السلام علیک یا فاطمه الزهرا
پاتق دوست داران حضرت زهرا(س)
- شروع کننده موضوع vitaminb12
- تاریخ شروع
خداترسى حضرت زهرا
سيد بن طاووس از كتاب «زهدالنّبى» تأليف ابوجعفر احمد القمى نقل مى‌كند:
هنگامى كه اين دو آيه (43 و 44 سوره حجر) نازل شد:
و ان جهنم لموعدهم اجمعين- لها سبعة ابواب لكل باب منهم جزء مقسوم.
: «و جهنم ميعادگاه همهى گمراهان است، هفت در دارد و براى هر درى، گروه معينى از آنها تقسيم شدهاند».
پيامبر (ص) گريهى شديد كرد، صحابه نيز از گريهى آن حضرت، به گريه افتادند، ولى صحابه علت گريه آن حضرت را نمىدانستند، و پيامبر (ص) چنان منقلب بود كسى نمىتوانست از او سؤال كند.
عادت رسول خدا (ص) اين بود كه هرگاه فاطمه (س) را مىديد خوشحال مىشد، از اين رو يكى از اصحاب به حضور فاطمه (س) رفت، تا او را نزد پيامبر (ص) بياورد، وقتى به خانهى زهرا (س) وارد شد ديد او به آسيا كردن مقدارى جو اشتغال دارد و اين آيه را مىخواند:
و ما عندالله خير و ابقى: «و آنچه نزد خدا است، بهتر و پايدارتر است» (قصص- 60- شورى- 36).
آن مرد صحابى سلام كرد و جريان گريهى رسول خدا (ص) را گفت، فاطمه (س) بىدرنگ برخاست و چادر كهنهاى كه دوازده وصله از ليف خرما داشت به سر گرفته و از خانه بيرون آمد، سلمان او را ديد و گريه كرد، و گفت: واحزناه! قيصر روم و كسرى (شاه ايران) لباسهاى سندس و حرير بپوشند، اما دختر پيامبر (ص) چادرى را كه دوازده وصله دارد و كهنه است به سر كند!!
فاطمه (س) به حضور پيامبر (ص) آمد و عرض كرد: اى رسول خدا! سلمان از لباس من تعجب مى‌كند، با اينكه سوگند به خداوندى كه تو را به حق مبعوث كرد، مدت پنج سال است كه فرش ما در خانهى على (ع) به يك پوست گوسفند انحصار دارد كه شب به روى آن مىخوابيم و روز روى آن پوست، به شتر خود علف مىدهيم، و متكاى ما از ليف خرما است.
پيامبر (ص) به سلمان فرمود: ان ابنتى لفى الخيل السوابق: «دختر من از سابقين و در صف سبقت گيرندگان در درگاه خدا است».
آنگاه فاطمه (س) عرض كرد: پدر جان فدايت گردم: علت گريه تو چيست؟
پيامبر (ص) دو آيهى فوق را كه جبرئيل نازل كرده بود، خواند.
فاطمه (س) وقتى كه نام جهنم را شنيد، با صورت به روى زمين افتاد، و پى در پى مىگفت: الويل ثم الويل لمن دخل النار: «واى، سپس واى بر كسى كه وارد دوزخ گردد».
وقتى كه سلمان آيه را شنيد گفت: كاش گوسفندى بودم، خاندانم مرا مىكشتند و پوستم را مىدريدند و من نام آتش را نمىشنيدم.
ابوذر گفت: اى كاش مادرم نازا بود و مرا به وجود نمىآورد و نام آتش را نمىشنيدم.
مقداد گفت: اى كاش پرندهاى در بيابان بودم و حساب و عقابى نداشتم و نام آتش را نمىشنيدم!! حضرت على (ع) فرمود: اى كاش، درندگان گوشت بدنم را مىدريدند و اى كاش مادرم مرا متولد نمىكرد و نام آتش جهنم را نمىشنيدم! سپس دستش را بر سرش گذاشت و گريه مىكرد و مىگفت:
وابعد سفراه، واقلة زاداه فى سفر القيامة...
: «واى از دورى سفر، واى از كمى توشهى راه سفر قيامت»!
كه مردم (گنهكار) به سوى آتش مىروند، و آتش آنها را درمىربايد، آنان بيمارانى هستند كه كسى به عيادتشان نمىرود، و مجروحانى هستند كه كسى زخمهاى آنها را درمان نمىكند، و اسيرانى هستند كه كسى آنها را از بند آتش رها نمىنمايد، خوراك و آشاميدنى آنها از آتش است، و در ميان طبقات آتش زير و رو مىگردند، و پس از آنكه در دنيا لباسهائى كه از پنبه بود مىپوشيدند، اينك در دوزخ، قطعههاى آتش را مىپوشند، و پس از آنكه در دنيا با همسران خود همآغوش بودند، اينك در دوزخ با شيطانها همآغوش هستند
سيد بن طاووس از كتاب «زهدالنّبى» تأليف ابوجعفر احمد القمى نقل مى‌كند:
هنگامى كه اين دو آيه (43 و 44 سوره حجر) نازل شد:
و ان جهنم لموعدهم اجمعين- لها سبعة ابواب لكل باب منهم جزء مقسوم.
: «و جهنم ميعادگاه همهى گمراهان است، هفت در دارد و براى هر درى، گروه معينى از آنها تقسيم شدهاند».
پيامبر (ص) گريهى شديد كرد، صحابه نيز از گريهى آن حضرت، به گريه افتادند، ولى صحابه علت گريه آن حضرت را نمىدانستند، و پيامبر (ص) چنان منقلب بود كسى نمىتوانست از او سؤال كند.
عادت رسول خدا (ص) اين بود كه هرگاه فاطمه (س) را مىديد خوشحال مىشد، از اين رو يكى از اصحاب به حضور فاطمه (س) رفت، تا او را نزد پيامبر (ص) بياورد، وقتى به خانهى زهرا (س) وارد شد ديد او به آسيا كردن مقدارى جو اشتغال دارد و اين آيه را مىخواند:
و ما عندالله خير و ابقى: «و آنچه نزد خدا است، بهتر و پايدارتر است» (قصص- 60- شورى- 36).
آن مرد صحابى سلام كرد و جريان گريهى رسول خدا (ص) را گفت، فاطمه (س) بىدرنگ برخاست و چادر كهنهاى كه دوازده وصله از ليف خرما داشت به سر گرفته و از خانه بيرون آمد، سلمان او را ديد و گريه كرد، و گفت: واحزناه! قيصر روم و كسرى (شاه ايران) لباسهاى سندس و حرير بپوشند، اما دختر پيامبر (ص) چادرى را كه دوازده وصله دارد و كهنه است به سر كند!!
فاطمه (س) به حضور پيامبر (ص) آمد و عرض كرد: اى رسول خدا! سلمان از لباس من تعجب مى‌كند، با اينكه سوگند به خداوندى كه تو را به حق مبعوث كرد، مدت پنج سال است كه فرش ما در خانهى على (ع) به يك پوست گوسفند انحصار دارد كه شب به روى آن مىخوابيم و روز روى آن پوست، به شتر خود علف مىدهيم، و متكاى ما از ليف خرما است.
پيامبر (ص) به سلمان فرمود: ان ابنتى لفى الخيل السوابق: «دختر من از سابقين و در صف سبقت گيرندگان در درگاه خدا است».
آنگاه فاطمه (س) عرض كرد: پدر جان فدايت گردم: علت گريه تو چيست؟
پيامبر (ص) دو آيهى فوق را كه جبرئيل نازل كرده بود، خواند.
فاطمه (س) وقتى كه نام جهنم را شنيد، با صورت به روى زمين افتاد، و پى در پى مىگفت: الويل ثم الويل لمن دخل النار: «واى، سپس واى بر كسى كه وارد دوزخ گردد».
وقتى كه سلمان آيه را شنيد گفت: كاش گوسفندى بودم، خاندانم مرا مىكشتند و پوستم را مىدريدند و من نام آتش را نمىشنيدم.
ابوذر گفت: اى كاش مادرم نازا بود و مرا به وجود نمىآورد و نام آتش را نمىشنيدم.
مقداد گفت: اى كاش پرندهاى در بيابان بودم و حساب و عقابى نداشتم و نام آتش را نمىشنيدم!! حضرت على (ع) فرمود: اى كاش، درندگان گوشت بدنم را مىدريدند و اى كاش مادرم مرا متولد نمىكرد و نام آتش جهنم را نمىشنيدم! سپس دستش را بر سرش گذاشت و گريه مىكرد و مىگفت:
وابعد سفراه، واقلة زاداه فى سفر القيامة...
: «واى از دورى سفر، واى از كمى توشهى راه سفر قيامت»!
كه مردم (گنهكار) به سوى آتش مىروند، و آتش آنها را درمىربايد، آنان بيمارانى هستند كه كسى به عيادتشان نمىرود، و مجروحانى هستند كه كسى زخمهاى آنها را درمان نمىكند، و اسيرانى هستند كه كسى آنها را از بند آتش رها نمىنمايد، خوراك و آشاميدنى آنها از آتش است، و در ميان طبقات آتش زير و رو مىگردند، و پس از آنكه در دنيا لباسهائى كه از پنبه بود مىپوشيدند، اينك در دوزخ، قطعههاى آتش را مىپوشند، و پس از آنكه در دنيا با همسران خود همآغوش بودند، اينك در دوزخ با شيطانها همآغوش هستند
زهد و ايثار حضرت زهرا
با توجه به اينكه حب دنيا سرچشمهى همهى گناهان است، چنانكه در حديث معروف نبوى آمده «حب الدنيا رأس كل خطيئة» و همهى تجربيات و مشاهدات ما نيز نشان مىدهد كه تمام تجاوزها، جنايتها، ظلمها، و ستمها، دروغها، خيانتها به خاطر همين دلبستگى شديد به مال، مقام و شهوت صورت مىگيرد، روشن مىشود كه زهد و وارستگى پايهى اصلى تقوا و پاكى و صلاح است.
ولى «زهد» به معنى ترك دنيا و رهبانيت و بيگانگى از اجتماع نيست، بلكه حقيقت زهد همان آزادگى و عدم اسارت در چنگال دنياست.
«زاهد» كسى است كه اگر تمام دنيا را در اختيار داشته باشد دلبسته و وابسته به آن نباشد. اگر يك روز ببيند رضاى خدا در اين است كه از همهى آن چشم بپوشد، به اين معامله حاضر باشد، و از جان و دل بگويد: هر دو عالم را به دشمن ده كه ما را دوست بس.
و اگر يك روز حفظ آزادگى و شرف و ايمان در چشمپوشى از مال و جان و زندگى بود فرياد «هيهات منا الذلة» بلند كند.
و به گفتهى قرآن مجيد زاهد كسى است كه نه بر گذشته و آنچه از دست داده تأسف بخورد، و نه از آنچه فعلاً در اختيار دارد زياد خوشحال باشد:
(ليكلا تأسوا على ما فاتكم و لا تفرحوا بما آتيكم)(1)
اين بخاطر آن است كه براى آنچه از دست دادهايد تأسف نخوريد، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشيد.
با اين فراز كوتاه به سراغ شخصيت فاطمه عليهاالسلام در اين زمينه از ديدگاه احاديث پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم در كتب ديگران مىرويم:
23- ابنحجر و ديگران در روايتى از پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم نقل كردهاند: او هنگامى كه از سفر بازمىگشت نخست به سراغ دخترش فاطمه زهرا عليهاالسلام مىآمد، و مدتى نزد او مىماند، ولى يك بار براى فاطمه زهرا عليهاالسلام دو دستبند از نقره و همچنين يك گردنبند و دو گوشواره ساخته بودند، و پردهاى بر در اطاق آويزان كرده بود.
هنگامى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم وارد شد و اين منظره را ديد بيرون آمد در حالى كه آثار غضب در چهرهاش نمايان بود، به مسجد آمد و بر منبر نشست.
فاطمه عليهاالسلام دانست كه ناخشنودى پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم به خاطر همان مختصر زينت است، همه را نزد پدر فرستاد تا در راه خدا صرف كند.
هنگامى كه چشم پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم به آن افتاد سه بار فرمود:
«فعلت، فداها ابوها»(2)
فاطمه آنچه را كه مىخواستم انجام داد، پدرش به فدايش باد.
واضح است يك جفت دستبند نقره و گردنبند و گوشوارهاى از نقره چندان بهائى ندارد، و از آن بىبهاتر پردهى سادهاى است كه انسان بر در اطاق بياويزد، ولى پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم همين را دون شأن فاطمه مىشمرد، و افتخار و فضيلت او را در سجاياى انسانيش مىدانست.
فاطمه عليهاالسلام اين درس را از محضر پدر بخوبى آموخت، هم زرق و برق دنيا را ترك گفت و خود را اسارت آن رهائى بخشيد، و هم آنچه داشت در راه خدا و بندگان محروم صرف كرد.
در حديثى كه سابقاً از «حليةالاولياء» (تحت شمارهى 3) نقل كرديم، خوانديم كه فاطمه زهرا عليهاالسلام حتى پوشش كافى در خانه براى آمدن ميهمانهاى نامحرم نداشت كه پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم عباى خود را به او داد تا خود را بپوشاند و آماده براى آمدن ميهمانان جهت عيادت او در بيماريش گردد.
داستان جهيزيهى فاطمه عليهاالسلام و مراسم شب زفاف او كه در نهايت سادگى برگزار شد دليل روشن ديگرى بر زهد و وارستگى كامل اوست.
خدمات او در خانهى على عليهالسلام تا آنجا كه با يك دست گندم را براى پختن نان آسياب مىكرد، و با دست ديگر طفلش را در آغوش مىگرفت، همه شاهد گوياى مقام زهد اوست، گواه اين معنى حديث زيرا است:
24- ابونعيم اصفهانى چنين نقل مى‌كند:
«لقد طحنت فاطمة بنت رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم حتى مجلت يدها، وربا، و اثر قطب الرحى فى يدها» (3)
فاطمه دختر رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم آنقدر با دست خود آسياب كرد كه دستش تاول زد، و ورم كرد، و آثار دستاش در دستش نمايان گشت.
25- در «مسند احمد» كه از معروفترين منابع اهل سنت است از انس بن مالك چنين نقل شده كه: روزى بلال براى نماز صبح، دير به خدمت پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم آمد، رسول خدا فرمود: چرا دير آمدى؟
عرض كرد: از كنار خانهى فاطمه عليهاالسلام مىگذشتم در حالى كه با دست خود آسيا مىكرد، و كودكش گريان بود، گفتم: اگر اجازه فرمائى من آسيا مىكنم و شما كودك را آرام كنيد، و اگر اجازه فرمائيد من كودك را آرام مىكنم و شما آسيا كنيد.
او گفت: من نسبت به فرزندم از تو مهربانترم، (و من مشغول آسيا كردن شدم و او كودكش را آرام كرد) و اين امر باعث تأخيرم شد.
پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم فرمود:
«فرحمتها رحمك اللَّه» (4)
تو نسبت به فاطمه رحم و محبت كردى، خداوند تو را مشمول رحمتش كند!
فضائل اخلاقى بانوى اسلام از جمله شجاعت و شهامتش در مقام دفاع از پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم در مقابل مشركان مكه، و آمدنش به ميدان احد براى بستن زخمهاى پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم مطلبى است كه بر كسى پوشيده نيست، و در احاديث گذشته اسناد و مدارك آن آمد.
او از لحظهى تولد در مسير عبوديت و بندگى خدا بود و اين امر تا آخرين لحظات عمرش ادامه داشت، حديث زير شاهد گوياى اين معنى است:
26- در داستان تولد بانوى اسلام فاطمه زهرا عليهاالسلام و انعقاد نطفه او از ميوه بهشتى و آمدن چهار زن با شخصيت جهان- همچون مريم و...- به هنگام تولد او آمده است:
«فولدت فاطمة عليهاالسلام فوقعت حين وقعت على الارض ساجدة»(5)
به اينگونه فاطمه متولد شد و در حين تولد براى خدا سجده كرد.
27- مقام عفت او به آن حد بود كه در همان كتاب از اسماء بنت عميس داستان عجيبى به اين شرح نقل شده است:
روزى فاطمه عليهاالسلام به من فرمود: من از كار مردم مدينه كه زنان خود را بعد از وفات به صورت ناخوشايندى براى دفن مىبرند، و تنها پارچهاى بر او مىافكنند كه حجم بدن از پشت آن نمايان است ناخرسندم.
اسماء گفت: من در سرزمين حبشه چيزى ديدهام كه با آن جنازهى مردگان را حمل مىكردند، سپس شاخههائى از درخت نخل را برداشت و به صورت تابوت مخصوصى درآورد كه پارچهاى را روى چوبهاى آن مىافكندند، و بدن را درون آن مىگذاردند،به گونهاى كه بدن پيدا نبود.
هنگامى كه فاطمه بانوى بزرگ اسلام عليهاالسلام آن را مشاهده كرد فرمود: بسيار خوب و عالى است (و هنگامى كه من از دنيا رفتم مرا با آن برداريد)...
و در ذيل همين حديث آمده است: هنگامى كه فاطمه عليهاالسلام چشمش به آن افتاد تبسم فرمود، و اين تنها تبسم او بعد از وفات پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم بود.
1ـ ذخائرالعقبى 54.
2ـ سورهى حديد (57)، آيهى 23.
3ـ الصواعقالمحرقه 109.
4ـ حليةالاولياء 2/ 41.
5ـ مسند احمد 3/ 150.
با توجه به اينكه حب دنيا سرچشمهى همهى گناهان است، چنانكه در حديث معروف نبوى آمده «حب الدنيا رأس كل خطيئة» و همهى تجربيات و مشاهدات ما نيز نشان مىدهد كه تمام تجاوزها، جنايتها، ظلمها، و ستمها، دروغها، خيانتها به خاطر همين دلبستگى شديد به مال، مقام و شهوت صورت مىگيرد، روشن مىشود كه زهد و وارستگى پايهى اصلى تقوا و پاكى و صلاح است.
ولى «زهد» به معنى ترك دنيا و رهبانيت و بيگانگى از اجتماع نيست، بلكه حقيقت زهد همان آزادگى و عدم اسارت در چنگال دنياست.
«زاهد» كسى است كه اگر تمام دنيا را در اختيار داشته باشد دلبسته و وابسته به آن نباشد. اگر يك روز ببيند رضاى خدا در اين است كه از همهى آن چشم بپوشد، به اين معامله حاضر باشد، و از جان و دل بگويد: هر دو عالم را به دشمن ده كه ما را دوست بس.
و اگر يك روز حفظ آزادگى و شرف و ايمان در چشمپوشى از مال و جان و زندگى بود فرياد «هيهات منا الذلة» بلند كند.
و به گفتهى قرآن مجيد زاهد كسى است كه نه بر گذشته و آنچه از دست داده تأسف بخورد، و نه از آنچه فعلاً در اختيار دارد زياد خوشحال باشد:
(ليكلا تأسوا على ما فاتكم و لا تفرحوا بما آتيكم)(1)
اين بخاطر آن است كه براى آنچه از دست دادهايد تأسف نخوريد، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشيد.
با اين فراز كوتاه به سراغ شخصيت فاطمه عليهاالسلام در اين زمينه از ديدگاه احاديث پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم در كتب ديگران مىرويم:
23- ابنحجر و ديگران در روايتى از پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم نقل كردهاند: او هنگامى كه از سفر بازمىگشت نخست به سراغ دخترش فاطمه زهرا عليهاالسلام مىآمد، و مدتى نزد او مىماند، ولى يك بار براى فاطمه زهرا عليهاالسلام دو دستبند از نقره و همچنين يك گردنبند و دو گوشواره ساخته بودند، و پردهاى بر در اطاق آويزان كرده بود.
هنگامى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم وارد شد و اين منظره را ديد بيرون آمد در حالى كه آثار غضب در چهرهاش نمايان بود، به مسجد آمد و بر منبر نشست.
فاطمه عليهاالسلام دانست كه ناخشنودى پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم به خاطر همان مختصر زينت است، همه را نزد پدر فرستاد تا در راه خدا صرف كند.
هنگامى كه چشم پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم به آن افتاد سه بار فرمود:
«فعلت، فداها ابوها»(2)
فاطمه آنچه را كه مىخواستم انجام داد، پدرش به فدايش باد.
واضح است يك جفت دستبند نقره و گردنبند و گوشوارهاى از نقره چندان بهائى ندارد، و از آن بىبهاتر پردهى سادهاى است كه انسان بر در اطاق بياويزد، ولى پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم همين را دون شأن فاطمه مىشمرد، و افتخار و فضيلت او را در سجاياى انسانيش مىدانست.
فاطمه عليهاالسلام اين درس را از محضر پدر بخوبى آموخت، هم زرق و برق دنيا را ترك گفت و خود را اسارت آن رهائى بخشيد، و هم آنچه داشت در راه خدا و بندگان محروم صرف كرد.
در حديثى كه سابقاً از «حليةالاولياء» (تحت شمارهى 3) نقل كرديم، خوانديم كه فاطمه زهرا عليهاالسلام حتى پوشش كافى در خانه براى آمدن ميهمانهاى نامحرم نداشت كه پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم عباى خود را به او داد تا خود را بپوشاند و آماده براى آمدن ميهمانان جهت عيادت او در بيماريش گردد.
داستان جهيزيهى فاطمه عليهاالسلام و مراسم شب زفاف او كه در نهايت سادگى برگزار شد دليل روشن ديگرى بر زهد و وارستگى كامل اوست.
خدمات او در خانهى على عليهالسلام تا آنجا كه با يك دست گندم را براى پختن نان آسياب مىكرد، و با دست ديگر طفلش را در آغوش مىگرفت، همه شاهد گوياى مقام زهد اوست، گواه اين معنى حديث زيرا است:
24- ابونعيم اصفهانى چنين نقل مى‌كند:
«لقد طحنت فاطمة بنت رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم حتى مجلت يدها، وربا، و اثر قطب الرحى فى يدها» (3)
فاطمه دختر رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم آنقدر با دست خود آسياب كرد كه دستش تاول زد، و ورم كرد، و آثار دستاش در دستش نمايان گشت.
25- در «مسند احمد» كه از معروفترين منابع اهل سنت است از انس بن مالك چنين نقل شده كه: روزى بلال براى نماز صبح، دير به خدمت پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم آمد، رسول خدا فرمود: چرا دير آمدى؟
عرض كرد: از كنار خانهى فاطمه عليهاالسلام مىگذشتم در حالى كه با دست خود آسيا مىكرد، و كودكش گريان بود، گفتم: اگر اجازه فرمائى من آسيا مىكنم و شما كودك را آرام كنيد، و اگر اجازه فرمائيد من كودك را آرام مىكنم و شما آسيا كنيد.
او گفت: من نسبت به فرزندم از تو مهربانترم، (و من مشغول آسيا كردن شدم و او كودكش را آرام كرد) و اين امر باعث تأخيرم شد.
پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم فرمود:
«فرحمتها رحمك اللَّه» (4)
تو نسبت به فاطمه رحم و محبت كردى، خداوند تو را مشمول رحمتش كند!
فضائل اخلاقى بانوى اسلام از جمله شجاعت و شهامتش در مقام دفاع از پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم در مقابل مشركان مكه، و آمدنش به ميدان احد براى بستن زخمهاى پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم مطلبى است كه بر كسى پوشيده نيست، و در احاديث گذشته اسناد و مدارك آن آمد.
او از لحظهى تولد در مسير عبوديت و بندگى خدا بود و اين امر تا آخرين لحظات عمرش ادامه داشت، حديث زير شاهد گوياى اين معنى است:
26- در داستان تولد بانوى اسلام فاطمه زهرا عليهاالسلام و انعقاد نطفه او از ميوه بهشتى و آمدن چهار زن با شخصيت جهان- همچون مريم و...- به هنگام تولد او آمده است:
«فولدت فاطمة عليهاالسلام فوقعت حين وقعت على الارض ساجدة»(5)
به اينگونه فاطمه متولد شد و در حين تولد براى خدا سجده كرد.
27- مقام عفت او به آن حد بود كه در همان كتاب از اسماء بنت عميس داستان عجيبى به اين شرح نقل شده است:
روزى فاطمه عليهاالسلام به من فرمود: من از كار مردم مدينه كه زنان خود را بعد از وفات به صورت ناخوشايندى براى دفن مىبرند، و تنها پارچهاى بر او مىافكنند كه حجم بدن از پشت آن نمايان است ناخرسندم.
اسماء گفت: من در سرزمين حبشه چيزى ديدهام كه با آن جنازهى مردگان را حمل مىكردند، سپس شاخههائى از درخت نخل را برداشت و به صورت تابوت مخصوصى درآورد كه پارچهاى را روى چوبهاى آن مىافكندند، و بدن را درون آن مىگذاردند،به گونهاى كه بدن پيدا نبود.
هنگامى كه فاطمه بانوى بزرگ اسلام عليهاالسلام آن را مشاهده كرد فرمود: بسيار خوب و عالى است (و هنگامى كه من از دنيا رفتم مرا با آن برداريد)...
و در ذيل همين حديث آمده است: هنگامى كه فاطمه عليهاالسلام چشمش به آن افتاد تبسم فرمود، و اين تنها تبسم او بعد از وفات پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم بود.
1ـ ذخائرالعقبى 54.
2ـ سورهى حديد (57)، آيهى 23.
3ـ الصواعقالمحرقه 109.
4ـ حليةالاولياء 2/ 41.
5ـ مسند احمد 3/ 150.
یا حضرت فاطمه
حضرت فاطمه زهرا ( عليها السلام ) فرمود : وقتى آيه 63 سوره نور نازل شد كه : " اى مسلمانان ، رسول خدا را آن گونه كه همديگر را مى‌خوانيد ، صدا نكنيد " ترسيدم كه رسول خدا را با لفظ " اى پدر " بخوانم ، من هم مانند ديگران پدر را با نام " يا رسول الله " صدا زدم . دو سه بار كه پدر را با اين نام خواندم ، رو به من كرده فرمودند : اى فاطمه ! اين آيه درباره تو و خانواده تو و نسل تو نازل نشده است ، فاطمه جان ، تو از منى و من از تو ، همانا اين آيه براى ادب كردن آدم‌هاى خشن و درشت خوهاى قريش ، انسانهاى خودخواه و متكبر ، نازل شده است . دخترم تو با جمله " پدر جان " خطاب كن كه مايه حيات قلب من است و خداوند را خوشنود مى‌كند
چه كسى را بجاى على انتخاب كردند؟
من الذي استبدلوه بعلي
ألا هلم فاسمع و ما عشت أراك الدهر عجباً (1) ، و إن تعجب فقد أعجبك الحادث!(2) (إلى أي نحو اتجهوا)؟ (3) و إلى أي سناد(4) استندوا؟ (5) (و على أي عماد اعتمدوا)؟(6) و بأية (7) عروة تمسكوا؟ (و على أية ذرية أقدموا و احتنكوا)؟ (8) (و لمن اختاروا و لمن تركوا)؟ (9) لئبس (10) المولى و لبئس العشير و بئس (11) للظالمين بدلاً. (12)
استبدلوا واللَّه الذنابى (14) بالقوادم، (والحرون بالقاحم) (15) ، والعجز بالكاهل.(16)
فرغماً لمعاطس قوم (17) يحسبون أنهم يحسنون صنعاً! ألا إنهم هم المفسدون ولكن لا يشعرون. (18)
ويحهم! (19) أفمن يهدي إلى الحق أحق ان يتبع، أمن لا يهدى إلا أن يهدى؟ فما لكم، كيف تحكمون؟ (20)
چه كسى را بجاى على عليهالسلام انتخاب كردند؟!
به خدا سوگند، اگر از گرفتن مهارى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آن را به او (على عليهالسلام) سپرده بود خوددارى مىكردند (21) با او انس مىگرفت و آنان را چنان به آرامى سير مىداد كه محل بستن مهار را زخمى نكند و حركتدهندهى آن خسته نشود و سوارهى آن به اضطراب نيفتد. و آنان را بر سر آبى فراوان و گوارا و زلال و وسيع مىبُرد كه آب آن از دو طرف نهر لبريز باشد و دو سوى آن گلآلود نشود، و آنان را از آنجا سيراب بيرون مىآورد. و در حالى كه (22) براى آنان سيرابى را پسنديده است ولى خود از آن استفاده نمىكرد مگر بقدر رفع عطش سيراب و دفع شدت گرسنگى.
و اگر خلافت را به او مىسپردند بركات آسمان و زمين بر آنان گشوده مىشد، ولى آنان از حق روى گردانيدند، پس بزودى خداوند آنان را به آنچه براى خود كسب كردهاند مؤاخذه مىنمايد و كسانى كه ظلم نمودند بزودى سزاى آنچه كسب كردهاند به آنان مىرسد و نمىتوانند مانع چنين عاقبتى شوند.
پيشبينى عاقبت غصب خلافت
انذارهم بعاقبة الاغتصاب
أما (23) لعمر اللَّه (24) لقد لقحت، فنظرة ريثما تنتج.(25) ثم (26) احتلبوا طلاع (27) القعب (28) دما عبيطا و ذعافاً (29) ممقراً. (30)
هنالك (31) يخسر (32) المبطلون، و يعرف (33) التالون غب ما أسس (34) الأولون. ثم (35) طيبوا (بعد ذلك) (36) عن أنفسكم (37) نفساً(38)، و اطمإنوا (39) للفتنة جأشا، و أبشروا (40) بسيف صارم (41) (و سطوة معتد غاشم) (42) و هرج (43) (دائم) (44) شامل و استبداد (45) من الظالمين، يدع فيئكم (46) زهيداً و جمعكم (47) حصيداً.
فيا حسرةً لكم! (48) و أنى (49) بكم (50) و قد عميت عليكم (51)، انلزمكموها و أنتم لها كارهون؟! (52)
پيشبينى عاقبت غصب خلافت
هان، بيا و بشنو. و تا زندهاى روزگار امر عجيبى را به تو نشان خواهد داد! و اگر تعجب كنى بدانكه همين حادثه تو را به تعجب واداشته است!
به كدام سو روى آوردند؟! و به كدام تكيهگاهى إتكا نمودند؟! و به كدام پايهاى اعتماد نمودند؟! و به كدام دستاويزى چنگ زدند؟! و بر ضد كدامين ذريّهاى اقدام كردند و بر آنان چيره شدند؟! و براى چه كسى انتخاب كردند و براى چه كسى رها نمودند؟! چه بد سرپرستى و چه بد دوستانى! و براى ظالمين چه بد جايگزينى است.
به خدا سوگند پس ماندگان را به جاى پيشتازان، و ترسوى نادان را بجاى دلير آگاه، و فرومايگان را بجاى معتمدان خود قرار دادند. بينىشان بر خاك ماليده باد و پشيمان شوند قومى كه گمان مىكنند كار درستى انجام مىدهند. بدانيد كه آنان مفسدند ولى خود نمىدانند.
واى بر آنان! آيا كسى كه به حق هدايت مى‌كند سزاوارتر به پيروى است يا كسى كه خود هدايت نيافته مگر آنكه هدايت شود؟ شما را چه شده است؟! چگونه حكم مىكنيد؟!
1ـ «ألف»: ألا فاسمعن و من عاش أراه الدهر العجب. «ك»: فهلم فاسمع، فما عشت أراك الدهر عجبا. «ب» و «ى»: ألا هلمن فاسمعن و ما عشتن أراكن الدهر عجبا. «و» و «م»: ألا هلم فاستمع و ما عشت أراك الدهر عجبه، و في «و» مكان «عجبه»: عجباً. «ه» و «ع»: ألا هلم فاعجب و ما عشت... و في «ل» مكان «عجباً»: العجب.
2ـ كذا فى «ج» و «م» و «ل». والعبارة ليست في «ه» و «ب». و في «ألف» هكذا: و إن تعجبن فانظرن. و في «د» هكذا: و إن تعجب فعجب قولهم، ليت شعري إلى أي سناد. و في «و» هكذا: و إن تعجب فعجب لحادث. و في «ك» هكذا: و إن تعجب بعد الحادث فما بالهم؟ بأي سند استندوا أو بأية عروة...
3ـ الزيادة من «ألف».
4ـ هكذا في «د» و في «الف» هكذا: و على أي سند استندوا. و في «ك» هكذا: بأي سند استندوا. و في «ج» هكذا: إلى لجا اسندوا. و في «ب» و «م» هكذا: إلى أي لجأ أستندوا. و في «ل»: أي سناد استندوا. و في «و» إلى أيى ملجأ استندوا.
5ـ «د»: إلى أي سناد لجأوا و استندوا.
6ـ الزيادة من «د». و من قوله «و إن تعجب...» إلى هنا ليست في «ى» و مكانه: «إلى أي ركن لجأوا».
7ـ هكذا في «د» و «ك» و «ل»، و في سائر النسخ: «أىّ».
8ـ الزيادة من «د». احتنك أي استولي عليه.
9ـ الزيادة من «ألف».
10ـ «ب»: و لبئس.
11ـ «ب» و «م»: و لبئس.
12ـ قوله «و بئس للظالمين بدلاً» ليس في «ألف» و «ل» و «و». و في «ل»: و بأية عروة تمسكوا استبدلوا.
13ـ «ك»: استبدلوا الذناب. «ل»: استبدلوا الذنابى واللَّه بالقوادم. والذنابى: ذنب الطائر والمراد السفلة من الناس و الاتباع. والقوادم: مقدم جناح الطائر.
14ـ الزيادة من «ك». الحرون: فرس لا ينقاذ و اذا اشتدت به الجرى وقف. و القاحم: الرامى بنفسه فى الامر من غير رويه. استعير الاول للجبان والجاهل، والثاني للشجاع والعالم بالأمور الذي يأتي بها من غير احتياج الى ترو و تفكر.
15ـ من «و إن تعجب...» إلى هنا ليس في «ه» و «ع». العجز: مؤخر الشىء، والكاهل، ما بين الكتفين. والمراد بالعجز مؤخر القوم و بالكاهل عمدتهم فى المهمات و عدتهم للشدائد والملمّات.
16ـ «ك»: فتعساً لقوم. «ى» فبعداً و سحقاً لقوم.
17ـ هنا آخر ما في نسخة «ى».
18ـ كلمة «ويحهم» ليست في «ألف» و «ك» و «ل».
19ـ سورة يونس: الآية 35.
20ـ «ه» و «ك»: اگر بر مهارى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آن را به على عليهالسلام سپرده بود متحد مىشدند... و در «د» چنين است: به خدا قسم، اگر از جادهى روشن روى گردان مىشدند و از قبول برهان واضح سر بازمىزدند، ايشان را به سوى آن بازمىگرداند و بر قبول آن وادارشان مىنمود.
21ـ «د»: و پنهان و آشكارا براى آنان دلسوزى مىنمود، و از دنيا استفادهاى نمىبرد و براى خويش برنمىداشت مگر بقدر سيراب شدن عطشان و سير شدن گرسنه، و زاهد از راغب در دنيا شناخته مىشد و راستگو از كاذب تشخيص داده مىشد، و اگر اهل آبادىها ايمان مىآوردند و تقوا پيشه مىكردند درهاى بركات آسمان و زمين را بر آنها باز مىكرديم...
22ـ من «ألا إنهم هم المفسدون...» إلى هنا ليس في «ه» و «ع»، و في «ألف» خ ل مكان كلمة «أما»: ألا، و في «ه» و «ع» مكانة «و».
23ـ كذا في «ألف» و «ه» و «م». و في «د»: لعمري. «ج» و «ل» و «و»: لعمر إلهك. «ب»: لعمر إلهكن.
24ـ «ألف»: لقحت فانظروها تنتج. «ل»: تنتجوا. و في «ك» هكذا:.. تحكمون لقحت قطرة ريث ما تصبح ثم... و ريثما أي قدر ما.
25ـ «ألف» خ ل: و.
26ـ «د»: ملء. والطلاع بمعنى الملىء.
27ـ «ك»: القصب. «م»: العقب. والقعب: القدح، و احتلاب طلاع القعب هو أن يمتلىء من اللبن حتّى يطلع عنه و يسيل.
28ـ «ك» و «م»: زعافاً. الذعاف والزعاف بمعنى سمّ يقتل.
29ـ «د»: مبيداً. «ك»: ممضا، بمعنى الموجع. والممقر بمعنى المر. والمبيد: المهلك.
30ـ «ألف» خ ل و «د» و «ع»: فهنالك.
31ـ «ألف» خ ل: خسر.
32ـ «ألف» خ ل: عرف.
33ـ «ك»: أسكن، و كلمة «غب» ليست في «ألف» خ ل. و غب كل شيء: عاقبته.
34ـ «ألف» خ ل و «ه» و «ع»: فطيبوا. «ألف» خ ل: فليطيبوا.
35ـ كذا في «ألف» و «ك».
36ـ كلمه «عن أنفسكم» ليست في «ألف» خ ل، و في «د» هكذا: ثم طيبوا عن دنياكم أنفساً.
37ـ في «د» و «ج» و «و» و «ألف» خ ل: أنفسا، و في «ك» هكذا: عن أنفسكم لفتنها ثم اطمانوا.
38ـ في «ه» و «ب» و «و» و «ع»: و طأمنوا («ع»: الفتنة). و في «ج» فطأمنوا. و في «ألف» خ ل: و ليطأمنوا. و في «ألف» خ ل: و ليطمأنوا. و طمان أي اخفض و سكن، و اطمأنوا للفتنة جأشا، أي اجعلوا قلوبكم مطمئنة لنزول الفتنة.
39ـ في «ه» و «ب» و «و» و «ع»: و طأمنوا («ع»: الفتنة). و في «ج» فطأمنوا. و في «ألف» خ ل: و ليطأمنوا. و في «ألف» خ ل: و ليطمأنوا. و طمان أي اخفض و سكن، و اطمأنوا للفتنة جأشا، أي اجعلوا قلوبكم مطمئنة لنزول الفتنة.
40ـ «ألف» خ ل: قاصل، بمعنى القطاع.
41ـ الزيادة من «د».
42ـ «ب»: و بقرح. «و»: و بهرج.
43ـ الزيادة من «د».
44ـ «ألف» خ ل: استبدال. و عبارة «و استبداد من الظالمين» ليست في «ه» و «ع».
45ـ في «ك» مكان «يدع فيئكم»: فزرع فيئكم.
46ـ «ل»: زرعكم. «ع»: و جمعكم فيكم حصيداً.
47ـ «ألف»: فيا خسرى لكم. «د»: فسا حسرتا بكم. «ه» و «م» و «ع»: فيا حسرة عليكم.
48ـ «ك»: لهم «ل»: فيا حسرتى لكم.
49ـ «ألف» خ ل: كيف. و «ع»: فأنّى.
50ـ «ج» و «م»: لكم. و عبارة «و أنّى بكم» ليست في «ك» و «و».
51ـ «ك»: عليهم و زاد هنا في «ك»: «الأنباء»، و ليست في آية سورة هود و إنما هو بعبارة اخرى في سورة القصص: الآيه 66 هكذا: فعميت عليه الانباء يومئذ فهم لا يتسائلون.
52ـ إشارة إلى سورة هود: الآية 28: «فعميت عليكم أنلزمكموها و أنتم لها كارهون».
من الذي استبدلوه بعلي
ألا هلم فاسمع و ما عشت أراك الدهر عجباً (1) ، و إن تعجب فقد أعجبك الحادث!(2) (إلى أي نحو اتجهوا)؟ (3) و إلى أي سناد(4) استندوا؟ (5) (و على أي عماد اعتمدوا)؟(6) و بأية (7) عروة تمسكوا؟ (و على أية ذرية أقدموا و احتنكوا)؟ (8) (و لمن اختاروا و لمن تركوا)؟ (9) لئبس (10) المولى و لبئس العشير و بئس (11) للظالمين بدلاً. (12)
استبدلوا واللَّه الذنابى (14) بالقوادم، (والحرون بالقاحم) (15) ، والعجز بالكاهل.(16)
فرغماً لمعاطس قوم (17) يحسبون أنهم يحسنون صنعاً! ألا إنهم هم المفسدون ولكن لا يشعرون. (18)
ويحهم! (19) أفمن يهدي إلى الحق أحق ان يتبع، أمن لا يهدى إلا أن يهدى؟ فما لكم، كيف تحكمون؟ (20)
چه كسى را بجاى على عليهالسلام انتخاب كردند؟!
به خدا سوگند، اگر از گرفتن مهارى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آن را به او (على عليهالسلام) سپرده بود خوددارى مىكردند (21) با او انس مىگرفت و آنان را چنان به آرامى سير مىداد كه محل بستن مهار را زخمى نكند و حركتدهندهى آن خسته نشود و سوارهى آن به اضطراب نيفتد. و آنان را بر سر آبى فراوان و گوارا و زلال و وسيع مىبُرد كه آب آن از دو طرف نهر لبريز باشد و دو سوى آن گلآلود نشود، و آنان را از آنجا سيراب بيرون مىآورد. و در حالى كه (22) براى آنان سيرابى را پسنديده است ولى خود از آن استفاده نمىكرد مگر بقدر رفع عطش سيراب و دفع شدت گرسنگى.
و اگر خلافت را به او مىسپردند بركات آسمان و زمين بر آنان گشوده مىشد، ولى آنان از حق روى گردانيدند، پس بزودى خداوند آنان را به آنچه براى خود كسب كردهاند مؤاخذه مىنمايد و كسانى كه ظلم نمودند بزودى سزاى آنچه كسب كردهاند به آنان مىرسد و نمىتوانند مانع چنين عاقبتى شوند.
پيشبينى عاقبت غصب خلافت
انذارهم بعاقبة الاغتصاب
أما (23) لعمر اللَّه (24) لقد لقحت، فنظرة ريثما تنتج.(25) ثم (26) احتلبوا طلاع (27) القعب (28) دما عبيطا و ذعافاً (29) ممقراً. (30)
هنالك (31) يخسر (32) المبطلون، و يعرف (33) التالون غب ما أسس (34) الأولون. ثم (35) طيبوا (بعد ذلك) (36) عن أنفسكم (37) نفساً(38)، و اطمإنوا (39) للفتنة جأشا، و أبشروا (40) بسيف صارم (41) (و سطوة معتد غاشم) (42) و هرج (43) (دائم) (44) شامل و استبداد (45) من الظالمين، يدع فيئكم (46) زهيداً و جمعكم (47) حصيداً.
فيا حسرةً لكم! (48) و أنى (49) بكم (50) و قد عميت عليكم (51)، انلزمكموها و أنتم لها كارهون؟! (52)
پيشبينى عاقبت غصب خلافت
هان، بيا و بشنو. و تا زندهاى روزگار امر عجيبى را به تو نشان خواهد داد! و اگر تعجب كنى بدانكه همين حادثه تو را به تعجب واداشته است!
به كدام سو روى آوردند؟! و به كدام تكيهگاهى إتكا نمودند؟! و به كدام پايهاى اعتماد نمودند؟! و به كدام دستاويزى چنگ زدند؟! و بر ضد كدامين ذريّهاى اقدام كردند و بر آنان چيره شدند؟! و براى چه كسى انتخاب كردند و براى چه كسى رها نمودند؟! چه بد سرپرستى و چه بد دوستانى! و براى ظالمين چه بد جايگزينى است.
به خدا سوگند پس ماندگان را به جاى پيشتازان، و ترسوى نادان را بجاى دلير آگاه، و فرومايگان را بجاى معتمدان خود قرار دادند. بينىشان بر خاك ماليده باد و پشيمان شوند قومى كه گمان مىكنند كار درستى انجام مىدهند. بدانيد كه آنان مفسدند ولى خود نمىدانند.
واى بر آنان! آيا كسى كه به حق هدايت مى‌كند سزاوارتر به پيروى است يا كسى كه خود هدايت نيافته مگر آنكه هدايت شود؟ شما را چه شده است؟! چگونه حكم مىكنيد؟!
1ـ «ألف»: ألا فاسمعن و من عاش أراه الدهر العجب. «ك»: فهلم فاسمع، فما عشت أراك الدهر عجبا. «ب» و «ى»: ألا هلمن فاسمعن و ما عشتن أراكن الدهر عجبا. «و» و «م»: ألا هلم فاستمع و ما عشت أراك الدهر عجبه، و في «و» مكان «عجبه»: عجباً. «ه» و «ع»: ألا هلم فاعجب و ما عشت... و في «ل» مكان «عجباً»: العجب.
2ـ كذا فى «ج» و «م» و «ل». والعبارة ليست في «ه» و «ب». و في «ألف» هكذا: و إن تعجبن فانظرن. و في «د» هكذا: و إن تعجب فعجب قولهم، ليت شعري إلى أي سناد. و في «و» هكذا: و إن تعجب فعجب لحادث. و في «ك» هكذا: و إن تعجب بعد الحادث فما بالهم؟ بأي سند استندوا أو بأية عروة...
3ـ الزيادة من «ألف».
4ـ هكذا في «د» و في «الف» هكذا: و على أي سند استندوا. و في «ك» هكذا: بأي سند استندوا. و في «ج» هكذا: إلى لجا اسندوا. و في «ب» و «م» هكذا: إلى أي لجأ أستندوا. و في «ل»: أي سناد استندوا. و في «و» إلى أيى ملجأ استندوا.
5ـ «د»: إلى أي سناد لجأوا و استندوا.
6ـ الزيادة من «د». و من قوله «و إن تعجب...» إلى هنا ليست في «ى» و مكانه: «إلى أي ركن لجأوا».
7ـ هكذا في «د» و «ك» و «ل»، و في سائر النسخ: «أىّ».
8ـ الزيادة من «د». احتنك أي استولي عليه.
9ـ الزيادة من «ألف».
10ـ «ب»: و لبئس.
11ـ «ب» و «م»: و لبئس.
12ـ قوله «و بئس للظالمين بدلاً» ليس في «ألف» و «ل» و «و». و في «ل»: و بأية عروة تمسكوا استبدلوا.
13ـ «ك»: استبدلوا الذناب. «ل»: استبدلوا الذنابى واللَّه بالقوادم. والذنابى: ذنب الطائر والمراد السفلة من الناس و الاتباع. والقوادم: مقدم جناح الطائر.
14ـ الزيادة من «ك». الحرون: فرس لا ينقاذ و اذا اشتدت به الجرى وقف. و القاحم: الرامى بنفسه فى الامر من غير رويه. استعير الاول للجبان والجاهل، والثاني للشجاع والعالم بالأمور الذي يأتي بها من غير احتياج الى ترو و تفكر.
15ـ من «و إن تعجب...» إلى هنا ليس في «ه» و «ع». العجز: مؤخر الشىء، والكاهل، ما بين الكتفين. والمراد بالعجز مؤخر القوم و بالكاهل عمدتهم فى المهمات و عدتهم للشدائد والملمّات.
16ـ «ك»: فتعساً لقوم. «ى» فبعداً و سحقاً لقوم.
17ـ هنا آخر ما في نسخة «ى».
18ـ كلمة «ويحهم» ليست في «ألف» و «ك» و «ل».
19ـ سورة يونس: الآية 35.
20ـ «ه» و «ك»: اگر بر مهارى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آن را به على عليهالسلام سپرده بود متحد مىشدند... و در «د» چنين است: به خدا قسم، اگر از جادهى روشن روى گردان مىشدند و از قبول برهان واضح سر بازمىزدند، ايشان را به سوى آن بازمىگرداند و بر قبول آن وادارشان مىنمود.
21ـ «د»: و پنهان و آشكارا براى آنان دلسوزى مىنمود، و از دنيا استفادهاى نمىبرد و براى خويش برنمىداشت مگر بقدر سيراب شدن عطشان و سير شدن گرسنه، و زاهد از راغب در دنيا شناخته مىشد و راستگو از كاذب تشخيص داده مىشد، و اگر اهل آبادىها ايمان مىآوردند و تقوا پيشه مىكردند درهاى بركات آسمان و زمين را بر آنها باز مىكرديم...
22ـ من «ألا إنهم هم المفسدون...» إلى هنا ليس في «ه» و «ع»، و في «ألف» خ ل مكان كلمة «أما»: ألا، و في «ه» و «ع» مكانة «و».
23ـ كذا في «ألف» و «ه» و «م». و في «د»: لعمري. «ج» و «ل» و «و»: لعمر إلهك. «ب»: لعمر إلهكن.
24ـ «ألف»: لقحت فانظروها تنتج. «ل»: تنتجوا. و في «ك» هكذا:.. تحكمون لقحت قطرة ريث ما تصبح ثم... و ريثما أي قدر ما.
25ـ «ألف» خ ل: و.
26ـ «د»: ملء. والطلاع بمعنى الملىء.
27ـ «ك»: القصب. «م»: العقب. والقعب: القدح، و احتلاب طلاع القعب هو أن يمتلىء من اللبن حتّى يطلع عنه و يسيل.
28ـ «ك» و «م»: زعافاً. الذعاف والزعاف بمعنى سمّ يقتل.
29ـ «د»: مبيداً. «ك»: ممضا، بمعنى الموجع. والممقر بمعنى المر. والمبيد: المهلك.
30ـ «ألف» خ ل و «د» و «ع»: فهنالك.
31ـ «ألف» خ ل: خسر.
32ـ «ألف» خ ل: عرف.
33ـ «ك»: أسكن، و كلمة «غب» ليست في «ألف» خ ل. و غب كل شيء: عاقبته.
34ـ «ألف» خ ل و «ه» و «ع»: فطيبوا. «ألف» خ ل: فليطيبوا.
35ـ كذا في «ألف» و «ك».
36ـ كلمه «عن أنفسكم» ليست في «ألف» خ ل، و في «د» هكذا: ثم طيبوا عن دنياكم أنفساً.
37ـ في «د» و «ج» و «و» و «ألف» خ ل: أنفسا، و في «ك» هكذا: عن أنفسكم لفتنها ثم اطمانوا.
38ـ في «ه» و «ب» و «و» و «ع»: و طأمنوا («ع»: الفتنة). و في «ج» فطأمنوا. و في «ألف» خ ل: و ليطأمنوا. و في «ألف» خ ل: و ليطمأنوا. و طمان أي اخفض و سكن، و اطمأنوا للفتنة جأشا، أي اجعلوا قلوبكم مطمئنة لنزول الفتنة.
39ـ في «ه» و «ب» و «و» و «ع»: و طأمنوا («ع»: الفتنة). و في «ج» فطأمنوا. و في «ألف» خ ل: و ليطأمنوا. و في «ألف» خ ل: و ليطمأنوا. و طمان أي اخفض و سكن، و اطمأنوا للفتنة جأشا، أي اجعلوا قلوبكم مطمئنة لنزول الفتنة.
40ـ «ألف» خ ل: قاصل، بمعنى القطاع.
41ـ الزيادة من «د».
42ـ «ب»: و بقرح. «و»: و بهرج.
43ـ الزيادة من «د».
44ـ «ألف» خ ل: استبدال. و عبارة «و استبداد من الظالمين» ليست في «ه» و «ع».
45ـ في «ك» مكان «يدع فيئكم»: فزرع فيئكم.
46ـ «ل»: زرعكم. «ع»: و جمعكم فيكم حصيداً.
47ـ «ألف»: فيا خسرى لكم. «د»: فسا حسرتا بكم. «ه» و «م» و «ع»: فيا حسرة عليكم.
48ـ «ك»: لهم «ل»: فيا حسرتى لكم.
49ـ «ألف» خ ل: كيف. و «ع»: فأنّى.
50ـ «ج» و «م»: لكم. و عبارة «و أنّى بكم» ليست في «ك» و «و».
51ـ «ك»: عليهم و زاد هنا في «ك»: «الأنباء»، و ليست في آية سورة هود و إنما هو بعبارة اخرى في سورة القصص: الآيه 66 هكذا: فعميت عليه الانباء يومئذ فهم لا يتسائلون.
52ـ إشارة إلى سورة هود: الآية 28: «فعميت عليكم أنلزمكموها و أنتم لها كارهون».
خسارت امت با غصب حق حضرت على
خسارة الأمة بغصب حق على عليهالسلام و تاللَّه (1) لو تكافوا(2) عن زمام نبذه إليه(3) رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله لاعتلقه (4) ، و (5) لسار (6) بهم (7) سيرا (8) سجحا لايكلم خشاشهُ (9)(و لايكل سائره) (10)و لا يتعتع راكبه(11)، و لأوردهم منهلاً نميراً (12) رويا (13) (صافياً) (14) فضفاضا (15) تطفح ضفتاه (16)(و لا يترنق جانباه) (17)،و (18) لأصدرهم بطانا قد (19) تخير لهم (20) الرى، غير متحل (21)منه (22)بطائل إلا بغمر الناهل (23) و (24)ردعة (25) سورة الساغب (26)، و لفتحت (27)عليهم بركات من (28)السماء والأرض.
(ولكنهم بغوا) (29)فسيأخذهم (30) ، (والذين ظلموا من هؤلاء سيصيبهم سيئات ما كسبوا و ما هم بمعجزين). اللَّه (31) بما كانوا يكسبون (32)
خسارت امت با غصب حق على عليهالسلام
بدانيد قسم به لايزالى خداوند، هماكنون فتنه باردار شده است! پس زمان كوتاهى منتظر بمانيد تا ثمرهاش ظاهر گردد. آنگاه از آن كاسهاى لبريز از خون تازه و سم تلخ كشنده بدوشيد. آنگاه است كه اهل باطل زيان مىكنند، و آيندگان از نتيجهى آنچه پيشينيان پايه گذاردهاند آگاه مىشوند. سپس خيال خود را راحت كنيد و قلب خود را براى نزول فتنه قوى كنيد و بشارت باد شما را بر شمشيرى برنده، و قهر و غلبهى متجاوز ظالم، و هرج و مرج دائمى و عمومى، و زورگوئى ظالمين كه اموال عمومى را غارت مى‌كند و براى شما چيز كمى باقى مىگذارد و جمع شما را درو كرده و نابود مىنمايد.
افسوس بر شما! چگونه خواهيد بود هنگامى كه دچار سردرگمى مىشويد؟ آيا حق را به زور به شما بقبولانيم در حالى كه خودتان مايل نيستيد؟!
1ـ «ألف» و «ه» و «ع»: و أيم اللَّه. «ل» و «ى»: واللَّه.
2ـ «ه»: تكافأوا على زمام... «ك»: تكافؤوا عليه من زمام... «ى»: لقد تكافوا على... والتكاف: الامتناع، والتكافؤ: التساوى والاتحاد.
3ـ كلمة «إليه» ليست في «ل».
4ـ «ألف» خ ل و «و» و «ى»: لا عتقله. و اعتلق أي أحب، و لعله هنا بمعنى تعلق به.
5ـ «ألف» و «ك»: ثم. و كلمة «لا عتقله و» ليست في «ه» و «ب» و «ع».
6ـ «ألف» خ ل: سار. و في «د» العبارة من «تاللَّه» إلى هنا هكذا: و تاللَّه لو مالوا عن المحجة اللائحة و زالوا عن قبول الحجة الواضحة لردهم إليها و حملهم عليها و لسار...
7ـ «م»: إليهم.
8ـ «ك»: سيرة. والكلمة ليست في «و».
9ـ «د»: لا يكلم حشاشه. «م»: لا تكلم حشاشته. «ك»: لا يكتلم حشاشه. و جاء في «ك» عبارة طويلة كما ذكرناها في الهامش و هي هكذا:... سجحا فانّه قواعد الرسالة و رواسى النبوة و مهبط الروحالأمين والطبين أمر الدين والدنيا والآخرة ألا ذلك هو الخسران المبين. واللَّه لا يكتلم... والسجح: اللين السهل، والكلم: الجرح، والخشاش: ما يجعل في أنف البعير و يشد به الزمام ليكون أسرع لا نقياده، والحشاش: الجانب.
10ـ الزيادة من «د».
11ـ «د»: يمل. وتعتع أي أقلق و أزعج.
12ـ كلمة «نميرا» ليست في «الف» و «ك». و في «ى»: موردا نميرا. و المنهل النمير: الذى فيه ماء كثير.
13ـ كلمة «رويا» ليست في «ه» و «ج» و «ب» و «م» و «ل» و «ع».
14ـ الزيارة من «ألف» و «د». و في «د» هكذا: صافيا رويا.
15ـ الكلمة ليست في «د». الفضفاض: الواسع.
16ـ «ك»: صفته. «ع» و ضفتاه. «ى»: تمير ضفتاه. تطفح ضفتاه أي تمتلىء جانباه حتى تفيض.
17ـ الزيادة من «د». و معناه: انه لا ينقص الماء حتى يظهر الطين من جانبى النهر و يتكدر الماء بذلك.
18ـ «ألف»: ثم.
19ـ «و» و قد. والبطان: الممتلىء من الأكل والشرب.
20ـ كذا في «ألف» و «ل». و في «ب» و «م»: تحير بهم، أي جمعهم على الرى. و في «و» تحيز بهم، أي ساقهم برفق. و في «ك»: خثر بهم، أي اثقلهم. و في «ج»: تختربهم، أي استرخى اجسادهم. و في «ع»: يخترق بهم الرى.
21ـ «و»: مستحل. «ع»: منجلي.
22ـ كلمة «منه» ليست في «ك» و «ب» و «م».
23ـ «ك»: إلا تغمر الناهل. «ألف»: بغمر الماء. «و» خ ل: تغمز الناهل. التغمر: الشرب دون الرى. والغمر: الكثير من الماء، والغمر: القدح الصغير. و الناهل: العطشان والريان بالمعنيين، نهز الدلو البئر: إذا ضرب بها الماء لتمتلىء.
24ـ «و»: أو.
25ـ «ك»: ردع. و في أكثر النسخ: «ردعه» بالهاء، و لعل معناه: لايتحلى منه إلا بقدر ما يمنع و يرفع شدة العطش أو الجوع. والردعة: الوجم و تغير اللون إلى الصفرة.
26ـ «ك»: سغب. من كلمة «إلا» إلى هنا ليست في «ه» و «ع»، بل فيه هكذا:.. بطائل و لفتحت.. سورة الساغب: حده الجوع، والمراد تسكين حدته.
27ـ «ألف»: و لا نفتحت. و في «د» من قولها عليهاالسلام «قد تخير لهم» إلى هنا هكذا: و نصح لهم سرا و إعلاناً و لم يكن يتحلى من الدنيا بطائل و لا يحظي منها بنائل غير ريّ الناهل و شعبة الكافل و لبان لهم الزاهد من الراغب والصادق من الكاذب و لو أنّ أهل القرى آمنوا واتّقوا لفتحنا عليهم....
28ـ كلمة «من» ليست في «ج» و «ل».
29ـ الزيادة من «ألف»، و في «د» هكذا: ولكن كذبوا فاخذناهم. و كلمة «والأرض» ليست في «و»، و في «ى» هكذا: ولكن كذبوا و سيعذبهم.
30ـ في «ك» و «ج» و «ب» و «م» و «ل» و «و» مكان «الفاء»: «الواو».
31ـ من «ولكنهم» إلى هنا ليست في «ه» و «ع».
32ـ الزيادة من «د». سورة الزمر: الآية 51.
خسارة الأمة بغصب حق على عليهالسلام و تاللَّه (1) لو تكافوا(2) عن زمام نبذه إليه(3) رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله لاعتلقه (4) ، و (5) لسار (6) بهم (7) سيرا (8) سجحا لايكلم خشاشهُ (9)(و لايكل سائره) (10)و لا يتعتع راكبه(11)، و لأوردهم منهلاً نميراً (12) رويا (13) (صافياً) (14) فضفاضا (15) تطفح ضفتاه (16)(و لا يترنق جانباه) (17)،و (18) لأصدرهم بطانا قد (19) تخير لهم (20) الرى، غير متحل (21)منه (22)بطائل إلا بغمر الناهل (23) و (24)ردعة (25) سورة الساغب (26)، و لفتحت (27)عليهم بركات من (28)السماء والأرض.
(ولكنهم بغوا) (29)فسيأخذهم (30) ، (والذين ظلموا من هؤلاء سيصيبهم سيئات ما كسبوا و ما هم بمعجزين). اللَّه (31) بما كانوا يكسبون (32)
خسارت امت با غصب حق على عليهالسلام
بدانيد قسم به لايزالى خداوند، هماكنون فتنه باردار شده است! پس زمان كوتاهى منتظر بمانيد تا ثمرهاش ظاهر گردد. آنگاه از آن كاسهاى لبريز از خون تازه و سم تلخ كشنده بدوشيد. آنگاه است كه اهل باطل زيان مىكنند، و آيندگان از نتيجهى آنچه پيشينيان پايه گذاردهاند آگاه مىشوند. سپس خيال خود را راحت كنيد و قلب خود را براى نزول فتنه قوى كنيد و بشارت باد شما را بر شمشيرى برنده، و قهر و غلبهى متجاوز ظالم، و هرج و مرج دائمى و عمومى، و زورگوئى ظالمين كه اموال عمومى را غارت مى‌كند و براى شما چيز كمى باقى مىگذارد و جمع شما را درو كرده و نابود مىنمايد.
افسوس بر شما! چگونه خواهيد بود هنگامى كه دچار سردرگمى مىشويد؟ آيا حق را به زور به شما بقبولانيم در حالى كه خودتان مايل نيستيد؟!
1ـ «ألف» و «ه» و «ع»: و أيم اللَّه. «ل» و «ى»: واللَّه.
2ـ «ه»: تكافأوا على زمام... «ك»: تكافؤوا عليه من زمام... «ى»: لقد تكافوا على... والتكاف: الامتناع، والتكافؤ: التساوى والاتحاد.
3ـ كلمة «إليه» ليست في «ل».
4ـ «ألف» خ ل و «و» و «ى»: لا عتقله. و اعتلق أي أحب، و لعله هنا بمعنى تعلق به.
5ـ «ألف» و «ك»: ثم. و كلمة «لا عتقله و» ليست في «ه» و «ب» و «ع».
6ـ «ألف» خ ل: سار. و في «د» العبارة من «تاللَّه» إلى هنا هكذا: و تاللَّه لو مالوا عن المحجة اللائحة و زالوا عن قبول الحجة الواضحة لردهم إليها و حملهم عليها و لسار...
7ـ «م»: إليهم.
8ـ «ك»: سيرة. والكلمة ليست في «و».
9ـ «د»: لا يكلم حشاشه. «م»: لا تكلم حشاشته. «ك»: لا يكتلم حشاشه. و جاء في «ك» عبارة طويلة كما ذكرناها في الهامش و هي هكذا:... سجحا فانّه قواعد الرسالة و رواسى النبوة و مهبط الروحالأمين والطبين أمر الدين والدنيا والآخرة ألا ذلك هو الخسران المبين. واللَّه لا يكتلم... والسجح: اللين السهل، والكلم: الجرح، والخشاش: ما يجعل في أنف البعير و يشد به الزمام ليكون أسرع لا نقياده، والحشاش: الجانب.
10ـ الزيادة من «د».
11ـ «د»: يمل. وتعتع أي أقلق و أزعج.
12ـ كلمة «نميرا» ليست في «الف» و «ك». و في «ى»: موردا نميرا. و المنهل النمير: الذى فيه ماء كثير.
13ـ كلمة «رويا» ليست في «ه» و «ج» و «ب» و «م» و «ل» و «ع».
14ـ الزيارة من «ألف» و «د». و في «د» هكذا: صافيا رويا.
15ـ الكلمة ليست في «د». الفضفاض: الواسع.
16ـ «ك»: صفته. «ع» و ضفتاه. «ى»: تمير ضفتاه. تطفح ضفتاه أي تمتلىء جانباه حتى تفيض.
17ـ الزيادة من «د». و معناه: انه لا ينقص الماء حتى يظهر الطين من جانبى النهر و يتكدر الماء بذلك.
18ـ «ألف»: ثم.
19ـ «و» و قد. والبطان: الممتلىء من الأكل والشرب.
20ـ كذا في «ألف» و «ل». و في «ب» و «م»: تحير بهم، أي جمعهم على الرى. و في «و» تحيز بهم، أي ساقهم برفق. و في «ك»: خثر بهم، أي اثقلهم. و في «ج»: تختربهم، أي استرخى اجسادهم. و في «ع»: يخترق بهم الرى.
21ـ «و»: مستحل. «ع»: منجلي.
22ـ كلمة «منه» ليست في «ك» و «ب» و «م».
23ـ «ك»: إلا تغمر الناهل. «ألف»: بغمر الماء. «و» خ ل: تغمز الناهل. التغمر: الشرب دون الرى. والغمر: الكثير من الماء، والغمر: القدح الصغير. و الناهل: العطشان والريان بالمعنيين، نهز الدلو البئر: إذا ضرب بها الماء لتمتلىء.
24ـ «و»: أو.
25ـ «ك»: ردع. و في أكثر النسخ: «ردعه» بالهاء، و لعل معناه: لايتحلى منه إلا بقدر ما يمنع و يرفع شدة العطش أو الجوع. والردعة: الوجم و تغير اللون إلى الصفرة.
26ـ «ك»: سغب. من كلمة «إلا» إلى هنا ليست في «ه» و «ع»، بل فيه هكذا:.. بطائل و لفتحت.. سورة الساغب: حده الجوع، والمراد تسكين حدته.
27ـ «ألف»: و لا نفتحت. و في «د» من قولها عليهاالسلام «قد تخير لهم» إلى هنا هكذا: و نصح لهم سرا و إعلاناً و لم يكن يتحلى من الدنيا بطائل و لا يحظي منها بنائل غير ريّ الناهل و شعبة الكافل و لبان لهم الزاهد من الراغب والصادق من الكاذب و لو أنّ أهل القرى آمنوا واتّقوا لفتحنا عليهم....
28ـ كلمة «من» ليست في «ج» و «ل».
29ـ الزيادة من «ألف»، و في «د» هكذا: ولكن كذبوا فاخذناهم. و كلمة «والأرض» ليست في «و»، و في «ى» هكذا: ولكن كذبوا و سيعذبهم.
30ـ في «ك» و «ج» و «ب» و «م» و «ل» و «و» مكان «الفاء»: «الواو».
31ـ من «ولكنهم» إلى هنا ليست في «ه» و «ع».
32ـ الزيادة من «د». سورة الزمر: الآية 51.
السلام علیک یا فاطمه الزهرا
السلام علیک یا فاطمه الزهرا
روايت لولا فاطمه لما خلقتکما.....
روايت لولا فاطمه لما خلقتکما.....
سند روایت «...لولا فاطمه لما خلقتکما» چیست و معنای این روایت چیست؟
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]این روایت را مؤلف «جنة العاصمة»، از «کشف اللئالی» تالیف صالح بن عبد الوهاب عرندس، نقل می کند. همچنین در «مستدرک سفینة البحار»، از «مجمع النورین» مرحوم فاضل مرندی نقل شده و نویسندۀ «ضیاء العالمین» جد امی صاحب جواهر نیز این روایت را در کتاب خود آورده است.
توضیح عبارت «لولا فاطمه لما خلقتکما» بطور اجمال این است که اگر به خاطر مقام عبودیت نبود نبوت و امامت به غایت خود نرسیده بود چرا که نبوت و امامت مقدمه ای برای رسیدن به مقام عبد مطلق است. این مقام در خود پیامبر(ص) و علی(ع) نیز بود ولی در فاطمه(س) منحصراً همین مقام تجلی کرد. بنابراین در این روایت تکیه اصلی بر آن حضرت سلام الله علیها شده است.
روایات در مورد مقام و منزلت حضرت فاطمه بسیار است و مضامین برخی از این روایات حاکی از مقاماتی منحصر به فرد و حیرت آور در مورد ایشان است. بر اساس روایات، لغت فاطمه به معنای کسی است که مردم توان رسیدن به معرفت او را ندارند و دستشان از شناخت او کوتاه است[1]. گو اینکه سرّ مخفی خداوند نیز در فاطمه نهان است و شناخت خدا و عرفان حق رابطه تنگاتنگی با شناخت حضرت فاطمه دارد همچنانکه فاطمیت هم صفت امتناع از شناخت و در حجاب بودن و مقیم حرم الاهی بودن را تداعی می کند.
می دانیم که حضرت فاطمه(س) به ظاهر نه پیامبر بود و نه امام پس این گوهره ای که باعث شد از چنین جایگاهی در عالم برخوردار باشد غیر از نبوت و امامت ظاهری است. این گوهرۀ قدسی را هر چه بنامیم مسلم است که به کنه معرفت آن باز هم نخواهیم رسید اما در عالمِ عبارت، می توان از آن به گوهرۀ عبودت تعبیر کرد. عبد بودن به معنای واقعی کلمه یعنی از خود هیچ نداشتن و همگی خدا شدن، پس عبد خدا آینه خداست. از همین روی است که امام صادق(ع) در مورد حقیقت عبودیت می فرماید: عبودیت گوهره ایست که کنه آن ربوبیت است[2]. این گوهره همان گوهر گمشده انسان و همان سر الاسرار عرفان است.
در روایتی دیگر آمده است که شناخت فاطمه همان شناخت شب قدر است[3] و غایت همه عارفان درک حقیقت شب قدر است و عارف واصل کسی است که شاهد بر واقعه نزول قرآن در شب قدر باشد.
از طرفی امام در مقام باطنی خود صاحب مقام قرآن ناطق است یعنی سر امامت مربوط به دریافت حقیقت غیبی قرآن است و اینگونه است که ذات امامت نیز رابطه خاصی با حقیقت حضرت فاطمه (س) دارد.
آنچه برای عموم مردم آشکار می شود مقام نبوت است و امامت به عنوان کمال دین به واسطۀ نبوت ابلاغ می شود و گروهی خاص آن را در می یابند و آنچه از مقام امامت نیز که مصون از شناخت اغیار باقی می ماند (مگر برای محرمان سرّ خدا) همان سر ّ وجود فاطمه است که در نقاب عصمت و غیرت الاهی مخفی مانده است.
پس امامت سر نهان نبوت است وجوهره عبودت هم سر نهان امامت است اما نکته در اینجاست که این سه مرتبه و مقام در وجود پیامبر اسلام در وحدت کامل و در حد کمال حضور دارند. این است که مقام خود پیامبر از همه چهارده معصوم بالاتر است با این حال مقام امامت محمدی در علی (ع) و مقام عبودیت هم در حضرت فاطمه (س) تجلی یافته و به عنوان مشخصۀ اصلی آشکار شده است. به این ترتیب در مورد سیر ظهور حقیقت وجودی حضرت محمد(ص) باید گفت که مقام عبودیت از مقام نبوت و امامت برتر است و از همین روی آنچه در وجود حضرت فاطمه محقق شده است نهایی ترین مقام برای یک انسان است که غایت نبوت و امامت محسوب می شود.
حدیث «لولا فاطمه»
مجموعه روایاتی که در مورد مقام و منزلت حضرت فاطمه (س) از جانب پیامبر و سایر معصومین نقل شده همچنین احادیث قدسی بسیار زیادی که در مورد آن حضرت در ضمن سخنان قدسی خداوند آمده است[4] خود به خود به مضمون مطالب پیشین دلالت دارد اما آنچه به صراحت به مقام خاصی در مورد حضرت فاطمه اشاره دارد و برخی از علما آن را در کتب خود آورده اند این حدیث قدسی در مقام خطاب به پیامبر اسلام است که:
« لولاک لما خلقت الافلاک . و لولا علی لما خلقتک . و لو فاطمه لما خلقتکما»[5]
در مورد سند این روایت باید گفت که اگر چه این روایت طبق موازین علم رجال جزو احادیث ضعیف محسوب می شود با این حال بسیاری از علمای بزرگ شیعه آن را در کتب خود آورده اند. قسمت اخیر روایت (لولا فاطمه لما خلقتکما) را جنة العاصمة/148 از «کشف اللئالی» تالیف صالح بن عبد الوهاب عرندس نقل می کند. مستدرک سفینة البحار هم در ج3، ص 334 از «مجمع النورین» مرحوم فاضل مرندی نقل می کند و از نویسندۀ ضیاء العالمین جد امی صاحب جواهر نیز نقل شده است .
میرزا ابو الفضل تهرانی در «شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور» /84 و ... نقل می کند که، صالح بن عبد الوهاب و برخی روات سائق او مجهول هستند ولی این نکته دلیلی بر کذب روایت نیست.
بعلاوه اینکه باید توجه داشت که در اینگونه روایات که مربوط به مقاماتی خاص در مورد معصومین هستند مجهول بودن راوی امری متوقع است چراکه در عصر ائمه بخلاف راویان احکام فقهی که مشکلی در رفت و آمد و معاشرت نداشتند راویان اعتقادات (بدلیل شرایط تقیه) افرادی منزوی از معاشرت معمول بوده و چندان اهل تماس در مجامع مطرح در مباحث روز نبوده اند وعدالت و وثاقت آنها هم مورد کلام و بحث واقع نمی شد. بنابراین مجهول بودن آنها ضرری به اعتبار حدیث نمی زند ؛ خصوصا وقتی مطابق با قواعد باشد وهمین امر که این افراد مورد خطاب امام در این گونه مسائل بوده اند معلوم می شود که از «اصحاب سرّ» بوده اند کما اینکه برخی دیگر از سخنان مشابه در مورد مقامات ائمه هم از طرف همین گونه افراد نقل شده است[6].
در مقام بیان مضمون این روایت باید گفت که این روایت از چند بخش تشکیل شده است:
1- غایت بودن انسان کامل برای خلقت عالم
2- برتری مقام امامت نسبت به نبوت
3- برتری مقام عبودیت نسبت به هر مقامی دیگر
به این سه مقام ِ بحث، در این روایت با این عبارات اشاره شده است که:[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]1- «اگر تو نبودی افلاک و کائنات را نمی آفریدم»؛ این بخش از روایت با روایات دیگری هم تایید می شود که در جای خود ذکر شده است و منظور از آن این است که «انسان کامل» هدف اصلی از خلقت عالم وکانون اصلی توجه خدا و مجرای اراده او در عالم خلقت است. در مقام توضیح این مطلب توسط حکما و عرفا مطالب بسیاری عنوان شده که در اینجا به یکی از تقریرات آنها اشاره می شود:
اگر جهت وحدت عالم نبود کثرت تحقق نمی یافت.سنخیت علت و معلول اقتضا می کند میان علت نخستین جهان که واحد من جمیع جهات است و هیچ جهت تکثر در او نیست و میان معلولات عالم که متکثرات و مختلفات می باشند یک جهت وحدتی تحقق داشته باشدکه از جهتی ارتباط با وحدت کل و از جهتی تناسب با عالم کثرت داشته باشد واین امر فقط در عالم نفس متحقق است. و این کار هر موجودی نیست بلکه فقط نفوس پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) هستند که می توانند این مهم را به عهده بگیرند پس اگر نفس پیامبر نبود جهت وحدت عالم تحقق نمی یافت و آن گاه کثرات هم تحقق نمی یافتند[7].
2- و اما فقره بعدی روایت که می فرماید:«لولا علی لما خلقتک»؛ این بخش از روایت مربوط به برتری مقام امامت نسبت به نبوت است. می دانیم که نبوت به معنای پیام آوریست اما امامت مقامی بالاتر است و آن مقام رسیدن به توحید کامل و رسیدن به خدا بعد از فنای از خویشتن است. بر اساس آیات قرآن حضرت ابراهیم بعد از طی مراحل و ابتلائاتی خاص در عین حالی که پیامبر بود در نهایت به مقام امامت نائل شد. البته پیامبر اسلام نیز دارای مقام امامت بود ولی چون مشخصۀ اصلی حضرت علی (ع) مقام امامت است و مشخصه ظاهری پیامبر هم نبوت، از این روی در مورد مقام امامت نسبت به علی (ع) تاکید شده است.
بنابراین در اینجا به هیچ وجه بحث بر سر برتر بودن علی (ع) نسبت پیامبر نیست بلکه سخن بر سر برتری امامت نسبت به نبوت است چرا که با دلایلی بدون تردید، می دانیم که مقام پیامبر از حضرت علی (ع) بالاتر است و مهم ترین دلیل این مطلب سخن خود علی (ع) است که :«انا عبد من عبید محمد»[8]؛ من بنده ای از بندگان محمدم.
3- و اما در مقام سوم از بحث یا فقره سوم از روایت که می فرماید: «اگر فاطمه نبود شما دو تن را نمی آفریدم» - به همان سیاق فقره قبلی - اشاره به مقامی دارد که هرچند این مقام در خود پیامبر (ص) به نحو کمال وجود داشت اما در فاطمه (س) به عنوان مشخصۀ اصلی آشکار شد و آن مقام عبودیت است.
بنابراین توضیح عبارت «لولا فاطمه لما خلقتکما» این خواهد بود که اگر به خاطر مقام عبودیت نبود امامت و نبوت هم ناقص بود و به غایت خود نرسیده بود چرا که نبوت و امامت مقدمه ای برای رسیدن به مقام عبد مطلق است. البته این مقام در خود پیامبر(ص) و علی(ع) نیز بود ولی در فاطمه(س) منحصراً همین مقام تجلی کرد. بنابراین در این روایت تکیه اصلی بر آن حضرت سلام الله علیها شده است. حال آنکه هیچ دوئیت و کثرتی در ذات این انوار مقدس متصور نیست.
به این ترتیب مسلم است که مقام عبودیت در کمال خود اگر در کسی محقق شود حتی از نبوت و امامت هم بالاتر است و خود نبی و امام هم به دلیل عبودیت به آن مقام رسیده اند و مسئولیت نبوت و امامت را متحمل شده اند و از طرفی بالاترین مقامی که در نزد خدا دارند در نهایت مقام عبودیت آنان است.
به بیان دیگر نبوت و امامت مشتمل بر نسبت آنان با خلق است اما عبودیت بیان کنندۀ جهت الاهی آنان است که بالاتر از نبوت و امامت است.
[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]-----------------------------
[/FONT][FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]منابع:[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]
[/FONT][FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif][1] « َ إِنَّمَا سُمِّيَتْ فَاطِمَةَ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا » مجلسی، بحار الانوار، ج 43، ص 65
[2] « العبودية جوهر كنهها الربوبية فما فقد من العبودية وجد في الربوبية و ما خفي عن الربوبية أصيب في العبودية». مصباح الشریعه، ص7، موسسه الاغلمی للمطبوعات.
[3] «مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ بْنِ عُبَيْدٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ اللَّيْلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَكَ لَيْلَةَ الْقَدْر...» مجلسی، بحار الانوار، ج43، ص 65.
[4] تنها در کتاب «القدیسه فی الاحادیث القدسیه» تالیف اسماعیل الانصاری ، تعداد 252 حدیث قدسی در شان و منزلت حضرت فاطمه گرد آوری شده است. انتشارات دلیل ما .
[5] الأسرار الفاطمیة شیخ محمد فاضل مسعودی : ( یا أحمد لولاک لما خلقت الأفلاک ، ولولا علی لما خلقتک ، ولولا فاطمة لما خلقتکما ) (الجنة العاصمة : 148 ، مستدرک سفینة البحار : 3 / 334 عن مجمع النورین : 14 ، عن العوالم : 44 . ) هذا الحدیث من الأحادیث المأثورة التی رواها جابر بن عبد الله الأنصاری عن رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم عن الله تبارک وتعالى .( الشیخ محمد فاضل المسعودی - ص 231 ).
[6] گرامی، محمد علی، «لولا فاطمه» ص141-143 نقل به مضمون، ناشر: دفتر آیت الله محمد علی گرامی، 1385.
[7] همان، ص34.
[8] کلینی، الکافی، ج1، ص [/FONT]
برگرفته از ....
روايت لولا فاطمه لما خلقتکما.....
سند روایت «...لولا فاطمه لما خلقتکما» چیست و معنای این روایت چیست؟
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]این روایت را مؤلف «جنة العاصمة»، از «کشف اللئالی» تالیف صالح بن عبد الوهاب عرندس، نقل می کند. همچنین در «مستدرک سفینة البحار»، از «مجمع النورین» مرحوم فاضل مرندی نقل شده و نویسندۀ «ضیاء العالمین» جد امی صاحب جواهر نیز این روایت را در کتاب خود آورده است.
توضیح عبارت «لولا فاطمه لما خلقتکما» بطور اجمال این است که اگر به خاطر مقام عبودیت نبود نبوت و امامت به غایت خود نرسیده بود چرا که نبوت و امامت مقدمه ای برای رسیدن به مقام عبد مطلق است. این مقام در خود پیامبر(ص) و علی(ع) نیز بود ولی در فاطمه(س) منحصراً همین مقام تجلی کرد. بنابراین در این روایت تکیه اصلی بر آن حضرت سلام الله علیها شده است.
روایات در مورد مقام و منزلت حضرت فاطمه بسیار است و مضامین برخی از این روایات حاکی از مقاماتی منحصر به فرد و حیرت آور در مورد ایشان است. بر اساس روایات، لغت فاطمه به معنای کسی است که مردم توان رسیدن به معرفت او را ندارند و دستشان از شناخت او کوتاه است[1]. گو اینکه سرّ مخفی خداوند نیز در فاطمه نهان است و شناخت خدا و عرفان حق رابطه تنگاتنگی با شناخت حضرت فاطمه دارد همچنانکه فاطمیت هم صفت امتناع از شناخت و در حجاب بودن و مقیم حرم الاهی بودن را تداعی می کند.
می دانیم که حضرت فاطمه(س) به ظاهر نه پیامبر بود و نه امام پس این گوهره ای که باعث شد از چنین جایگاهی در عالم برخوردار باشد غیر از نبوت و امامت ظاهری است. این گوهرۀ قدسی را هر چه بنامیم مسلم است که به کنه معرفت آن باز هم نخواهیم رسید اما در عالمِ عبارت، می توان از آن به گوهرۀ عبودت تعبیر کرد. عبد بودن به معنای واقعی کلمه یعنی از خود هیچ نداشتن و همگی خدا شدن، پس عبد خدا آینه خداست. از همین روی است که امام صادق(ع) در مورد حقیقت عبودیت می فرماید: عبودیت گوهره ایست که کنه آن ربوبیت است[2]. این گوهره همان گوهر گمشده انسان و همان سر الاسرار عرفان است.
در روایتی دیگر آمده است که شناخت فاطمه همان شناخت شب قدر است[3] و غایت همه عارفان درک حقیقت شب قدر است و عارف واصل کسی است که شاهد بر واقعه نزول قرآن در شب قدر باشد.
از طرفی امام در مقام باطنی خود صاحب مقام قرآن ناطق است یعنی سر امامت مربوط به دریافت حقیقت غیبی قرآن است و اینگونه است که ذات امامت نیز رابطه خاصی با حقیقت حضرت فاطمه (س) دارد.
آنچه برای عموم مردم آشکار می شود مقام نبوت است و امامت به عنوان کمال دین به واسطۀ نبوت ابلاغ می شود و گروهی خاص آن را در می یابند و آنچه از مقام امامت نیز که مصون از شناخت اغیار باقی می ماند (مگر برای محرمان سرّ خدا) همان سر ّ وجود فاطمه است که در نقاب عصمت و غیرت الاهی مخفی مانده است.
پس امامت سر نهان نبوت است وجوهره عبودت هم سر نهان امامت است اما نکته در اینجاست که این سه مرتبه و مقام در وجود پیامبر اسلام در وحدت کامل و در حد کمال حضور دارند. این است که مقام خود پیامبر از همه چهارده معصوم بالاتر است با این حال مقام امامت محمدی در علی (ع) و مقام عبودیت هم در حضرت فاطمه (س) تجلی یافته و به عنوان مشخصۀ اصلی آشکار شده است. به این ترتیب در مورد سیر ظهور حقیقت وجودی حضرت محمد(ص) باید گفت که مقام عبودیت از مقام نبوت و امامت برتر است و از همین روی آنچه در وجود حضرت فاطمه محقق شده است نهایی ترین مقام برای یک انسان است که غایت نبوت و امامت محسوب می شود.
حدیث «لولا فاطمه»
مجموعه روایاتی که در مورد مقام و منزلت حضرت فاطمه (س) از جانب پیامبر و سایر معصومین نقل شده همچنین احادیث قدسی بسیار زیادی که در مورد آن حضرت در ضمن سخنان قدسی خداوند آمده است[4] خود به خود به مضمون مطالب پیشین دلالت دارد اما آنچه به صراحت به مقام خاصی در مورد حضرت فاطمه اشاره دارد و برخی از علما آن را در کتب خود آورده اند این حدیث قدسی در مقام خطاب به پیامبر اسلام است که:
« لولاک لما خلقت الافلاک . و لولا علی لما خلقتک . و لو فاطمه لما خلقتکما»[5]
در مورد سند این روایت باید گفت که اگر چه این روایت طبق موازین علم رجال جزو احادیث ضعیف محسوب می شود با این حال بسیاری از علمای بزرگ شیعه آن را در کتب خود آورده اند. قسمت اخیر روایت (لولا فاطمه لما خلقتکما) را جنة العاصمة/148 از «کشف اللئالی» تالیف صالح بن عبد الوهاب عرندس نقل می کند. مستدرک سفینة البحار هم در ج3، ص 334 از «مجمع النورین» مرحوم فاضل مرندی نقل می کند و از نویسندۀ ضیاء العالمین جد امی صاحب جواهر نیز نقل شده است .
میرزا ابو الفضل تهرانی در «شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور» /84 و ... نقل می کند که، صالح بن عبد الوهاب و برخی روات سائق او مجهول هستند ولی این نکته دلیلی بر کذب روایت نیست.
بعلاوه اینکه باید توجه داشت که در اینگونه روایات که مربوط به مقاماتی خاص در مورد معصومین هستند مجهول بودن راوی امری متوقع است چراکه در عصر ائمه بخلاف راویان احکام فقهی که مشکلی در رفت و آمد و معاشرت نداشتند راویان اعتقادات (بدلیل شرایط تقیه) افرادی منزوی از معاشرت معمول بوده و چندان اهل تماس در مجامع مطرح در مباحث روز نبوده اند وعدالت و وثاقت آنها هم مورد کلام و بحث واقع نمی شد. بنابراین مجهول بودن آنها ضرری به اعتبار حدیث نمی زند ؛ خصوصا وقتی مطابق با قواعد باشد وهمین امر که این افراد مورد خطاب امام در این گونه مسائل بوده اند معلوم می شود که از «اصحاب سرّ» بوده اند کما اینکه برخی دیگر از سخنان مشابه در مورد مقامات ائمه هم از طرف همین گونه افراد نقل شده است[6].
در مقام بیان مضمون این روایت باید گفت که این روایت از چند بخش تشکیل شده است:
1- غایت بودن انسان کامل برای خلقت عالم
2- برتری مقام امامت نسبت به نبوت
3- برتری مقام عبودیت نسبت به هر مقامی دیگر
به این سه مقام ِ بحث، در این روایت با این عبارات اشاره شده است که:[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]1- «اگر تو نبودی افلاک و کائنات را نمی آفریدم»؛ این بخش از روایت با روایات دیگری هم تایید می شود که در جای خود ذکر شده است و منظور از آن این است که «انسان کامل» هدف اصلی از خلقت عالم وکانون اصلی توجه خدا و مجرای اراده او در عالم خلقت است. در مقام توضیح این مطلب توسط حکما و عرفا مطالب بسیاری عنوان شده که در اینجا به یکی از تقریرات آنها اشاره می شود:
اگر جهت وحدت عالم نبود کثرت تحقق نمی یافت.سنخیت علت و معلول اقتضا می کند میان علت نخستین جهان که واحد من جمیع جهات است و هیچ جهت تکثر در او نیست و میان معلولات عالم که متکثرات و مختلفات می باشند یک جهت وحدتی تحقق داشته باشدکه از جهتی ارتباط با وحدت کل و از جهتی تناسب با عالم کثرت داشته باشد واین امر فقط در عالم نفس متحقق است. و این کار هر موجودی نیست بلکه فقط نفوس پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) هستند که می توانند این مهم را به عهده بگیرند پس اگر نفس پیامبر نبود جهت وحدت عالم تحقق نمی یافت و آن گاه کثرات هم تحقق نمی یافتند[7].
2- و اما فقره بعدی روایت که می فرماید:«لولا علی لما خلقتک»؛ این بخش از روایت مربوط به برتری مقام امامت نسبت به نبوت است. می دانیم که نبوت به معنای پیام آوریست اما امامت مقامی بالاتر است و آن مقام رسیدن به توحید کامل و رسیدن به خدا بعد از فنای از خویشتن است. بر اساس آیات قرآن حضرت ابراهیم بعد از طی مراحل و ابتلائاتی خاص در عین حالی که پیامبر بود در نهایت به مقام امامت نائل شد. البته پیامبر اسلام نیز دارای مقام امامت بود ولی چون مشخصۀ اصلی حضرت علی (ع) مقام امامت است و مشخصه ظاهری پیامبر هم نبوت، از این روی در مورد مقام امامت نسبت به علی (ع) تاکید شده است.
بنابراین در اینجا به هیچ وجه بحث بر سر برتر بودن علی (ع) نسبت پیامبر نیست بلکه سخن بر سر برتری امامت نسبت به نبوت است چرا که با دلایلی بدون تردید، می دانیم که مقام پیامبر از حضرت علی (ع) بالاتر است و مهم ترین دلیل این مطلب سخن خود علی (ع) است که :«انا عبد من عبید محمد»[8]؛ من بنده ای از بندگان محمدم.
3- و اما در مقام سوم از بحث یا فقره سوم از روایت که می فرماید: «اگر فاطمه نبود شما دو تن را نمی آفریدم» - به همان سیاق فقره قبلی - اشاره به مقامی دارد که هرچند این مقام در خود پیامبر (ص) به نحو کمال وجود داشت اما در فاطمه (س) به عنوان مشخصۀ اصلی آشکار شد و آن مقام عبودیت است.
بنابراین توضیح عبارت «لولا فاطمه لما خلقتکما» این خواهد بود که اگر به خاطر مقام عبودیت نبود امامت و نبوت هم ناقص بود و به غایت خود نرسیده بود چرا که نبوت و امامت مقدمه ای برای رسیدن به مقام عبد مطلق است. البته این مقام در خود پیامبر(ص) و علی(ع) نیز بود ولی در فاطمه(س) منحصراً همین مقام تجلی کرد. بنابراین در این روایت تکیه اصلی بر آن حضرت سلام الله علیها شده است. حال آنکه هیچ دوئیت و کثرتی در ذات این انوار مقدس متصور نیست.
به این ترتیب مسلم است که مقام عبودیت در کمال خود اگر در کسی محقق شود حتی از نبوت و امامت هم بالاتر است و خود نبی و امام هم به دلیل عبودیت به آن مقام رسیده اند و مسئولیت نبوت و امامت را متحمل شده اند و از طرفی بالاترین مقامی که در نزد خدا دارند در نهایت مقام عبودیت آنان است.
به بیان دیگر نبوت و امامت مشتمل بر نسبت آنان با خلق است اما عبودیت بیان کنندۀ جهت الاهی آنان است که بالاتر از نبوت و امامت است.
[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]-----------------------------
[/FONT][FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]منابع:[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]
[/FONT][FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif][1] « َ إِنَّمَا سُمِّيَتْ فَاطِمَةَ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا » مجلسی، بحار الانوار، ج 43، ص 65
[2] « العبودية جوهر كنهها الربوبية فما فقد من العبودية وجد في الربوبية و ما خفي عن الربوبية أصيب في العبودية». مصباح الشریعه، ص7، موسسه الاغلمی للمطبوعات.
[3] «مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ بْنِ عُبَيْدٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ اللَّيْلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَكَ لَيْلَةَ الْقَدْر...» مجلسی، بحار الانوار، ج43، ص 65.
[4] تنها در کتاب «القدیسه فی الاحادیث القدسیه» تالیف اسماعیل الانصاری ، تعداد 252 حدیث قدسی در شان و منزلت حضرت فاطمه گرد آوری شده است. انتشارات دلیل ما .
[5] الأسرار الفاطمیة شیخ محمد فاضل مسعودی : ( یا أحمد لولاک لما خلقت الأفلاک ، ولولا علی لما خلقتک ، ولولا فاطمة لما خلقتکما ) (الجنة العاصمة : 148 ، مستدرک سفینة البحار : 3 / 334 عن مجمع النورین : 14 ، عن العوالم : 44 . ) هذا الحدیث من الأحادیث المأثورة التی رواها جابر بن عبد الله الأنصاری عن رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم عن الله تبارک وتعالى .( الشیخ محمد فاضل المسعودی - ص 231 ).
[6] گرامی، محمد علی، «لولا فاطمه» ص141-143 نقل به مضمون، ناشر: دفتر آیت الله محمد علی گرامی، 1385.
[7] همان، ص34.
[8] کلینی، الکافی، ج1، ص [/FONT]
برگرفته از ....
صلوات بر حضرت فاطمه (س)
اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها و سرّ المستودع فیها بعدد ما احاط به علمک؛
مضمون این صلوات در بسياري از کتاب ها ذكر شده است، از جمله:
اللهم صلّ علي فاطمة بنت نبيّك و زوجه وليّك و امّ السبطين الحسن و الحسين ...؛(بحارالانوار، ج 99 ، ص 45)
اللهم و صلّ علي الطاهرة البتول، الزهراء ابنة الرسول، امّ الائمة الهادين ... و مستودعاً لحكمة؛ (همان ، ص 181)
اين صلوات را از زيارت هاي منقوله مأثوره گرفته‌اند. اين ذكر صلوات با نثري زيبا و كوتاه و جامع انشا شده و مضمون آن اين است: "خدايا بر فاطمه و پدرش و شوهر و فرزندانش درود بفرست و بر آن سرّ نهفته‌اي كه درون فاطمه به وديعه گذارده شده (كه حضرت مهدي عجل الله تعالی فرجه الشریف است) درود بفرست".
با ذكر اين صلوات بر تمامي ائمه و فاطمه زهرا علیهم السلام و پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم درود و سلام فرستاده شده است و فضیلت صلوات شامل این مورد هم می شود چنانچه امام صادق علیه السلام می فرمایند: سنگين ترين چيزي كه در روز قيامت در ترازوي اعمال بنده گذاشته مي شود، صلوات فرستادن بر محمد و خاندان مطهر او است.
اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها و سرّ المستودع فیها بعدد ما احاط به علمک؛
مضمون این صلوات در بسياري از کتاب ها ذكر شده است، از جمله:
اللهم صلّ علي فاطمة بنت نبيّك و زوجه وليّك و امّ السبطين الحسن و الحسين ...؛(بحارالانوار، ج 99 ، ص 45)
اللهم و صلّ علي الطاهرة البتول، الزهراء ابنة الرسول، امّ الائمة الهادين ... و مستودعاً لحكمة؛ (همان ، ص 181)
اين صلوات را از زيارت هاي منقوله مأثوره گرفته‌اند. اين ذكر صلوات با نثري زيبا و كوتاه و جامع انشا شده و مضمون آن اين است: "خدايا بر فاطمه و پدرش و شوهر و فرزندانش درود بفرست و بر آن سرّ نهفته‌اي كه درون فاطمه به وديعه گذارده شده (كه حضرت مهدي عجل الله تعالی فرجه الشریف است) درود بفرست".
با ذكر اين صلوات بر تمامي ائمه و فاطمه زهرا علیهم السلام و پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم درود و سلام فرستاده شده است و فضیلت صلوات شامل این مورد هم می شود چنانچه امام صادق علیه السلام می فرمایند: سنگين ترين چيزي كه در روز قيامت در ترازوي اعمال بنده گذاشته مي شود، صلوات فرستادن بر محمد و خاندان مطهر او است.
بسیار زیبا بود
السلام علیک یا فاطمه الزهرا
کرامات حضرت فاطمه(س) در جبهه ها
کرامت هر چیز، نفیس و عزیز شدن آن است. لغویان در معناى کرم آوردهاند کرامت در مقابل (هوان) و حقارت است.
علامه طباطبایى (رضوان لله تعالى علیه) مىفرمود: کرامت معادل دقیق فارسى ندارد و براى بیان آن باید از چند لفظ استفاده کرد آن گاه مىفرمودند اگر انسان به مقامى برسد که عبودیت محض پیدا کند و حاضر نشود در مقابل غیر خدا سر بر زمین بساید، مىتوان گفت که به مقام کرامت رسیده است.
کلام ایشان را اینگونه مىتوان تبیین کرد انسان هر چه به عبودیت محض نزدیکتر شود، به همان مقدار، از حقارت رها مىشود و به کرامت مىرسد. در زیارت جامعه، ائمه (ع) به عنوان اصول و ریشههاى کرامت معرفى شدهاند (و أصول الکرم) زیرا تمام خیرات و برکات موجود در نظام هستى، اعم از برکات مادى و معنوى، به وساطت آن ذوات مقدس افاضه مىشود (إن ذُکر الخیرُ کنتم أَوّلَه و أصلَه و فرْعَه و معدِنه و مأواه و مُنتهاه).
ما در طول تاریخ وقایع زیادی را شنیده ایم که حکایت از نظر خاص ائمه روی محبین و شیعیانشان دارد. در روزهای هشت سال دفاع مقدس این امر به وضوح در بین مردم چه رزمندگان و چه کسانی که عزیزی را رهسپار جبهه ها کرده بودند دیده می شد.
تا جایی که فرمانده هان، نیروها و حتی خانواده ها به این امر اعتقاد داشتند.
شهید مجید زینلی فرمانده گردان ابالفضل العباس(ع) لشکر 41 ثار‌الله(ع) قبل از عملیات «کربلای 4»، که برای نیروهای گردان صحبت می‌کرد، می‌گفت: اگر می‌خواهید توی عملیات موفق باشید و فاطمه زهرا(س) شب عملیات به فریادتان برسد، نماز شب را ترک نکنید ما از نظر نظامی در برابر عراقی‌ها چیزی نیستیم، پس همین نماز شبها و توسل به ائمه(ع) است که ما را پیروز می‌کند. می‌گفت: هر چه داریم، از فاطمه زهرا(س) داریم.
یا همسر شهید برونسی نقل می کردند که هر زمان که شهید برونسی در منطقه بودند ما مشکلی نداشتیم . وقتی این موضوع را با ایشان در میان گذاشتم گفتند شما را به امام رضا (ع) سپرده ام .
و زیاد است از این قبیل کرامات و توجهاتی که ائمه اطهار در این زمینه ها داشته اند .
آنچه پیش روی شماست گوشه ای از کرامات حضرت صدیقه طاهره (س) در طول جنگ تحمیلی است :
• تا حالا این طور وضعی برام سابقه نداشت. گردان ما زمین گیر شد و نمی دانم چرا بچه ها حرف شنوی نداشتند؛ همان بچه هایی که می گفتی برو توی آتش، با جان و دل می رفتند! جور خاصی شده بودند، نه می شد بگویی ضعف دارند، نه می شد بگویی ترسیدند، هیچ حدسی نمی شد بزنی. هر چه براشان صحبت کردم، فایده نداشت. اصلاً انگار چسبیده بودند به زمین و نمی خواستند جدا شوند. هر کار کردم راضی شان کنم راه بیفتند، نشد.
سرم را بلند کردم رو به آسمان و توی دلم نالیدم که: خدایا خودت کمک کن. از بچه ها فاصله گرفتم. اسم حضرت صدّیقه (سلام الله علیها) را، از ته دل صدا زدم و متوسل شدم به وجود شریفش. زمزمه کردم: خانم، خودتون کمک کنین، منو راهنمایی کنین تا بتونم این بچه ها رو حرکت بدم، وضع ما رو خودتون بهتر می دونین. یقین داشتم حضرت تنهام نمی گذارند، اصلاً منتظر عنایت بودم؛ توی آن تاریکی شب و توی آن بیچارگی محض، یک دفعه فکری به ذهنم الهام شد. رو کردم به بچه ها. محکم و قاطع گفتم : دیگه به شما احتیاجی ندارم! هیچ کدومتون رو نمی خوام؛ فقط یک آرپی جی زن از بین شما بلند شه با من بیاد، دیگه هیچی نمی خوام.
زل زدم به شان. لحظه شماری می کردم یکی بلند شود. یکی بلند شد، یکی از بچه های آرپی جی زن. بلند گفت: من می آم. نگاهش مصمم بود و جدی. به چند لحظه نکشید، یکی دیگر، مصمم تر از او بلند شد. گفت: منم می آم... تا به خودم آمدم، همه ی گردان بلند شده بودند. سریع راه افتادم، بقیه هم پشت سرم.
پیروزی مان توی آن عملیات، چشم همه را خیره کرد. عنایت امّ ابیها (سلام الله علیها) باز هم به دادمان رسیده بود. (شهید برونسی)
• مادر شهید بسیجی؛ حمید شیخ الاسلامی ـ که از سادات رضوی می باشد ـ می گوید: قبل از شهادت حمید، شبی در خواب دیدم که خواهر مرحومم با حالتی بسیار آشفته و پریشان آمد. خیلی از حالت او نگران شدم و به او گفتم: آبجی! چی شده؟ چرا این قدر پریشانی؟ خواهرم در جواب به من گفت: آبجی جان! شهادت حمید را مادرمان امضا کرده است!
• همراه نیروهای عراقی مشغول جست و جو بودیم. فرمانده این نیروها دستور داده بود در ظرفی که ایرانی ها آب می خورند، حق آب خوردن ندارند. هم کلام شدن با ایرانی ها خشم این افسر را در پی داشت. روزی همین افسر به من التماس می کرد که تو را به خدا این سربند رو امانت به من بده. من همسرم بیماره، به عنوان تبرک ببرم. براتون بر می گردونم. روی سربند نوشته شده بود «یا فاطمه الزهرا(س)» داخل یک نایلون گذاشتم و تحویلش دادم. اول بوسید و به چشماش مالید. بعد از چند روز برگرداند. باز هم بوسید و به سینه و سرش کشید و تحویلمون داد. از آن به بعد سفره غذای عراقی ها با ما یکی شد. سر سفره دعا می کردیم، دعا را هم این افسر عراقی می خواند: «اللهم الرزقنا توفیق الشهاده فی سبیلک»
• شهید برونسی روز قبل از عملیات بدر روحیه عجیبی داشت. مدام اشک می ریخت، علت را که پرسیدم آقای برونسی گفت: دارم از بچه ها خداحافظی می کنم چرا که خوابی دیده ام. سپس افزود: به صورت امانت برای شما نقل می کنم و آن اینکه: در خواب بی بی فاطمه زهرا (سلام الله علیه) را دیدم که فرمود: فلانی! فردا مهمان ما هستی، محل شهادت را هم نشان داد.
همین چهار راهی که در منطقه عملیاتی بدر (پد)فرود هلی کوپتر است و به طرف نفت خانه و جاده آسفالت بصره _ الاماره می رود و من در همین چهار راه باید نماز بخوانم تا وقتی که به سوی خدا پرواز کنم و بالاخره نیز این خواب در همان جا و همان وقتی که گفته بود، به زیبایی تعبیر شد.
• بعد از عملیات بیت المقدس و پاتک های عراق من و [سردار] شهید رمضان علی عامل تصمیم گرفتیم جهت آوردن مجروحین اقدام کنیم. لذا با تعدادی از نیروهای داوطلب دو گروه تشکیل دادیم ؛ یک گروه به سرپرستی شهید عامل و یک گروه به سرپرستی بنده (کریمی) و بعد از اذان صبح راه افتادیم.
در حین جستجو یکی از برادران صدا زد: این جا یک مجروح است. خیلی از آن رزمنده خون رفته و بی حال بود. تا بلندش کردیم گفت: یک لحظه صبر کنید قمقمه ی من کجاست؟
گفتم: حالا قمقمه چه ارزشی دارد؟
جریان را از خودش پرسیدم، گفت: «دیروز ظهر که من در اثر خون ریزی زیاد ، عطش شدید داشتم به حضرت زهرا- سلام الله علیها- متوسل شدم و از ایشان کمک خواستم و صدایشان زدم تا از حال رفتم و در همان حال صدای یک نفر آمد که می گفت: این قمقمه کنار توست ، چرا از آن آب نمی خوری؟ من از دیروز به برکت عنایت حضرت زهرا- سلام الله علیها- از این قمقمه آب می خورم.»
به هر حال من قمقمه را با چفیه ی خودم ، زیر شکم آن برادر مجروح بستم و او را به عقب بردیم.
وقتی به سنگر کمین رسیدیم ، شهید عامل آن جا بود. پرسید: چرا این قدر دیر آمدید؟ من جریان را گفتم.
بعداً هر چه گشتم قمقمه را پیدا نکردم. از همه پرسیدم، اما هیچ کس خبر نداشت. شهید عامل پرسید: حالا از آن آب خوردید؟
گفتم: نه، می خواستم بیاورم پشت خط که همه با هم بخوریم.به هر حال همه متأسف شدیم.
بعد شهید عامل به من گفت: آقای کریمی! من می خواهم بروم، شاید قمقمه را پیدا کنم ، حالا اگر می توانید با من بیایید.
من قبول کردم. هوا روشن شده بود. من و شهید عامل همان مسیر را برگشتیم تا جایی که همان برادر مجروح را پیدا کرده بودیم. جای قمقمه و خونی که از او رفته بود بر روی شن ها مانده بود. شهید عامل کمی از خاک آن جا را در دستمالش ریخت و گفت: این هم تبرک است!
السلام علیک یا فاطمه الزهرا
عذرى كه پذيرفته نيست !
عذر لايقبل بعد التقصير قال (1) سويد بن غفلة: فأعادت النساء قولها عليهاالسلام على رجالهن، فجاء إليها قوم من وجوه المهاجرين والانصار معتذرين و قالوا: يا سيدة النساء لو كان ابوالحسن ذكر لنا هذا الأمر من قبل أن نبرم(2) العهد و نحكم العقد لما عدلنا عنه إلى غيره.
فقالت عليهاالسلام: إليكم عني فلا عذر بعد تعذيركم و لا أمر بعد تقصيركم.
عذرى كه پذيرفته نيست
سويد بن غفله مىگويد: زنان عيادتكننده فرمايشات حضرت زهرا عليهاالسلام را براى مردان خود بازگو كردند.
پيرو آن عدهاى از بزرگان مهاجرين و انصار بعنوان عذرخواهى نزد حضرت آمده و گفتند: اى سيدةالنساء، اگر ابوالحسن (على عليهالسلام) اين مسئله را قبل از آنكه پيمانى ببنديم و عقدى را محكم كنيم بما يادآور مىشد، ما او را رها نكرده، و سراغ ديگرى نمىرفتيم.
حضرت زهرا عليهاالسلام فرمود: از من دور شويد (بس كنيد)، كه با بهانههاى بيهودهتان عذر شما پذيرفته نيست و با كوتاهىهاى شما جاى هيچ سخنى باقى نمانده است!
1ـ من هنا إلى «بعد تقصيركم» من «د».
2ـ «د» خ ل: يبرم العهد و يحكم العقد.
عذر لايقبل بعد التقصير قال (1) سويد بن غفلة: فأعادت النساء قولها عليهاالسلام على رجالهن، فجاء إليها قوم من وجوه المهاجرين والانصار معتذرين و قالوا: يا سيدة النساء لو كان ابوالحسن ذكر لنا هذا الأمر من قبل أن نبرم(2) العهد و نحكم العقد لما عدلنا عنه إلى غيره.
فقالت عليهاالسلام: إليكم عني فلا عذر بعد تعذيركم و لا أمر بعد تقصيركم.
عذرى كه پذيرفته نيست
سويد بن غفله مىگويد: زنان عيادتكننده فرمايشات حضرت زهرا عليهاالسلام را براى مردان خود بازگو كردند.
پيرو آن عدهاى از بزرگان مهاجرين و انصار بعنوان عذرخواهى نزد حضرت آمده و گفتند: اى سيدةالنساء، اگر ابوالحسن (على عليهالسلام) اين مسئله را قبل از آنكه پيمانى ببنديم و عقدى را محكم كنيم بما يادآور مىشد، ما او را رها نكرده، و سراغ ديگرى نمىرفتيم.
حضرت زهرا عليهاالسلام فرمود: از من دور شويد (بس كنيد)، كه با بهانههاى بيهودهتان عذر شما پذيرفته نيست و با كوتاهىهاى شما جاى هيچ سخنى باقى نمانده است!
1ـ من هنا إلى «بعد تقصيركم» من «د».
2ـ «د» خ ل: يبرم العهد و يحكم العقد.
ولايت اميرالمؤمنين در خطبههاى حضرت زهرا
دختر گرامى پيامبر اسلام صلى اللَّه عليه و آله پس از رحلت رسول خدا و غصب فدك، در ميان گروهى از زنان مدينه به مسجد رسولاللَّه آمده و در آنجا خطبهى پرمحتوايى را ايراد كرد و مردم را متأثر ساخت و آن چنان عاطفهى مردم را تحريك كرد كه تاريخ نظير آن را نديده است. (1)
در اين خطبه پس از حمد خدا و درود بر پيامبر؛ آنگاه كه به اصل مطلب مىپردازد، در چندين جا سخن از مولاى متقيان به ميان آورده و از شخصيت بىنظير او تعريف و توصيف كرده است. اينك فرازهايى چند از جملات آن حضرت را در اين باره تقديم خوانندگان عزيز مىنماييم: ايها الناس! اعلموا انى فاطمة و ابىمحمد... فان تعزوه و تعرفوه تجدوه ابى دون نسائكم، و اخا ابن عمى دون رجالكم.
اى مردم! بدانيد كه من فاطمه دختر محمد صلى اللَّه عليه و آله هستم، اگر بخواهيد پدرم را خوب بشناسيد، خواهيد ديد كه رسول خدا پدر من است، نه پدر زنان شما و برادر پسر عمويم على عليهالسلام، نه برادر مردان شما...
قابل توجه است كه فاطمه عليهاالسلام نه تنها على عليهالسلام را برادر پيامبر خدا مىداند، بلكه بعكس رسول خدا را برادر اميرالمؤمنين مىداند. (دقت فرماييد). سپس در جاى ديگر خطبه مىفرمايند:
قذف اخاه فى لهواتها، فلا ينكفىء حتى يطأ صماخها باخمصه، و يخمد لهبها بسيفه، مكرودا فى ذات اللَّه، مجتهدا فى امراللَّه، قريباً من رسولاللَّه، سيداً فى اولياء اللَّه، مشمراً، ناصحاً، كادحاً... پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله برادرش على عليهالسلام را در كام مرگ و خطر مىافكند، و او نيز برنمىگشت مگر اينكه با شجاعت خود دشمن را مغلوب كند و شر آتشين آنان را با شمشيرش خاموش سازد. على عليهالسلام آنقدر در راه خدا تلاش كرد كه فرسوده شد و در امر الهى كوشيد، مردى بود كه محرم رازهاى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به حساب مىآمد، او سرور اولياءاللَّه، آماده جهاد و خدمت، دلسوز مردم، پرتلاش و فعال بود...
مطرح كردن اين صفات والايى آن هم در محضر جمع آشفته و پرغوغاى غاصبين بسيار ارزشمند و براى منافقين كوبنده بود، تا جايى كه خليفهى اول، در آغاز سخنانش- در جواب فاطمه- به برترى اميرالمؤمنين و اخوت او با رسول خدا اعتراف مى‌كند.
و در خطبهاى كه فاطمه عليهاالسلام براى زنان مدينه ايراد كرد، صريحاً فرمود: و ما الذى نقموا من ابىالحسن؟ نقموا منه واللَّه نكير سيفه، و قلة مبالاته بحتفه، و شدة و طأته، و نكال و قعته، و تنمره في ذات اللَّه واللَّه لو تكافوا عن زمام نبذه رسولاللَّه اليه لاعتلقه، و لساربهم سيراً سجحا، لايكلم خشاشه، و لا يتعتع راكبه و لاوردهم منهلا صافيا...
چه باعث شد از اميرالمؤمنين اعراض كنند؟ اعراض نكردند مگر به خاطر شمشير او كه سران مشركين را درو كرد و به اينكه او نسبت به مرگ بىاعتنا بود و در جنگ آن چنان پيش مىرفت كه دشمنان را مىگرفت و مىكشت و براى رضاى خدا خشم مىگرفت....
سوگند به خدا اگر زمام خلافت را كه رسول خدا در اختيار على عليهالسلام قرار داده بود، از كف او خارج نمىساختند، وى مردم را بدون مشكل پيش مىبرد و قافله را سالم به مقصد مىرسانيد و هيچ درد و رنجى متوجه آنان نمىشد، ولى...
فاطمه عليهاالسلام در اين فراز به طور صريح از ولايت به حق اميرالمؤمنين كه از جانب خدا، پيامبر اسلام در اختيار وى قرار داده، سخن به ميان آورده و مسير صحيح خلافت علوى را ترسيم نموده و سپس به ستمهاى وارده از سوى حكومت غاصبين پرداخته است(2).
1ـ متن كامل اين خطبهها در فصل قبلى گذشت.
2ـ شرح ابن ابىالحديد، ج 16، ص 212.
دختر گرامى پيامبر اسلام صلى اللَّه عليه و آله پس از رحلت رسول خدا و غصب فدك، در ميان گروهى از زنان مدينه به مسجد رسولاللَّه آمده و در آنجا خطبهى پرمحتوايى را ايراد كرد و مردم را متأثر ساخت و آن چنان عاطفهى مردم را تحريك كرد كه تاريخ نظير آن را نديده است. (1)
در اين خطبه پس از حمد خدا و درود بر پيامبر؛ آنگاه كه به اصل مطلب مىپردازد، در چندين جا سخن از مولاى متقيان به ميان آورده و از شخصيت بىنظير او تعريف و توصيف كرده است. اينك فرازهايى چند از جملات آن حضرت را در اين باره تقديم خوانندگان عزيز مىنماييم: ايها الناس! اعلموا انى فاطمة و ابىمحمد... فان تعزوه و تعرفوه تجدوه ابى دون نسائكم، و اخا ابن عمى دون رجالكم.
اى مردم! بدانيد كه من فاطمه دختر محمد صلى اللَّه عليه و آله هستم، اگر بخواهيد پدرم را خوب بشناسيد، خواهيد ديد كه رسول خدا پدر من است، نه پدر زنان شما و برادر پسر عمويم على عليهالسلام، نه برادر مردان شما...
قابل توجه است كه فاطمه عليهاالسلام نه تنها على عليهالسلام را برادر پيامبر خدا مىداند، بلكه بعكس رسول خدا را برادر اميرالمؤمنين مىداند. (دقت فرماييد). سپس در جاى ديگر خطبه مىفرمايند:
قذف اخاه فى لهواتها، فلا ينكفىء حتى يطأ صماخها باخمصه، و يخمد لهبها بسيفه، مكرودا فى ذات اللَّه، مجتهدا فى امراللَّه، قريباً من رسولاللَّه، سيداً فى اولياء اللَّه، مشمراً، ناصحاً، كادحاً... پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله برادرش على عليهالسلام را در كام مرگ و خطر مىافكند، و او نيز برنمىگشت مگر اينكه با شجاعت خود دشمن را مغلوب كند و شر آتشين آنان را با شمشيرش خاموش سازد. على عليهالسلام آنقدر در راه خدا تلاش كرد كه فرسوده شد و در امر الهى كوشيد، مردى بود كه محرم رازهاى پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به حساب مىآمد، او سرور اولياءاللَّه، آماده جهاد و خدمت، دلسوز مردم، پرتلاش و فعال بود...
مطرح كردن اين صفات والايى آن هم در محضر جمع آشفته و پرغوغاى غاصبين بسيار ارزشمند و براى منافقين كوبنده بود، تا جايى كه خليفهى اول، در آغاز سخنانش- در جواب فاطمه- به برترى اميرالمؤمنين و اخوت او با رسول خدا اعتراف مى‌كند.
و در خطبهاى كه فاطمه عليهاالسلام براى زنان مدينه ايراد كرد، صريحاً فرمود: و ما الذى نقموا من ابىالحسن؟ نقموا منه واللَّه نكير سيفه، و قلة مبالاته بحتفه، و شدة و طأته، و نكال و قعته، و تنمره في ذات اللَّه واللَّه لو تكافوا عن زمام نبذه رسولاللَّه اليه لاعتلقه، و لساربهم سيراً سجحا، لايكلم خشاشه، و لا يتعتع راكبه و لاوردهم منهلا صافيا...
چه باعث شد از اميرالمؤمنين اعراض كنند؟ اعراض نكردند مگر به خاطر شمشير او كه سران مشركين را درو كرد و به اينكه او نسبت به مرگ بىاعتنا بود و در جنگ آن چنان پيش مىرفت كه دشمنان را مىگرفت و مىكشت و براى رضاى خدا خشم مىگرفت....
سوگند به خدا اگر زمام خلافت را كه رسول خدا در اختيار على عليهالسلام قرار داده بود، از كف او خارج نمىساختند، وى مردم را بدون مشكل پيش مىبرد و قافله را سالم به مقصد مىرسانيد و هيچ درد و رنجى متوجه آنان نمىشد، ولى...
فاطمه عليهاالسلام در اين فراز به طور صريح از ولايت به حق اميرالمؤمنين كه از جانب خدا، پيامبر اسلام در اختيار وى قرار داده، سخن به ميان آورده و مسير صحيح خلافت علوى را ترسيم نموده و سپس به ستمهاى وارده از سوى حكومت غاصبين پرداخته است(2).
1ـ متن كامل اين خطبهها در فصل قبلى گذشت.
2ـ شرح ابن ابىالحديد، ج 16، ص 212.
فاطمه زهرا از مهاجرين و انصار يارى مىطلبد!
چون غاصبين با توطئه قبلى، خلافت على عليهالسلام را اشغال كردند، فاطمهى زهرا عليهاالسلام، در كنار شوهر و فرزندانش به يك تلاش همهجانبه دست زد و شبانه به در خانههاى مهاجرين و انصار آمد و گفت:
«اى مهاجرين و انصار! به يارى خدا بشتابيد. من دختر پيامبر شما هستم و شما با آن حضرت بيعت كردهايد كه از او و فرزندانش مثل خود و فرزندانتان دفاع كنيد. بنابراين بر تعهدات خويش عمل نماييد. (ولى كسى او را يارى نكرد.)»
در اين حديث آمده است كه فاطمه عليهاالسلام چهل شب متوالى اين دعوت را ادامه داد، ولكن با بىمهرى و بىتفاوتى آنان روبرو گشت.(1)
حضرت امام باقر عليهالسلام در اين زمينه مىفرمايند:
ان عليا حمل فاطمة على حمار، و ساربها ليلا الى بيوت الانصار يسألهم النصرة، و تسألهم فاطمة الانتصار له... (2)
على عليهالسلام فاطمه عليهاالسلام را شبانه در حالى كه وى را بر مركب سوار مىكرد، به در خانههاى انصار مىآورد و علاوه بر خود على عليهالسلام، فاطمه از آنان براى خلافت حضرتش استمداد مىكرد.
مرحوم شُبّر با سند معتبر از طريق سليم بن قيس از حضرت سلمان و عموى پيامبر خدا (عباس) نقل نموده، كه حضرت على عليهالسلام به همراه فاطمه، حسن و حسين عليهمالسلام به همهى اصحاب بدر مراجعه نموده و از آنان براى گرفتن خلافت خويش استمداد نمود ولكن جز عدهاى قليل اعلان آمادگى نكردند.
حضرت به آن گروه افرادى كه جواب مثبت داده بودند فرمود: فردا صبح همگى به نشانهى بيعت براى مرگ، سرهاى خويش را تراشيده و سلاح بر دست در فلان جا آماده شويد. در اين حديث آمده است كه جز سلمان، ابوذر، مقداد و زبير كس ديگرى به صحنه نيامد. (3) و در يك حديث ديگر (خطبهى طالوتيّه) مىخوانيم كه در پى دعوت آن حضرت و فاطمهى زهرا عليهماالسلام، شبانه سيصد و شصت نفر اعلان آمادگى كردند و اميرالمؤمنين عليهالسلام فرمودند: هركس مىخواهد فردا در كنار من با تمام وجود، با دشمنان به مبارزه برخيزد، سرهاى خويش را تراشيده و با حمل سلاح و شمشير در فلان مكان (احجارالزّيت) حاضر گردد.
اميرالمؤمنين به نشانهى آمادگى براى مرگ، خود سرش را تراشيد و در احجارالزيّت حاضر شد و در آن روز جز پنج نفر: (ابوذر، مقداد، حذيفه، عمار و سلمان)از كسى خبرى نشد... (4)
و معاويه بن ابوسفيان در نامهاى كه براى اميرالمؤمنين نوشته، به اين قضيه تلخ اشاره نموده، مىگويد:
«به ياد مىآورم آن روزگار را كه زن خود را بر چهارپايى سوار مىكردى و دست حسن و حسين را مىگرفتى و از همهى اهل بدر و ساير اصحاب پيامبر استمداد مىنمودى، ولى جز چهار و يا پنج نفر اعلان آمادگى نكردند. (5)
آنچه از اين احاديث و قضاياى تاريخى به بحث ما مربوط مىباشد، اين است كه فاطمهى زهرا عليهاالسلام براى خلافت اميرالمؤمنين و مبارزه با غاصبين خلافت،از آبرو و شخصيت خويش مايه گذاشته و سعى مىكرد على عليهالسلام را در رسيدن به اين هدف يارى نمايد، ولى...
1ـ عوالم، ج 11 ، ص 600.
2ـ ابن ابىالحديد، ج 6، ص 13.
3ـ جلاءالعيون، ج 1، ص 191.
4ـ كافى، ج 8، ص 33.
5ـ ابن ابىالحديد، ج 2، ص 47: «و اعهدك امس تحمل قعيده بيتك ليلا على حمار و يداك فى يدى ابنيك الحسن والحسين، فلم تدع احدا من اهل بدر والسوابق الا دعوتهم الى نفسك... فلم يجبك منهم الا اربعة او خمسة... »
چون غاصبين با توطئه قبلى، خلافت على عليهالسلام را اشغال كردند، فاطمهى زهرا عليهاالسلام، در كنار شوهر و فرزندانش به يك تلاش همهجانبه دست زد و شبانه به در خانههاى مهاجرين و انصار آمد و گفت:
«اى مهاجرين و انصار! به يارى خدا بشتابيد. من دختر پيامبر شما هستم و شما با آن حضرت بيعت كردهايد كه از او و فرزندانش مثل خود و فرزندانتان دفاع كنيد. بنابراين بر تعهدات خويش عمل نماييد. (ولى كسى او را يارى نكرد.)»
در اين حديث آمده است كه فاطمه عليهاالسلام چهل شب متوالى اين دعوت را ادامه داد، ولكن با بىمهرى و بىتفاوتى آنان روبرو گشت.(1)
حضرت امام باقر عليهالسلام در اين زمينه مىفرمايند:
ان عليا حمل فاطمة على حمار، و ساربها ليلا الى بيوت الانصار يسألهم النصرة، و تسألهم فاطمة الانتصار له... (2)
على عليهالسلام فاطمه عليهاالسلام را شبانه در حالى كه وى را بر مركب سوار مىكرد، به در خانههاى انصار مىآورد و علاوه بر خود على عليهالسلام، فاطمه از آنان براى خلافت حضرتش استمداد مىكرد.
مرحوم شُبّر با سند معتبر از طريق سليم بن قيس از حضرت سلمان و عموى پيامبر خدا (عباس) نقل نموده، كه حضرت على عليهالسلام به همراه فاطمه، حسن و حسين عليهمالسلام به همهى اصحاب بدر مراجعه نموده و از آنان براى گرفتن خلافت خويش استمداد نمود ولكن جز عدهاى قليل اعلان آمادگى نكردند.
حضرت به آن گروه افرادى كه جواب مثبت داده بودند فرمود: فردا صبح همگى به نشانهى بيعت براى مرگ، سرهاى خويش را تراشيده و سلاح بر دست در فلان جا آماده شويد. در اين حديث آمده است كه جز سلمان، ابوذر، مقداد و زبير كس ديگرى به صحنه نيامد. (3) و در يك حديث ديگر (خطبهى طالوتيّه) مىخوانيم كه در پى دعوت آن حضرت و فاطمهى زهرا عليهماالسلام، شبانه سيصد و شصت نفر اعلان آمادگى كردند و اميرالمؤمنين عليهالسلام فرمودند: هركس مىخواهد فردا در كنار من با تمام وجود، با دشمنان به مبارزه برخيزد، سرهاى خويش را تراشيده و با حمل سلاح و شمشير در فلان مكان (احجارالزّيت) حاضر گردد.
اميرالمؤمنين به نشانهى آمادگى براى مرگ، خود سرش را تراشيد و در احجارالزيّت حاضر شد و در آن روز جز پنج نفر: (ابوذر، مقداد، حذيفه، عمار و سلمان)از كسى خبرى نشد... (4)
و معاويه بن ابوسفيان در نامهاى كه براى اميرالمؤمنين نوشته، به اين قضيه تلخ اشاره نموده، مىگويد:
«به ياد مىآورم آن روزگار را كه زن خود را بر چهارپايى سوار مىكردى و دست حسن و حسين را مىگرفتى و از همهى اهل بدر و ساير اصحاب پيامبر استمداد مىنمودى، ولى جز چهار و يا پنج نفر اعلان آمادگى نكردند. (5)
آنچه از اين احاديث و قضاياى تاريخى به بحث ما مربوط مىباشد، اين است كه فاطمهى زهرا عليهاالسلام براى خلافت اميرالمؤمنين و مبارزه با غاصبين خلافت،از آبرو و شخصيت خويش مايه گذاشته و سعى مىكرد على عليهالسلام را در رسيدن به اين هدف يارى نمايد، ولى...
1ـ عوالم، ج 11 ، ص 600.
2ـ ابن ابىالحديد، ج 6، ص 13.
3ـ جلاءالعيون، ج 1، ص 191.
4ـ كافى، ج 8، ص 33.
5ـ ابن ابىالحديد، ج 2، ص 47: «و اعهدك امس تحمل قعيده بيتك ليلا على حمار و يداك فى يدى ابنيك الحسن والحسين، فلم تدع احدا من اهل بدر والسوابق الا دعوتهم الى نفسك... فلم يجبك منهم الا اربعة او خمسة... »
گريه حضرت زهرا بر مظلوميت اميرالمؤمنين
حضرت زهرا سلاماللَّهعليه در فقدان على عليهالسلام و غصب خلافت او، محروميت و رنج همه انسانها تا قيامت را مىديد، و همين بود كه شب و روز اشك مىريخت و بىتابى مىكرد. حضرت زهرا سلاماللَّهعليه به خاطر ستمى بزرگ كه به همه انسانها تا قيام قيامت رفته بود، به اندازهى همهى آنها مىگريست، تا آنجا كه بيشترين گريهكنندهى تاريخ شد و «رأس البكائين» نام گرفت.
او آنقدر مىگريست كه آرامش را از اهل مدينه برده بود، آنچناكه تنها جبرئيل مىتوانست او را در فقدان نبى و ظلم بر وصى تسليت دهد.
رنج زهرا عليهاالسلام رنج محروميت انسانها تا هميشه تاريخ است. او به راحتى مىديد كه ادامهى سقيفه، نينوا است، او واقعهى حره را مىديد، او صفين و جمل را و خلافت معاويه و... را و خلافت عباسى و عثمانى را مىديد و محروميت امروز ما را هم شاهد بود. در حجم نگاه او انسان امروز هم جا داشت. او حق داشت. او حق داشت اينگونه بگريد و ناله كند.
آنجا كه فريادهايش كارساز نيست. شايد اشكهايش بر دلهاى سنگى اين جماعت مفلوك نفوذ كند و اين سؤال را در اذهان مردهى آنها شكل دهد كه به راستى چرا زهرا سلاماللَّهعليه محبوبهى خدا و دخت رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله اينگونه ضجه مىزند و اشك مىريزد. به سبب چه چيزى و كدامين حقى؟ شايد غيرتى بيدار شود و ساحت رفعت خورشيد ولايت را لبيك گويد و چهل ياور بر او گرد آيند و همهى انسانهاى تاريخ را از محروميت و رنج هميشه برهانند.
اما باز هم افسوس و صد افسوس در حسرت غيرتى!
حضرت زهرا سلاماللَّهعليه در فقدان على عليهالسلام و غصب خلافت او، محروميت و رنج همه انسانها تا قيامت را مىديد، و همين بود كه شب و روز اشك مىريخت و بىتابى مىكرد. حضرت زهرا سلاماللَّهعليه به خاطر ستمى بزرگ كه به همه انسانها تا قيام قيامت رفته بود، به اندازهى همهى آنها مىگريست، تا آنجا كه بيشترين گريهكنندهى تاريخ شد و «رأس البكائين» نام گرفت.
او آنقدر مىگريست كه آرامش را از اهل مدينه برده بود، آنچناكه تنها جبرئيل مىتوانست او را در فقدان نبى و ظلم بر وصى تسليت دهد.
رنج زهرا عليهاالسلام رنج محروميت انسانها تا هميشه تاريخ است. او به راحتى مىديد كه ادامهى سقيفه، نينوا است، او واقعهى حره را مىديد، او صفين و جمل را و خلافت معاويه و... را و خلافت عباسى و عثمانى را مىديد و محروميت امروز ما را هم شاهد بود. در حجم نگاه او انسان امروز هم جا داشت. او حق داشت. او حق داشت اينگونه بگريد و ناله كند.
آنجا كه فريادهايش كارساز نيست. شايد اشكهايش بر دلهاى سنگى اين جماعت مفلوك نفوذ كند و اين سؤال را در اذهان مردهى آنها شكل دهد كه به راستى چرا زهرا سلاماللَّهعليه محبوبهى خدا و دخت رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله اينگونه ضجه مىزند و اشك مىريزد. به سبب چه چيزى و كدامين حقى؟ شايد غيرتى بيدار شود و ساحت رفعت خورشيد ولايت را لبيك گويد و چهل ياور بر او گرد آيند و همهى انسانهاى تاريخ را از محروميت و رنج هميشه برهانند.
اما باز هم افسوس و صد افسوس در حسرت غيرتى!
سكوت حضرت زهرا مشتى بر دهان نفاق
ديگر اقدام زهرا عليهاالسلام براى رسوا كردن باند نفاق و اتمام حجت با مردم، همان سكوت اوست. او تصميم گرفت ديگر هرگز با ابوبكر و عمر سخن نگويد و تا پايان حياتش هم بر سر تصميم خود ماند.(1)
او به ابوبكر- در حالى كه حقش را غصب كرده بود- فرمود: «واللَّه لادعون اللَّه عليك واللَّه لا اكلمك بكلمة ما حييت» (2) (به خدا سوگند تو را نفرين مىكنم و به خدا سوگند تا زندهام با تو كلمهاى سخن نخواهم گفت.) و نيز در حالى كه عمر به خانهاش حمله برده بود و آن جا را به آتش كشانده بود به او فرمود: «واللَّه لا اكلم عمر حتى القى اللَّه» (3)(به خدا سوگند تا زندهام با عمر سخن نخواهم گفت.) و در هنگام عيادت از او به آن دو فرمود: «واللَّه لا اكلمكما من رأسى كلمة حتى القى ربى فاشكونكما اليه بما صنعتما به و ما ارتكبتما منى». (4)و اين مبارزهى منفى و سكوت زهرا عليهاالسلام براى خلفا خيلى سنگين و رسواساز بود. او هر كجا با آنان برخورد مىكرد از ايشان رو برمىگرداند. (5)
گاهى بلندترين فريادها را از دهان سكوت بايد شنيد.
1ـ كشفالغمة، ص 103؛ شرح ابن ابىالحديد، ج 6، ص 46؛ تاريخ مدينة، ج 1، ص 197.
2ـ كشفالغمة، ج 2، ص 37؛ شرح ابن ابىالحديد، ج 16، ص 214.
3ـ شرح ابن ابىالحديد، ج 1، ص 137 و ج 2، ص 19.
4ـ بحارالانوار، ج 43، ص 203، شرح ابن ابىالحديد، ج 16، ص 218، الامامة والسياسة، ج 1، ص 13.
5ـ بحارالانوار، ج 43، ص 203.
ديگر اقدام زهرا عليهاالسلام براى رسوا كردن باند نفاق و اتمام حجت با مردم، همان سكوت اوست. او تصميم گرفت ديگر هرگز با ابوبكر و عمر سخن نگويد و تا پايان حياتش هم بر سر تصميم خود ماند.(1)
او به ابوبكر- در حالى كه حقش را غصب كرده بود- فرمود: «واللَّه لادعون اللَّه عليك واللَّه لا اكلمك بكلمة ما حييت» (2) (به خدا سوگند تو را نفرين مىكنم و به خدا سوگند تا زندهام با تو كلمهاى سخن نخواهم گفت.) و نيز در حالى كه عمر به خانهاش حمله برده بود و آن جا را به آتش كشانده بود به او فرمود: «واللَّه لا اكلم عمر حتى القى اللَّه» (3)(به خدا سوگند تا زندهام با عمر سخن نخواهم گفت.) و در هنگام عيادت از او به آن دو فرمود: «واللَّه لا اكلمكما من رأسى كلمة حتى القى ربى فاشكونكما اليه بما صنعتما به و ما ارتكبتما منى». (4)و اين مبارزهى منفى و سكوت زهرا عليهاالسلام براى خلفا خيلى سنگين و رسواساز بود. او هر كجا با آنان برخورد مىكرد از ايشان رو برمىگرداند. (5)
گاهى بلندترين فريادها را از دهان سكوت بايد شنيد.
1ـ كشفالغمة، ص 103؛ شرح ابن ابىالحديد، ج 6، ص 46؛ تاريخ مدينة، ج 1، ص 197.
2ـ كشفالغمة، ج 2، ص 37؛ شرح ابن ابىالحديد، ج 16، ص 214.
3ـ شرح ابن ابىالحديد، ج 1، ص 137 و ج 2، ص 19.
4ـ بحارالانوار، ج 43، ص 203، شرح ابن ابىالحديد، ج 16، ص 218، الامامة والسياسة، ج 1، ص 13.
5ـ بحارالانوار، ج 43، ص 203.
درخواست حضرت زهرا از بلال جهت اذان گفتن و بيدارى غيرتها
اقدام ديگر زهرا عليهاالسلام، زنده نگه داشتن خاطرات دوران رسول صلى اللَّه عليه و آله بود. او مىخواست با احيا و يادآورى آن دوران، در كالبد فسردهى آنان بدمد و دريچهاى به سوى نور و نقبى به روشنايى بزند و با طرح سؤالى در اذهان و يادآورى دوران رسول، ابرهاى ضخيم و سياه را از اطراف خورشيد ولايت كنار زند. شايد همتى، ساحت رفعت خورشيد را لبيك گويد. به راستى زهرا عليهاالسلام آموزگار بيدارى و ظرافت است.
وقتى رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله از دنيا رفت و وصى او را كنار نهادند، بلال به عنوان اعتراض ديگر اذان نگفت و هر چه به سراغش مىآمدند، امتناع مىكرد و عذر مىآورد. (1) او در ادامهى اعتراض خود به شام تبعيد شد. (2)و در آنجا پيامبر را در خواب ديد كه از او شكايت مى‌كند كه چرا به زيارت من نمىآيى از اين رو براى زيارت پيامبر به مدينه آمد (3)و با ورود او به مدينه زهرا عليهاالسلام از او خواست كه اذان بگويد، گفت: «بسيار مشتاقم كه صداى مؤذن پدرم را بشنوم».
بلال بر بالاى بام مسجد رفت. آواى گرم بلال در مدينه پيچيد. «اللَّه اكبر». همه دست از كار كشيدند. هر كس دست ديگرى را مىكشيد و با شتاب به سوى مسجد مىآورد. همه حتى زنان و كودكان در بيرون مسجد جمع شدند. مدينه به يكباره تعطيل شد همه به طنين روحافزاى بلال گوش مىدادند و به دهان او چشم دوخته بودند. ناگاه به ياد ايام رسول صلى اللَّه عليه و آله افتادند. فرياد هاى هاى گريهها در مدينه پيچيد. مدينه كمتر اين گونه روزهايى به ياد داشت. همه از يكديگر سؤال مىكردند، چرا بلال اذان نمىگفت؟ چه شده به درخواست زهرا عليهاالسلام اذان مىگويد؟ چرا زهرا عليهاالسلام گريه مى‌كند؟ به يكديگر نگاه مىكردند، سپس سرها را به زير مىانداختند و از خود و بيعتشان با ابوبكر شرمشان مىآمد. زهرا عليهاالسلام هم همراه جماعت به اذان گوش داده و به ياد دوران پدر و غدير و... افتاده بود و هم چون باران مىباريد و اشك مىريخت.
در فضاى مدينه پيچيد. «اشهد ان محمدا رسولاللَّه». زهرا عليهاالسلام ديگر طاقت نياورد. فرياد و نالهاى زد و از حال رفت. آن چنان كه همه گمان كردند از دنيا رفته است. مردم فرياد برآوردند: بلال بس كن. دختر رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله را كشتى!.
بلال اذان را نيمه رها كرد و ندانست كه چگونه خود را بر بالين زهرا عليهاالسلام رساند. زهرا عليهاالسلام را به هوش آوردند. درخواست اتمام اذان كرد. بلال گفت: از اين درگذريد كه بر جان شما نگرانم. با اصرار بلال، التماس و گريههاى مردم، زهرا عليهاالسلام از خواسته خود درگذشت(4) يكبار ديگر نزديك بود كه كار تمام شود و غيرتها بيدار شود.
اما افسوس...!
اين گريهها مرا به ياد اشكهاى آن جماعتى مىاندازد كه در كربلا در بالاى بلندى جمع شده بودند و براى حسين عليهالسلام و مصايب اهلبيت مىگريستند. به آنان گفتند: «چه جاى گريه است. به كمك حسين عليهالسلام بشتابيد» و آنان بى اعتنا تنها به گريه قناعت مىكردند. من به واقع درشگفتم از خمودگى و سستى آن جماعت. اگر چه باند كودتا و نفاق نفسشان را گرفته و با تبليغات دروغين و احاديث جعلى و ايجاد وحشت و ترور، رمق آنها را برده بود، اما اينها هيچ عذر و توجيهى براى سستى و ننگ ابدىشان نيست. اقدامات رسول صلى اللَّه عليه و آله و گامهاى عميق و پيچيدهى زهرا عليهاالسلام جاى هيچ عذرى را باقى نمىگذارد. تنها اين مىماند اين كه مردم به جاى دست بردن بر قبضههاى شمشير، به گريه قناعت مىكردند شرمشان باد!.
نگرانى من هميشه اين بوده كه نكند من نيز همين گونهام و به جاى دفاع از انقلاب و مكتب و ولايت، به اشكى قانع شدهام و به جاى سازندگى و تربيت، تنها به حرف قناعت كردهام. الهى تو از ما بگذر. و ما را رها نكن تو بصيرتى ده تا در جايگاه عمل، به حرف بسنده نكنيم و فرقانى ده تا جايگاه هر يك را بازبشناسيم.
1ـ من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 184 و 194؛ بحارالانوار، ج 22، ص 142 (به نقل از من لا يحضره الفقيه).
2ـ در سفينة البحار آمده است كه بال زير بار بيعت با ابوبكر نرفت از اين رو عمر او را به شام تبعيد كرد. «و روى ان بلالا ابى ان يبايع ابابكر و ان عمر اخذ بتلابيبه و قال... فقال عمر لا ابا لك لا تقوم معنا فارتحل الى الشام...» سفينة البحار، ج 1، صص 104- 105.
3ـ اسدالغابة،ج 1،ص 185.
4ـ بحارالانوار، ج 43، ص 157؛ من لا يحضره الفقيه، صدوق، ج 1، ص 194؛ اسد الغابة، ج 1، ص 285 البته از نقل اسد الغابة حسنين عليهماالسلام از بلال خواستند كه اذان بگويد. و به نظر مىرسد داستان اذان بلال دو مرتبه اتفاق افتاده است يكى در زمان صديقهى كبرى عليهاالسلام و به وسيلهى آن حضرت و ديگرى پس از شهادت آن حضرت و توسط حسنين عليهماالسلام. ر. ك: الحياة السياسة للامام الحسن عليهالسلام، جعفر مرتضى عاملى، ص 100؛ قاموس الرجال، ج 3، ص 239.
اقدام ديگر زهرا عليهاالسلام، زنده نگه داشتن خاطرات دوران رسول صلى اللَّه عليه و آله بود. او مىخواست با احيا و يادآورى آن دوران، در كالبد فسردهى آنان بدمد و دريچهاى به سوى نور و نقبى به روشنايى بزند و با طرح سؤالى در اذهان و يادآورى دوران رسول، ابرهاى ضخيم و سياه را از اطراف خورشيد ولايت كنار زند. شايد همتى، ساحت رفعت خورشيد را لبيك گويد. به راستى زهرا عليهاالسلام آموزگار بيدارى و ظرافت است.
وقتى رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله از دنيا رفت و وصى او را كنار نهادند، بلال به عنوان اعتراض ديگر اذان نگفت و هر چه به سراغش مىآمدند، امتناع مىكرد و عذر مىآورد. (1) او در ادامهى اعتراض خود به شام تبعيد شد. (2)و در آنجا پيامبر را در خواب ديد كه از او شكايت مى‌كند كه چرا به زيارت من نمىآيى از اين رو براى زيارت پيامبر به مدينه آمد (3)و با ورود او به مدينه زهرا عليهاالسلام از او خواست كه اذان بگويد، گفت: «بسيار مشتاقم كه صداى مؤذن پدرم را بشنوم».
بلال بر بالاى بام مسجد رفت. آواى گرم بلال در مدينه پيچيد. «اللَّه اكبر». همه دست از كار كشيدند. هر كس دست ديگرى را مىكشيد و با شتاب به سوى مسجد مىآورد. همه حتى زنان و كودكان در بيرون مسجد جمع شدند. مدينه به يكباره تعطيل شد همه به طنين روحافزاى بلال گوش مىدادند و به دهان او چشم دوخته بودند. ناگاه به ياد ايام رسول صلى اللَّه عليه و آله افتادند. فرياد هاى هاى گريهها در مدينه پيچيد. مدينه كمتر اين گونه روزهايى به ياد داشت. همه از يكديگر سؤال مىكردند، چرا بلال اذان نمىگفت؟ چه شده به درخواست زهرا عليهاالسلام اذان مىگويد؟ چرا زهرا عليهاالسلام گريه مى‌كند؟ به يكديگر نگاه مىكردند، سپس سرها را به زير مىانداختند و از خود و بيعتشان با ابوبكر شرمشان مىآمد. زهرا عليهاالسلام هم همراه جماعت به اذان گوش داده و به ياد دوران پدر و غدير و... افتاده بود و هم چون باران مىباريد و اشك مىريخت.
در فضاى مدينه پيچيد. «اشهد ان محمدا رسولاللَّه». زهرا عليهاالسلام ديگر طاقت نياورد. فرياد و نالهاى زد و از حال رفت. آن چنان كه همه گمان كردند از دنيا رفته است. مردم فرياد برآوردند: بلال بس كن. دختر رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله را كشتى!.
بلال اذان را نيمه رها كرد و ندانست كه چگونه خود را بر بالين زهرا عليهاالسلام رساند. زهرا عليهاالسلام را به هوش آوردند. درخواست اتمام اذان كرد. بلال گفت: از اين درگذريد كه بر جان شما نگرانم. با اصرار بلال، التماس و گريههاى مردم، زهرا عليهاالسلام از خواسته خود درگذشت(4) يكبار ديگر نزديك بود كه كار تمام شود و غيرتها بيدار شود.
اما افسوس...!
اين گريهها مرا به ياد اشكهاى آن جماعتى مىاندازد كه در كربلا در بالاى بلندى جمع شده بودند و براى حسين عليهالسلام و مصايب اهلبيت مىگريستند. به آنان گفتند: «چه جاى گريه است. به كمك حسين عليهالسلام بشتابيد» و آنان بى اعتنا تنها به گريه قناعت مىكردند. من به واقع درشگفتم از خمودگى و سستى آن جماعت. اگر چه باند كودتا و نفاق نفسشان را گرفته و با تبليغات دروغين و احاديث جعلى و ايجاد وحشت و ترور، رمق آنها را برده بود، اما اينها هيچ عذر و توجيهى براى سستى و ننگ ابدىشان نيست. اقدامات رسول صلى اللَّه عليه و آله و گامهاى عميق و پيچيدهى زهرا عليهاالسلام جاى هيچ عذرى را باقى نمىگذارد. تنها اين مىماند اين كه مردم به جاى دست بردن بر قبضههاى شمشير، به گريه قناعت مىكردند شرمشان باد!.
نگرانى من هميشه اين بوده كه نكند من نيز همين گونهام و به جاى دفاع از انقلاب و مكتب و ولايت، به اشكى قانع شدهام و به جاى سازندگى و تربيت، تنها به حرف قناعت كردهام. الهى تو از ما بگذر. و ما را رها نكن تو بصيرتى ده تا در جايگاه عمل، به حرف بسنده نكنيم و فرقانى ده تا جايگاه هر يك را بازبشناسيم.
1ـ من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 184 و 194؛ بحارالانوار، ج 22، ص 142 (به نقل از من لا يحضره الفقيه).
2ـ در سفينة البحار آمده است كه بال زير بار بيعت با ابوبكر نرفت از اين رو عمر او را به شام تبعيد كرد. «و روى ان بلالا ابى ان يبايع ابابكر و ان عمر اخذ بتلابيبه و قال... فقال عمر لا ابا لك لا تقوم معنا فارتحل الى الشام...» سفينة البحار، ج 1، صص 104- 105.
3ـ اسدالغابة،ج 1،ص 185.
4ـ بحارالانوار، ج 43، ص 157؛ من لا يحضره الفقيه، صدوق، ج 1، ص 194؛ اسد الغابة، ج 1، ص 285 البته از نقل اسد الغابة حسنين عليهماالسلام از بلال خواستند كه اذان بگويد. و به نظر مىرسد داستان اذان بلال دو مرتبه اتفاق افتاده است يكى در زمان صديقهى كبرى عليهاالسلام و به وسيلهى آن حضرت و ديگرى پس از شهادت آن حضرت و توسط حسنين عليهماالسلام. ر. ك: الحياة السياسة للامام الحسن عليهالسلام، جعفر مرتضى عاملى، ص 100؛ قاموس الرجال، ج 3، ص 239.
وصيت حضرت زهرا سندى بر مظلوميت اميرالمؤمنين
زهرا عليهاالسلام از هر فرصتى بهره مىجست تا بتواند در اذهان مردم سؤالى ايجاد كند و سندى بر مظلوميت على عليهالسلام و رسوايى خلفا باقى گذارد. او در اين فكر بود كه شايد اين جماعت مرده، حركتى كنند و بيش از اين تن به حقارت و ذلت ندهند و با دست خويش آتش دوزخ خود را فراهم نسازند.
و اگر هم به پا نخاستند، دست كم به عنوان گواه و حجتى روشن در تاريخ ثبت و ضبط خواهد شد تا آيندگان آزادانديش و طالبان حقيقتجو بتوانند «اسلام ولايت» را از «اسلام خلافت»، تميز دهند و سره را از ناسره جدا كنند، و به شهادت «آيهى اكمال» كه در غدير نازل شد، بدانند كه دين مرضى و خداپسند، دين همراه ولايت است.
او آن گونه زندگى كرد كه رفتنش هم ادامهى حياتش بود. او مىخواست همان گونه كه حياتش دشمن سوز و بيدارى بخش بود، مرگش نيز همين گونه باشد.
از اين رو مصيت كرد. على جان! مرا شبانه غسل بده و كفنم كن و به خاك بسپار و اجازه نده آنان كه بر من ستم كردند و آزارم نمودند، در تشييع جنازهام حاضر شوند و بر من نماز گذارند، زيرا آنان دشمنان خدا و رسول صلى اللَّه عليه و آله مىباشند.
«اذا انامت فادفنى باليل و لا تؤذنن رجلين ذكرتهما» و «اوصت فاطمة ان لا يعلم اذا ماتت ابوبكر و لا عمر، و لا يصليا عليها».(1)
از على عليهالسلام پرسيدند. چرا زهرا عليهاالسلام را شبانه دفن كردى؟ گفت: به خاطر بيزارى و غضب زهرا عليهاالسلام بر آن جماعت. (2)
1ـ بحارالانوار، ج 43، صص 159 و 182 و 183 و ج 78، ص 255، معانى الاخبار، ص 356، كشف الغمة، ج 2، ص 68، تاريخ مدينة، ج 1، ص 197.
2ـ امالى صدوق، ص 523. «عن ابن نباته قال. سئل اميرالمؤمنين على بن ابيطالب عليهالسلام عن علة دفنه فاطمة بنت رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله ليلا؟ فقال: انها كانت ساخطة على قوم كرهت حضورهم جنازتها...» و در عللالشرايع، ص 185 نيز آمده است. «سألت اباعبداللَّه لاى علة دفنت فاطمة عليهاالسلام بالليل و لم تدفن بالنهار؟ قال: لانها اوصت ان لا يصلى عليها الرجلان الاعرابيان».
زهرا عليهاالسلام از هر فرصتى بهره مىجست تا بتواند در اذهان مردم سؤالى ايجاد كند و سندى بر مظلوميت على عليهالسلام و رسوايى خلفا باقى گذارد. او در اين فكر بود كه شايد اين جماعت مرده، حركتى كنند و بيش از اين تن به حقارت و ذلت ندهند و با دست خويش آتش دوزخ خود را فراهم نسازند.
و اگر هم به پا نخاستند، دست كم به عنوان گواه و حجتى روشن در تاريخ ثبت و ضبط خواهد شد تا آيندگان آزادانديش و طالبان حقيقتجو بتوانند «اسلام ولايت» را از «اسلام خلافت»، تميز دهند و سره را از ناسره جدا كنند، و به شهادت «آيهى اكمال» كه در غدير نازل شد، بدانند كه دين مرضى و خداپسند، دين همراه ولايت است.
او آن گونه زندگى كرد كه رفتنش هم ادامهى حياتش بود. او مىخواست همان گونه كه حياتش دشمن سوز و بيدارى بخش بود، مرگش نيز همين گونه باشد.
از اين رو مصيت كرد. على جان! مرا شبانه غسل بده و كفنم كن و به خاك بسپار و اجازه نده آنان كه بر من ستم كردند و آزارم نمودند، در تشييع جنازهام حاضر شوند و بر من نماز گذارند، زيرا آنان دشمنان خدا و رسول صلى اللَّه عليه و آله مىباشند.
«اذا انامت فادفنى باليل و لا تؤذنن رجلين ذكرتهما» و «اوصت فاطمة ان لا يعلم اذا ماتت ابوبكر و لا عمر، و لا يصليا عليها».(1)
از على عليهالسلام پرسيدند. چرا زهرا عليهاالسلام را شبانه دفن كردى؟ گفت: به خاطر بيزارى و غضب زهرا عليهاالسلام بر آن جماعت. (2)
1ـ بحارالانوار، ج 43، صص 159 و 182 و 183 و ج 78، ص 255، معانى الاخبار، ص 356، كشف الغمة، ج 2، ص 68، تاريخ مدينة، ج 1، ص 197.
2ـ امالى صدوق، ص 523. «عن ابن نباته قال. سئل اميرالمؤمنين على بن ابيطالب عليهالسلام عن علة دفنه فاطمة بنت رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله ليلا؟ فقال: انها كانت ساخطة على قوم كرهت حضورهم جنازتها...» و در عللالشرايع، ص 185 نيز آمده است. «سألت اباعبداللَّه لاى علة دفنت فاطمة عليهاالسلام بالليل و لم تدفن بالنهار؟ قال: لانها اوصت ان لا يصلى عليها الرجلان الاعرابيان».
YAALIASGHAR
عضو جدید
تو بالا تر ز بالا بی قرینی
تو هرشب با خدایت همنشینی
پیامبر را بهشت جاودانی
تو محبوب تمام عرشیانی
تو را یکتا و بی همتا چو دیدند
برای تو علی را آفریدند
تو صدها مرتبه اعجاز کردی
گره از کار مولا باز کردی
فراز آسمان ها خانۀ تو
تو شمعی و علی پر وانه تو
اگر احمد به تو اکرام می کرد
دلش را نام توآرام می کرد
اگر گل بوسه از روی تو می چید
خدا را در دو چشمان تو می دید
نه فخر مصطفی فخر خدایی
که تو بنیان گذار کر بلایی
فدای ذکر یارب یا رب تو
دو عالم خاک پای زینب تو
شود قلب محبان پاره پاره
چو می آیی تو در محشر سواره
تو می آیی ولی پهلو شکسته
به روی ناقه ای غمگین و خسته
تو می آیی و چشمت پر ز الماس
به روی دست داری دست عباس
تشکر از همه
اجرتون با بی بی
اجرتون با بی بی
حضرت زهرا ركن اميرالمؤمنين
قال الصادق عليهالسلام: قال جابر بن عبداللَّه: سمعت رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله يقول لعلى بن ابىطالب عليهالسلام قبل موته بثلاث: سلام عليك يا ابالريحانتين. اوصيك بريحانتى من الدنيا، فعن قليل ينهد ركناك، واللَّه خليفتى عليك. فلما قبض رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله قال على هذا احد ركنى الذى قال لى رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله فلما ماتت فاطمة عليهاالسلام قال على: هذا الركن الثانى الذى قال رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله. (1)
حضرت امام صادق عليهالسلام از طريق امام باقر عليهالسلام از جابر بن عبداللَّه انصارى نقل مى‌كند كه او مىگويد شنيدم پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله سه روز پيش از وفاتش به على عليهالسلام مىفرمودند: سلام بر تو اى پدر دو ريحانهى من! من دو فرزندم حسن و حسين عليهمالسلام را به تو سفارش مىكنم. به زودى دو ركن اساسى تو دنيا را ترك مىكنند، آنگاه خداوند جانشين و خليفه من است براى تو.
جابر مىگويد: چون پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله وفات كردند، اميرالمؤمنين فرمودند: اين يكى از ركنهاى من كه رسول خدا خبر داده بود و پس از شهادت فاطمه عليهاالسلام نيز گفت: اين هم ركن دوم من كه رسول گرامى اسلام به آن خبر كرده بودند.
آنچه قابل توجه است، اينكه: فاطمهى زهرا عليهاالسلام در اين حديث شريف، از نظر نقش و حمايت از على عليهالسلام و ولايت او، در برابر پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله و ركن اساسى او خوانده شده است.
1ـ بحارالانوار، ج 43، ص 173، ح 14.
قال الصادق عليهالسلام: قال جابر بن عبداللَّه: سمعت رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله يقول لعلى بن ابىطالب عليهالسلام قبل موته بثلاث: سلام عليك يا ابالريحانتين. اوصيك بريحانتى من الدنيا، فعن قليل ينهد ركناك، واللَّه خليفتى عليك. فلما قبض رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله قال على هذا احد ركنى الذى قال لى رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله فلما ماتت فاطمة عليهاالسلام قال على: هذا الركن الثانى الذى قال رسولاللَّه صلى اللَّه عليه و آله. (1)
حضرت امام صادق عليهالسلام از طريق امام باقر عليهالسلام از جابر بن عبداللَّه انصارى نقل مى‌كند كه او مىگويد شنيدم پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله سه روز پيش از وفاتش به على عليهالسلام مىفرمودند: سلام بر تو اى پدر دو ريحانهى من! من دو فرزندم حسن و حسين عليهمالسلام را به تو سفارش مىكنم. به زودى دو ركن اساسى تو دنيا را ترك مىكنند، آنگاه خداوند جانشين و خليفه من است براى تو.
جابر مىگويد: چون پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله وفات كردند، اميرالمؤمنين فرمودند: اين يكى از ركنهاى من كه رسول خدا خبر داده بود و پس از شهادت فاطمه عليهاالسلام نيز گفت: اين هم ركن دوم من كه رسول گرامى اسلام به آن خبر كرده بودند.
آنچه قابل توجه است، اينكه: فاطمهى زهرا عليهاالسلام در اين حديث شريف، از نظر نقش و حمايت از على عليهالسلام و ولايت او، در برابر پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله و ركن اساسى او خوانده شده است.
1ـ بحارالانوار، ج 43، ص 173، ح 14.
فقدان حضرت زهرا و انزواى اميرالمؤمنين
از احاديث متعدد و تواريخ معتبر استفاده مىشود كه اميرالمؤمنين على عليهالسلام با وجود فاطمه عليهاالسلام دلگرم بود و براى مبارزه با غاصبين آمادگى بيشترى داشت، ولى فقدان آن بانوى گرامى، اميرالمؤمنين را مأيوس ساخت.- چون فاطمه عليهاالسلام ركن اصلى على عليهالسلام و پشتوانهى ولايت بود- اينك دلائل خود را به طور اختصار تقديم مىداريم:
وقتى فاطمهى زهرا به شهادت رسيد، اميرالمؤمنين او را در كنار قبرش قرار داد،آنگاه خطاب به رسول خدا عرض كرد:
يا رسولاللَّه! با شهادت فاطمه عليهاالسلام صبر و شكيباييم كاسته شد و طاقت و توانايى از دستم رفت. بعد از اين پيوسته در حزن و اندوه بسر مىبرم و شبها را به بيدارى مىگذرانم. (1) اين عبارات نشان مىدهد كه فاطمه عليهاالسلام چه نقش اساسىيى در شخصيت على عليهاالسلام داشته، كه با داشتن آن همه صبر و ايمان و... در فقدان بانوى گرامى، گرفتار چنان رنج و دردى شده، كه صبرش را از دست داده و خواب راحتى نداشته، و براى هميشه خود را محزون و متألم يافته است.
ابن ابىالحديد در نقش فاطمه عليهاالسلام در ولايت و شخصيت مولاى متقيان، عبارات گوناگونى دارد، كه ما به عنوان نمونه يك فراز از آنها را نقل مىكنيم:
كانت وجوه الناس اليه (على) و فاطمة باقية، فلما ماتت فاطمة عليهاالسلام انصرفت وجوه الناس عنه... (2)
بعد از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله، تا وقتى فاطمه عليهاالسلام زنده بود توجه اصلى مردم به سوى اميرالمؤمنين دوخته شده بود ولكن بعد از وفات آن بانوى عزيز اسلام، توجه آنان از على عليهالسلام برگشت.
و حتى در عباراتى دارد كه شيخين جرأت و جسارت به على عليهالسلام را بعد از فاطمه عليهاالسلام آن چنان شدت بخشيده و شخصيت بىنظير وى را آنگونه لگدمال كردند، كه وى را در ميان مردم به فراموشى سپردند. (3)
مرحوم علامه محمد تقى مجلسى به نقل از بخارى در اين باره مىنويسند:
و كان لعلى عليهالسلام من الناس وجه حياة فاطمة عليهاالسلام فلما توفيت استنكر على عليهالسلام وجوه الناس فالتمس مصالحة ابىبكرٍ و مبايعته(4) تا فاطمه عليهاالسلام زنده بود، على عليهالسلام شخصيت مورد توجه مردم بود، ولى بعد از شهادت آن بانو، اميرالمؤمنين احساس غريبى كرد و لذا از ابوبكر خواست كه بيعت او را بپذيرد.
در اين فراز آمده است كه على عليهالسلام ابوبكر را به طور خصوصى به منزلش دعوت كرد و از پذيرفتن عمر خوددارى نمود و در آن مجلس مطالب دوستانهاى مطرح شد، كه ابوبكر گريه كرد و چون على عليهالسلام آماده بيعت بود، ابوبكر گفت: من درآمد فدك را به همان كيفيت خرج مىكنم كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله مىكرد. سرانجام همان شب اميرالمؤمنين در ميان مردم بيعت نمود.
1ـ نهجالبلاغه خطبه 193، ص 651- فيض الاسلام: قل يا رسولاللَّه! عن صفيتك صبرى و رق عنها تجلدى... اما حزنى فسرمد و اما ليلى فمسهّد.
2ـ نهجالبلاغه خطبه 193، ص 651- فيض الاسلام: قل يا رسولاللَّه! عن صفيتك صبرى و رق عنها تجلدى... اما حزنى فسرمد و اما ليلى فمسهّد، ج 2، ص 22، شبيه آن، ج 6، ص 46.
3ـ ابن ابىالحديد،ج 9، ص 28: ان عليا دحضه الاولان و اسقطاه و كسرا ناموسه بين النّاس فصار نسيا منسيّا.
4ـ شرح من لايحضر، ج 11، ص 217.
از احاديث متعدد و تواريخ معتبر استفاده مىشود كه اميرالمؤمنين على عليهالسلام با وجود فاطمه عليهاالسلام دلگرم بود و براى مبارزه با غاصبين آمادگى بيشترى داشت، ولى فقدان آن بانوى گرامى، اميرالمؤمنين را مأيوس ساخت.- چون فاطمه عليهاالسلام ركن اصلى على عليهالسلام و پشتوانهى ولايت بود- اينك دلائل خود را به طور اختصار تقديم مىداريم:
وقتى فاطمهى زهرا به شهادت رسيد، اميرالمؤمنين او را در كنار قبرش قرار داد،آنگاه خطاب به رسول خدا عرض كرد:
يا رسولاللَّه! با شهادت فاطمه عليهاالسلام صبر و شكيباييم كاسته شد و طاقت و توانايى از دستم رفت. بعد از اين پيوسته در حزن و اندوه بسر مىبرم و شبها را به بيدارى مىگذرانم. (1) اين عبارات نشان مىدهد كه فاطمه عليهاالسلام چه نقش اساسىيى در شخصيت على عليهاالسلام داشته، كه با داشتن آن همه صبر و ايمان و... در فقدان بانوى گرامى، گرفتار چنان رنج و دردى شده، كه صبرش را از دست داده و خواب راحتى نداشته، و براى هميشه خود را محزون و متألم يافته است.
ابن ابىالحديد در نقش فاطمه عليهاالسلام در ولايت و شخصيت مولاى متقيان، عبارات گوناگونى دارد، كه ما به عنوان نمونه يك فراز از آنها را نقل مىكنيم:
كانت وجوه الناس اليه (على) و فاطمة باقية، فلما ماتت فاطمة عليهاالسلام انصرفت وجوه الناس عنه... (2)
بعد از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله، تا وقتى فاطمه عليهاالسلام زنده بود توجه اصلى مردم به سوى اميرالمؤمنين دوخته شده بود ولكن بعد از وفات آن بانوى عزيز اسلام، توجه آنان از على عليهالسلام برگشت.
و حتى در عباراتى دارد كه شيخين جرأت و جسارت به على عليهالسلام را بعد از فاطمه عليهاالسلام آن چنان شدت بخشيده و شخصيت بىنظير وى را آنگونه لگدمال كردند، كه وى را در ميان مردم به فراموشى سپردند. (3)
مرحوم علامه محمد تقى مجلسى به نقل از بخارى در اين باره مىنويسند:
و كان لعلى عليهالسلام من الناس وجه حياة فاطمة عليهاالسلام فلما توفيت استنكر على عليهالسلام وجوه الناس فالتمس مصالحة ابىبكرٍ و مبايعته(4) تا فاطمه عليهاالسلام زنده بود، على عليهالسلام شخصيت مورد توجه مردم بود، ولى بعد از شهادت آن بانو، اميرالمؤمنين احساس غريبى كرد و لذا از ابوبكر خواست كه بيعت او را بپذيرد.
در اين فراز آمده است كه على عليهالسلام ابوبكر را به طور خصوصى به منزلش دعوت كرد و از پذيرفتن عمر خوددارى نمود و در آن مجلس مطالب دوستانهاى مطرح شد، كه ابوبكر گريه كرد و چون على عليهالسلام آماده بيعت بود، ابوبكر گفت: من درآمد فدك را به همان كيفيت خرج مىكنم كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله مىكرد. سرانجام همان شب اميرالمؤمنين در ميان مردم بيعت نمود.
1ـ نهجالبلاغه خطبه 193، ص 651- فيض الاسلام: قل يا رسولاللَّه! عن صفيتك صبرى و رق عنها تجلدى... اما حزنى فسرمد و اما ليلى فمسهّد.
2ـ نهجالبلاغه خطبه 193، ص 651- فيض الاسلام: قل يا رسولاللَّه! عن صفيتك صبرى و رق عنها تجلدى... اما حزنى فسرمد و اما ليلى فمسهّد، ج 2، ص 22، شبيه آن، ج 6، ص 46.
3ـ ابن ابىالحديد،ج 9، ص 28: ان عليا دحضه الاولان و اسقطاه و كسرا ناموسه بين النّاس فصار نسيا منسيّا.
4ـ شرح من لايحضر، ج 11، ص 217.
دفاع از حريم ولايت
وقتى اميرالمومنين على عليهالسلام را با آن طرز فجيع و دلسوزانه براى بيعت اجبارى با خليفه غاصب ابوبكر به مسجد مىبردند و آن بىاحترامىها را نسبت به حضرت روا داشتند، اميرالمؤمنين عليهالسلام در تمامى مدت نگاهش را به در دوخته بود و كلامش را طول مىداد، گويا منتظر است، تا شايد زهرايش از در رسد و او را از چنگال آنان برهاند.
زهراى (س) زخمى، زهراى خسته و تن به تاول نشسته همين كه از فرياد بچهها و اشهاى زينب و امكلثوم كه به صورتش مىريخت براى لحظهاى به هوش آمد، بلافاصله پرسيد «اين على؟» فضه على كجاست؟ و تا شنيد كه او را به مسجد بردند تاب نياورد. گرچه توان ايستادنش نبود اما على را هم نمىتوانست در چنگال دشمن تنها بگذارد. بىدرنگ به طرف مسجد دويد! نمىدانم كدام توان او را اينگونه برپا نگه داشته بود؟ همه فكرش على (ع) بود، در دلش هم درد خودش نبود، درد على (ع) بود، او خوب مىدانست كه اگر دير برسد چه بسا ديگر هرگز امامش، على عليهالسلام را نبيند. در راه نمىدانم چند بار اما بارها از سر درد نشست! فضه و زنان بنىهاشم گردش را گرفته بودند. ناگهان تمامى نگاهها به در دوخته شد. هان زهرا (س) آمد و چه به موقع، با پيراهن رسول (ص) بر سر، و دست حسنين در دست، اما با بالى شكسته و چشمى پراشك. فاطمه زهرا سلاماللَّهعليها، چندين بار صيحه زد درد توانش را برده بود، گريه امانش نمىداد. همه چشمها به اشك نشست، صداى هق هق گريه مسجد را برداشت، همه بر معصوميت زهرا سلاماللَّهعليه و مظلوميت على عليهالسلام مىگريستند. در و ديوار هم مىگريست ناگهان طنينى خدايى در فضاى مسجد پيچيد گويا پيامبر است كه سخن مىگويد:
«خلو عن ابن عمى فوالذى بعث محمدا بالحق لئن لم تخلوا عنه لاشترن شعرى و لاضعن قميص رسولاللَّه على راسى و لاصرخن الى اللَّه تبارك و تعالى فما ناقه صالح باكرم على اليه منى و لا الفصيل باكرم على اللَّه من ولدى».
رها كنيد پسر عمويم را، قسم به خدايى كه محمد را به حق فرستاد اگر دست از وى (اميرالمؤمنين عليهالسلام) برنداريد سر خود برهنه كرده و پيراهن رسول خدا را بر سر افكنده و در برابر خدا فرياد برخواهم آورد و همهتان را نفرين مىكنم. به خدا نه من از ناقهى صالح كمارجتريم و نه كودكانم از بچهى او كمقدرتر
وقتى اميرالمومنين على عليهالسلام را با آن طرز فجيع و دلسوزانه براى بيعت اجبارى با خليفه غاصب ابوبكر به مسجد مىبردند و آن بىاحترامىها را نسبت به حضرت روا داشتند، اميرالمؤمنين عليهالسلام در تمامى مدت نگاهش را به در دوخته بود و كلامش را طول مىداد، گويا منتظر است، تا شايد زهرايش از در رسد و او را از چنگال آنان برهاند.
زهراى (س) زخمى، زهراى خسته و تن به تاول نشسته همين كه از فرياد بچهها و اشهاى زينب و امكلثوم كه به صورتش مىريخت براى لحظهاى به هوش آمد، بلافاصله پرسيد «اين على؟» فضه على كجاست؟ و تا شنيد كه او را به مسجد بردند تاب نياورد. گرچه توان ايستادنش نبود اما على را هم نمىتوانست در چنگال دشمن تنها بگذارد. بىدرنگ به طرف مسجد دويد! نمىدانم كدام توان او را اينگونه برپا نگه داشته بود؟ همه فكرش على (ع) بود، در دلش هم درد خودش نبود، درد على (ع) بود، او خوب مىدانست كه اگر دير برسد چه بسا ديگر هرگز امامش، على عليهالسلام را نبيند. در راه نمىدانم چند بار اما بارها از سر درد نشست! فضه و زنان بنىهاشم گردش را گرفته بودند. ناگهان تمامى نگاهها به در دوخته شد. هان زهرا (س) آمد و چه به موقع، با پيراهن رسول (ص) بر سر، و دست حسنين در دست، اما با بالى شكسته و چشمى پراشك. فاطمه زهرا سلاماللَّهعليها، چندين بار صيحه زد درد توانش را برده بود، گريه امانش نمىداد. همه چشمها به اشك نشست، صداى هق هق گريه مسجد را برداشت، همه بر معصوميت زهرا سلاماللَّهعليه و مظلوميت على عليهالسلام مىگريستند. در و ديوار هم مىگريست ناگهان طنينى خدايى در فضاى مسجد پيچيد گويا پيامبر است كه سخن مىگويد:
«خلو عن ابن عمى فوالذى بعث محمدا بالحق لئن لم تخلوا عنه لاشترن شعرى و لاضعن قميص رسولاللَّه على راسى و لاصرخن الى اللَّه تبارك و تعالى فما ناقه صالح باكرم على اليه منى و لا الفصيل باكرم على اللَّه من ولدى».
رها كنيد پسر عمويم را، قسم به خدايى كه محمد را به حق فرستاد اگر دست از وى (اميرالمؤمنين عليهالسلام) برنداريد سر خود برهنه كرده و پيراهن رسول خدا را بر سر افكنده و در برابر خدا فرياد برخواهم آورد و همهتان را نفرين مىكنم. به خدا نه من از ناقهى صالح كمارجتريم و نه كودكانم از بچهى او كمقدرتر
