جشن مهرگان

[آريائي]

مهرگان آمد؛ فال همه ایرانیان نیکو باد
زرتشتیان ایرانی سفره سپید می گسترانند و بر آن با آب و آینه و آویشن فرارسیدن مهرگان را جشن می گیرند.مهرگان آمده است ؛ ایرانیان هزار سال بزیند و فال و سال همه آنها خرم و نیکو بود.
گروه فرهنگ،کيان مهر احمدي
زرتشتیان ایرانی سفره سپید می گسترانند و بر آن با آب و آینه و آویشن فرارسیدن مهرگان را جشن می گیرند. موبدان، اوستا در دست «مهریشت» می خوانند و مردمان برای یکدگر فال خرم و شادی و رامش آرزو می کنند. مهرگان آمده است ؛ ایرانیان هزار سال بزیند و فال و سال همه آنها خرم و نیکو بود.

 

[آريائي]

جشن مهرگان

در روز شمار کهن ایران، هر یک از سی روز ماه را نامی است که نام دوازده ماه سال نیز در میان آن هاست. پیشینیان در هر ماه که نام روز و نام ماه یکی بود، آن را جشن می گرفتند. بنا بر همین سنت روز شانزدهم از ماه مهر مصادف با روز مهر است و در این روز جشن مهرگان به پا می شده است.
بنا به گفته محمود روح الامینی در کتاب« آئین ها و جشن های کهن در ایران امروز» از این جشن های دوازده گانه، تا آن جا که سند ها و کتاب های تاریخی گواهي مي دهند در دوره های پس از اسلام تنها جشن مهرگان است که تا پایان فرمانروایی غزنویان به شکلی رسمی و شکوهمند برگزار می شده است.
اغلب جشن های ایرانیان چه آنها که هم اکنون برگزار می شوند، چه آنها که فراموش شده اند.

​

ریشه در آیین زرتشت دارند. کیش زرتشتی، دینی است که همواره انسان را به شادی و خرمی فرا می خواند و گیتی را آکنده از شادی و منزه از پلیدی و پلشتی می خواهد.همچنان که پروفسور «مری بویس» پژوهنده نامور کیش زرتشتی و تاریخ معاصر زرتشتیان می نویسد، شادی کردن، تکلیف دلپذیر دینی این جماعت است. در کتیبه های هخامنشی نیز شادی ودیعه خداوندی برای مردم به شمار آمده است و در نوشته های پهلوی نیز آمده که خداوند به یاری آسمان، شادی را آفرید.
«کتایون مزداپور» استاد فرهنگ و زبان های باستانی در دانشگاه تهران می گوید: زرتشتیان در عین فقر به جشن ها و آیین های سنتی کهن می پرداخته اند که خیرات و مبرات و شادی بنیان آنها بوده است. عبارتی که معمولا در سرآغاز همه نوشته های کهن می آید، آرزوی «فال فرخ و مروای نیک » است و در پایان:« به فرجام رسید با درود و فرخی و شادی و رامش!»

 

[آريائي]

جشن مهرگان

فلسفه وجودی مهرگان

علاوه بر یکی بودن نام _ روز مهر از ماه مهر _ مناسبت های دیگری برای برگزاری این جشن برمی شمرند که معروف ترین آن قیام کاوه آهنگر و پیروزی بر ضحاک و به پادشاهی نشستن فریدون است.
ابوریحان بیرونی در التفهیم می نویسد:« مهرگان، شانزدهم روز است از مهر ماه و نامش مهر، اندرین روز افریدون ظفر یافت بر بیورسب جادو، انک معروف است به ضحاک و به کوه دماوند باز داشت، و روزها که سپس مهرگان است همه جشنند، بر کردار آنچ از پس نوروز بود.......»
همو در آثار الباقیه درباره مهرگان می نویسد: «سلمان فارسی می گوید ما در عهد زرتشتی بودن می گفتیم، خداوند برای زینت بندگان خود یاقوت را در نوروز و زبرجد را در مهرگان بیرون آورد و فضل این دو روز بر روز های دیگر مانند فضل یاقوت و زبرجد است بر جواهر های دیگر.......... و بیورسب هزار سال زندگی کرد. اینکه ایرانیان به یکدیگر دعا می کنند که « هزار سال بزی » از آن روز رسم شده است، چون دیدند که ضحاک توانست هزار سال عمر کند و این کار در حد امکان است، هزار سال زندگی را دعا و آرزو کردند.»
از برگزاری مهرگان در زمان های پیش از اسلام گزارش های متنوعی در دست نیست ،اما مورخان، نویسندگان و شعرا همه جا از برگزاری مهرگان در دستگاه پادشاهان و حاکمان خبر داده اند.از جمله در برگزاری این جشن درپیش از اسلام آمده است: این عید مانند دیگر اعیاد برای عموم مردم آزاد است. از آیین ساسانیان در این روز این بود که تاجی را که به صورت آفتاب بود به سر می گذاشتند و در این روز برای ایرانیان بازاری برپا می شد و در ملوک خراسان رسم است که در روز مهرگان به سپاهیان و ارتشیان رخت پائیزی و زمستانی می دادند.
« بیهقی » یکی از مورخانی است که خود در سال های 428 و 429 و 430 هجری قمری شاهد برگزاری مهرگان بوده است. یعنی بنا بر گزارش های تاریخی ،آخرین سالهایی که مهرگان به شکلی رسمی برگزار می شده است.
وی در باره برگزاری مهرگان در بارگاه سلطان مسعود غزنوی می نویسد: روز یکشنبه چهارم ذی الحجه سال 428 (ه.ق) به جشن مهرگان نشست و از آفاق مملکت هدیه ها که ساخته بودند پیشکش را در آن وقت بیاوردند و اولیاء و حشم نیز بسیار چیز آوردند. و شعرا شعر خواندند و صلت یافتند......... پس از شعر به سر نشاط و شراب رفت و روزی خرم به پایان آمد.
از دوران کهن، همراه با جشن ها و آیین ها، واژگان فارسی نوروز و مهرگان به صورت معرب« نیروز» و« مهرجان» وارد زبان و قلمرو فرهنگی کشورهای مسلمان عرب زبان شد. امروز در بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی واژه مهرجان به مفهوم جشن و فستیوال به کار می رود.

 

[آريائي]

جشن مهرگان

مهرگان در زمان کنونی

محمود روح الامینی مردم شناس و استاد دانشگاه در باره جشن مهرگان چنین می نویسد: «امروزه جشن مهرگان ، به شیوه ای که در کتاب های تاریخی سده های چهارم و پنجم و ششم آمده، نه در دستگاه های دولتی و حکومتی برگزار می شود و نه در گردهمایی های غیر رسمی، نزد عامه مردم. دست کم در دو سده اخیر نیز از برگزاری آن آگاهی در دست نیست.»
اما اکنون چند سالی است که این جشن توسط ایرانیان علاقمند به فرهنگ باستانی ایران گرامی داشته می شود. انجمن های زرتشتیان در شهرهای تهران، یزد، کرمان و شیراز مهرگان باستانی را با کیفیت های متفاوتی جشن می گیرند.
مقالات، پژوهش ها و اشعاری که به مناسبت مهر و مهرگان به ویژه در نشریه هایی که در ماه مهر منتشر می شود و تعدادشان کم هم نیست باعث شده مهرگان در خاطره و حافظه جمعی مردم ایران زنده بماند . به عبارتی ماهنامه ها و هفته نامه های ادبی و اجتماعی سده اخیر، مهرگان را دست کم میان قشر فرهیخته ایرانی زنده نگاه داشته است.
دکتر بهرام فره وشی در کتاب «جهان فروری» از برگزاری مهرگان به عنوان جشنی خانوادگی در بین زردشتیان یزد و کرمان و نیز از آئین قربانی کردن گوسفند در برخی از روستاهای زردشتی نشین یزد برای «ایزد مهر» خبر می دهد.
بنا به گفته او تا سی سال پیش زردشتیان کرمان، در این روز به یاد مردگان مرغی را کشته و شکمش را با حبوبات و آلو انباشته و به عنوان خوراک ویژه یادمان مردگان می پختند.
در برخی از سال های گذشته، جشن آغاز سال تحصیلی دانشگاه تهران نیز که معمولا در نیمه اول مهرماه انجام می شود در دهم یا شانزدهم مهر مصادف با مهرگان برگزار می شد.
روح الامینی به فصل برداشت محصولات کشاورزی در ماه مهر اشاره می کند و آن را نمادی از مهرگان محسوب می کند:« ماه مهر و مهرگان در جامعه کشاورزی، فصل و زمان برداشت،انباشت فراورده ها، پرداختن خراج و مالیات، اندوختن نیاز مندی های زمستانی و گرمی بازارهای موسمی بوده که هنوز هرچند _نه به نام مهرگان_ برگزار می شود.»
با تحول و دگرگونگی ای که با گذشت سده ها و هزاره ها در برگزاری جشن ها و آیین ها روی داده و می دهد، مهرگان نیز از تغییر و تحولات زمانه بی نصیب نبوده است. اكنون جشن مهرگان تنها به این عنوان که نام روز با نام ماه یکی است برگزار نمی شود بلکه بیشتر داستان و اسطوره قیام کاوه آهنگر در برابر بیدادگری های ضحاک است که یادمان این جشن نمادین است.

منبع: میراث فرهنگی

برگرفته از: http://www.irani.at/html/persien/persien_mehregan_farsi.php

 

[آريائي]

جشن مهرگان

دوستان عزيز نقل مهرگان از منبعي ديگر:

چنان چون فريدون فرخ نژاد
برين مهرگان، تاج بر سر نهاد (شاهنامه فردوسي)

مهرگان بعد از نوروز مهمترین جشن ایرانیان در طول تاریخ بوده است. روز شانزدهم مهرماه که به نام ایزد مهر، نام گذاری شده است هنگام برگزاری این جشن بزرگ است.
در مورد پیدایش این جشن نظرات مختلفی وجود دارد. بیرونی میگوید که چون در این روز آفتاب بر عالمیان پیدا شد، این روز را مهرگان (هنگامه خورشید) نامیدند. پادشاهان ساسانی در این روز تاجی به شکل خورشید بر سر می گذاشتند و آن را به با شکوه ترین وجهی جشن می گرفتند. اما مشهور ترین روایت در مورد این جشن آن است که در این روز فریدون بر ضحاک پیروز شد و او را در کوه دماوند به بند کشید.

مهرگان، جشن فريدون است و او را حرمتست
آذري نو بايد و مِي خوردني بي آذرنگ (منوچهري)

این جشن نیز مانند نوروز شش روز بوده و از 16 مهر شروع شده و تا 21 مهرماه به طول می کشیده است؛ که مهرگان بزرگ نامیده می شده و اشو زرتشت همگان را به بزرگداشت آن فرا خوانده است.
بر اساس روایت دیگر مهرگان سالروز قیام کاوه بر علیه ضحاک مار دوش است که از شروع تا پایان این قیام 6 روز به طول انجامیده و سرانجام در 21 مهرماه پیروزی بر ضحاک به دست می آید.
این جشن از قدیمی ترین جشن های بشری و بدون شک مربوط به آیین های پیش از زرتشت است که در دین زرتشتی هم به گرامی داشت آن تاکید شده است.

 

[آريائي]

جشن مهرگان

مهرگان، جشن فريدون است و او را حرمتست
آذري نو بايد و مِي خوردني بي آذرنگ (منوچهري)

این جشن نیز مانند نوروز شش روز بوده و از 16 مهر شروع شده و تا 21 مهرماه به طول می کشیده است؛ که مهرگان بزرگ نامیده می شده و اشو زرتشت همگان را به بزرگداشت آن فرا خوانده است.
بر اساس روایت دیگر مهرگان سالروز قیام کاوه بر علیه ضحاک مار دوش است که از شروع تا پایان این قیام 6 روز به طول انجامیده و سرانجام در 21 مهرماه پیروزی بر ضحاک به دست می آید.
این جشن از قدیمی ترین جشن های بشری و بدون شک مربوط به آیین های پیش از زرتشت است که در دین زرتشتی هم به گرامی داشت آن تاکید شده است.

ملکا! جشن مهرگان آمد
جشن شاهان و خسروان آمد (رودکي)

با توجه به این که آیین مهری در زمان هخامنشیان رواج زیادی داشته است؛ می توان متصور بود که این جشن در آن هنگام با شکوه زیادی برگزار می شده و مورخین یونانی به این امر اشاره کرده اند.
مهرگان از جمله جشن هایی بود که همراه نوروز به اسلام راه یافت و ایرانیان پس از اسلام نیز آن را با شکوه فراوان برگزار می کرده اند. مردم در این روز لباس نو می پوشیدند و به شادمانی می پرداختند و به هم هدیه (عیدی) می دادند. این جشن از زمان عباسیان با شکوه هر چه تمام تر توسط دربارها برگزار می شد و تا زمان حمله مغول نیز از اهمیت آن کاسته نشد.

بندگان مهربان از بهر جشن مهرگان
تحفه ها آرند پيش خسروان روزگار (امير معزي)

اما امروزه این جشن بيش از همه در میان زرتشتیان برگزار می شود و در ایران این روز برای آنان تعطیل رسمی است. زرتشتیان در این روز در آتشکده ها حاضر می شوند و به قربانی کردن می پردازند و شادمانی کرده و به هم هدیه می دهند.

منابع:
anobanini
فارسنامه ابن بلخی
التفهیم؛ قانون مسعودی و آثار الباقیه. هر سه از ابوریحان بیرونی
لغتنامه دهخدا
آیین ها و جشنهای کهن در ایران امروز؛ محمود روح الامینی
جشن های ایرانیان؛ عسکر بهرامی
جشن های ملی ایرانیان؛ ذبیح الله صفا
ديوان اشعار، امير معزي
ديوان اشعار، رودکي سمرقندي
ديوان اشعار، منوچهري دامغاني
شاهنامه فردوسي

برگرفته از: سايت جامع گردشگري

 

[گندم طلایی]

 

[*setareh66*]

 

[faranak123susmar]

تبریک...

 

[*setareh66*]

 

[faranak123susmar]

گرمي آتش خورشيد فسرد
مهرگان زد به جهان رنگ دگر
پنجه خسته اين چنگي پير
ره ديگر زد و آهنگ دگر


فريدون مشيري

 

[lighthearted]

جشن مهرگان مبارک

 

[nooshafarin]

 

[آريائي]

مهرگان خجسته

​

 

[sgm]

مهرگان خجسته باد

 

[sgm]

مهرگان خجسته باد

 

[nooshafarin]

شور مهرگانی



بیامد ِ مهر وُ آوردی چه شور ِمهرگانی را

بیاد آورد آن دوران ِشاد و نغمه خوانی را

ز یک سو مِهر همنام است با مهر ِ جهان آرا

زسوی دیگر آرَد بوی ِ عشق و مهربانی را

اگر مهر ومحبّت رَخت بر بندد ازاین دنیا

تداعی خواهد آن بنمود مرگ ِ زندگانی را

و گر مهر ِ جهان آرا نتابد برزمین آنگه

چشانَد برهمه موجود مرگ جاودانی را

دگر یاد آور ِآن کیش ِ مهر ِ باستان باشد

که درگستردگی حائز بشد کیش ِ جهانی را

دگر یادآور ِ جشن ِ بزرگ ِ مهرگان است این

که جشن ِعشق باشد هم نماید همزبانی را

کلان جشنی بدین شوکت بجز نوروز کی بوده ؟

بدین خاطر گرفته نام جشن خسروانی را

به خوانش میوه های رنگ رنگ و گونه گون بینی

که بنماید چه نعمتهای پیدا ونهانی را

بسایم سر به درگاه کهن پیشینیان هردَم

که پی افکنده این جشن بزرگ باستانی را

خجسته بادت این جشنت زجا برخیز وشادی کن

برقص و نوش کُن آن باده های ارغوانی را

بنازم من به آن فرهنگ ِ مهرآیینی ِ ایران

که بنموده مزیّن خوان ِ فرهنگ ِ جهانی را



از : بابک مهرآیین

 

[nooshafarin]

باورمندان به اشوزرتشت و زرتشتيان، ايزدمهر را به داوري مي‌شناسند و داور بودن يكي از ويژگي‌هاي اين ايزد است.

مهرنيايش نيز كه يكي از بخش هاي خرده اوستا به شمار مي‌رود و بسياري از زرتشتيان هنگام نيايش در نيايشگاه ها آن را مي‌سرايند، به فروزه‌ها (صفات)‌مهر اشاره ويژه‌اي دارد.

متن مهرنيايش كه در بردارنده ويژگي‌هاست، و به شوند( دليل) برگزاري جشن مهرگان برگزيده شده، از اين قرار است:

بزرگوار و نيكوكار و فيروزگر باد مينوي مهرايزد كه داور بهدينان ودارنده هزارگوش و ده هزار چشم و داوري كاملا راست و درست و بسيار تيزبين و تيزفهم است.

به مهر ايزد صاحب دشت هاي وسيع و چراگاه هاي رامش بخش، يزشن و نيايش.

مهرايزد صاحب دشت هاي وسيع را مي ستاييم كه راست گفتار، مشهور، دارنده هزارگوش، خوش هيكل ، صاحب هزار چشم، بلند بالا، دوربين ، نيرومند، بيخواب و هماره بيدار است- مهري كه پيرامون كشور است ما مي ستاييم – مهر داخل كشور را ما مي ستاييم مهر خارج كشور را ما مي ستاييم- مهربالاي كشور را ما مي ستاييم مهر پايين كشور را ما مي ستاييم – مهري كه در جلو كشور است ما مي ستاييم- مهري كه پشت كشور است ما مي ستاييم- مهرايزد و اهوراي بزرگ، جاودان و پاك را ما مي‌ستاييم- به‌وسيله برسمي كه از درخت بدست مي آيد؛ ستارگان و ماه و خورشيد و مهرايزد پادشاه كليه كشورها را ما مي ستاييم.

به جهت شكوه و فري كه او دارد من مي ستايم با ستايش يسنا، مهرايزد صاحب دشت‌هاي وسيع را- با آب زور مهرايزد صاحب دشت هاي وسيع را مي ستاييم كه خانمان بارامش و خانمان خوب به ايرانشهر( كشورهاي آريايي) مي بخشد.

( بشود كه او ) از براي ياري به سوي ما آيد، از براي آزادي به سوي ما آيد، از براي شادي به سوي ما آيد، از براي آمرزش به سوي ما آيد از براي تندرستي به سوي ما آيد، از براي فيروزي به سوي ما آيد، از براي بهروزي به سوي ما آيد، از براي اشويي به سوي ما آيد- نيرومند خيلي قوي، سزاوار ستايش و نيايش و هرگز فريب نخورنده است، در همه عالم جسماني، مهر صاحب دشت هاي وسيع.

آن مهر زورمند، سزاوار ستايش، قوي و سودمندترين مخلوقات را با آب زور مي ستايم و با محبت و درود به سوي او مي‌روم. من مي ستايم با سرود يسنا مهرايزد صاحب دشت‌هاي وسيع را- با آب زورمهر ايزد صاحب دشت‌هاي وسيع را مي ستاييم با هوم آميخته به شير، با برسم، با زبان « پراز» دانش، با مانتره، با گفتار، با كردار، با آب زور و با واژه‌هاي راست گفته شده.

از ميان مردان و زنان كسي كه برابر آيين راستي ستايشش بهتر است، مزدا اهورا از آن آگاه است- اين گونه مردان و زنان را ما مي ستاييم.

برگرفته از : خرده اوستا، با ترجمه و تفسير موبد اردشير آذرگشسب

 

[my_silent_is_cry]

خیلی جالب بود ممنون