ماهتابان
عضو جدید
اقتصاد محیط زیست ایران؛ فرصتی بزرگ اما بلااستفاده
بر اساس ماده 59 قانون برنامه چهارم توسعه سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشورمکلف شده بود با همکاری سازمان محیط زیست و سایر دستگاه های مرتبط ، به منظور برآورد ارزش اقتصادی منابع طبیعی و محیط زیست و هزینه های ناشی از آلودگی و تخریب محیط زیست در فرایند توسعه و محاسبه آن در حسابهای ملی، نسبت به تنظیم دستور العمل های محاسبه ارزش ها و هزینه های موارد دارای اولویت از قبیل: جنگل، آب ، خاک، انرژی، تنوع محیط زیستی و آلودگی های زیست محیطی در نقاط حساس اقدام و در مراجع زی ربط آنرا به تصویب برساند.
بر اساس این قانون می بایست ارزش ها و هزینه هایی که دستورالعمل های آن به تصویب می رسد، در امکان سنجی طرح های تملک دارایی های سرمایه ای در نظر گرفته شود. اما گذشت زمان نشان داد که ارزش گذاری اقتصادی محیط زیست عملا در اولویت برنامه های دولت قرار ندارد. به طوری که مدیر پروژه ارزش گذاری اقتصادی سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: متاسفانه ارزش گذاری اقتصادی محیط زیست در اولویت کاری سازمان های زیربط نظیر بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و غیره نبوده و نیست.
اردلان زرندیان در این ارتباط می گوید: در پروزه های مرتبط با ارزیابی هزینه ها و خسارت های زیست محیطی، رقم خسارت به شکل ریالی تعیین می شود. این قبیل پروژه ها در ایران یا عموما کار نشده یا در مراحل ابتدایی است. به گفته کارشناسان طی سال های اخیر در بحث محیط زیست و ارزیابی اثرات اکولوژیکی مشکلات زیست محیطی پرداخته شده و اینکه در محیط زیست چه اشکالاتی ایجاد می شود، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
کارشناسان می گویند در دنیا واحدهای پژوهشی و یا دانشگاهی وجود دارند که این ارزش ها را در قالب واحد های پولی کمی می کنند. اما ایران در زمینه برآورد ریالی هزینه های زیست محیطی خیلی کم تجربه است.
مثلا در مقیاس تالاب ها بحث ارزیابی خسارت به صورت موردی مورد توجه قرار گرفته و تا کنون دو نمونه تالاب ارزیابی شده اند. این در حالی است که اگر بخواهیم به طور میانگین خسارت سالیانه وارده به تالاب های ایران را به صورت کمی بیان کنیم باید به تعداد کافی مطالعه ملی در این زمینه انجام شود و با روش های آماری مناسب، نتایج مطالعات به سایر تالاب های کشور تعمیم داده شود.
در حال حاضر مطالعات ارزش گذاری اقتصادی در تالاب شادگان ف دریاچه ارژن و پریشان همچنین خلیج میانکاله انجام شده که رویکرد این مطالعات تعین ارزش اقتصادی منابع تالابی کشور بوده است. کارشناسان با اشاره بهع تجربیات جهانی در زمینه ارزش گذاری تالاب ها تصریح می کنند: معمولا ارزش تالاب ها به ازای هر هکتار و در سال تعیین می شود.
ارزش اقتصادی هر هکتار تالاب 30 هزار دلار است
در این زمینه معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است ارزش اقتصادی هر هکتار تالاب خشکی بالغ بر 30 هزار دلار برآورد شده است.
کشورهایی نظیز آمریکا و سایر کشورهایی که در دهه 60 میلادی خسارت جبران ناپذیری به تالاب های خود وارد کرده اند، سالانه ده ها و صدها میلیارد دلار برای احیا و بازسازی این محیط ها هزینه می کند.
هر هکتار تالاب تا 30 هزار دلار می ارزد و حتی دانیل چیراس از این هم فراتر رفته و در کتاب مرجع 821 صفحه ای خویش از با عنوان علوم محیط زیست می نویسد ارزش هر ایکر (حدود چهار دهم هکتار) تالاب ، تنها از منظر تنظیم و زیست پالایی جریان آب ، معادل یک کارخانه فاضلاب به ارزش 85 هزار دلار است.
تالاب ها در زمره غنی ترین اکو سیستم های قرار دارد که در حفاظت از تنوع زیستی و رفاه جامعه بشری اهمیت فوق العاده ای دارد. اما عدم توجه به اهمیت بالای این منابع طبیعی در کشور باعث شده تا از 22 تالاب ثبت شده در کنوانسیون حفاظت از تالاب های جهان موسوم کنوانسیون رامسر 7 تالاب در وضعیت قرمز قرار دارد.
شاید شنیدن نام تالاب ، نیزاری که اطراف آن را آب کمی فرا گرفته به ذهن خطور می کند ، جایی که هیچ خاصیتی ندارد و حتی می تواند ترسناک و خطر آفرین هم باشد اما باید دانست که وجود تالاب در زندگی انسانی از اهمیت بالیی برخوردار است، شاخص با اهمیتی که با از بین رفتن آن بافت انسانی منطقه ای نیز دچار دگرگونی می شود. آیا باور کردن این موضوع سخت نیست که بخاطر نابودی یک تالاب ، دولت متحمل خسارت چندین میلیارد تومانی می شود. آیا می توان پذیرفت که نبودن یک تالاب بخش کشاورزی یک منطقه ضرر بسیاری ببیند؟
ارزش اکولوژیک تالاب ها 10 برابر جنگل ها و 200 برابر زمین های زراعی است اما متاسفانه با وجود اهمیت بالا کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.
مرکز نظارت محیط زیست جهانی میزان تالاب های جهان را 570 میلیون هکتار برآورد کرده که یک میلیون و 481 هزار و 471 هکتار از آن در ایران قرار دارد. در واقع در کشور ما 84 تالاب مهم بین المللی شناسایی شده که از میان آنها تا کنون 33 تالاب در چهارچوب 22 عنوان به ثبت رسیده است.
تولید و ذخیره سازی آب ، حفظ و توسعه تنوع زیست گیاهی و جانور ، مهار سیل و فرسایش ، پالایش آب ، کانون های گردشگری ، تثبیت آب و هوای محلی به ویژه تعدیل درجه حرارت، تامین غذا و تولید فراورده های شیلاتی و پرندگان، از ارزش های اکولوژیک و اقتصادی تالاب ما به حساب می آید.
متاسفانه با وجود اینکه کشور ما با ثبت 22 تالاب بین المللی در بین 140 کشوردر مقام و رتبه 25 کشورهای عضو کنوانسیون رامسر قرار دارد و با توجه به اینکه ایران زادگاه این معاهده بسیار مهم است و همین نکته می تواند انگیزه بزرگی برای حفظ و ارتقاء جایگاه خود در بین کشورهای جهان باشد ولی تاکنون دولتمردان ایرانی آنگونه که باید و شاید نتوانسته اند در حفظ همین تالاب ها و ارزش گذاری دقیق تالاب ها موفق باشند.
هامون یکی از تالاب هایی است که سالها بی توجهی به اهمیت آن منتهی به حرکت آن به سمت نابودی شده است.
دریاچه ارومیه نیز به همین وضعیت دچار شده است، 260 هزار هکتار از دریاچه ارومیه دچار خشک سالی شده و با خشک شدن این دریاچه به علت شور بودن ، نمک های اطراف آن به وسیله باد به سوی محصولات کشاورزی روانه می شد و آنها را از بین می برد.
تالاب انزلی یکی از همین تالاب های مهم و در استانه نابودی محسوب می شود. تالابی که زیست گاهی مناسب برای پرندگان مهاجر است. ازین رو دارای اهمیت بین المللی است و در سال 1354 در سایت رامسر به ثبت رسیده اما طی سال های گذشته به دلایل متعددی از جمله ورود فاضلاب و زباله جامد از مناطق اطراف و آلودگی حاصل از فعالیت های کشاورزی ، کیفیت آب آن کاهش یافته است.
آخرین ویرایش توسط مدیر: