بوي سكه، بوي اسكناس

مطلبي كوتاه درباره ي «سكه»، كه اين روزها بر سر سفره هاي هفت سين مان است:
بوي فلزي يك مشت سكه، در حقيقت بوي فلز خالص نيست. براساس پژوهش هاي Dietmar Glindemann ، متخصص شيمي آلي در «Virginia Tech»، بيشتر مردم حتي قادر به تشخيص بوي تند يك خمره ي مسي (copper) نيستند. ولي ايشان در يكي از آزمايش هاي اخير خود، و با ساختن فيلمي از يون هاي ناپايدار كه شبيه زنگ خوردگي اكسيد شده (oxidized rust) رفتار مي كنند، نشان داد كه وقتي ما اشياي فلزي مانند سكه ها (بيشتر سكه هاي ايالات متحده، حدود 75 درصد مس دارند) را لمس مي كنيم، عرق مان به سرعت آن ها را مي خورد. اسيدهاي چرب موجود در چربي پوست، به وسيله ي اين يون هاي ناپايدار تجزيه مي شود و در تركيب با سكه، بوي مشخص آن - بويي شگفت تقريباً مانند بوي خون - را ايجاد مي كند.
او و همكارش «Andrea Dietrich»، آهن، مس و ديگر اشياي فلزي خالص را در دستان داوطلبان گذاشتند، و سپس براي شتاب دادن به عمل خوردگي، عطر مصنوعي افزودند. با استفاده از يك قيف، عطر ايجاد شده را جمع آوري كردند و سرانجام دريافتند كه بوي پوسيدگي به منتها درجه ي غلظت تركيب كربونيل، carbonyl compound 1-octen-3-one، رسيد. هنگامي كه پژوهشگران مقداري از خون شان را بر روي پوست خود ماليدند، نيز همين تركيب به دست آمد. آن ها اظهار كردند كه توانايي بو كردن «1-octen-3-one»، يا خون و پول، يك مكانيسم زيستي وابسته به سن است. ما در مسير تكامل، براي دنبال كردن بوي خون حيوانات برنامه ريزي شده ايم. استعداد خدادادي كه تا پيش از - عصر - فلز، خيلي خوب عمل كرد. اين شيميدان مي گويد: «به عقيده ي من توانايي بو كردن خون به قدمت Tyrannosaurus rex / دايناسور گوشتخوار كه در اواخر دوران كرتاسه مي زيست / است.» اما درباره ي بوي اسكناس هاي دلار چطور؟ او مي گويد: «من بخار كاغذ را با همان روش، بررسي و آزمايش كردم و تركيبات كربونيل (carbonyl compounds) را در اين مورد هم يافتم. ولي تركيبات كاملاً تفاوت دارند. بنابراين رايحه ي كاغذ، مانند كاغذ است، نه بوي فلزي.»
منبع: discovermagazine
 
بالا