبيل، آسانسور، پله برقي، ماشين هاي لباسشويي و ظرفشويي، دستگاه هاي كنترل از راه دور، مايكروويو و هزاران مورد ديگر همگي انسان را از تحرك بازداشته و از طرف ديگر غذاهاي آماده، رستوران ها و توليد مواد غذايي در بسته بندي هاي بزرگ مثل سس مايونز خانواده، چيپس خانواده و... عوامل مساعدي براي حركت كمتر و مصرف بيشتر را فراهم آورده است به طور كلي داده هاي فوق بيانگر اين مطلب است كه افزايش شيوع چاقي در دو يا سه دهه اخير ممكن است ناشي از كاهش در مصرف انرژي باشد كه با كاهش مساوي در دريافت انرژي نبوده است.
ج- بيماري ها: بسياري از بيماري ها با توجه به مكانيسم آنها باعث چاقي مي شود. كم كاري غده تيروئيد سبب كاهش هورمون هاي تيروئيدي مي شود كه اين هورمون ها نقش بسيار مهمي در سوخت وساز مواد غذايي در بدن دارند و كم شدن آنها باعث ذخيره سازي چربي و در نتيجه چاقي مي شوند.
[بيماري هاي ديگري چون اختلالات عصبي _ عضلاني، بيماري هاي استخوان و مفاصل به صورت غيرمستقيم و از طريق كاهش فعاليت باعث چاقي مي شوند. اختلال در هورمون هاي جنسي چه در زنان و چه در مردان ممكن است تعادل متابوليكي بدن را به هم زده و يكي از عوارض خود را با چاقي نشان دهد.
ج- بيماري ها: بسياري از بيماري ها با توجه به مكانيسم آنها باعث چاقي مي شود. كم كاري غده تيروئيد سبب كاهش هورمون هاي تيروئيدي مي شود كه اين هورمون ها نقش بسيار مهمي در سوخت وساز مواد غذايي در بدن دارند و كم شدن آنها باعث ذخيره سازي چربي و در نتيجه چاقي مي شوند.
[بيماري هاي ديگري چون اختلالات عصبي _ عضلاني، بيماري هاي استخوان و مفاصل به صورت غيرمستقيم و از طريق كاهش فعاليت باعث چاقي مي شوند. اختلال در هورمون هاي جنسي چه در زنان و چه در مردان ممكن است تعادل متابوليكي بدن را به هم زده و يكي از عوارض خود را با چاقي نشان دهد.
د- داروها: بسياري از داروها در افزايش وزن نقش دارند. اين اثرات ممكن است مستقيم باشد مثل داروهاي ضدبارداري يا كورتون ها و يا در اثر پيامدهاي ناشي از دارو باشد مثل داروهاي ضدافسردگي و ضداضطراب كه با ايجاد خواب آلودگي و بي تحركي سبب كاهش در مصرف انرژي مي شوند.
ه _ اختلالات عصبي و مشكلات رواني: كه با توجه به غيرفعال كردن افراد سبب چاقي شده و مصرف داروهاي مختلف اين اثرات را دوچندان مي نمايد.
روش هاي درمان چاقي چيست؟
امروزه روش هاي بسيار زيادي براي درمان اين بيماري خطرناك ارائه شده است كه موثرترين، مقبول ترين، علمي ترين و سالم ترين آنها در ذيل توضيح داده مي شود:
الف _ رژيم درماني: شايع ترين روش براي كم كردن وزن رژيم درماني است. رژيم هاي مختلفي ارائه شده است كه در نوع خود داراي مزايا و معايب خاص خودشان هستند. مشهورترين آنها رژيم هاي گياهخواري، رژيم اتكينز، رژيم اورنيش و رژيم اندروويل است كه خلاصه اي از آنها توضيح داده مي شود.
در رژيم گياهخواري كه خود به چند زيرگروه تقسيم مي شود افراد از مصرف محصولات حيواني خودداري مي كنند. در اين نوع رژيم بعضي از افراد حتي از محصولات غيرزنده حيوانات چون تخم مرغ استفاده نمي كنند.
با توجه به اينكه بسياري از مواد غذايي مورد نياز بدن در محصولات حيواني است و عدم دريافت آنها ممكن است عوارض مهلكي ايجاد كنند امروزه اين نوع رژيم ها بايستي همراه با مكمل هاي مختلف غذايي باشد به طور مثال آهن موجود در گياهان از جمله اسفناج از نوع غيرقابل جذب براي بدن بوده در صورتي كه آهن قابل جذب براي بدن از نوع آهن موجود در پروتئين هاي حيواني از جمله گوشت قرمز است.
بنابراين در صورت عدم دريافت مكمل هاي آهن ممكن است عوارضي چون ريزش مو و كم خوني ها ايجاد شود.
دکتر رضا آمری نيا
آخرین ویرایش:
