وام‌واژه‌های ترکی در لهجهٔ گفتاری تهرانی

[Alborz Rad]

زبان ترکی در چند مرحله بر زبان فارسی تاثیر گذاشته‌است. نخستین تاثیر زبان ترکی بر پارسی، در زمان حضور سربازان ترک در ارتش سامانیان روی داد. پس از آن در زمان فرمانروایی غزنویان، سلجوقیان و پس از حمله مغول، تعداد بیشتری وام‌واژه ترکی به زبان فارسی راه یافت؛ اما بیشترین راه‌یابی واژه‌های ترکی به زبان پارسی در زمان فروانروایی صفویان و قاجار بر ایران بود.

وام‌واژه‌های ترکی معمول در فارسی کنونی


آبجی (معین) از آغا + باجی آغا = لفظی محترمانه در خطاب به بانوان؛ باجی= خواهر
آقا (دهخدا)[نیازمند منبع]
اتاق/ اطاق (نجفی) (معین)
اُتراق: توقف چند روزه در سفر (معین)
اتو/ اُتوک: قطعه آهن ماله شکل که برای سوزاندن نخهای جای دوخت آن را با آتش داغ کنند و بر روی جامه فشار دهند. (کاشغری)
اجاق/ اُجَق (کاشغری) اوجاق (معین)
آچار (معین): وسیله گشودن / مفتاح از مصدر آچماق=باز کردن
آچمز (معین): اصطلاحی در شطرنج از مصدر آچماق/ مهره‌ای در شطرنج که اگر آن را حرکت دهند، شاه کیش می‌شود.
آذوقه/ آزوقه (معین) (نجفی)، (کاشغری)
اردو ترکی/ مغولی (معین) (صفا) (کاشغری)محل استقرار سپاهیان، سپاه
آلاچیق الچوق (صفا) آلاجق آلاچق آلاجو (معین)
آلاخون از آلاخان، آلامان (معین)
الاغ (معین) الاق: ستور/ پیک (صفا) قاصد/ پیک/ اسب پیک (کاشغری)
آماج اَمج (کاشغری) آماج آماچ (معین)
ایل (معین) ترکی/ مغولی(صفا)
ایلات ایل + ات عربی
باتلاق (نجفی)
باشی (معین) پسوند بعضی از شغلها به معنی رییس؛ مانند آشپزباشی= سرآشپز
بشقاب (معین)
بیرق / بیدق (معین)
قشقایی از قشقا دارای خال سفید در پیشانی
تسمه تاسمه (معین)
تشک (معین) دؤشک (نجفی) تُشاک (کاشغری)
تغار (معین) در اصل به معنای خُرجین: چیزی که در آن گندم و جز آن بریزند/ جوال(کاشغری)
توتون/ تُتُن: دود (معین)
تومان(ده هزار) (معین) ترکی – مغولی (صفا)، از اصل سغدی[نیازمند منبع]
جار (معین)
جارچی (معین)
جرگه (معین): حلقه
جلو از جیلاو (معین و دهخدا) frāz پهلوی (مکنزی)
جوخه: واحد نظامی هشت نفری (معین)
چارق (معین)
چاق چاغ (معین) frabīh پهلوی (مکنزی)
چاقو: کارد kārd پهلوی (مکنزی)
چاکر (معین)
چالش (نجفی) جنگ
چپاول (معین)
چپق (معین)
چکمه (معین)
چگور/ چوگور/ چُگُر (معین)
چلاق/ چولاق (معین)چُلَق: بریده‌دست، تباه‌دست (کاشغری)
چماق/ چوماق (معین) چُمَق: عصا (کاشغری)
چمباتمه چونقاتیمه (معین)
چی: پسوند نسبت و اتصاف (معین) مانند تماشاچی/ درشکه‌چی
خان به معنی رئیس . امیر. بزرگ.اما خان به معنی خانه فارسی است.(معین)
خانم ترکی (معین) ترکی- مغولی (صفا)
خورجین از هؤرجین اَرجی (کاشغری) معادل bārjāmag, paywāsag پهلوی (مکنزی)
دُلمه
دوقلو (معین) (نجفی)
زگیل سِگِل
ساچمه (معین)
سراغ سراق از مصدر سوروشماق: پرس وجو
سنجاق (معین)
سنجاقک ترکی + فارسی (معین)
سورتمه (معین) از مصدر سؤرؤتماق= روی زمین کشیدن
سوغات ترکی - مغولی (معین) (نجفی)
شلاق: تازیانه ترکی- مغولی (معین)
شیشلیک (معین) شیش= سیخ کباب (کاشغری)
غازایاقی قازایاغی غازیاقی: گیاه (معین)
قاب: ظرف (معین)
قابلمه (معین)
قاپ: استخوان شتالنگ که برای قمار و بازی به کار می‌رود. (معین)
قاچاق (معین)
قاچاقچی (معین)
قاشق (دهخدا)
قالی از قالین= ضخیم
قایق (معین) قَیغِق (کاشغری)
قرقی (معین)
قرمه قاورمه (معین) از مصدر قووورماق= در روغن سرخ کردن
قره قوروت (معین)
قره‌نی ترکی + فارسی (معین)
قشلاق ترکی/ مغولی (معین) قشلاغ (کاشغری
قشون (معین)
قلچماق
قلدر ترکی – مغولی (معین)
قنداق تفنگ و بچه (معین)
قوچ قچ (معین) (کاشغری)
قورباغه (معین) غورباغه (نجفی)
قوش (معین) قُش: شاهین (کاشغری)
قوطی (معین)
قیچی (معین)
قیر/ قِر:رنگ سیاه (کاشغری)
قیمه ترکی/ مغولی (معین) قِیما نام گونه‌ای رشته آش که خمیر آن را مانند زبان گنجشک به صورت مورب می‌برند. (کاشغری)
کاکا از ترکی جغتایی: در اصل مربی بزرگزادگان/ غلامی که در خانه اربابش پیر شده باشد. (معین)
کاکل ترکی/ مغولی (معین)
کاکوتی از ترکی ککلیک اوتی (معین)
کرنش: تعظیم (معین) معادل نماز بردن پهلوی (مکنزی)
کشیک (معین)
کماج کمج (کاشغری)
کنکاش کنکاج مغولی ترکی (نجفی) (صفا) کَنکَش (کاشغری)
کوچ ترکی/ مغولی: عزیمت (صفا) (معین) ترکی (کاشغری)
کوک/ کؤگ: بم و زیر صدا در خوانندگی و اجرای آهنگ (لغات‌الترک)
گتره‌ای گوتره از گؤتؤرؤ götürü به قیمت مقطوع بی‌آنکه وزن کرده یا شمرده شود. (معین)
گزلیک گزلِک[در اصل] قسمی کارد (معین) کَزلِک [در اصل] چاقوی کوچکی که بانوان بر روی قبای خود می‌بندند. (کاشغری)
گلَنگِدن: قسمتی از تفنگ (معین) breech block انگلیسی
مرال: غزال/ آهو (معین)
نوکر مغولی/ ترکی(معین)
یاتاقان (معین)
یاغی: سرکش/ دشمن (معین) یغی (کاشغری)
یراق ترکی/ مغولی (معین)
یغما (معین) (صفا) (کاشغری)
یقه/ یخه (معین) (نجفی) یقا (کاشغری)
یورتمه (معین)
یورش ترکی (معین) ترکی / مغولی (صفا)
یونجه (معین) یرِنچا/ یرِنچغا (کاشغری)
ییلاق (معین) ییلاغ (کاشغری)

 

[Alborz Rad]

وام‌واژه‌های مشکوک


برخی منابع ترکی این واژه‌ها را نیز ترکی گمان برده‌اند:

ترخون، نوعی سبزی خوردنی
جلگه از چؤل= دشت/ صحرا
چلو / چیلاو هندی (معین)
چو (شایعه)
چیت: پارچه چینی منقش (کاشغری) چهیت، هندی: پارچه نخی نازک و گلدار در رنگهای مختلف (معین)
خاتون(معین) قاتون: بانو/ نامی برای دختران افراسیاب، نامی سغدی[نیازمند منبع]
دبوس از تپوز (معین): گرز
سان (در ترکیب سان دیدن): شماره (لغات‌الترک)
سکّو: سکو/ دکان (کاشغری)
فنر احتمالاً تلفظی است از واژهٔ آلمانی فنر (feder)
قاطر قتر (کاشغری) از مصدر قاتشماق= درآمیختن
قپان یا کپان یونانی (معین)
کلاش/ قلّاش: زیرک، حیله گر، مردم بی نام و ننگ و لوند و بی‌چیز و مفلس، می‌خواره و باده‌پرست و خراباتی و مقیم در میکده


وام‌واژه‌های ترکی فراموش شده در فارسی معاصر

واژه‌های ترکی که در مکالمات و متون قدیمی‌تر فارسی کاربرد داشته‌اند:
آداش (معین): هم‌نام (صفا) آد= اسم؛ داش و تاش= پسوند ملازمت به معنی هم؛ مثل وطن‌تاش= هم‌وطن
آغا = لفظی محترمانه در خطاب به بانوان، عنوانی که به دنبال یا ابتدای اسامی خواجه‌سرایان افزوده می‌شد؛ مثل مبارک آغا
ارخالق آرخالیق: قبای کوتاه در زیر قبای مردان یا نیم‌تنه زنان بر روی جامه‌های دیگر (معین)
آغوز اَغُژ (کاشغری) شیر نسبتاً غلیظ که مادر پس از زاییدن به نوزادش می‌دهد.
ایلچی (معین) سفیر، فرستاده
ایلخان ترکی/ مغولی (معین) رئیس قبیله
ایلغار/ یلغار (معین) هجوم، شبیخون
باخه از بَقا/ مُنکُزبقا= لاک پشت (کاشغری) کشَف/ kašawag(مکنزی)
باسمه: چاپ، چاپ روی پارچه (معین)
بُخو بُقاغو: بندی که بر دست یا پای دزد نهند (کاشغری)
بغاز: تنگه/گذرگاه آبی باریک (نجفی) بوغاز (معین)
بولاق اوتی/ بولاغ اوتی (معین) شاهی آبی
تالان: غارت مغولی (معین)
تُتماج (کاشغری) نوعی آش (معین)
تیماج
چاپار: قاصد (معین) (صفا)
چاپقونچی: کسی که به تاخت و حمله مبادرت می‌ورزد.
چاتمه (معین)
چاوش/ چاووش (معین)
چَپُو: غارت (معین)
چخماق (معین)
خفتان قَفتان (کاشغری)
دیلماج (معین)
ساخلو ساخلاو: پادگان/ گروهی سرباز مأمور به حراست از جایی (معین)
سورچی: راننده گاری، درشکه و دلیجان (معین) از مصدر سؤرماق= راندن
سیاق / سایاق: علم محاسبه از مصدر سایماق= شمردن
طغرا/ طورغای (معین)تُغراق: مهر/ مهر خاقان (کاشغری)
قِران: واحد پول در عهد قاجاریه و اوایل پهلوی (معین
قراول (معین) پاسبان ترکی/ مغولی (صفا)
قوروت/ قُروت: کشک (لغات‌الترک)
گزمه: شبگرد/ عسس (معین)
یاسا/ یساق/ یاساق: قانون/ سیاست/ مجازات ترکی – مغولی (معین) (صفا)
یساول (معین)
ینگه: ساقدوش عروس (معین) ینگگا زن برادر بزرگ‌تر (کاشغری)
یورت (معین) یرت: خانه/ محل اتراق ایل (کاشغری)
یورقه یورغه (معین) یریغا اَت= اسب خوش حرکت (کاشغری) یورغه رفتن= نیکو راه رفتن (معین)

 

[Alborz Rad]

وام‌واژه‌های ترکی در لهجهٔ گفتاری تهرانی

بیشتر این واژه‌ها از زمان فرمانروایی قاجارها در ایران و بالاخص در لهجه تهرانی راه یافته است و در فارسی دری افغانستان و تاجیکستان ناآشناست.
اُغور اُغُر اوغور (معین) بخت/ دولت/ وقت / خیر/ برکت
ال و بل از اِله و بِله: چنین و چنان
اُماج – اوغماج: نوعی آش که با استفاده از آرد گندم می‌پزند. (لغات‌الترک)
ایز: رد پا (معین)
آیزنه، یزنه: شوهر خواهر (معین)
باجناق باجناغ (معین)
بزک/ بزاک: نقش و نگار/ آرایش (لغات‌الترک) (در اصلیت واژه شک هست).
بقچه بوغچه (معین) بوغ: جامه‌دان/ بسته (کاشغری)
بنچاق (معین)
بی‌بی (معین) عمه
پاتوق پاتوغ پا فارسی+ توغ ترکی
تپق
تُخماق (معین) تُقیمَق: جامه کوب گازران (کاشغری)
جیک و بوک: جزئیات از چِک پؤک، در اصل به معنای حالت قرار گرفتن قاپ بر پشت در قمار (کاشغری)
چاپیدن ترکی+ فارسی (معین)
چاخان (معین)
چاقالو ترکی + فارسی (معین)
چغلی
داداش (معین)
داغان از مصدر داغُلماق = فروریختن
دگنک: چماق (معین)
دنج
دوز (بازی) از مصدر دؤزماق به معنی چیدن اشیائی بر روی زمین یا چیزی مسطح
دیرَک تِراک تِراکو (کاشغری)
دیشلمه(معین)
دیلاق از دایلاق: بی قواره(معین)
ساج: تابه نان‌پزی (معین) تابه (کاشغری)
ساقدوش (معین)
سپور (معین) رفتگر از مصدر سؤپؤرماق= جارو کردن
سرتق: مُصِر/ لجوج
سقّز/ سَغِز: (در اصل) چسبناک(کاشغری)
سُقُلمه سُقُرمه سُغُلمه: ضربه با مشت در حالی که انگشت شست از میان انگشتان سبابه و وسطی بیرون آمده باشد. (معین)
سلانه سلانه
سوگلی (معین) سؤوگؤلی از مصدر سؤوماق
شلتاق: نزاع، غوغا (معین)
شیشک
غازغان قازقان غزغن: دیگ بزرگ مسی (معین
قاپیدن
قاتق (معین) قَتِق: چاشنی از قبیل سرکه یا ماست که به طعام توتماج درآمیزند/ آمیزه (کاشغری)
قاتی (معین)
قاچ قاش: پاره‌ای از خربزه، هندوانه و امثال آن/ قسمت جلو زین (معین)
قاراشمیش (معین)
قالپاق (ماشین) (معین)
قالتاق: زین اسب (معین)
قاوت قاووت (معین) قاغُت: نوعی خوردنی (کاشغری)
قایم: بلند/ محکم
قاین ترکی/ مغولی: برادر شوهر/ برادر زن (معین)
قبراق: چابک، چالاک (معین)
قدغن (معین) قدغن/ غدغن (نجفی)
قرت: جرعه (معین)
قرق (معین) قریغ قُرغ: محل محافظت شده (کاشغری)
قرمساق (معین)
قشقرق (معین)
قشنگ در اصل به معنای پست؛ هنگام ناسزا گفتن به برده به کار می‌رفته‌است. (کاشغری)
قشو (معین)
قلچماق (معین)
قلق (معین) [در اصل به معنای] رفتار، معاشرت با مردم (کاشغری
قورت دادن (معین)
کپیدن
مُشتلق: مژدگانی از مژده فارسی+ لق ترکی (معین)
منجوق (معین) مُنجُق: سنگهای زینتی که بر گردن آویزند. (کاشغری)
هردم بیل هردن بیر: در اصل گاه‌گاه/ بی‌نظم و ترتیب‌/ بی‌معنی (معین) (هر در این عبارت فارسی است)
یالقوز یالغوز: تنها/ مجرد (معین)
یزنه یزنا: شوهر خواهر بزرگتر (کاشغری)
یغُر یغور ترکی (معین)
ینگه دنیا ینگی دنیا: دنیای جدید/ قاره آمریکا (معین)
یواش (معین)
یواشکی ترکی + فارسی (معین)

 

[Alborz Rad]

نام‌ها


آتیلا
آغاسی آقاسی: سرور، مهتر (معین)
آقا ترکی/ مغولی (صفا) آغا: بزرگ/ مخدوم/ برادر بزرگ‌تر/ عمو/ امیر/ رئیس (معین)
آقاجری
آیدین
اتابک از آتا + بگ/ بیگ (معین)
ارسلان: شیر (معین) اَرسلَن (کاشغری)
ازبک (اغوزبیگ) اوزبک (معین)
افشار (کاشغری) اووشار
بایندر
بهادر: دلیر/ شجاع (معین)، از اصل مغولی؟
بیات: در اصل به معنی کهنه/ قدیمی
بیگ(معین) بَگ (لغات‌الترک) از سغدی به ترکی و از این زبان به فارسی وارد شده است!؟
تِیمور از دمیر= آهن
جیران: آهو/ غزال (معین)
چیچک: گل/ شکوفه
خاقان (معین): عنوان پادشاهان چین و ترکان (معین)
ختن/ اُدُن (کاشغری)
خزر/ خُزار: نام سرزمینی از ترکان (کاشغری)
خلج(کاشغری)
سنجر: پرنده شکاری (معین)
سنقر (معین) سُنکقُر: پرنده شکاری (کاشغری)
عم‌قزی: دختر عمو
قاآن ترکی/ مغولی (صفا)
قزل (معین)
قزل‌آلا (معین)
قلیچ: شمشیر (معین) (کاشغری)
گَلین (معین) کَلِن: عروس (کاشغری)
یاشار: از مصدر یاشاماق=زیستن



منبع:

حسن بیگ روملو، احسن‌التواریخ (۲ جلد)، به تصحیح عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. (مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات ترکی و مغولی رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است.)
تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
دیوان لغات الترک، محمودبن حسین کاشغری، ترجمه حسین محمدزاده صدیق، نشر اختر، تبریز، ۱۳۸۴
فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹
ویکیپدیا

 

[Tutulmaz]

فقط با این جمله مشکل دارم

و پس از حمله مغول

همه رو تأیید می کنم ولی زبان مغولی اصلاً ربطی به زبان ترکی نداره که به این موضوع ربط بدیم، تنها ربطشون اینه که هر دو زبان در یک گروه تقسیم بندی قرار گرفته اند. یعنی اورال آلتائیک، ولی چه از نظر ساختار چه از نظر ریشه لغات یک وجه مشترک هم ندارند.

من واقعاً حیران هستم که اصرار بعضیا بر ربط مغول به ترک چیه(البته با احترام تمام منظورم استارتر تاپیک نیست) یعنی یه جوری شده که تو ذهن عوام حک شده،ولی اگه ازشون بپرسی یه واژه ی مشترک ترکی و مغولی رو بگو ،می مونه!

ویا حتی یه ساختار دستوری مشترک ویا تقسیم بندی این دو زبان!

 

[زيگفريد]

ممنون . بسیار جالب بود .

 

[Sarp]

فقط با این جمله مشکل دارم


همه رو تأیید می کنم ولی زبان مغولی اصلاً ربطی به زبان ترکی نداره که به این موضوع ربط بدیم، تنها ربطشون اینه که هر دو زبان در یک گروه تقسیم بندی قرار گرفته اند. یعنی اورال آلتائیک، ولی چه از نظر ساختار چه از نظر ریشه لغات یک وجه مشترک هم ندارند.

من واقعاً حیران هستم که اصرار بعضیا بر ربط مغول به ترک چیه(البته با احترام تمام منظورم استارتر تاپیک نیست) یعنی یه جوری شده که تو ذهن عوام حک شده،ولی اگه ازشون بپرسی یه واژه ی مشترک ترکی و مغولی رو بگو ،می مونه!

ویا حتی یه ساختار دستوری مشترک ویا تقسیم بندی این دو زبان!

فردا جدولش رو میذارم

 

[Alborz Rad]

فقط با این جمله مشکل دارم


همه رو تأیید می کنم ولی زبان مغولی اصلاً ربطی به زبان ترکی نداره که به این موضوع ربط بدیم، تنها ربطشون اینه که هر دو زبان در یک گروه تقسیم بندی قرار گرفته اند. یعنی اورال آلتائیک، ولی چه از نظر ساختار چه از نظر ریشه لغات یک وجه مشترک هم ندارند.

من واقعاً حیران هستم که اصرار بعضیا بر ربط مغول به ترک چیه(البته با احترام تمام منظورم استارتر تاپیک نیست) یعنی یه جوری شده که تو ذهن عوام حک شده،ولی اگه ازشون بپرسی یه واژه ی مشترک ترکی و مغولی رو بگو ،می مونه!

ویا حتی یه ساختار دستوری مشترک ویا تقسیم بندی این دو زبان!

دوست گلم فک نکنم این جمله اون بار معنایی که شما برداشت کردین و داشته باشه !
بیشتر اینو میخاد بگه که طی اون چند سلسله ترک تبار و حتی پس از حمله مغول سیر نفوذ زبان ترکی و واژه های این زبان متوقف نشد نه اینکه بگه زبان ترکی با زبان مغولی پهلو میزنه !

 

[Tutulmaz]

دوست گلم فک نکنم این جمله اون بار معنایی که شما برداشت کردین و داشته باشه !
بیشتر اینو میخاد بگه که طی اون چند سلسله ترک تبار و حتی پس از حمله مغول سیر نفوذ زبان ترکی و واژه های این زبان متوقف نشد نه اینکه بگه زبان ترکی با زبان مغولی پهلو میزنه !

و پس از حمله مغول، تعداد بیشتری وام‌واژه ترکی به زبان فارسی راه یافت

فکر کنم دقیق ترین معنایی که میشه ازاین جمله برداشت کرد اینه که یعنی حمله ی مغول هم تو گسترش زبان ترکی تو منطقه نقش داشت، از این دو نتیجه میشه گرفت:

1.زبان مغولی جزو زبان های ترکی هست که نیست
2.مغول ها تو گسترش زبان ترکی نقش داشتند که نداشتند پس از اعراب دومین آتش سوزی کتابخانه ی مرکزی آزربایجان توسط همین مغول انجام شد.

اگه اون جمله رو دوباره بازبینی کنیم متوجه میشیم که تنها برداشتی که میشه از اون جمله کرد همون جمله ی من بود!


زبان ترکی در چند مرحله بر زبان فارسی تاثیر گذاشته‌است. نخستین تاثیر زبان ترکی بر پارسی، در زمان حضور سربازان ترک در ارتش سامانیان روی داد. پس از آن در زمان فرمانروایی غزنویان، سلجوقیان و پس از حمله مغول، تعداد بیشتری وام‌واژه ترکی به زبان فارسی راه یافت؛

خوب فرمانروایی غزنویان و سلجوقیان که در کل ترک بود پس باید هم تأثیر داشته باشه،
یکی از بزرگترین فرمانروایان غزنوی،آلپ ارسلان بود
سلجوق هم که اصلا یک شاخه بزرگ ترکی هست حتی تو تقسیم بندی آ.باسکاکوف یا گرینبرگ شاخه ترکی سلجوق رو نشون داده،

فقط میمونه پس از حمله ی مغول، یعنی حمله ی مغول هم تو نفوذ ترکی در فارسی نقش داشته، تنها برداشت همون دو مورد هست دیگه!

وقتی ترکی و مغولی باهم فرق دارن پس دیگه از مغول چه ربطی به ترکی هست که تازه تو نفوذش به زبان فارسی هم نقش داشته باشه؟
اگرم فرق اساسی دارن که دارن باید مغول ها ترکی رو تبلیغ می کردن! چه لزومی داشت ترکی رو تبلیغ کنن؟ البته چون زبان اکثریت اون مناطق ترکی بود شاید مغول ها زبان ترکی رو یاد گرفتن که راحت تر با اکثریت ارتباط برقرار کنن،مخصوصا اینکه خیلی مدت تو این مناطق موندن، این رو آره تا حدودی میشه گفت...

 

[Tutulmaz]

فردا جدولش رو میذارم

جدول چی رو؟

اینکه ترکی و مغولی یکی هستن؟
اینکه ترکی و مغولی مشابه هستن؟
اینکه ترکی و مغولی اساسا دو زبان جدا از هم هستن؟

 

[Sarp]

جدول چی رو؟

اینکه ترکی و مغولی یکی هستن؟
اینکه ترکی و مغولی مشابه هستن؟
اینکه ترکی و مغولی اساسا دو زبان جدا از هم هستن؟

گزینه آخر
پیداش نمیکنم
خودت زحمت بکش کلمات مغولی رو با کلمات شاخه هایی مثل آذربایجانی و ازبکی و آنادولی و . . .مقایسه کن

 

[Tutulmaz]

گزینه آخر
پیداش نمیکنم
خودت زحمت بکش کلمات مغولی رو با کلمات شاخه هایی مثل آذربایجانی و ازبکی و آنادولی و . . .مقایسه کن

من ساختار هر دوتاش رو می دونم، تو کتاب گرینبرگ خوندم کاملا متفاوت هستن،
اونجا مثالهایی زده از هر زبانی پیدا می کنم و تایپشون می کنم اینجا...

اون وقت فرقشون کاملا از نظر ساختاری و ریشه ای مشخص میشه...

 

[Alborz Rad]

فکر کنم دقیق ترین معنایی که میشه ازاین جمله برداشت کرد اینه که یعنی حمله ی مغول هم تو گسترش زبان ترکی تو منطقه نقش داشت، از این دو نتیجه میشه گرفت:

1.زبان مغولی جزو زبان های ترکی هست که نیست
2.مغول ها تو گسترش زبان ترکی نقش داشتند که نداشتند پس از اعراب دومین آتش سوزی کتابخانه ی مرکزی آزربایجان توسط همین مغول انجام شد.

اگه اون جمله رو دوباره بازبینی کنیم متوجه میشیم که تنها برداشتی که میشه از اون جمله کرد همون جمله ی من بود!


زبان ترکی در چند مرحله بر زبان فارسی تاثیر گذاشته‌است. نخستین تاثیر زبان ترکی بر پارسی، در زمان حضور سربازان ترک در ارتش سامانیان روی داد. پس از آن در زمان فرمانروایی غزنویان، سلجوقیان و پس از حمله مغول، تعداد بیشتری وام‌واژه ترکی به زبان فارسی راه یافت؛

خوب فرمانروایی غزنویان و سلجوقیان که در کل ترک بود پس باید هم تأثیر داشته باشه،
یکی از بزرگترین فرمانروایان غزنوی،آلپ ارسلان بود
سلجوق هم که اصلا یک شاخه بزرگ ترکی هست حتی تو تقسیم بندی آ.باسکاکوف یا گرینبرگ شاخه ترکی سلجوق رو نشون داده،

فقط میمونه پس از حمله ی مغول، یعنی حمله ی مغول هم تو نفوذ ترکی در فارسی نقش داشته، تنها برداشت همون دو مورد هست دیگه!

وقتی ترکی و مغولی باهم فرق دارن پس دیگه از مغول چه ربطی به ترکی هست که تازه تو نفوذش به زبان فارسی هم نقش داشته باشه؟
اگرم فرق اساسی دارن که دارن باید مغول ها ترکی رو تبلیغ می کردن! چه لزومی داشت ترکی رو تبلیغ کنن؟ البته چون زبان اکثریت اون مناطق ترکی بود شاید مغول ها زبان ترکی رو یاد گرفتن که راحت تر با اکثریت ارتباط برقرار کنن،مخصوصا اینکه خیلی مدت تو این مناطق موندن، این رو آره تا حدودی میشه گفت...

دوست گلم بازم میگم لااقل بنده به عنوان استارتر این تاپیک چنین قصدی نداشتم و بازم میگم فکرم نکنم جمله بنده اون بار معتنایی که شما رو روش حساس کرده رو داشته باشه
اگه دقت بکنی

نخستین تاثیر زبان ترکی بر پارسی، در زمان حضور سربازان ترک در ارتش سامانیان روی داد. پس از آن در زمان فرمانروایی غزنویان، سلجوقیان و پس از حمله مغول، تعداد بیشتری وام‌واژه ترکی به زبان فارسی راه یاف

این واو آخری "واو عطف " محسوب میشه یعنی میخاد بگه که این سلسله نفوذ (به نظرم یه کلمه حتی اینجا کم باشه )حتی با نفوذ مغولان کمرنگ نشد
که خو.د این نفوذ در این دوره میتونه از نفوذدر نتیجه مهاجرت مجدد قبایل ترک نژاد آسیای میانه که در نتیجه حمله مغول به سوی سرزمینهای فارس زبان آمدند باشه
یا استفاده هایی که مغولان از فرهنگ مردم ترک و ترکمان آسیای میانه میکردند همونطور که مغولان در استفاده از تقویم اویغوری پیشگام بودند
میبینیم که حتی چنگیز خان چون مغول‌ها هنوز کتابت به زبان خود نداشتند، خط اویغوری را اولین خط رسمی حکومت مغولان کرد

 

[Tutulmaz]

اصل مرجع این پست به کتاب: محاکمة اللغتین" تألف امیر نظام الدین علیشیر نوایی(1441)، بزرگترین شاعر و محقق تمامی عرصه ها و شاخه های ترک،بر می گردد. اگرچه این کتاب در بازار موجود می باشد،اما یک دست نوشته با فایل پی دی اف برگرفته از همان کتاب موجود بود و ضمیمه این پست می شود.




http://ifile.it/7mjdg0c/FARS DILINDE QARISAN TURK SOZLRI.pdf

 

[aradoleh]

شما دو تا نژاد پرستین-ترکشناسین یا زبان شناسین چیه اینهمه راجب به ترک و زبان ترکی حرف میزنین

 

[Tutulmaz]

شما دو تا نژاد پرستین-ترکشناسین یا زبان شناسین چیه اینهمه راجب به ترک و زبان ترکی حرف میزنین

علی الظاهر قوانین را نخوانده اید،
توهین مستقیم اخراج در پی دارد، واگر ثانی ادامه دهد توبیخی یک درجه خفیف تر در انتظارش خواهد بود.
برای از بین نرفتن اصل نوشته تان آنرا نقل قول کردم، و برای احترام به قوانین و وجود خودم، بحث را ادامه نمی دهم،
وقت گرانبهای من تنها صرف آموختن و آموختن صرف خواهد شد.

قضاوت با مدیران
امیدوارم تابع قوانین باشیم.

 

[entezar89]

ده نشد كه داداش .فارسي كه ميگيم كلي عربي قاطيشه .حالا هم اينهمه كلمه تركي ميگي قاطي فارسيه اينطوري كه فاتحه فارسي رو خونديم رفته پي كارش كه. بيچاره فردوسي
بسي رنج بردم بدين سال سي
عجم زنده كردم بين پارسي

ولي عالي بود ممنون

 

[Ice Dream]

ده نشد كه داداش .فارسي كه ميگيم كلي عربي قاطيشه .حالا هم اينهمه كلمه تركي ميگي قاطي فارسيه اينطوري كه فاتحه فارسي رو خونديم رفته پي كارش كه. بيچاره فردوسي
بسي رنج بردم بدين سال سي
عجم زنده كردم بين پارسي

ولي عالي بود ممنون

کشوری که در شاهراه ارتباطی شرق و غرب بوده و بارها تهاجم و مهاجرت به خودش دیده چنین چیزی در اون طبیعیه... البته نمونه هایی وجود داره که برخی کشورها سعی کردن تا حد مرگ زبانشونو از واژه های بیگانه پاکسازی کنن

 

[hamecheedoon]

بعضی لغات غیر فارسی علامتهایی دارن که میشه شناختشون
من تو این تاپیک مقدار (درصد) لغات غیر فارسی رو تا حدی به دست آورده بودم

http://www.www.www.iran-eng.ir/showthread.php/334775-زبان-رسمی-کشور-ما-از-چه-ها-تشکیل-شده-است؟

 

[sahar29]

خیلی طولانی بود حس خوندن نیست امیدوارم ناراحت نشی